luyenchuong3000
11-20-2018, 01:49
Hữu Nghị mất Ải Nam Quan
Y Nguyên Mai Trần
Ải Nam Quan chiếm một vị trí quan trọng trong tâm thức người Việt Nam. Trải qua bao thời đại, lịch sử đã chứng minh người Việt phải hy sinh bao nhiêu xương máu để chống lại ý đồ Hán hóa, giử vửng biên cương và tồn tại đến ngày nay. Bài viết này không mang tính cách khảo cứu lịch sử nhưng là một cố gắng tóm lược cùng đưa ra nhận định của người viết dựa vào những gì, đã thấy, đã nghe và đã tham khảo một số tài liệu về Ải Nam Quan, theo sau chuyến đi thăm vùng địa đầu Chi Lăng, Lạng Sơn, Cửa khẩu quốc tế Hửu Nghị cuối tháng 1 năm 2011.
Người đọc xin chú ý, trong suốt bài viết, nhiều tên được dùng để chỉ cửa Nam Quan (tham khảo bảng dưới đây) cũng như nhiều chú thích quan trọng của người viết trên một số hình ảnh mà người đọc cần tham khảo.
Phụ lục 1-hình ảnh Nam Quan trước 1950
Phụ lục 2-hình ảnh Nam Quan từ 1950-2011
Phụ lục 3-Đâu là Ải Nam Quan? So sánh vị trí xưa và nay
Phụ lục 4-Cột mốc Km 0 qua nhiều biến đổi
Phụ lục 5-Khu vực Nam Quan theo dòng lịch sử
Phụ lục 6-Tài liệu đề cập đặc biệt đến Nam Quan
Tên khu vực Ải Nam Quan qua các thời đại . Chú ý: chử Quan= 關 =关 (viết dạng đơn giản)
Kê Lăng Quan 雍鸡关 và Giới Đạo Quan 界首关 khoảng 200 BC năm Nhà Hán Đại Nam Quan大南关
Trấn Nam Quan 镇南关 1725 Gia Tỉnh nhà Minh Mục Nam Quan睦南关 Jan-1953 TQ (Mao) Hửu Nghị Quan友谊关 Jan 1965 TQ (Mao + Hồ) Nguồn: http://hwbdeboke.tadwena.com/13113/Friendship+Gate+is+one+of+China%26%2339%3Bs+nine+w ere+related..html
Theo sử Việt
Ải Pha Lủy, Pha dữ Trước 1406 Trước Hậu Lê – Thời Minh Ẳi Nam Quan Thế kỷ 15 cho đến 1/1965 Cửa khẩu Hửu Nghị Jan 1965 từ 1965-CHXHCNVN
Nhận Định
Theo sử lược và dử liệu nghiên cứu, biên giới VN và TQ không được phân chia rỏ rệt trước thế kỹ 14, người Trung Quốc (TQ) có nhiều tên (xem bảng trên) và người Việt Nam (VN) Ải Pha Lủy để chỉ một khu vực có một đường hẻm nhỏ qua Nam (Việt Nam) đi giữa hai trái núi hay đồi trong vùng đồi núi hiểm trở. Đời vua Hồng Vủ (1368-1398) nhà Minh có xây Chiêu Đức đài. Mặc dù không tìm ra sử liệu đề cập đến một kiến trúc cổng tại khu vực Nam Quan trước Chiêu Đức đài, chúng ta có thể suy luận trước nhà Minh đã có dựng một cửa ải trước Chiêu Đức đài để kiểm soát sự thông thương tại Nam Quan. Sự kiện này thích hợp với chuyện Mạc Đỉnh Chi đi sứ nhà Nguyên năm 1308, sai hẹn, phải ra câu đối để được quan trấn Ái nhà Nguyên mở cửa Ải cho sang. Năm Gia Tỉnh nhà Minh (1725) xây lại Trấn Nam Quan(hình A và B), tham khảo hình A (nguồn TQ) chúng ta thấy cả Chiêu Đức đài. Nơi đây, VN cũng có cửa Ngưỡng đức đài (xem hình B) không biết xây từ lúc nào (tham khảo phụ lục 3 hình 29). Tôn Sĩ Nghị có dâng biểu lên vua Càn long (1736-1795) nói rỏ “Từ đài Chiêu-đức đến đô thành nước họ (tức Thăng Long Hà Nội), quân đi chẳng qua chỉ mất sáu ngày…” (tham khảo 16)
Hinh A -Zhen Nan Guan-Victory 23/3/1885 Trấn Nam Quan
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-1-tran-nam-quan-1880-chieu-c491uc-dai-copy1.jpg?w=300&h=203 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-1-tran-nam-quan-1880-chieu-c491uc-dai-copy1.jpg)
Nguồn:http://web.nuist.edu.cn/courses/zgjxds/ke/ke03/bianjiang/016.HTM http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Bang_Bo_%28Zhennan_Pass%29
Bức ảnh này mô tả quang cảnh của trận đánh tại Nam Quan ngày 23/3/1885. Quân
Pháp thua trận, rút về Lạng Sơn.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-2-ai-nam-quan-1880-ngc6b0ong-duc-dai-modified.jpg?w=300&h=214 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-2-ai-nam-quan-1880-ngc6b0ong-duc-dai-modified.jpg)
Hình B Trích từ “Sur les frontieres du Tonkin” bài viết của P Neis khoảng 1884-85 trang 339 (33)
Khảo sát chi tiết hình A và B, vào thời điểm 1885-86, chúng ta thấy toàn cảnh Nam Quan phù hơp với chi tiết ghi lại trong sử liệu (tham khảo Phụ lục 5, điểm 5, 16, 17). Hình A cho ta thấy đài Chiêu Đức được xây phía sau Trấn Nam Quan. Hình B cho ta thấy kiến trúc cổng phía VN mà có lẻ theo Nguyển Trọng Đang, đốc trấn Lạng Sơn 1774 tả lại …Đài không có quán, hai bên tả hửu lợp bằng cỏ; sửa chửa qua loa, vẩn theo như củ… (Nguồn: http://vi.wikipedia.org/wiki/Nam_Quan)
Ngày 26 tháng 6 năm 1887, Công Ước Về Hoạch Ðịnh Biên Giới Giữa Việt Nam và Trung Quốc được ký giữa Pháp (http://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%A1p) và Nhà Thanh (http://vi.wikipedia.org/wiki/Nh%C3%A0_Thanh). Ngày 21 tháng 04 năm 1891 tiến hành cắm cột mốc tại vùng biên giới gần Trấn Nam Quan. Trong Công Ước có nói rỏ biên giới Tonkin (Bắc Việt thời Pháp thuộc) tại cột mốc 25 (sau là 18) nằm 100m cách Trấn Nam Quan (Porte de Chine à Nam Quan).
Một sự kiện quan trọng theo sử Pháp và bài hồi ký của P Neis trong phái đoàn đàm phán biên giới, khu ải Nam Quan bị tướng De Negrier đặt chất nổ san bằng 25 Tháng 2 1885. Ảnh chụp trong thời gian này (Hình B (nguồn TQ) và B (nguồn Pháp) cho thấy kiến trúc của Trấn Nam Quan trùng hợp với sử liệu Phụ lục 5, điểm 6, 15, 16. Sau khi san bằng thì kiến trúc Nam Quan đã được xây dựng lại với hai cổng (tham khảo hình C,D,E).
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-3-porte-de-chine-et-muraille-1905.jpg?w=300&h=197 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-3-porte-de-chine-et-muraille-1905.jpg)
Hình C. 1908 Chụp toàn cảnh từ trên đồi phía Việt Nam
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-7-ainamquan-taken-1908.jpg?w=300&h=192 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-7-ainamquan-taken-1908.jpg)
Hình D: 1909. Hình chụp trên địa thế VN, thâý rỏ chi tiết tường xây kiểu bậc thang ngắn, so với tường răng cưa bên Trấn Nam Quan, Trung Quốc, dài, hai bên chạy lên tận đỉnh núi (tham khảo hình C)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/porte-de-chine-1909.jpg?w=300&h=197 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/porte-de-chine-1909.jpg)
Hình E: Ảnh chụp năm 1940 cho thấy chức sắc nhà Thanh qua cửa Ải Nam Quan của Việt Nam.
Tóm lại qua sử liệu theo tiến trình thời gian, cho đến 1949 chúng ta thấy được vùng thành ải Nam Quan, có Trấn Nam Quan ở phiá Bắc thuộc Trung Quốc và cửa phía Nam, gọi là ải Nam Quan thuộc về VN và đây cũng là lý do của “ Việt Nam dạng hình cong như chử S, kéo dài từ Ải Nam Quan đến mủi Cà Mau” Từ 1949 ta không thấy hình ảnh của hai kiến trúc này ở Nam Quan vì bị chiến tranh phá hủy Pháp Trung 1884-1886, cách mạng Tôn Trung Sơn chống nhà Thanh (1907), chiến tranh Nhật Trung (1937-1945) và Quốc Cộng (1949). Trấn Nam Quan được trùng tu và đổi thành Mục Nam Quan năm 1953. Năm 1957 Tỉnh Quảng Tây cho xây lại Mục Nam quan, đến năm 1965 thì Mao và Hồ đồng ý đổi tên thành Hửu Nghị Quan (1965) với kiến trúc chính còn tồn tại tới nay.
Nhiều bài viết công phu tố cáo chính phủ Cộng Sản Hà Nội “bán đất, nhường đất” cho Bắc Kinh chẳng những vùng Nam quan mà ở các khu vực khác, riêng về vùng Nam Quan, người viết thấy có ba vấn đề cần minh xác:
1) Khoảng cách giữa Đồng Đăng tới Ải Nam Quan không rỏ, theo “Ðịa-dư Các Tỉnh Bắc-Kỳ” của Ngô Vi-Liễn, Phạm Văn-Thư và Ðỗ Ðình-Nghiêm (Nhà in Lê Văn-Tân xuất-bản, Hà-Nội, 1926) là 5 km , theo “Đi thăm Đất Nước” của Hoàng Đạo-Thuý (Nhà Xuất bản Văn hoá, Hà Nội, 1976), Đồng- Đăng cách biên-giới Trung-quốc 4 km, trong khi VietNamtourism sách lưu hành nội bộ xuất bản 1989 thì Đồng Đăng cách biên giới Trung Quốc là 3 km và sách của Tổng cuộc Du lịch Việt Nam 2010-2011 cũng là 3 km.
2) Vị trí cửa Ải? Ngưỡng đức Đài nằm đâu?
Theo Đại Nam Nhất thống chí (ĐNNTC) thì Ngưỡng đức đài nằm phía Nam của Trấn Nam Quan (TNQ), tất nhiên không phải cửa Nam. Tham khảo phụ lục 1, hình 6, 7, 8, 9, chúng ta thấy một kiến trúc cổng với 2 bờ tường ngắn (so với hai bờ tường của TNQ chạy dài lên đỉnh núi cả hai phía Đông và Tây). Tất cả hình chụp này sau 1885-86 chỉ có thể được vì kíến trúc mà Nguyển trọng Đang mô tả (hình A) và có cho sửa chửa đã không còn nửa sau khi bị Pháp đặt chất nổ phá hủy ngày 25 thàng 2 1885. Trong ĐNNTC, Nguyển trọng Đang cho biết đài Ngưỡng Đức không biết ai xây và vào năm nào, đài không có quán và hai bên tả hửu lợp bằng cỏ
Bức tường ngắn với cổng về phía Nam có lẻ do người Pháp xây cất, thay thế bức tường xụp đổ – cổng này chính là cửa Ải Nam Quan. TQ cũng cho xây cất lại TNQ. Các kiến trúc này tồn tại đến thập niên 1940?
3) Cột mốc biên giới 18 ở đâu?
Công ước Pháp Thanh 1886 và 1898 nói rỏ: cột mốc 18 cách Porte de Chine à Nam Quan -Trấn Nam Quan lúc bấy giờ – 100m .
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ce1bb99t-me1bb91c-18-xua-khong-co-chu-thich.jpg?w=243&h=300 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ce1bb99t-me1bb91c-18-xua-khong-co-chu-thich.jpg)
Cột biên giới 18 (theo hiệp định Pháp Trung 26-6-1887) chôn ở chân tường cửa Ái Nam Quan VietNam. Hình do quân Nhật chụp tháng 7 1940, trên cột có viết “Trung Việt Quốc Gíới, Trấn Nam Quan ngoại, đệ thập bát hiệu, No 18 Frontiere” Nguồn http://www.danchimviet.info/archives/4256
Cột mốc này 18 đả mất theo ông Vủ Dủng (nguyên thứ trưởng bộ Ngoại giao năm 2007) vì yếu tố thời gian. Nhưng trước đó Vủ Dủng quên rằng năm 1979 đảng CS Việt Nam đã tố cáo TQ “…đã ủi nát mốc biên giới số 18 rồi đặt cột Km 0 sâu vào lảnh thổ VN trên 100m, trên đường quốc lộ (1A bây giờ), coi đó là biên giới giữa TQ và VN ở khu vực này (phụ lục 3 hình 30) http://www.danchimviet.info/archives/4256
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-28b.jpg?w=185&h=300 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-28b.jpg)
(https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/bien-ban-cot-moc.jpg) Trong tài liệu “Vấn đề Biên Giới Giữa Việt Nam và Trung Quốc-Nhà xuất bản Sự thật Hà nội 1979 trang 10” tố cáo Trung quốc ủi nát cột mốc biên giới số 18 nằm cách cửa Nam Quan 100m.
Cho dù Ngưỡng đức đài, tường thành ngắn và cột mốc 18 , thời nào ai xây, ai giữ, tất cả đã bị tàn phá bởi chiến tranh liên tiếp với TQ, trong chiến tranh Pháp Trung (1885), Tôn Trung Sơn chống phong kiến nhà Thanh (1907), hay chiến tranh Trung -Nhật (1939), Quốc Cộng (1949) và gần đây Việt Trung (1979) thì Hiệp ước biên giới ký kết 1886 và 1898 cũng phải được thực thi vì cả TQ và CHXHVN thừa nhận : Biên giới Việt Nam cách Trấn Nam Quan 100m.
Nhưng Hiệp định 30-12-1999 1 vô hiệu hóa các hiệp định trước và đồng ý trụ cột Km 0 là đường ranh biên giới mới nằm giữa cột 1116 và 1117 nằm ngang hai bên của quốc lộ 1A . Cột 1116 thay thế vị trí cột biên giới củ 18. Điều này chứng tỏ dưới áp lực của Bắc Kinh, Chính phủ Hà Nội, tối thiểu2, đã nhường một phần đất vùng Ải Nam quan thuộc Đồng Đăng cho TQ, khoảng cách ước lượng từ 200m đến 500m từ cột Km 0 đến Hửu Nghị Quan (xem hình F). Taị sao chính quyền Hà Nội, không đòi hỏi TQ tôn trọng công ước 1887 và 1895 (mà TQ đả đồng ý tháng 4/1958), mà lại chấp nhận đường biên giới mới qua cột Km 0-theo hiệp ước 30/12/1999-mà chính phủ Hà Nội tố cáo TQ đả cho san bằng vị trí cột mốc củ và di chuyển cột thay thế mới về phía Vietnam (hình 30 phụ lục 4, Tài liệu vong lục của bộ Ngoại Giao Hà Nội công bố 15-3-79). Cũng nên nhắc lại Công hàm nhường luôn Hoàng Sa và Trường Sa cũng được ký cùng năm 14/9/58. Phải chăng đây là quà cho đại huynh Bắc Kinh để được trợ giúp trong thời kỳ anh em đồng chí “môi hở răng lạnh“!
Nói một cách khác để thực thi 16 chử vàng
“Ổn định lâu dài”
“Hướng tới tương lai
“Hữu nghị láng giềng”
“Hợp tác toàn diện”
Chính phủ Hà Nôi đã nhượng phần đất lịch sữ thiêng liêng này cho Trung Quốc. Ải Nam Quan không còn nửa, cửa khẩu Hửu Nghị bây gìờ nằm ngoài vùng Ải, cửa này có trạm cảnh sát biên phòng cách xa cột mốc km0 (hay cột mốc 1116) khoảng 100m (hình G) và cột Km 0 cách Hửu Nghị Quan ước tính khoảng 500m (hình F).
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-24-quang-canh-hc6b0u-nghi-quan-tu-km0-copy.jpg?w=586&h=337 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-24-quang-canh-hc6b0u-nghi-quan-tu-km0-copy.jpg)
Hinh F
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/he1bbadu-nghi-khoang-cach-canh-sat-bien-phong1.jpg?w=592&h=337 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/he1bbadu-nghi-khoang-cach-canh-sat-bien-phong1.jpg)
Hinh G : Trạm Cảnh Sát Biên phòng/và tòa nhà cửa khẩu hửu nghị
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hc6b0u-ngi-quan-voi-cay-si.jpg?w=566&h=352 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hc6b0u-ngi-quan-voi-cay-si.jpg)
Cột Km 0 năm 2000
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/huunghi-quan.jpg?w=409&h=565 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/huunghi-quan.jpg)
Cột Km0 : năm 2005, chử Quan biến mất.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-cot-moc-huu-nghi-jan-2011.jpg?w=542&h=351 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-cot-moc-huu-nghi-jan-2011.jpg)
Tháng 23 tháng 1 năm 2011, chử Km 0 biến mất
Cột này nằm ngang với cột mốc 1116 và 1117 ngang qua Quốc Lộ 1A (tham khảo phụ lục 3)
Ải Nam Quan bây giờ chỉ còn trong lịch sử, trong tâm tư của bao người dân Việt ê a từ lúc cấp sách đến trường ‘Nước Việt Nam hình cong như chử S chạy dài từ Mủi Cà Mau đến Ải Nam Quan.
————————————————–
1-Ngày 30/12/1999 Nguyễn Mạnh Cầm và Đường Gia Triển ký Hiệp ước về biên gìới đất liền Việt Nam – Trung Quốc xác định “Ở khu vực cưả khẩu Hửu Nghị (map 249C) biên gìới đi qua cột Km 0” (Tài liệu Biên giới trên đất liền Việt Nam-Trung Quốc-Bộ Ngoại Giao, Uỷ ban Biên gìới Quốc Gia, Hà Nôị 2010, dự án được sự trợ giúp của bộ Di Trú Ôxtrâylia-trang 18). Như vậy hiệp định này đả vô hiệu hóa Công ước 1887 và 1895 về Ải Nam Quan mà trang 13 của tài liệu trên nói rỏ “ Tháng 4/1958 Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đồng ý với Trung ương đảng Lao Động Việt Nam tôn trọng nhìn nhận hiện trạng đường biên giới lịch sử được các Công Ước 1887 và 1895 xác lập”.
2–Hửu Nghị Quan đã di chuyển phía Nam, hình 18 (tham khảo hình phụ B) nếu xác thực, trước 6-1940 không thấy có Hửu Nghị Quan và 2 đường hầm, điều này chứng tỏ Hửu Nghị Quan đã di về phía Nam (hình 18, hình phụ A) trong trường hợp này, chi tiết chắc hẳn phải còn tồn trong thư khố bí mật của TQ, và như vậy TQ đã lấn sâu vào lảnh thổ VN. Trong hồi ký của P Neis, có đề cập đến biên giới VN ở phía trước Trấn Nam Quan, gần một con suối nhỏ (le ruisseau) cách khoảng 150m (ước đoán cùa P.Neis, tham khảo hình 28) thì theo bài tường trình của BS Trần đại Sỹ, phải chăng đây là suối Phi Khanh và như thế theo ông Sỹ chúng ta đã mất vài km (25). Vị trí của suối này cần được kiểm chứng vì suối có thề thay đối bởi động lực thiên nhiên hay nhân tạo.
================================================== =======================================
Phụ lục 1
Hình ảnh Ải Nam Quan trước 1950.
Một số anh dẩn chứng từ nguồn, một số do người viết cung cấp. Tất cả chú thích trên hình ảnh theo nhận định từ người viết dựa vào sử liệu.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-1-tran-nam-quan-1880-chieu-c491uc-dai-copy1.jpg?w=564&h=449 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-1-tran-nam-quan-1880-chieu-c491uc-dai-copy1.jpg)
Hinh 1 -Zhen Nan Guan-Victory 23/3/1885 Trấn Nam Quan
Nguồn:http://web.nuist.edu.cn/courses/zgjxds/ke/ke03/bianjiang/016.HTM http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Bang_Bo_%28Zhennan_Pass%29
Bức ảnh này mô tả quang cảnh của trận đánh tại Nam Quan ngày 23/3/1885. Quân
Pháp thua trận, rút về Lạng Sơn.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-2-ai-nam-quan-1880-ngc6b0ong-duc-dai-modified.jpg?w=566&h=402 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-2-ai-nam-quan-1880-ngc6b0ong-duc-dai-modified.jpg)
Hình 2 Trích từ “Sur les frontieres du Tonkin” bài viết của P Neis khoảng 1884-85 trang 339 (33)
Khảo sát chi tiết hình 1 và 2, vào thời điểm 1885-86, chúng ta thấy toàn cảnh Nam Quan phù hơp với chi tiết ghi lại trong sử liệu (tham khảo Phụ lục 5, điểm 5, 16, 17). Hình 1 cho ta thấy đài Chiêu Đức được xây phía sau Trấn Nam Quan. Hình 2 cho ta thấy kiến trúc cổng phía VN mà có lẻ theo Nguyển Trọng Đang, đốc trấn Lạng Sơn tả lại …Đài không có quán, hai bên tả hửu lợp bằng cỏ; sửa chửa qua loa, vẩn theo như củ… (Nguồn: http://vi.wikipedia.org/wiki/Nam_Quan)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-special-picture.jpg?w=300&h=194 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-special-picture.jpg)
Hình 3. 1890-1920: Địa thế toàn cảnh khu vực Nam Quan vẩn còn 2 cửa: Trấn Nam Quan (TQ) và Ải Nam Quan (VN)- cổng thấp và nhỏ hơn và vị trí các đỉnh đồi Đông –Nam và Tây Nam (hình nhỏ).
Description: ww97059 Dong Dang Tonkin Poste Francais bordure frontier 8 postalisch nicht gelaufen 1890-1920 zeitgenoessische Erhaltung (www.delcampe.net (http://www.delcampe.net))
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/tran-nam-quan-chieu-duc-dai-mieu-quan-c491e1babf.jpg?w=300&h=187 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/tran-nam-quan-chieu-duc-dai-mieu-quan-c491e1babf.jpg)
Hinh 4 . Hình chụp 1905 trên đất TQ, thấy rỏ Chiêu đức đài (bên trái), khu Miếu Quan Đế và Đền chiêu Trung (bên phải)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-original2.jpg?w=300&h=189 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-original2.jpg)
Hình 5: 1905-1908 nhìn từ phía Trung Quốc, mặt sau của cổng Trấn Nam Quan
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-originalhttpwww-flickr-comphotos13476480n074633.jpg?w=300&h=191 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-originalhttpwww-flickr-comphotos13476480n074633.jpg)
Hình 6. 1908 Chụp toàn cảnh từ trên đồi phía Việt Nam
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-7-ainamquan-taken-19081.jpg?w=300&h=192 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-7-ainamquan-taken-19081.jpg)
Hình 7: 1909. Hình chụp trên địa thế VN, thâý rỏ chi tiết tường xây kiểu bậc thang ngắn, so với tường răng cưa bên Trấn Nam Quan, Trung Quốc, dài, hai bên chạy lên tận đỉnh núi (tham khảo hình 6)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-8-porte-de-chine-1909.jpg?w=300&h=198 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-8-porte-de-chine-1909.jpg)
Hình 8: Ảnh chụp năm 1940 cho thấy chức sắc nhà Thanh qua cửa Ải Nam Quan của Việt Nam.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-taken-22-8-1940-supplied-by-dieu-van.jpg?w=300&h=188 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-taken-22-8-1940-supplied-by-dieu-van.jpg)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-10-ai-nam-quan-trong-vn-2.jpg?w=300&h=192 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-10-ai-nam-quan-trong-vn-2.jpg)
Hình 9 và 10: chụp năm 1940. Nguồn www.flickr.comphoto80@N074633 (http://www%2Eflickr%2Ecomphoto80@n074633/)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/tran-nam-quan-circa-1949.jpg?w=300&h=208 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/tran-nam-quan-circa-1949.jpg)
Hình 11a. Hình chụp khoảng trước 1949, hình 11a và 11b có cùng một kiến trúc, kiến trúc bị phá hủy trong cuộc chiến Quốc Cộng 1949.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-11b-ai-nam-quan-xua-tau.jpg?w=300&h=194 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-11b-ai-nam-quan-xua-tau.jpg)
Hình 11b. Khoảng thời gian 1949
Nguồn: http://kekhopk.com/forums/index.php?showtopic=28559&mode=threaded&pid=99641
Đây là một kiến trúc khác hẳn so với các nhóm hình trên (4, 5, 6, 7, 8). Có vẻ sơ sài vì đã mất hẳn phần kiến trúc phía trên trong cuộc nội chiến tại Trung Cộng vào năm 1949. Hình 11b cho thấy có dáng một nhân vật đang cầm súng đứng phiá trước Trấn Nam Quan (hình chụp từ phía Việt Nam nhìn về TNQ. Tuy nhiên lúc này cổng nhỏ Ải Nam Quan (xem hình 7) có lẻ cũng bị san bằng rồi. Theo sử liệu TQ, trong cuộc giao tranh Quốc cộng vào năm 1949 thì toàn bộ phần trên cổng đã bị phá hoại hoàn toàn (hình 12). So sánh với hình 12, hình 11a và 11b cho thấy Trấn Nam Quan đả được xửa lại sau chiến tranh.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-12-hc6b0u-nghi-quan-trc6b0c6a1c-1949.jpg?w=300&h=289 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-12-hc6b0u-nghi-quan-trc6b0c6a1c-1949.jpg)
Hình 12 Khoảng 1949. Quân Trung Cộng chụp hình trước tấm biển tạm bợ Mục Nam Quan, ki ến trúc tầng trên bị phá hủy chỉ còn 1 tầng có vòm cổng.
Phụ lục 2
Hình ảnh của Hửu Nghị Quan trong thời gian 1950’s cho đến nay 2011.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ho-chi-minh-ai-nam-quan.jpg?w=183&h=300 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ho-chi-minh-ai-nam-quan.jpg)
Y Nguyên Mai Trần
Ải Nam Quan chiếm một vị trí quan trọng trong tâm thức người Việt Nam. Trải qua bao thời đại, lịch sử đã chứng minh người Việt phải hy sinh bao nhiêu xương máu để chống lại ý đồ Hán hóa, giử vửng biên cương và tồn tại đến ngày nay. Bài viết này không mang tính cách khảo cứu lịch sử nhưng là một cố gắng tóm lược cùng đưa ra nhận định của người viết dựa vào những gì, đã thấy, đã nghe và đã tham khảo một số tài liệu về Ải Nam Quan, theo sau chuyến đi thăm vùng địa đầu Chi Lăng, Lạng Sơn, Cửa khẩu quốc tế Hửu Nghị cuối tháng 1 năm 2011.
Người đọc xin chú ý, trong suốt bài viết, nhiều tên được dùng để chỉ cửa Nam Quan (tham khảo bảng dưới đây) cũng như nhiều chú thích quan trọng của người viết trên một số hình ảnh mà người đọc cần tham khảo.
Phụ lục 1-hình ảnh Nam Quan trước 1950
Phụ lục 2-hình ảnh Nam Quan từ 1950-2011
Phụ lục 3-Đâu là Ải Nam Quan? So sánh vị trí xưa và nay
Phụ lục 4-Cột mốc Km 0 qua nhiều biến đổi
Phụ lục 5-Khu vực Nam Quan theo dòng lịch sử
Phụ lục 6-Tài liệu đề cập đặc biệt đến Nam Quan
Tên khu vực Ải Nam Quan qua các thời đại . Chú ý: chử Quan= 關 =关 (viết dạng đơn giản)
Kê Lăng Quan 雍鸡关 và Giới Đạo Quan 界首关 khoảng 200 BC năm Nhà Hán Đại Nam Quan大南关
Trấn Nam Quan 镇南关 1725 Gia Tỉnh nhà Minh Mục Nam Quan睦南关 Jan-1953 TQ (Mao) Hửu Nghị Quan友谊关 Jan 1965 TQ (Mao + Hồ) Nguồn: http://hwbdeboke.tadwena.com/13113/Friendship+Gate+is+one+of+China%26%2339%3Bs+nine+w ere+related..html
Theo sử Việt
Ải Pha Lủy, Pha dữ Trước 1406 Trước Hậu Lê – Thời Minh Ẳi Nam Quan Thế kỷ 15 cho đến 1/1965 Cửa khẩu Hửu Nghị Jan 1965 từ 1965-CHXHCNVN
Nhận Định
Theo sử lược và dử liệu nghiên cứu, biên giới VN và TQ không được phân chia rỏ rệt trước thế kỹ 14, người Trung Quốc (TQ) có nhiều tên (xem bảng trên) và người Việt Nam (VN) Ải Pha Lủy để chỉ một khu vực có một đường hẻm nhỏ qua Nam (Việt Nam) đi giữa hai trái núi hay đồi trong vùng đồi núi hiểm trở. Đời vua Hồng Vủ (1368-1398) nhà Minh có xây Chiêu Đức đài. Mặc dù không tìm ra sử liệu đề cập đến một kiến trúc cổng tại khu vực Nam Quan trước Chiêu Đức đài, chúng ta có thể suy luận trước nhà Minh đã có dựng một cửa ải trước Chiêu Đức đài để kiểm soát sự thông thương tại Nam Quan. Sự kiện này thích hợp với chuyện Mạc Đỉnh Chi đi sứ nhà Nguyên năm 1308, sai hẹn, phải ra câu đối để được quan trấn Ái nhà Nguyên mở cửa Ải cho sang. Năm Gia Tỉnh nhà Minh (1725) xây lại Trấn Nam Quan(hình A và B), tham khảo hình A (nguồn TQ) chúng ta thấy cả Chiêu Đức đài. Nơi đây, VN cũng có cửa Ngưỡng đức đài (xem hình B) không biết xây từ lúc nào (tham khảo phụ lục 3 hình 29). Tôn Sĩ Nghị có dâng biểu lên vua Càn long (1736-1795) nói rỏ “Từ đài Chiêu-đức đến đô thành nước họ (tức Thăng Long Hà Nội), quân đi chẳng qua chỉ mất sáu ngày…” (tham khảo 16)
Hinh A -Zhen Nan Guan-Victory 23/3/1885 Trấn Nam Quan
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-1-tran-nam-quan-1880-chieu-c491uc-dai-copy1.jpg?w=300&h=203 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-1-tran-nam-quan-1880-chieu-c491uc-dai-copy1.jpg)
Nguồn:http://web.nuist.edu.cn/courses/zgjxds/ke/ke03/bianjiang/016.HTM http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Bang_Bo_%28Zhennan_Pass%29
Bức ảnh này mô tả quang cảnh của trận đánh tại Nam Quan ngày 23/3/1885. Quân
Pháp thua trận, rút về Lạng Sơn.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-2-ai-nam-quan-1880-ngc6b0ong-duc-dai-modified.jpg?w=300&h=214 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-2-ai-nam-quan-1880-ngc6b0ong-duc-dai-modified.jpg)
Hình B Trích từ “Sur les frontieres du Tonkin” bài viết của P Neis khoảng 1884-85 trang 339 (33)
Khảo sát chi tiết hình A và B, vào thời điểm 1885-86, chúng ta thấy toàn cảnh Nam Quan phù hơp với chi tiết ghi lại trong sử liệu (tham khảo Phụ lục 5, điểm 5, 16, 17). Hình A cho ta thấy đài Chiêu Đức được xây phía sau Trấn Nam Quan. Hình B cho ta thấy kiến trúc cổng phía VN mà có lẻ theo Nguyển Trọng Đang, đốc trấn Lạng Sơn 1774 tả lại …Đài không có quán, hai bên tả hửu lợp bằng cỏ; sửa chửa qua loa, vẩn theo như củ… (Nguồn: http://vi.wikipedia.org/wiki/Nam_Quan)
Ngày 26 tháng 6 năm 1887, Công Ước Về Hoạch Ðịnh Biên Giới Giữa Việt Nam và Trung Quốc được ký giữa Pháp (http://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%A1p) và Nhà Thanh (http://vi.wikipedia.org/wiki/Nh%C3%A0_Thanh). Ngày 21 tháng 04 năm 1891 tiến hành cắm cột mốc tại vùng biên giới gần Trấn Nam Quan. Trong Công Ước có nói rỏ biên giới Tonkin (Bắc Việt thời Pháp thuộc) tại cột mốc 25 (sau là 18) nằm 100m cách Trấn Nam Quan (Porte de Chine à Nam Quan).
Một sự kiện quan trọng theo sử Pháp và bài hồi ký của P Neis trong phái đoàn đàm phán biên giới, khu ải Nam Quan bị tướng De Negrier đặt chất nổ san bằng 25 Tháng 2 1885. Ảnh chụp trong thời gian này (Hình B (nguồn TQ) và B (nguồn Pháp) cho thấy kiến trúc của Trấn Nam Quan trùng hợp với sử liệu Phụ lục 5, điểm 6, 15, 16. Sau khi san bằng thì kiến trúc Nam Quan đã được xây dựng lại với hai cổng (tham khảo hình C,D,E).
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-3-porte-de-chine-et-muraille-1905.jpg?w=300&h=197 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-3-porte-de-chine-et-muraille-1905.jpg)
Hình C. 1908 Chụp toàn cảnh từ trên đồi phía Việt Nam
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-7-ainamquan-taken-1908.jpg?w=300&h=192 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-7-ainamquan-taken-1908.jpg)
Hình D: 1909. Hình chụp trên địa thế VN, thâý rỏ chi tiết tường xây kiểu bậc thang ngắn, so với tường răng cưa bên Trấn Nam Quan, Trung Quốc, dài, hai bên chạy lên tận đỉnh núi (tham khảo hình C)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/porte-de-chine-1909.jpg?w=300&h=197 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/porte-de-chine-1909.jpg)
Hình E: Ảnh chụp năm 1940 cho thấy chức sắc nhà Thanh qua cửa Ải Nam Quan của Việt Nam.
Tóm lại qua sử liệu theo tiến trình thời gian, cho đến 1949 chúng ta thấy được vùng thành ải Nam Quan, có Trấn Nam Quan ở phiá Bắc thuộc Trung Quốc và cửa phía Nam, gọi là ải Nam Quan thuộc về VN và đây cũng là lý do của “ Việt Nam dạng hình cong như chử S, kéo dài từ Ải Nam Quan đến mủi Cà Mau” Từ 1949 ta không thấy hình ảnh của hai kiến trúc này ở Nam Quan vì bị chiến tranh phá hủy Pháp Trung 1884-1886, cách mạng Tôn Trung Sơn chống nhà Thanh (1907), chiến tranh Nhật Trung (1937-1945) và Quốc Cộng (1949). Trấn Nam Quan được trùng tu và đổi thành Mục Nam Quan năm 1953. Năm 1957 Tỉnh Quảng Tây cho xây lại Mục Nam quan, đến năm 1965 thì Mao và Hồ đồng ý đổi tên thành Hửu Nghị Quan (1965) với kiến trúc chính còn tồn tại tới nay.
Nhiều bài viết công phu tố cáo chính phủ Cộng Sản Hà Nội “bán đất, nhường đất” cho Bắc Kinh chẳng những vùng Nam quan mà ở các khu vực khác, riêng về vùng Nam Quan, người viết thấy có ba vấn đề cần minh xác:
1) Khoảng cách giữa Đồng Đăng tới Ải Nam Quan không rỏ, theo “Ðịa-dư Các Tỉnh Bắc-Kỳ” của Ngô Vi-Liễn, Phạm Văn-Thư và Ðỗ Ðình-Nghiêm (Nhà in Lê Văn-Tân xuất-bản, Hà-Nội, 1926) là 5 km , theo “Đi thăm Đất Nước” của Hoàng Đạo-Thuý (Nhà Xuất bản Văn hoá, Hà Nội, 1976), Đồng- Đăng cách biên-giới Trung-quốc 4 km, trong khi VietNamtourism sách lưu hành nội bộ xuất bản 1989 thì Đồng Đăng cách biên giới Trung Quốc là 3 km và sách của Tổng cuộc Du lịch Việt Nam 2010-2011 cũng là 3 km.
2) Vị trí cửa Ải? Ngưỡng đức Đài nằm đâu?
Theo Đại Nam Nhất thống chí (ĐNNTC) thì Ngưỡng đức đài nằm phía Nam của Trấn Nam Quan (TNQ), tất nhiên không phải cửa Nam. Tham khảo phụ lục 1, hình 6, 7, 8, 9, chúng ta thấy một kiến trúc cổng với 2 bờ tường ngắn (so với hai bờ tường của TNQ chạy dài lên đỉnh núi cả hai phía Đông và Tây). Tất cả hình chụp này sau 1885-86 chỉ có thể được vì kíến trúc mà Nguyển trọng Đang mô tả (hình A) và có cho sửa chửa đã không còn nửa sau khi bị Pháp đặt chất nổ phá hủy ngày 25 thàng 2 1885. Trong ĐNNTC, Nguyển trọng Đang cho biết đài Ngưỡng Đức không biết ai xây và vào năm nào, đài không có quán và hai bên tả hửu lợp bằng cỏ
Bức tường ngắn với cổng về phía Nam có lẻ do người Pháp xây cất, thay thế bức tường xụp đổ – cổng này chính là cửa Ải Nam Quan. TQ cũng cho xây cất lại TNQ. Các kiến trúc này tồn tại đến thập niên 1940?
3) Cột mốc biên giới 18 ở đâu?
Công ước Pháp Thanh 1886 và 1898 nói rỏ: cột mốc 18 cách Porte de Chine à Nam Quan -Trấn Nam Quan lúc bấy giờ – 100m .
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ce1bb99t-me1bb91c-18-xua-khong-co-chu-thich.jpg?w=243&h=300 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ce1bb99t-me1bb91c-18-xua-khong-co-chu-thich.jpg)
Cột biên giới 18 (theo hiệp định Pháp Trung 26-6-1887) chôn ở chân tường cửa Ái Nam Quan VietNam. Hình do quân Nhật chụp tháng 7 1940, trên cột có viết “Trung Việt Quốc Gíới, Trấn Nam Quan ngoại, đệ thập bát hiệu, No 18 Frontiere” Nguồn http://www.danchimviet.info/archives/4256
Cột mốc này 18 đả mất theo ông Vủ Dủng (nguyên thứ trưởng bộ Ngoại giao năm 2007) vì yếu tố thời gian. Nhưng trước đó Vủ Dủng quên rằng năm 1979 đảng CS Việt Nam đã tố cáo TQ “…đã ủi nát mốc biên giới số 18 rồi đặt cột Km 0 sâu vào lảnh thổ VN trên 100m, trên đường quốc lộ (1A bây giờ), coi đó là biên giới giữa TQ và VN ở khu vực này (phụ lục 3 hình 30) http://www.danchimviet.info/archives/4256
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-28b.jpg?w=185&h=300 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-28b.jpg)
(https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/bien-ban-cot-moc.jpg) Trong tài liệu “Vấn đề Biên Giới Giữa Việt Nam và Trung Quốc-Nhà xuất bản Sự thật Hà nội 1979 trang 10” tố cáo Trung quốc ủi nát cột mốc biên giới số 18 nằm cách cửa Nam Quan 100m.
Cho dù Ngưỡng đức đài, tường thành ngắn và cột mốc 18 , thời nào ai xây, ai giữ, tất cả đã bị tàn phá bởi chiến tranh liên tiếp với TQ, trong chiến tranh Pháp Trung (1885), Tôn Trung Sơn chống phong kiến nhà Thanh (1907), hay chiến tranh Trung -Nhật (1939), Quốc Cộng (1949) và gần đây Việt Trung (1979) thì Hiệp ước biên giới ký kết 1886 và 1898 cũng phải được thực thi vì cả TQ và CHXHVN thừa nhận : Biên giới Việt Nam cách Trấn Nam Quan 100m.
Nhưng Hiệp định 30-12-1999 1 vô hiệu hóa các hiệp định trước và đồng ý trụ cột Km 0 là đường ranh biên giới mới nằm giữa cột 1116 và 1117 nằm ngang hai bên của quốc lộ 1A . Cột 1116 thay thế vị trí cột biên giới củ 18. Điều này chứng tỏ dưới áp lực của Bắc Kinh, Chính phủ Hà Nội, tối thiểu2, đã nhường một phần đất vùng Ải Nam quan thuộc Đồng Đăng cho TQ, khoảng cách ước lượng từ 200m đến 500m từ cột Km 0 đến Hửu Nghị Quan (xem hình F). Taị sao chính quyền Hà Nội, không đòi hỏi TQ tôn trọng công ước 1887 và 1895 (mà TQ đả đồng ý tháng 4/1958), mà lại chấp nhận đường biên giới mới qua cột Km 0-theo hiệp ước 30/12/1999-mà chính phủ Hà Nội tố cáo TQ đả cho san bằng vị trí cột mốc củ và di chuyển cột thay thế mới về phía Vietnam (hình 30 phụ lục 4, Tài liệu vong lục của bộ Ngoại Giao Hà Nội công bố 15-3-79). Cũng nên nhắc lại Công hàm nhường luôn Hoàng Sa và Trường Sa cũng được ký cùng năm 14/9/58. Phải chăng đây là quà cho đại huynh Bắc Kinh để được trợ giúp trong thời kỳ anh em đồng chí “môi hở răng lạnh“!
Nói một cách khác để thực thi 16 chử vàng
“Ổn định lâu dài”
“Hướng tới tương lai
“Hữu nghị láng giềng”
“Hợp tác toàn diện”
Chính phủ Hà Nôi đã nhượng phần đất lịch sữ thiêng liêng này cho Trung Quốc. Ải Nam Quan không còn nửa, cửa khẩu Hửu Nghị bây gìờ nằm ngoài vùng Ải, cửa này có trạm cảnh sát biên phòng cách xa cột mốc km0 (hay cột mốc 1116) khoảng 100m (hình G) và cột Km 0 cách Hửu Nghị Quan ước tính khoảng 500m (hình F).
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-24-quang-canh-hc6b0u-nghi-quan-tu-km0-copy.jpg?w=586&h=337 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-24-quang-canh-hc6b0u-nghi-quan-tu-km0-copy.jpg)
Hinh F
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/he1bbadu-nghi-khoang-cach-canh-sat-bien-phong1.jpg?w=592&h=337 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/he1bbadu-nghi-khoang-cach-canh-sat-bien-phong1.jpg)
Hinh G : Trạm Cảnh Sát Biên phòng/và tòa nhà cửa khẩu hửu nghị
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hc6b0u-ngi-quan-voi-cay-si.jpg?w=566&h=352 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hc6b0u-ngi-quan-voi-cay-si.jpg)
Cột Km 0 năm 2000
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/huunghi-quan.jpg?w=409&h=565 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/huunghi-quan.jpg)
Cột Km0 : năm 2005, chử Quan biến mất.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-cot-moc-huu-nghi-jan-2011.jpg?w=542&h=351 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-cot-moc-huu-nghi-jan-2011.jpg)
Tháng 23 tháng 1 năm 2011, chử Km 0 biến mất
Cột này nằm ngang với cột mốc 1116 và 1117 ngang qua Quốc Lộ 1A (tham khảo phụ lục 3)
Ải Nam Quan bây giờ chỉ còn trong lịch sử, trong tâm tư của bao người dân Việt ê a từ lúc cấp sách đến trường ‘Nước Việt Nam hình cong như chử S chạy dài từ Mủi Cà Mau đến Ải Nam Quan.
————————————————–
1-Ngày 30/12/1999 Nguyễn Mạnh Cầm và Đường Gia Triển ký Hiệp ước về biên gìới đất liền Việt Nam – Trung Quốc xác định “Ở khu vực cưả khẩu Hửu Nghị (map 249C) biên gìới đi qua cột Km 0” (Tài liệu Biên giới trên đất liền Việt Nam-Trung Quốc-Bộ Ngoại Giao, Uỷ ban Biên gìới Quốc Gia, Hà Nôị 2010, dự án được sự trợ giúp của bộ Di Trú Ôxtrâylia-trang 18). Như vậy hiệp định này đả vô hiệu hóa Công ước 1887 và 1895 về Ải Nam Quan mà trang 13 của tài liệu trên nói rỏ “ Tháng 4/1958 Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đồng ý với Trung ương đảng Lao Động Việt Nam tôn trọng nhìn nhận hiện trạng đường biên giới lịch sử được các Công Ước 1887 và 1895 xác lập”.
2–Hửu Nghị Quan đã di chuyển phía Nam, hình 18 (tham khảo hình phụ B) nếu xác thực, trước 6-1940 không thấy có Hửu Nghị Quan và 2 đường hầm, điều này chứng tỏ Hửu Nghị Quan đã di về phía Nam (hình 18, hình phụ A) trong trường hợp này, chi tiết chắc hẳn phải còn tồn trong thư khố bí mật của TQ, và như vậy TQ đã lấn sâu vào lảnh thổ VN. Trong hồi ký của P Neis, có đề cập đến biên giới VN ở phía trước Trấn Nam Quan, gần một con suối nhỏ (le ruisseau) cách khoảng 150m (ước đoán cùa P.Neis, tham khảo hình 28) thì theo bài tường trình của BS Trần đại Sỹ, phải chăng đây là suối Phi Khanh và như thế theo ông Sỹ chúng ta đã mất vài km (25). Vị trí của suối này cần được kiểm chứng vì suối có thề thay đối bởi động lực thiên nhiên hay nhân tạo.
================================================== =======================================
Phụ lục 1
Hình ảnh Ải Nam Quan trước 1950.
Một số anh dẩn chứng từ nguồn, một số do người viết cung cấp. Tất cả chú thích trên hình ảnh theo nhận định từ người viết dựa vào sử liệu.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-1-tran-nam-quan-1880-chieu-c491uc-dai-copy1.jpg?w=564&h=449 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-1-tran-nam-quan-1880-chieu-c491uc-dai-copy1.jpg)
Hinh 1 -Zhen Nan Guan-Victory 23/3/1885 Trấn Nam Quan
Nguồn:http://web.nuist.edu.cn/courses/zgjxds/ke/ke03/bianjiang/016.HTM http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Bang_Bo_%28Zhennan_Pass%29
Bức ảnh này mô tả quang cảnh của trận đánh tại Nam Quan ngày 23/3/1885. Quân
Pháp thua trận, rút về Lạng Sơn.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-2-ai-nam-quan-1880-ngc6b0ong-duc-dai-modified.jpg?w=566&h=402 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-2-ai-nam-quan-1880-ngc6b0ong-duc-dai-modified.jpg)
Hình 2 Trích từ “Sur les frontieres du Tonkin” bài viết của P Neis khoảng 1884-85 trang 339 (33)
Khảo sát chi tiết hình 1 và 2, vào thời điểm 1885-86, chúng ta thấy toàn cảnh Nam Quan phù hơp với chi tiết ghi lại trong sử liệu (tham khảo Phụ lục 5, điểm 5, 16, 17). Hình 1 cho ta thấy đài Chiêu Đức được xây phía sau Trấn Nam Quan. Hình 2 cho ta thấy kiến trúc cổng phía VN mà có lẻ theo Nguyển Trọng Đang, đốc trấn Lạng Sơn tả lại …Đài không có quán, hai bên tả hửu lợp bằng cỏ; sửa chửa qua loa, vẩn theo như củ… (Nguồn: http://vi.wikipedia.org/wiki/Nam_Quan)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-special-picture.jpg?w=300&h=194 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-special-picture.jpg)
Hình 3. 1890-1920: Địa thế toàn cảnh khu vực Nam Quan vẩn còn 2 cửa: Trấn Nam Quan (TQ) và Ải Nam Quan (VN)- cổng thấp và nhỏ hơn và vị trí các đỉnh đồi Đông –Nam và Tây Nam (hình nhỏ).
Description: ww97059 Dong Dang Tonkin Poste Francais bordure frontier 8 postalisch nicht gelaufen 1890-1920 zeitgenoessische Erhaltung (www.delcampe.net (http://www.delcampe.net))
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/tran-nam-quan-chieu-duc-dai-mieu-quan-c491e1babf.jpg?w=300&h=187 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/tran-nam-quan-chieu-duc-dai-mieu-quan-c491e1babf.jpg)
Hinh 4 . Hình chụp 1905 trên đất TQ, thấy rỏ Chiêu đức đài (bên trái), khu Miếu Quan Đế và Đền chiêu Trung (bên phải)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-original2.jpg?w=300&h=189 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-original2.jpg)
Hình 5: 1905-1908 nhìn từ phía Trung Quốc, mặt sau của cổng Trấn Nam Quan
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-originalhttpwww-flickr-comphotos13476480n074633.jpg?w=300&h=191 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-originalhttpwww-flickr-comphotos13476480n074633.jpg)
Hình 6. 1908 Chụp toàn cảnh từ trên đồi phía Việt Nam
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-7-ainamquan-taken-19081.jpg?w=300&h=192 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-7-ainamquan-taken-19081.jpg)
Hình 7: 1909. Hình chụp trên địa thế VN, thâý rỏ chi tiết tường xây kiểu bậc thang ngắn, so với tường răng cưa bên Trấn Nam Quan, Trung Quốc, dài, hai bên chạy lên tận đỉnh núi (tham khảo hình 6)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-8-porte-de-chine-1909.jpg?w=300&h=198 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-8-porte-de-chine-1909.jpg)
Hình 8: Ảnh chụp năm 1940 cho thấy chức sắc nhà Thanh qua cửa Ải Nam Quan của Việt Nam.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-taken-22-8-1940-supplied-by-dieu-van.jpg?w=300&h=188 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ai-nam-quan-taken-22-8-1940-supplied-by-dieu-van.jpg)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-10-ai-nam-quan-trong-vn-2.jpg?w=300&h=192 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-10-ai-nam-quan-trong-vn-2.jpg)
Hình 9 và 10: chụp năm 1940. Nguồn www.flickr.comphoto80@N074633 (http://www%2Eflickr%2Ecomphoto80@n074633/)
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/tran-nam-quan-circa-1949.jpg?w=300&h=208 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/tran-nam-quan-circa-1949.jpg)
Hình 11a. Hình chụp khoảng trước 1949, hình 11a và 11b có cùng một kiến trúc, kiến trúc bị phá hủy trong cuộc chiến Quốc Cộng 1949.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-11b-ai-nam-quan-xua-tau.jpg?w=300&h=194 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-11b-ai-nam-quan-xua-tau.jpg)
Hình 11b. Khoảng thời gian 1949
Nguồn: http://kekhopk.com/forums/index.php?showtopic=28559&mode=threaded&pid=99641
Đây là một kiến trúc khác hẳn so với các nhóm hình trên (4, 5, 6, 7, 8). Có vẻ sơ sài vì đã mất hẳn phần kiến trúc phía trên trong cuộc nội chiến tại Trung Cộng vào năm 1949. Hình 11b cho thấy có dáng một nhân vật đang cầm súng đứng phiá trước Trấn Nam Quan (hình chụp từ phía Việt Nam nhìn về TNQ. Tuy nhiên lúc này cổng nhỏ Ải Nam Quan (xem hình 7) có lẻ cũng bị san bằng rồi. Theo sử liệu TQ, trong cuộc giao tranh Quốc cộng vào năm 1949 thì toàn bộ phần trên cổng đã bị phá hoại hoàn toàn (hình 12). So sánh với hình 12, hình 11a và 11b cho thấy Trấn Nam Quan đả được xửa lại sau chiến tranh.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-12-hc6b0u-nghi-quan-trc6b0c6a1c-1949.jpg?w=300&h=289 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/hinh-12-hc6b0u-nghi-quan-trc6b0c6a1c-1949.jpg)
Hình 12 Khoảng 1949. Quân Trung Cộng chụp hình trước tấm biển tạm bợ Mục Nam Quan, ki ến trúc tầng trên bị phá hủy chỉ còn 1 tầng có vòm cổng.
Phụ lục 2
Hình ảnh của Hửu Nghị Quan trong thời gian 1950’s cho đến nay 2011.
https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ho-chi-minh-ai-nam-quan.jpg?w=183&h=300 (https://maivantran.files.wordpress.com/2011/07/ho-chi-minh-ai-nam-quan.jpg)