vuitoichat
05-07-2019, 15:32
Nhiều gia đ́nh tại California nằm trong số phí phạm thực phẩm bậc nhất trên toàn quốc, sau khi một nghiên cứu gần đây cho biết trung b́nh mỗi gia đ́nh ở “tiểu bang vàng” này phí phạm khoảng $1,000 tiền thức ăn mỗi năm.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1378942&stc=1&d=1557243085
Trung b́nh mỗi gia đ́nh ở California tiêu tốn khoảng $1,000 mỗi năm cho những thực phẩm mua về không dùng, để hư mang bỏ như thế này. (H́nh: Ngọc Lan/NV)
Dĩ nhiên, nhiều gia đ́nh gốc Việt cũng không nằm ngoài thành phần phí phạm thức ăn này, mặc dù lư do có phần hơi khác biệt.
Bỏ thực phẩm v́ không có thời gian nấu
Một trong những người “nhận lỗi” về việc phí phạm này là cô Chi Huỳnh, ở La Crescenta, gần Los Angeles.
“Ḿnh không cố t́nh mua thực phẩm về để rồi mang đi bỏ. Chẳng qua là v́ đi chợ mua nhưng rồi lại không có thời gian nấu, để qua vài ngày th́ đâu c̣n tươi ngon để mà ăn nữa, đành phải mang đi bỏ thôi,” cô nói.
Cô giải thích, “Lúc cuối tuần đi chợ th́ ḿnh nghĩ trong đầu sẽ mua rau nấu canh, mua thịt này để nướng, mua cá để kho. Thực tâm là luôn muốn nấu nướng để có được những bữa ăn tươi ngon, bổ dưỡng cho cả nhà. Nhưng mà nhiều khi lực bất ṭng tâm, đi làm về đến nhà mệt quá, không c̣n sức để nấu nữa, thế là lại kéo chồng con ra ngoài ăn, hay trên đường ghé mua ǵ về ăn luôn cho tiện.”
“Mà ḿnh th́ không thích ăn thịt đông lạnh, chỉ mua thịt tươi về để tủ lạnh, không để tủ đá, nên 2, 3 hôm không nấu th́ chỉ c̣n cách đem bỏ thôi chứ sao ăn được nữa. Rau cỏ cũng vậy, đâu thể để lâu được, chỉ vài hôm là nó héo úa, cũng phải bỏ đi, chứ ăn vô bệnh th́ sao,” cô Chi nói thêm.
Cô Thu-Hà Trần ở Garden Grove cũng rơi vào trường hợp tương tự.
“Khi đi chợ th́ ḿnh có ư định nấu món này, nhưng sau đó về nhà đổi ư nấu món khác, thế là nguyên liệu dự trù nấu món ḿnh mới mua để qua một bên, rồi… quên, đến khi nh́n lại thấy hư phải bỏ. Chưa kể đến chuyện tính nay đi chợ để mai nấu, nhưng rồi ngày hôm sau mấy đứa nhỏ lại đ̣i ăn pizza, hay nhà ba mẹ, anh chị em nấu ǵ đó rủ qua ăn, thế là không nấu,” cô Thu-Hà “phân trần.”
Cô nói thêm, “Thực ra ḿnh ở ngay Little Saigon có nhiều lựa chọn quá, thức ăn hàng quán cũng rẻ nên đôi khi cũng đưa đến việc đi chợ rồi nhưng lại không nấu là v́ vậy.”
Cô Thu-Hà “đỡ” hơn cô Chi là thịt cá mua về chưa nấu liền th́ cho vào tủ đá. Nhưng, “Nhiều lúc cho vô rồi quên. Đến 6-7 tháng sau mới nhớ, th́ cũng mang bỏ, v́ cũ quá rồi,” cô cười vẻ hối hận.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1378943&stc=1&d=1557243085
Rau ở Little Saigon không mắc nên chỉ cần thấy vàng héo chút là cũng bỏ đi v́ ăn vào “bị bệnh.” (H́nh: Chi Huỳnh cung cấp)
Ham rẻ, mua nhiều, nhưng xài không hết, cũng phải bỏ
“Mua về xài không hết phải mang bỏ là chuyện thường,” cô Kay Lê ở Santa Ana nói ngay lập tức kèm theo tiếng cười xua nỗi ăn năn.
Cô giải thích, “Mùa này hành rẻ,10 bó có $1, chẳng lẽ ḿnh mua 1 bó th́ kỳ. Mà thiệt là mua 10 bó nhưng xài chừng 2-3 bó là hết mức, số c̣n lại vài ngày bị úa phải mang bỏ. Hay rau th́ là cũng vậy. Làm chả cá th́ là cũng chỉ xài nửa bó là cùng, nhưng họ bán rẻ quá, mua 2 bó, th́ coi như phần c̣n lại cũng bỏ.”
Cô Chi Huỳnh cũng cùng “tội lỗi” này, khi “mua vỉ yogurt trong Costco 24 hũ, ăn chừng 1/3 là hết ăn nổi rồi, cũng bỏ.”
“Mới hôm qua đi làm về thấy ông chồng đem thùng nước dừa mua trong Costco bỏ thùng rác, trong khi ḿnh nhớ mới uống có một nửa, c̣n lại phải 8 hộp. Nhưng ổng nói ‘hết hạn rồi.’ Tiếc muốn chết nhưng phải đành chịu thôi,” cô Chi kể thêm.
Chị Ngọc Nguyễn, ở Westminster, cũng cùng “căn bệnh”, “Tôi mua đồ ăn về rồi không xài hết phải bỏ nhiều lắm, nhất là mỗi khi thấy bán giảm giá. Như đi chợ thấy mít bán chỉ có 45 cent một pound, lựa cho một trái gai nở to đùng, nặng gần 40 pounds. Đến khi xẻ ra th́ ăn đâu có hết, v́ nhiều quá, mà nhà chỉ có 1, 2 người ăn. Thế là cứ để tủ lạnh ngày này qua ngày khác, đến lúc cũng phải mượn thùng rác để chứa dùm.”
“Đó là chưa kể mua thịt trong Costco. Nh́n nguyên vỉ thịt ngon quá là ngon. Nhưng rồi mang về chỉ chiên hay ram chừng một nửa là thấy ngán rồi. Phần c̣n lại cứ để ngày này qua ngày kia, rồi cũng mang bỏ,” chị Ngọc cho biết thêm.
Mua nhiều hay mua dự pḥng cũng là lư do để… mang bỏ.
“Nấu bún riêu thường chỉ mua một hộp tàu hủ, nhưng ông chồng nói ‘mua nhiều ăn cho đă’, thế là mua 2 hộp, nhưng thực sự liều lượng nấu ở nhà th́ cũng chỉ cần 1 hộp là đủ. Hộp kia để mấy bữa trong tủ lạnh, khi nh́n lại đă mốc meo. Cà chua, dưa leo cũng vậy, nhiều khi mua mỗi thứ 4-5 trái nghĩ làm món này món kia, ăn sống, nhưng rồi không hết, hư thúi, cũng phải mang bỏ,” chị Ngọc kể lể.
“Đó là chưa kể khi đi chợ không biết thứ này thứ kia ở nhà c̣n không, sợ không mua th́ về thiếu nấu không ra món, nhưng khi mua về rồi mới biết nhà cũng c̣n. Thế là dư,” chị nói thêm.
Với cô Kay Lê th́ c̣n có thêm lư do nữa là “bị xúi mua” nhưng mua rồi không ăn v́ “sợ lên cân” thành ra hoặc là để đến khi hết hạn mang bỏ, hoặc phải kiếm người cho.
Bỏ thực phẩm v́ “hết đát” (date)
Nghiên cứu cho rằng phần đông sẽ không ăn thức ăn được ghi nhăn đă qua kỳ hạn “ngày bán,” và hầu hết mọi người cũng mang thức ăn “quá đát” này cho vào thùng rác.
Cô Chi Huỳnh, cô Thu-Hà, chị Ngọc hay cô Kay Lê cũng đều như thế.
Tuy nhiên, ở đây cũng có nhiều người hiểu sai về ngày tháng ghi trên bao b́. Nhiều người quên phân biệt giữa kỳ hạn “ngày bán” (sell by) và “ngày dùng” (use by).
Như đă nói, thăm ḍ cho thấy rằng gần một nửa chúng ta sẽ không ăn thức ăn được ghi nhăn đă qua kỳ hạn “ngày bán.” Trong khi thực ra nó chỉ là ngày sau cùng sản phẩm đó được bán tại tiệm, và vẫn an toàn để ăn.
Ngay cả với thực phẩm được ghi kỳ hạn “ngày tốt nhất để dùng” (best by) th́ không có nghĩa là sau ngày đó nó phải bị bỏ đi, mà chỉ cần người tiêu dùng nên chú ư xem nó có hư chưa, nếu chưa, th́… cứ ăn.
Nghiên cứu cho rằng điều này có thể khiến mọi người lẫn lộn, nghi ngờ một chút, nhưng nếu chúng ta phân biệt rơ ràng th́ có thể tiết kiệm được rất nhiều tiền.
Theo Business Insider th́ trái cây, rau quả, khoai tây, cà rốt, củ cải là những thứ bị bỏ đi nhiều nhất, chiếm đến hơn 45% số thực phẩm bị bỏ. Cá tôm cũng bị bỏ gần 35%. Các loại thịt gà, thịt ḅ, thịt heo cũng bị bỏ đến 22%, và gần 1/3 các loại hạt, bánh ḿ, gạo cũng bị phí phạm bỏ đi.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1378944&stc=1&d=1557243085
Mua đồ hộp cất giữ đến rối quên, đến khi mang ra th́ thời hạn sự dụng đă qua mới có… 4 năm. (H́nh: Ngọc Lan/Người Việt)
Nên có kế hoạch ăn uống, th́ cần bao nhiêu mua bấy nhiêu
Cô Chi Huỳnh cho biết, “Mỗi tuần, tôi nghĩ tôi phải bỏ khoảng $20-$30 tiền rau củ, thịt thà hay thức ăn không đụng đến. Ví dụ mua một vỉ ḅ Ribeye 3 miếng cũng khoảng $25, mà để 2-3 ngày không có thời gian nướng hay chế biến là cũng đem bỏ.”
Cô Kay Lê cũng cho rằng “không tuần nào là không dọn tủ lạnh để bỏ đồ ăn cũ hay rau cải bị héo úa. Mặc dù mỗi lần bỏ mỗi lần tiếc, ân hận v́ đă mua nhiều, nhưng rồi khi ra chợ th́ đâu cũng vào đó. Mà khi mua để hoài nó không tươi th́ ăn vô đâu có bổ béo ǵ nữa, đành bỏ mua cái mới.”
Cô Ngọc cũng nhẩm tính tiền thực phẩm bỏ đi do không ăn, không nấu của nhà cô mỗi tháng không dưới $100.
Tuy nhiên, cũng có người biết tiết chế được sự phí phạm thực phẩm này, trong đó có cô Katie Kieudung Nguyễn ở Tustin.
Cô Katie cũng cho rằng ḿnh “từng phí phạm thực phẩm nhiều lắm, v́ đó là bệnh chung của nhiều người.”
Tuy nhiên, trong nhiều năm trở lại đây, do môi trường làm việc liên quan đến các nhà hàng, quán ăn, ngồi tính toán thu chi với họ, cô mới hiểu ra rằng những khoản thực phẩm không dùng phải vứt đi đó thực ra ngốn một khoản tiền đáng kể trong ngân sách gia đ́nh.
“Do tính chất công việc nên tôi nhận ra được sự phí phạm này, và bắt đầu từ đó mới để ư hơn đến việc đi chợ,” cô nói.
Để tiết kiệm, cô Katie luôn có kế hoạch sắp đặt thức ăn mỗi tuần, “không có hứng ǵ ăn đó.”
“Ḿnh biết ḿnh ăn ǵ mua đó th́ sẽ hạn chế được việc bỏ thức ăn. Cần 1 bó hành th́ mua 1 bó, chứ đừng ham sale mà mua 5 bó, 10 bó để rồi bỏ. Dự tính nấu bún riêu ăn hai ngày th́ mua đồ nấu cho đủ như vậy và ăn như vậy, chứ đừng giữa chừng bỏ sang ăn món khác,” cô chia sẻ kinh nghiệm.
Quả thực, làm sao để không lăng phí thực phẩm, để không luôn mang “cảm giác tội lỗi” rằng th́ là trong khi c̣n quá nhiều người bị đói mà ḿnh lại phí phạm như thế này, quả là một thách thức không nhỏ cho những người nội trợ. (Ngọc Lan)
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1378942&stc=1&d=1557243085
Trung b́nh mỗi gia đ́nh ở California tiêu tốn khoảng $1,000 mỗi năm cho những thực phẩm mua về không dùng, để hư mang bỏ như thế này. (H́nh: Ngọc Lan/NV)
Dĩ nhiên, nhiều gia đ́nh gốc Việt cũng không nằm ngoài thành phần phí phạm thức ăn này, mặc dù lư do có phần hơi khác biệt.
Bỏ thực phẩm v́ không có thời gian nấu
Một trong những người “nhận lỗi” về việc phí phạm này là cô Chi Huỳnh, ở La Crescenta, gần Los Angeles.
“Ḿnh không cố t́nh mua thực phẩm về để rồi mang đi bỏ. Chẳng qua là v́ đi chợ mua nhưng rồi lại không có thời gian nấu, để qua vài ngày th́ đâu c̣n tươi ngon để mà ăn nữa, đành phải mang đi bỏ thôi,” cô nói.
Cô giải thích, “Lúc cuối tuần đi chợ th́ ḿnh nghĩ trong đầu sẽ mua rau nấu canh, mua thịt này để nướng, mua cá để kho. Thực tâm là luôn muốn nấu nướng để có được những bữa ăn tươi ngon, bổ dưỡng cho cả nhà. Nhưng mà nhiều khi lực bất ṭng tâm, đi làm về đến nhà mệt quá, không c̣n sức để nấu nữa, thế là lại kéo chồng con ra ngoài ăn, hay trên đường ghé mua ǵ về ăn luôn cho tiện.”
“Mà ḿnh th́ không thích ăn thịt đông lạnh, chỉ mua thịt tươi về để tủ lạnh, không để tủ đá, nên 2, 3 hôm không nấu th́ chỉ c̣n cách đem bỏ thôi chứ sao ăn được nữa. Rau cỏ cũng vậy, đâu thể để lâu được, chỉ vài hôm là nó héo úa, cũng phải bỏ đi, chứ ăn vô bệnh th́ sao,” cô Chi nói thêm.
Cô Thu-Hà Trần ở Garden Grove cũng rơi vào trường hợp tương tự.
“Khi đi chợ th́ ḿnh có ư định nấu món này, nhưng sau đó về nhà đổi ư nấu món khác, thế là nguyên liệu dự trù nấu món ḿnh mới mua để qua một bên, rồi… quên, đến khi nh́n lại thấy hư phải bỏ. Chưa kể đến chuyện tính nay đi chợ để mai nấu, nhưng rồi ngày hôm sau mấy đứa nhỏ lại đ̣i ăn pizza, hay nhà ba mẹ, anh chị em nấu ǵ đó rủ qua ăn, thế là không nấu,” cô Thu-Hà “phân trần.”
Cô nói thêm, “Thực ra ḿnh ở ngay Little Saigon có nhiều lựa chọn quá, thức ăn hàng quán cũng rẻ nên đôi khi cũng đưa đến việc đi chợ rồi nhưng lại không nấu là v́ vậy.”
Cô Thu-Hà “đỡ” hơn cô Chi là thịt cá mua về chưa nấu liền th́ cho vào tủ đá. Nhưng, “Nhiều lúc cho vô rồi quên. Đến 6-7 tháng sau mới nhớ, th́ cũng mang bỏ, v́ cũ quá rồi,” cô cười vẻ hối hận.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1378943&stc=1&d=1557243085
Rau ở Little Saigon không mắc nên chỉ cần thấy vàng héo chút là cũng bỏ đi v́ ăn vào “bị bệnh.” (H́nh: Chi Huỳnh cung cấp)
Ham rẻ, mua nhiều, nhưng xài không hết, cũng phải bỏ
“Mua về xài không hết phải mang bỏ là chuyện thường,” cô Kay Lê ở Santa Ana nói ngay lập tức kèm theo tiếng cười xua nỗi ăn năn.
Cô giải thích, “Mùa này hành rẻ,10 bó có $1, chẳng lẽ ḿnh mua 1 bó th́ kỳ. Mà thiệt là mua 10 bó nhưng xài chừng 2-3 bó là hết mức, số c̣n lại vài ngày bị úa phải mang bỏ. Hay rau th́ là cũng vậy. Làm chả cá th́ là cũng chỉ xài nửa bó là cùng, nhưng họ bán rẻ quá, mua 2 bó, th́ coi như phần c̣n lại cũng bỏ.”
Cô Chi Huỳnh cũng cùng “tội lỗi” này, khi “mua vỉ yogurt trong Costco 24 hũ, ăn chừng 1/3 là hết ăn nổi rồi, cũng bỏ.”
“Mới hôm qua đi làm về thấy ông chồng đem thùng nước dừa mua trong Costco bỏ thùng rác, trong khi ḿnh nhớ mới uống có một nửa, c̣n lại phải 8 hộp. Nhưng ổng nói ‘hết hạn rồi.’ Tiếc muốn chết nhưng phải đành chịu thôi,” cô Chi kể thêm.
Chị Ngọc Nguyễn, ở Westminster, cũng cùng “căn bệnh”, “Tôi mua đồ ăn về rồi không xài hết phải bỏ nhiều lắm, nhất là mỗi khi thấy bán giảm giá. Như đi chợ thấy mít bán chỉ có 45 cent một pound, lựa cho một trái gai nở to đùng, nặng gần 40 pounds. Đến khi xẻ ra th́ ăn đâu có hết, v́ nhiều quá, mà nhà chỉ có 1, 2 người ăn. Thế là cứ để tủ lạnh ngày này qua ngày khác, đến lúc cũng phải mượn thùng rác để chứa dùm.”
“Đó là chưa kể mua thịt trong Costco. Nh́n nguyên vỉ thịt ngon quá là ngon. Nhưng rồi mang về chỉ chiên hay ram chừng một nửa là thấy ngán rồi. Phần c̣n lại cứ để ngày này qua ngày kia, rồi cũng mang bỏ,” chị Ngọc cho biết thêm.
Mua nhiều hay mua dự pḥng cũng là lư do để… mang bỏ.
“Nấu bún riêu thường chỉ mua một hộp tàu hủ, nhưng ông chồng nói ‘mua nhiều ăn cho đă’, thế là mua 2 hộp, nhưng thực sự liều lượng nấu ở nhà th́ cũng chỉ cần 1 hộp là đủ. Hộp kia để mấy bữa trong tủ lạnh, khi nh́n lại đă mốc meo. Cà chua, dưa leo cũng vậy, nhiều khi mua mỗi thứ 4-5 trái nghĩ làm món này món kia, ăn sống, nhưng rồi không hết, hư thúi, cũng phải mang bỏ,” chị Ngọc kể lể.
“Đó là chưa kể khi đi chợ không biết thứ này thứ kia ở nhà c̣n không, sợ không mua th́ về thiếu nấu không ra món, nhưng khi mua về rồi mới biết nhà cũng c̣n. Thế là dư,” chị nói thêm.
Với cô Kay Lê th́ c̣n có thêm lư do nữa là “bị xúi mua” nhưng mua rồi không ăn v́ “sợ lên cân” thành ra hoặc là để đến khi hết hạn mang bỏ, hoặc phải kiếm người cho.
Bỏ thực phẩm v́ “hết đát” (date)
Nghiên cứu cho rằng phần đông sẽ không ăn thức ăn được ghi nhăn đă qua kỳ hạn “ngày bán,” và hầu hết mọi người cũng mang thức ăn “quá đát” này cho vào thùng rác.
Cô Chi Huỳnh, cô Thu-Hà, chị Ngọc hay cô Kay Lê cũng đều như thế.
Tuy nhiên, ở đây cũng có nhiều người hiểu sai về ngày tháng ghi trên bao b́. Nhiều người quên phân biệt giữa kỳ hạn “ngày bán” (sell by) và “ngày dùng” (use by).
Như đă nói, thăm ḍ cho thấy rằng gần một nửa chúng ta sẽ không ăn thức ăn được ghi nhăn đă qua kỳ hạn “ngày bán.” Trong khi thực ra nó chỉ là ngày sau cùng sản phẩm đó được bán tại tiệm, và vẫn an toàn để ăn.
Ngay cả với thực phẩm được ghi kỳ hạn “ngày tốt nhất để dùng” (best by) th́ không có nghĩa là sau ngày đó nó phải bị bỏ đi, mà chỉ cần người tiêu dùng nên chú ư xem nó có hư chưa, nếu chưa, th́… cứ ăn.
Nghiên cứu cho rằng điều này có thể khiến mọi người lẫn lộn, nghi ngờ một chút, nhưng nếu chúng ta phân biệt rơ ràng th́ có thể tiết kiệm được rất nhiều tiền.
Theo Business Insider th́ trái cây, rau quả, khoai tây, cà rốt, củ cải là những thứ bị bỏ đi nhiều nhất, chiếm đến hơn 45% số thực phẩm bị bỏ. Cá tôm cũng bị bỏ gần 35%. Các loại thịt gà, thịt ḅ, thịt heo cũng bị bỏ đến 22%, và gần 1/3 các loại hạt, bánh ḿ, gạo cũng bị phí phạm bỏ đi.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1378944&stc=1&d=1557243085
Mua đồ hộp cất giữ đến rối quên, đến khi mang ra th́ thời hạn sự dụng đă qua mới có… 4 năm. (H́nh: Ngọc Lan/Người Việt)
Nên có kế hoạch ăn uống, th́ cần bao nhiêu mua bấy nhiêu
Cô Chi Huỳnh cho biết, “Mỗi tuần, tôi nghĩ tôi phải bỏ khoảng $20-$30 tiền rau củ, thịt thà hay thức ăn không đụng đến. Ví dụ mua một vỉ ḅ Ribeye 3 miếng cũng khoảng $25, mà để 2-3 ngày không có thời gian nướng hay chế biến là cũng đem bỏ.”
Cô Kay Lê cũng cho rằng “không tuần nào là không dọn tủ lạnh để bỏ đồ ăn cũ hay rau cải bị héo úa. Mặc dù mỗi lần bỏ mỗi lần tiếc, ân hận v́ đă mua nhiều, nhưng rồi khi ra chợ th́ đâu cũng vào đó. Mà khi mua để hoài nó không tươi th́ ăn vô đâu có bổ béo ǵ nữa, đành bỏ mua cái mới.”
Cô Ngọc cũng nhẩm tính tiền thực phẩm bỏ đi do không ăn, không nấu của nhà cô mỗi tháng không dưới $100.
Tuy nhiên, cũng có người biết tiết chế được sự phí phạm thực phẩm này, trong đó có cô Katie Kieudung Nguyễn ở Tustin.
Cô Katie cũng cho rằng ḿnh “từng phí phạm thực phẩm nhiều lắm, v́ đó là bệnh chung của nhiều người.”
Tuy nhiên, trong nhiều năm trở lại đây, do môi trường làm việc liên quan đến các nhà hàng, quán ăn, ngồi tính toán thu chi với họ, cô mới hiểu ra rằng những khoản thực phẩm không dùng phải vứt đi đó thực ra ngốn một khoản tiền đáng kể trong ngân sách gia đ́nh.
“Do tính chất công việc nên tôi nhận ra được sự phí phạm này, và bắt đầu từ đó mới để ư hơn đến việc đi chợ,” cô nói.
Để tiết kiệm, cô Katie luôn có kế hoạch sắp đặt thức ăn mỗi tuần, “không có hứng ǵ ăn đó.”
“Ḿnh biết ḿnh ăn ǵ mua đó th́ sẽ hạn chế được việc bỏ thức ăn. Cần 1 bó hành th́ mua 1 bó, chứ đừng ham sale mà mua 5 bó, 10 bó để rồi bỏ. Dự tính nấu bún riêu ăn hai ngày th́ mua đồ nấu cho đủ như vậy và ăn như vậy, chứ đừng giữa chừng bỏ sang ăn món khác,” cô chia sẻ kinh nghiệm.
Quả thực, làm sao để không lăng phí thực phẩm, để không luôn mang “cảm giác tội lỗi” rằng th́ là trong khi c̣n quá nhiều người bị đói mà ḿnh lại phí phạm như thế này, quả là một thách thức không nhỏ cho những người nội trợ. (Ngọc Lan)