Hanna
01-29-2017, 17:08
VBF-Nhạc đỏ, nhạc vàng và nhạc "sến" ba loại nhạc có ǵ khác nhau?Nếu nh́n lại thời chiến tranh mà người Việt phải đi qua th́ nhiều người hiểu và biết là những ca khúc dành cho những ai trong thời đó. Dù nhiều bài hát đă bị cấm nhưng vẫn được nghe tại nhiều quán xá và cũng nhiều bài được hát trở lại.
Không biết do đâu, sau năm 1975 gu thưởng thức nhạc đă chia ra 3 loại h́nh âm nhạc: Nhạc đỏ, Nhạc vàng và Nhạc “sến”. Nhạc đỏ là những bản nhạc cách mạng với giai điệu hùng tráng, ca từ mạnh mẽ, lạc quan mang tính chiến đấu cao từ trong chiến tranh phổ biến ở cả miền Bắc lẫn miền Nam (trước năm 1975).
http://vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=989883&stc=1&d=1485709564
Nhạc vàng, được hiểu là nhạc “tiền chiến”, là những sáng tác âm nhạc trước năm 1945, hầu hết là những ca khúc trữ t́nh, giai điệu nhẹ nhàng, trầm buồn, ca từ trau chuốt, lăng mạn thể hiện t́nh yêu đôi lứa. Nhạc “sến”, phổ biến ở miền Nam trong giai đoạn chiến tranh ở miền Nam trước năm 1975, hầu hết những ca khúc này từ giai điệu đến ca từ đều rất buồn, thể hiện t́nh yêu đôi lứa trong cảnh chia ly, tan vỡ hoặc nỗi buồn về thân phận, quê hương chia cắt. Một số ca khúc nói về đời lính, t́nh yêu của lính trong bối cảnh chiến tranh, nh́n tương lai u ám, nuối tiếc dĩ văng, kỷ niệm…
Nói chung, được quy cho cái mác “nhạc năo t́nh”. Nhưng thế nào là “Nhạc sến”? Có nhiều cách giải thích, nhưng theo tôi cách giải thích thuyết phục nhất, do đây là ḍng nhạc sáng tác cho đại chúng, theo giai điệu Boléro, Hambanera, Slow rock… mà hầu hết lấy điệu Boléro làm chủ đạo, ca từ dễ hiểu, dễ thuộc từ trong sinh hoạt đời thường, mang nặng tâm trạng của số đông kể cả thành thị lẫn nông thôn nên khi được các ca sĩ có chất giọng phù hợp phổ biến trên các phương tiện truyền thông thời bấy giờ nên rất dễ đi vào ḷng người, lan tỏa nhanh thành một xu hướng nhạc thị hiếu, tạo thành phong trào, gu âm nhạc đáp ứng cho số đông. Phải nói rằng, gạn lọc từ trong ḍng nhạc này, cũng có nhiều ca khúc phù hợp với tâm trạng của nhiều người và chính v́ thế nên nó được hát mọi lúc mọi nơi. Không chỉ với người lớn tuổi mà cả giới trẻ, đặc biệt là giới “b́nh dân”.
Giới “b́nh dân” thời đó là ai? Đó là giới có tŕnh độ văn hóa thấp, xuất thân từ nông thôn, do chiến tranh loạn lạc rời bỏ quê nhà lên thành phố Sài G̣n làm nghề ở mướn, giúp việc cho các gia đ́nh người Mỹ có vợ Việt, hoặc gia đ́nh người Việt giàu có. Đa số thành phần này là các cô gái trẻ, hoàn cảnh nghèo, đang trong độ tuổi yêu đương, lăng mạn, có người phải chia tay với người yêu do hoàn cảnh, có người bị phản bội…
Nói chung là đầy tâm trạng, tha hương đất khách quê người mà Sài G̣n lúc đó là nơi phồn hoa đô hội, đầy cám dỗ vật chất. Thời đó chưa có nước máy vào tận mỗi nhà, mà từng khu vực sử dụng chung một “phông-tên nước” công cộng, mở theo giờ giấc quy định, ban ngày nước chảy yếu, ban đêm nước chảy mạnh nên các cô gái giúp việc được gọi là cô “Sen” hay Mỹ hóa thành “Mari Sến” mỗi tối phải mang đôi thùng ra xếp hàng theo thứ tự để hứng nước, rồi gánh về nhà chủ. Trong lúc chờ hứng nước, những cô gái đồng cảnh ngộ, đồng tâm trạng này thường túm tụm từng nhóm, nói chuyện trên trời dưới đất, tâm sự mọi nỗi niềm, có cô cao hứng cất tiếng hát rồi nhiều cô hát theo, và đó là những ca khúc đă đi vào ḷng mỗi người, điệu Boléro, ca từ phù hợp với tâm trạng như nói lên nỗi ḷng ḿnh, ước mơ, hoài băo… trong từng lời ca, ư nhạc.
Và từ đó những ca khúc điệu Boléro dễ thuộc, dễ hát, dễ cảm được gọi là nhạc Mari Sến, lâu dần gọi tắt là “Nhạc sến”. Sau năm 1975, “Nhạc sến” bị quy cho cái mác là “Nhạc năo t́nh” không phù hợp với cuộc sống mới nên đă bị cấm. Nhưng rồi một thời gian các quán cà phê đă mở lại loại nhạc này, người ta vẫn hát trong những buổi sinh hoạt, tiệc tùng trong gia đ́nh. Sau đó nữa là các nhà hàng karaoke với đầu máy phát 5 số, 6 số trong list nhạc, cạnh những ca khúc Nhạc đỏ (Nhạc cách mạng) chiếm đa số là Nhạc vàng và Nhạc điệu Boléro trước năm 1975 (Lúc bấy giờ được gộp chung là “Nhạc sến”). Theo cách gọi này, vô h́nh trung tới giai đoạn đổi mới sau năm 1986 loại h́nh âm nhạc được phân chia lại theo “đẳng cấp”: Nhạc đỏ, Nhạc trẻ (mới nổi lên) và Nhạc sến (đă gộp cả Nhạc tiền chiến vào). Theo từng giai đoạn, cơ quan chức năng đă “tháo gỡ” cái ṿng dây oan nghiệt cho “Nhạc sến”, hiện nay chỉ c̣n một số ít những ca khúc trước năm 1975 nói về lính, ca ngợi lính Việt Nam Cộng ḥa bị cấm hát, c̣n lại hầu như đều được phép phổ biến. Cùng lúc đó, không chỉ có người sống ở miền Nam trước đây mà người miền Bắc bây giờ ngoài việc thưởng thức Nhạc cách mạng đă có thêm sự chọn lựa là thích nghe “Nhạc sến”.
Có nhu cầu, tức có người phục vụ nhu cầu, nhiều show ca nhạc tổ chức ở Hà Nội mời Chế Linh, Tuấn Vũ, Kim Anh, Thanh Tuyền, Phương Dung và sau này cả Duy Quang, Tuấn Ngọc, Ư Lan, Khánh Ly… về hát “Nhạc xưa” thay cho cách gọi “Nhạc sến”, coi như sự khai phá trong làng giải trí về một ḍng nhạc không thể lăng quên. Những show diễn có ca sĩ xưa, hát nhạc xưa này đều cháy vé. Cùng lúc đó ở Sài G̣n, các pḥng trà như Văn Nghệ, Đồng Dao, Tiếng Tơ Đồng… cũng đua nhau mời các ca sĩ này về biểu diễn.
Riêng Pḥng trà Ân Nam, thường xuyên có một dàn ca sĩ chuyên hát nhạc xưa, xem đây là nét đặc biệt của một pḥng trà đă tạo được dấu ấn riêng. “Nhạc sến” hay Nhạc xưa, tùy theo cách gọi và cách hiểu của mỗi người. Nhưng có một điểm chung là ḍng nhạc này có nhiều bài (chứ không phải là hầu hết) của các nhạc sĩ thành công với giai điệu Boléro như: Trúc Phương, Hoài Linh, Minh Kỳ, Tuấn Khanh, Thanh Sơn, Lam Phương, Vinh Sử… đă nói lên đúng tâm trạng của số đông và nếu được diễn tả bởi những giọng ca phù hợp như các ca sĩ đă nói ở trên và một số giọng ca nổi tiếng một thời khác như: Thanh Thúy, Hoàng Oanh, Giao Linh… sẽ đánh thức được những hoài niệm, h́nh bóng dĩ văng, tâm trạng, t́nh yêu đôi lứa, mộng ước… của nhiều thế hệ nối tiếp nhau.
Tất nhiên mỗi người thưởng thức nhạc xưa theo tâm trạng của riêng ḿnh và cái hay của nó cũng tùy theo hoàn cảnh, thậm chí cả trong khoảnh khắc nào đó ta chợt bắt gặp trong cuộc sống. Và điều này có thể lư giải v́ sao gu thưởng thức âm nhạc ngày nay đă dần quay lại với… ngày xưa, nhất là sau khi những ca khúc điệu Boléro được phổ biến, thậm chí tổ chức thành cuộc thi “T́nh Boléro” trên các đài truyền h́nh trong Nam, ngoài Bắc và đă có một thế hệ ca sĩ trẻ bây giờ nổi lên với những t́nh khúc Boléro xưa cũ nhưng nghe vẫn cứ như mới.
Không biết do đâu, sau năm 1975 gu thưởng thức nhạc đă chia ra 3 loại h́nh âm nhạc: Nhạc đỏ, Nhạc vàng và Nhạc “sến”. Nhạc đỏ là những bản nhạc cách mạng với giai điệu hùng tráng, ca từ mạnh mẽ, lạc quan mang tính chiến đấu cao từ trong chiến tranh phổ biến ở cả miền Bắc lẫn miền Nam (trước năm 1975).
http://vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=989883&stc=1&d=1485709564
Nhạc vàng, được hiểu là nhạc “tiền chiến”, là những sáng tác âm nhạc trước năm 1945, hầu hết là những ca khúc trữ t́nh, giai điệu nhẹ nhàng, trầm buồn, ca từ trau chuốt, lăng mạn thể hiện t́nh yêu đôi lứa. Nhạc “sến”, phổ biến ở miền Nam trong giai đoạn chiến tranh ở miền Nam trước năm 1975, hầu hết những ca khúc này từ giai điệu đến ca từ đều rất buồn, thể hiện t́nh yêu đôi lứa trong cảnh chia ly, tan vỡ hoặc nỗi buồn về thân phận, quê hương chia cắt. Một số ca khúc nói về đời lính, t́nh yêu của lính trong bối cảnh chiến tranh, nh́n tương lai u ám, nuối tiếc dĩ văng, kỷ niệm…
Nói chung, được quy cho cái mác “nhạc năo t́nh”. Nhưng thế nào là “Nhạc sến”? Có nhiều cách giải thích, nhưng theo tôi cách giải thích thuyết phục nhất, do đây là ḍng nhạc sáng tác cho đại chúng, theo giai điệu Boléro, Hambanera, Slow rock… mà hầu hết lấy điệu Boléro làm chủ đạo, ca từ dễ hiểu, dễ thuộc từ trong sinh hoạt đời thường, mang nặng tâm trạng của số đông kể cả thành thị lẫn nông thôn nên khi được các ca sĩ có chất giọng phù hợp phổ biến trên các phương tiện truyền thông thời bấy giờ nên rất dễ đi vào ḷng người, lan tỏa nhanh thành một xu hướng nhạc thị hiếu, tạo thành phong trào, gu âm nhạc đáp ứng cho số đông. Phải nói rằng, gạn lọc từ trong ḍng nhạc này, cũng có nhiều ca khúc phù hợp với tâm trạng của nhiều người và chính v́ thế nên nó được hát mọi lúc mọi nơi. Không chỉ với người lớn tuổi mà cả giới trẻ, đặc biệt là giới “b́nh dân”.
Giới “b́nh dân” thời đó là ai? Đó là giới có tŕnh độ văn hóa thấp, xuất thân từ nông thôn, do chiến tranh loạn lạc rời bỏ quê nhà lên thành phố Sài G̣n làm nghề ở mướn, giúp việc cho các gia đ́nh người Mỹ có vợ Việt, hoặc gia đ́nh người Việt giàu có. Đa số thành phần này là các cô gái trẻ, hoàn cảnh nghèo, đang trong độ tuổi yêu đương, lăng mạn, có người phải chia tay với người yêu do hoàn cảnh, có người bị phản bội…
Nói chung là đầy tâm trạng, tha hương đất khách quê người mà Sài G̣n lúc đó là nơi phồn hoa đô hội, đầy cám dỗ vật chất. Thời đó chưa có nước máy vào tận mỗi nhà, mà từng khu vực sử dụng chung một “phông-tên nước” công cộng, mở theo giờ giấc quy định, ban ngày nước chảy yếu, ban đêm nước chảy mạnh nên các cô gái giúp việc được gọi là cô “Sen” hay Mỹ hóa thành “Mari Sến” mỗi tối phải mang đôi thùng ra xếp hàng theo thứ tự để hứng nước, rồi gánh về nhà chủ. Trong lúc chờ hứng nước, những cô gái đồng cảnh ngộ, đồng tâm trạng này thường túm tụm từng nhóm, nói chuyện trên trời dưới đất, tâm sự mọi nỗi niềm, có cô cao hứng cất tiếng hát rồi nhiều cô hát theo, và đó là những ca khúc đă đi vào ḷng mỗi người, điệu Boléro, ca từ phù hợp với tâm trạng như nói lên nỗi ḷng ḿnh, ước mơ, hoài băo… trong từng lời ca, ư nhạc.
Và từ đó những ca khúc điệu Boléro dễ thuộc, dễ hát, dễ cảm được gọi là nhạc Mari Sến, lâu dần gọi tắt là “Nhạc sến”. Sau năm 1975, “Nhạc sến” bị quy cho cái mác là “Nhạc năo t́nh” không phù hợp với cuộc sống mới nên đă bị cấm. Nhưng rồi một thời gian các quán cà phê đă mở lại loại nhạc này, người ta vẫn hát trong những buổi sinh hoạt, tiệc tùng trong gia đ́nh. Sau đó nữa là các nhà hàng karaoke với đầu máy phát 5 số, 6 số trong list nhạc, cạnh những ca khúc Nhạc đỏ (Nhạc cách mạng) chiếm đa số là Nhạc vàng và Nhạc điệu Boléro trước năm 1975 (Lúc bấy giờ được gộp chung là “Nhạc sến”). Theo cách gọi này, vô h́nh trung tới giai đoạn đổi mới sau năm 1986 loại h́nh âm nhạc được phân chia lại theo “đẳng cấp”: Nhạc đỏ, Nhạc trẻ (mới nổi lên) và Nhạc sến (đă gộp cả Nhạc tiền chiến vào). Theo từng giai đoạn, cơ quan chức năng đă “tháo gỡ” cái ṿng dây oan nghiệt cho “Nhạc sến”, hiện nay chỉ c̣n một số ít những ca khúc trước năm 1975 nói về lính, ca ngợi lính Việt Nam Cộng ḥa bị cấm hát, c̣n lại hầu như đều được phép phổ biến. Cùng lúc đó, không chỉ có người sống ở miền Nam trước đây mà người miền Bắc bây giờ ngoài việc thưởng thức Nhạc cách mạng đă có thêm sự chọn lựa là thích nghe “Nhạc sến”.
Có nhu cầu, tức có người phục vụ nhu cầu, nhiều show ca nhạc tổ chức ở Hà Nội mời Chế Linh, Tuấn Vũ, Kim Anh, Thanh Tuyền, Phương Dung và sau này cả Duy Quang, Tuấn Ngọc, Ư Lan, Khánh Ly… về hát “Nhạc xưa” thay cho cách gọi “Nhạc sến”, coi như sự khai phá trong làng giải trí về một ḍng nhạc không thể lăng quên. Những show diễn có ca sĩ xưa, hát nhạc xưa này đều cháy vé. Cùng lúc đó ở Sài G̣n, các pḥng trà như Văn Nghệ, Đồng Dao, Tiếng Tơ Đồng… cũng đua nhau mời các ca sĩ này về biểu diễn.
Riêng Pḥng trà Ân Nam, thường xuyên có một dàn ca sĩ chuyên hát nhạc xưa, xem đây là nét đặc biệt của một pḥng trà đă tạo được dấu ấn riêng. “Nhạc sến” hay Nhạc xưa, tùy theo cách gọi và cách hiểu của mỗi người. Nhưng có một điểm chung là ḍng nhạc này có nhiều bài (chứ không phải là hầu hết) của các nhạc sĩ thành công với giai điệu Boléro như: Trúc Phương, Hoài Linh, Minh Kỳ, Tuấn Khanh, Thanh Sơn, Lam Phương, Vinh Sử… đă nói lên đúng tâm trạng của số đông và nếu được diễn tả bởi những giọng ca phù hợp như các ca sĩ đă nói ở trên và một số giọng ca nổi tiếng một thời khác như: Thanh Thúy, Hoàng Oanh, Giao Linh… sẽ đánh thức được những hoài niệm, h́nh bóng dĩ văng, tâm trạng, t́nh yêu đôi lứa, mộng ước… của nhiều thế hệ nối tiếp nhau.
Tất nhiên mỗi người thưởng thức nhạc xưa theo tâm trạng của riêng ḿnh và cái hay của nó cũng tùy theo hoàn cảnh, thậm chí cả trong khoảnh khắc nào đó ta chợt bắt gặp trong cuộc sống. Và điều này có thể lư giải v́ sao gu thưởng thức âm nhạc ngày nay đă dần quay lại với… ngày xưa, nhất là sau khi những ca khúc điệu Boléro được phổ biến, thậm chí tổ chức thành cuộc thi “T́nh Boléro” trên các đài truyền h́nh trong Nam, ngoài Bắc và đă có một thế hệ ca sĩ trẻ bây giờ nổi lên với những t́nh khúc Boléro xưa cũ nhưng nghe vẫn cứ như mới.