vuitoichat
07-13-2019, 06:51
Những đứa bé mới 10, 11 tuổi, có biết đi vượt biên là ǵ, mà trong khi đó nói không đi bị mắng quá trời. Nhưng khuya đến th́ gia đ́nh quen ghé nhà mang những đứa trẻ đi, khiến cho mười một tuổi, bố mất, được đưa xuống ghe đi vượt biên cùng chị gái lớn hơn hai tuổi. Nhớ nhà, nhớ mẹ chỉ biết lấy thư mẹ ra đọc, rồi khóc.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417780&stc=1&d=1563000547
Hai chị em chị Kiều Ngân được các nhà báo ở Nhật phỏng vấn năm 1981. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Mười hai tuổi đến Mỹ. Bắt đầu cuộc đời mới bằng những năm tháng thiếu thốn từ t́nh thương đến vật chất.
Mười sáu tuổi biết cặm cụi vừa học vừa đi làm thêm để sinh tồn.
Hai mươi mốt tuổi lần đầu tiên gặp lại mẹ sau mười năm chia cách th́ mẹ đă trở thành “phế nhân.” Từ ngày đó, tự nguyện mang thêm trách nhiệm chăm sóc mẹ, phụ chị lo cho các em ăn học.
Rồi lấy chồng, sinh con. Quay trở lại trường tiếp tục học cho xong đại học bên cạnh việc chăm con nhỏ, đi làm kiếm thêm tiền nuôi gia đ́nh.
Ba mươi lăm tuổi, quay trở về Mă Lai t́m mộ bố, để bằng mọi cách mang được tro bố, người đă gửi lại thân ḿnh nơi đất khách trên con đường vượt biên, về đoàn tụ cùng mẹ và các con.
Có thể tóm tắt một cách ngắn gọn như thế về cuộc đời của chị Bùi Kiều Ngân, một trong hàng trăm ngàn thuyền nhân Việt Nam đang sống tại Hoa Kỳ, tại thành phố Garden Grove, ngay Little Saigon. Cuộc đời đó vừa có mẫu số chung cho một thế hệ thuyền nhân, lại vừa có những nét rất riêng biệt, độc đáo của từng phận người, không lẫn vào đâu được.
Kỷ niệm 40 năm thành lập nhật báo Người Việt, cũng là dịp chúng tôi muốn cùng quư độc giả nh́n lại chừng ấy năm lịch sử thuyền nhân, để hiểu, để trân quư hơn những mảnh đời được tôi luyện qua giông tố đă biết khẳng định ḿnh như thế nào trên mảnh đất tự do.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417781&stc=1&d=1563000547
Chị Bùi Kiều Ngân (trái) và chị gái trong những ngày sống tạm ở Nhật. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Mẹ t́m đường “đẩy” con đi
“Trước năm 1975, bố tôi làm lính văn pḥng, chức vụ nhỏ nên sau đó không bị bắt đi tù, nhưng lại phải đi kinh tế mới. Rồi bố tham gia tổ chức ‘Phục Hưng’ của các cha, bị phát hiện, bố phải trốn ở Hàng Xanh-Sài G̣n mấy năm, công an săn lùng bố ráo riết. Trước t́nh cảnh đó, mẹ t́m đường lo cho bố đi vượt biên. Nhưng đi hai lần đầu đều hụt. Đến lần thứ ba, một người bạn chí thân của bố nhường chỗ của chú ấy cho bố đi, dắt theo đứa em trai tôi khi đó khoảng 8 tuổi, và hai người em gái của bạn bố,” chị Ngân bắt đầu câu chuyện bằng giọng đặc biệt của người Bắc Hố Nai, không pha trộn.
Theo lời kể lại, chuyến đi đó của bố chị người bị cướp, người bị hiếp, kẻ bị đánh đập, trong số đó có bố chị, bị thương rất nặng.
Khi tàu đến Mă Lai, trong lúc chờ hai chú của chị du học ở Mỹ trước đó bảo lănh, th́ bệnh tật do các vết thương bộc phát, bố chị không qua khỏi.
Sáu tháng sau ngày bố chị đi vượt biên th́ mẹ chị mới nhận được lá thư đầu tiên của bố gửi về báo tin cho biết đă đến nơi! Niềm vui của mẹ chị chưa tṛn th́ ngày hôm sau gia đ́nh nhận được điện tín từ Cao Ủy Tị Nạn gửi về báo cho hay bố chị đă qua đời, vào Tháng Tư, 1980, và họ đang tiếp tục làm hồ sơ để đứa em trai 8 tuổi của chị sang Mỹ đoàn tụ với người thân.
“Mẹ tôi không tin, măi đến gần cuối năm 1980 mẹ mới chấp nhận sự thật và chịu xin lễ mang tang, rồi mẹ đổ bệnh. Sau thời gian nằm bệnh, khỏe lại, mẹ tôi quyết định bằng mọi cách phải đưa các con đi hết,” chị Ngân, người phụ nữ gần 50 tuổi, vừa thong thả bước đi trong khu shopping mall, như một sự giải trí, vừa kể.
Chị cười khi nhớ lại: “Thật ra lúc đó mới 10, 11 tuổi, có biết đi vượt biên là ǵ. Chiều hôm đó mẹ nói tối nay sẽ cho hai chị em đi Mỹ th́ ḿnh chịu liền, v́ nghĩ đi Mỹ là đi ăn sô-cô-la, đi ăn kẹo rồi về chứ có biết ǵ đâu, trong khi chị ḿnh nói không đi bị mẹ mắng quá trời. Nhưng khuya đến th́ gia đ́nh quen ghé nhà mang hai chị em đi. Ḿnh chỉ nhớ là đi từ sông Đồng Nai, Biên Ḥa, lúc đó là giữa Tháng Năm, 1981.”
Chuyến vượt biên 4 ngày 3 đêm từ 37 năm trước c̣n lại trong kư ức của chị Ngân chỉ là thời gian nằm bẹp dưới ghe, chiếc ghe lần đầu tiên trong đời bước xuống, ói, mửa, ngủ li b́, khi mở mắt th́ chỉ thấy trời và nước, cùng cảm giác thèm cà rem. “Cứ như vậy lặp đi lặp lại, cứ mơ thấy cà rem, có lẽ do ḿnh khát quá, mà nghe nói ghe không đủ nước uống, chứ hoàn toàn không biết nguy hiểm, không biết sợ là ǵ.”
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417782&stc=1&d=1563000547
Em trai chị Kiều Ngân trở thành đứa trẻ mồ côi, bơ vơ khi bố mất ngay tại trại tị nạn ở Malaysia vào Tháng Tư, 1980. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Tàu Na Uy vớt, đến Nhật thành người “nổi tiếng”
Theo lời chị Ngân, chiếc ghe chị được một chiếc tàu Na Uy vớt, rồi đưa đến Nhật. “Có thể lúc đó người vượt biên đến Nhật rất ít, nên họ cho ḿnh ở ngay thành phố, ở trong một khu chúng cư đầy đủ tiện nghi. Ḿnh nhớ mỗi gia đ́nh ở một pḥng, có bốn giường tầng.”
“Nhớ khi đó có nhà báo đến phỏng vấn người tị nạn. Khi nghe trong chuyến đi chỉ có hai chị em ḿnh là nhỏ nhất, lại không có họ hàng thân thích đi cùng, có lẽ họ ngạc nhiên nên đă làm một cuốn phim về người tị nạn, quay hai chị em ḿnh,” chị kể.
Đoàn làm phim không chỉ quay cảnh hai chị em Ngân côi cút ở Nhật, mà họ bay sang Mỹ, quay h́nh ảnh đứa em trai chị, khi đó đang ở tiểu bang Pennsylvania với gia đ́nh người chú. “Họ về cả Việt Nam để quay h́nh ảnh của mẹ và ba đứa em c̣n lại. Trong phim khi chiếu lên, ḿnh thấy công an đông ơi là đông, rồi hàng xóm bu lại nhà nữa. Nhớ trong phim họ hỏi mẹ ‘Có muốn sang Nhật đoàn tụ với hai con không?’ th́ mẹ trả lời ‘Không, không. Tôi chỉ muốn ở Việt Nam thôi.’ Công an đứng quá trời ở đó, làm sao mẹ dám nói khác. Họ quay cả trường học mà chị em ḿnh đă học trước khi vượt biên nữa.”
Chị Ngân nhớ: “Cuốn phim về người tị nạn đó được chiếu khắp nước Nhật. Thế là rất nhiều người, nhiều đoàn đă đến thăm chị em ḿnh, cho quà bánh quá trời. Nhớ họ tặng cho búp bê thích lắm.”
Nhưng, búp bê không làm vơi được nỗi nhớ mẹ, nhớ nhà của đứa bé mới 11 tuổi, trong phút chốc bị bứng ĺa khỏi ṿng tay mẹ và không biết điều ǵ sẽ lại diễn ra trong đời ḿnh.
“Nhớ nhà, nhớ mẹ, chỉ muốn đi về thôi. Nhưng mà mẹ viết thư qua dặn ‘không được đ̣i về, phải đi qua Mỹ.’ Thành ra nhớ nhà th́ lại lấy thư mẹ ra đọc, rồi khóc, và những chữ ‘không được về Việt Nam’ cứ in sâu trong đầu ḿnh. Có những người đến thăm, hỏi có muốn quay về Việt Nam với mẹ không, ḿnh nói ‘không, con chỉ muốn đi Mỹ.’ Họ hỏi có muốn ở lại Nhật không, cũng nói ‘không, con muốn đi Mỹ.” Mẹ ḿnh dặn như thế, th́ ḿnh cứ nói như thế chứ có biết Mỹ là ǵ, Nhật là ǵ đâu,” chị cười nhắc lại.
Hai chị em Ngân ở Nhật cho đến Tháng Hai, 1982, th́ sang Mỹ, định cư ở San Jose, California, dưới sự bảo lănh của người bác.
“Sau khi ở San Jose vài tháng th́ chị ruột của mẹ, là một nữ tu cũng đi vượt biên trước đó, đang ở Orange County kêu hai chị em về ở với d́. Rồi em trai ḿnh ở Pennsylvania cũng bay về ở chung. Thế là coi như ba chị em đoàn tụ,” chị tiếp tục câu chuyện.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417783&stc=1&d=1563000547
Chị Bùi Kiều Ngân t́m được mộ bố ở Malaysia vào năm 2005. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Cuộc sống khốn khó ở Mỹ
“Nhớ lúc đó d́ mướn apartment một pḥng ở góc đường Bolsa-Bushard để cả bốn d́ cháu cùng ở. D́ không dám tiêu xài ǵ hết, cái ǵ cũng chắt chiu, tằn tiện để gửi về Việt Nam, mấy chị em toàn mặc quần áo cũ, giầy dép cũng chỉ một đôi mang hoài, bánh kẹo cũng chẳng bao giờ có, nhiều năm trời ḿnh không biết cái hamburger là ǵ,” chị kể.
“Qua Mỹ rồi, vẫn cứ nhớ nhà muốn về Việt Nam nhưng mấy chữ ‘không được về Việt Nam’ của mẹ cứ in sâu trong đầu. Khi đó chưa có chợ Việt Nam, chưa có thông dịch, cái ǵ cũng tự ḿnh.”
Cô bé 13, 14 tuổi lúc đó cũng có những lúc tủi thân, mặc cảm khi thấy bạn bè cùng trường có mẹ có bố lo lắm cho, có lúc chạnh ḷng nghĩ “nếu có mẹ ở đây th́ ḿnh cũng không thiếu thốn như vậy…”
Nhưng mà rồi th́ những mặc cảm, tủi thân đó cũng không c̣n chỗ chứa, bởi v́ khi người chị vào đại học, cũng là lúc người d́ được nhận trở lại nhà ḍng ở Boston, Ngân đă phải bắt đầu nghĩ đến chuyện tự lo cho cuộc sống, phải làm sao có tiền mua xe, phải lo học lái xe… “Đủ thứ để ḿnh phải nghĩ, phải tính cho tương lai, v́ đâu thể nhờ cậy ai. Măi ch́m trong những suy nghĩ lo lắng đó, ḿnh không c̣n thời gian để tủi thân nữa.”
Ngân kể: “Chị Tuyền vào học trường Cypress College, thế là ba chị em dọn đến gần đó ở để chị có thể đi học, v́ không có xe, chỉ đi bộ hoặc xe đạp thôi, mà lúc đó Orange County lạnh lắm, mưa nhiều nữa. Đó cũng chính là lư do ḿnh luôn suy nghĩ đến chuyện phải lo kiếm việc làm để dành tiền mua xe.”
Từ Hè lớp 10, lớp 11 là Ngân đă đi kiếm việc làm thêm. Cũng suốt những năm tháng đó, thỉnh thoảng Ngân lại nhận được thư mẹ viết “mới đi thăm nuôi về” nghĩa là mẹ đi vượt biên bị bắt mới được thả ra.
“Mẹ dẫn ba đứa em đi như vậy cả chục lần đều bị bắt. Bao nhiêu gia tài trong nhà bán hết để đi vượt biên. Đến lần cuối cùng mẹ cùng đứa em út đi lọt th́ hai đứa kia lại bị lạc, tưởng ‘bể’ nên hai đứa tự đón xe về nhà. Qua trại tị nạn, mẹ nghe nói nếu chịu đi Đức th́ bảo lănh hai đứa em ḿnh nhanh hơn, thế là mẹ chọn đi định cư ở Đức. Đúng là chỉ sáu tháng sau th́ hai đứa em cũng được qua Đức, khi đó là năm 86,” chị kể tiếp.
Năm 1987, Ngân tốt nghiệp trung học, chị của Ngân vừa học xong bằng AA th́ quyết định không học lên nữa mà đi kiếm việc làm để lo tài chánh bảo lănh mẹ và các em sang Mỹ.
“Ḿnh cũng chọn học trường Cypress College để học cho gần nhà v́ không có xe. Mấy chị em không dám tiêu xài ǵ hết chỉ biết để dành tiền bảo lănh mẹ và em.” Những đứa trẻ rời khỏi mái ấm gia đ́nh khi c̣n rất nhỏ, thiếu sự chăm sóc, dạy dỗ của mẹ cha, nhưng lại biết suy nghĩ và hành xử một cách chín chắn như thế nơi xứ lạ quê người.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417786&stc=1&d=1563000867
Chị Kiều Ngân đưa mẹ (ngồi xe lăn) cùng bác và cô đến bốc mộ bố ở Malaysia vào năm 2005. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Mẹ bệnh nặng, bỏ học sang Đức nuôi mẹ
Tuy nhiên, ông Trời dường như vẫn thích thử thách ḷng người, nhất là những người vốn dĩ đă không có được một tuổi thơ êm ái trong yêu thương.
Tháng Mười, 1990, khi đang học mùa thứ hai ở trường Cal State Long Beach th́ chị em Ngân nhận được hung tin: mẹ bệnh nặng sợ không qua khỏi, muốn gặp hai chị em lần cuối.
Chị nhớ lại thời khắc đó: “Hai chị em tức tốc mua vé máy bay để bay qua Đức với mẹ. Mẹ bị máu loăng, vô nhà thương mổ sa dạ con ǵ đó, việc mổ đúng ra không nguy hiểm. Nhưng v́ mẹ bị máu loăng, nên bị chảy máu, mà lại không có ai hay biết, cũng không biết tiếng Đức để kêu. Đến khi y tá phát hiện th́ mẹ bị mất máu quá nhiều, gần như hôn mê. Họ mang mẹ đi cấp cứu th́ một phần năo đă bị hư. Mẹ như người tàn phế vậy. Bác sĩ nói mẹ sẽ phải ở viện dưỡng lăo v́ ba đứa em c̣n nhỏ, không thể chăm sóc cho mẹ.”
“Đó là lần đầu tiên kể từ lúc đi vượt biên ḿnh được nh́n thấy mẹ, được gặp mẹ, nhưng mà mẹ đă nói giọng lơ lớ, không c̣n b́nh thường nữa, cả đi đứng cũng không b́nh thường như ngày ḿnh ra đi. Cho đến tận bây giờ, ḿnh cũng không thể nào nhớ được giọng nói ngày xưa của mẹ là như thế nào hết.” Đứa con gái vẫn hằng bao năm ôm lấy thư mẹ mà đọc cho vơi nỗi nhớ nhà, nhớ mẹ, chia sẻ cảm nhận tái tê.
Bác sĩ cho biết nếu có người chăm sóc th́ mẹ chị vẫn có thể được đưa về nhà. Thế là Ngân quyết định ở lại Đức lo cho mẹ, chị của Ngân trở về Mỹ đi làm kiếm tiền, tiếp tục lo việc bảo lănh.
“Ḿnh lo cho mẹ đến khoảng một năm rưỡi th́ nhận ra rằng nếu cứ tiếp tục như vầy th́ cuộc đời không c̣n ư nghĩa ǵ nữa. Cũng thời gian đó giấy tờ bảo lănh chị Tuyền lo đă xong, ḿnh thuyết phục mẹ và các em sang Mỹ.”
Tuy nhiên, theo lời chị Ngân, do di chứng của lần suưt chết đó quá nặng, nên dù sang Mỹ chữa trị khắp nơi mẹ chị vẫn không đỡ hơn.
Từ ngày đó, chị vừa chăm sóc mẹ, vừa phụ chị gái lo cho các em ăn học, rồi lấy chồng, sinh con.
Không được bày vẽ, chỉ dạy cặn kẽ như cách những đứa con vẫn được hưởng từ bố mẹ, thế nhưng không v́ thế mà chị em Ngân lại phó mặc số phận ḿnh. Họ luôn nh́n về phía trước, luôn muốn tiến lên để có thể sống một cách tự tin hơn.
Đă đến lúc chị nghĩ đến chuyện cần thiết phải trở lại trường học cho xong những ǵ c̣n dang dở.
“Khi thằng con trai út được 3 tuổi rưỡi th́ ḿnh nghĩ đến tương lai. Lúc đó ḿnh đưa mẹ qua ở với chị gái, để có thời gian trở lại trường. Cứ mỗi sáng chở hai đứa nhỏ đi gửi ở trường xong th́ ḿnh cũng đến trường. Đến 3 giờ chiều đi học ra th́ chạy đi làm đến 12 giờ về học bài. Cứ như vậy suốt 1 năm rưỡi th́ ḿnh xong bằng 4 năm.”
“Chị ḿnh ngày trước cũng mới học xong AA th́ phải bỏ dở chuyện học để đi làm lo cho gia đ́nh. Đến khi các con chị lớn, chị cũng quay trở lại trường học cho xong đại học,” chị Ngân nói thêm.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417787&stc=1&d=1563000867
Chị Bùi Kiều Ngân tại nơi làm việc của ḿnh. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Trở về Mă Lai t́m mộ bố
Lo cho mẹ, cho các em, cho gia đ́nh tạm xong, Ngân bắt đầu nghĩ đến chuyện phải đi t́m hài cốt bố, người đă nằm lại ở Mă Lai trên con đường t́m tự do.
Tháng Bảy, 2005, biết được Văn Khố Thuyền Nhân do ông Trần Đông ở Úc có trở về các trại tị nạn để t́m lại nhiều dấu tích xưa, chị Ngân liên lạc nhờ giúp đỡ. Và như một phép nhiệm màu, chị đă t́m được mộ phần của bố chị trong những t́nh cờ đến ngỡ ngàng.
Tuy nhiên, thủ tục để bốc hài cốt khi đó c̣n khá nhiêu kê, từ Malaysia, chị phải quay trở lại Mỹ để lo hoàn tất.
Đến Tháng Mười Một, 2005, chị đă chịu khó đẩy xe lăn đưa mẹ sang tận Mă Lai, rồi thêm một ông chú từ Anh bay sang, một người cô từ Việt Nam bay qua, cùng hội tụ để chứng kiến cảnh bốc hài cốt bố của chị.
“Mấy mươi năm rồi từ ngày bố mất, nên ngôi mộ khi đào lên chỉ c̣n là những khúc xương. Nhưng xương th́ không thể mang về Mỹ được. Mà lúc đó đă chiều, cũng không kịp để đưa đến những ḷ thiêu nhờ họ đốt thành tro. Thế là những người bốc mộ đă giúp bằng cách dùng ḷ nướng BBQ để đốt…”
“Ḿnh không biết phải diễn tả tâm trạng lúc đó như thế nào. Trời chiều nơi nghĩa trang trên đất khách, bố ḿnh – giờ là những nắm xương khô – được đặt lên chiếc ḷ nướng thịt để đốt… Cảnh tượng ấy vừa buồn cười đến ra nước mắt, vừa xót xa đến thắt ḷng… Nhưng dù sao, ḿnh cũng đă mang được bố về đoàn tụ cùng mẹ và cả nhà,” người con gái nói một cách măn nguyện.
Hiện tại, chị Ngân đang là một “auditor controller” cho Orange County. Hai con chị đều đă tốt nghiệp đại học. Chồng chị về hưu nghỉ ngơi sau bao năm bươn chải.
“Ḿnh cảm thấy hài ḷng với tất cả những ǵ ḿnh đang có. Tuy từ năm 11, 12 tuổi chị em ḿnh đă không có được sự chăm sóc, dạy dỗ của bố mẹ do những biến cố của đất nước, nhưng chị em ḿnh tự biết ḿnh phải cố gắng để thành người, để sống tốt cho gia đ́nh, cho xă hội,” chị nói cùng nụ cười viên măn. (Ngọc Lan)
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417780&stc=1&d=1563000547
Hai chị em chị Kiều Ngân được các nhà báo ở Nhật phỏng vấn năm 1981. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Mười hai tuổi đến Mỹ. Bắt đầu cuộc đời mới bằng những năm tháng thiếu thốn từ t́nh thương đến vật chất.
Mười sáu tuổi biết cặm cụi vừa học vừa đi làm thêm để sinh tồn.
Hai mươi mốt tuổi lần đầu tiên gặp lại mẹ sau mười năm chia cách th́ mẹ đă trở thành “phế nhân.” Từ ngày đó, tự nguyện mang thêm trách nhiệm chăm sóc mẹ, phụ chị lo cho các em ăn học.
Rồi lấy chồng, sinh con. Quay trở lại trường tiếp tục học cho xong đại học bên cạnh việc chăm con nhỏ, đi làm kiếm thêm tiền nuôi gia đ́nh.
Ba mươi lăm tuổi, quay trở về Mă Lai t́m mộ bố, để bằng mọi cách mang được tro bố, người đă gửi lại thân ḿnh nơi đất khách trên con đường vượt biên, về đoàn tụ cùng mẹ và các con.
Có thể tóm tắt một cách ngắn gọn như thế về cuộc đời của chị Bùi Kiều Ngân, một trong hàng trăm ngàn thuyền nhân Việt Nam đang sống tại Hoa Kỳ, tại thành phố Garden Grove, ngay Little Saigon. Cuộc đời đó vừa có mẫu số chung cho một thế hệ thuyền nhân, lại vừa có những nét rất riêng biệt, độc đáo của từng phận người, không lẫn vào đâu được.
Kỷ niệm 40 năm thành lập nhật báo Người Việt, cũng là dịp chúng tôi muốn cùng quư độc giả nh́n lại chừng ấy năm lịch sử thuyền nhân, để hiểu, để trân quư hơn những mảnh đời được tôi luyện qua giông tố đă biết khẳng định ḿnh như thế nào trên mảnh đất tự do.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417781&stc=1&d=1563000547
Chị Bùi Kiều Ngân (trái) và chị gái trong những ngày sống tạm ở Nhật. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Mẹ t́m đường “đẩy” con đi
“Trước năm 1975, bố tôi làm lính văn pḥng, chức vụ nhỏ nên sau đó không bị bắt đi tù, nhưng lại phải đi kinh tế mới. Rồi bố tham gia tổ chức ‘Phục Hưng’ của các cha, bị phát hiện, bố phải trốn ở Hàng Xanh-Sài G̣n mấy năm, công an săn lùng bố ráo riết. Trước t́nh cảnh đó, mẹ t́m đường lo cho bố đi vượt biên. Nhưng đi hai lần đầu đều hụt. Đến lần thứ ba, một người bạn chí thân của bố nhường chỗ của chú ấy cho bố đi, dắt theo đứa em trai tôi khi đó khoảng 8 tuổi, và hai người em gái của bạn bố,” chị Ngân bắt đầu câu chuyện bằng giọng đặc biệt của người Bắc Hố Nai, không pha trộn.
Theo lời kể lại, chuyến đi đó của bố chị người bị cướp, người bị hiếp, kẻ bị đánh đập, trong số đó có bố chị, bị thương rất nặng.
Khi tàu đến Mă Lai, trong lúc chờ hai chú của chị du học ở Mỹ trước đó bảo lănh, th́ bệnh tật do các vết thương bộc phát, bố chị không qua khỏi.
Sáu tháng sau ngày bố chị đi vượt biên th́ mẹ chị mới nhận được lá thư đầu tiên của bố gửi về báo tin cho biết đă đến nơi! Niềm vui của mẹ chị chưa tṛn th́ ngày hôm sau gia đ́nh nhận được điện tín từ Cao Ủy Tị Nạn gửi về báo cho hay bố chị đă qua đời, vào Tháng Tư, 1980, và họ đang tiếp tục làm hồ sơ để đứa em trai 8 tuổi của chị sang Mỹ đoàn tụ với người thân.
“Mẹ tôi không tin, măi đến gần cuối năm 1980 mẹ mới chấp nhận sự thật và chịu xin lễ mang tang, rồi mẹ đổ bệnh. Sau thời gian nằm bệnh, khỏe lại, mẹ tôi quyết định bằng mọi cách phải đưa các con đi hết,” chị Ngân, người phụ nữ gần 50 tuổi, vừa thong thả bước đi trong khu shopping mall, như một sự giải trí, vừa kể.
Chị cười khi nhớ lại: “Thật ra lúc đó mới 10, 11 tuổi, có biết đi vượt biên là ǵ. Chiều hôm đó mẹ nói tối nay sẽ cho hai chị em đi Mỹ th́ ḿnh chịu liền, v́ nghĩ đi Mỹ là đi ăn sô-cô-la, đi ăn kẹo rồi về chứ có biết ǵ đâu, trong khi chị ḿnh nói không đi bị mẹ mắng quá trời. Nhưng khuya đến th́ gia đ́nh quen ghé nhà mang hai chị em đi. Ḿnh chỉ nhớ là đi từ sông Đồng Nai, Biên Ḥa, lúc đó là giữa Tháng Năm, 1981.”
Chuyến vượt biên 4 ngày 3 đêm từ 37 năm trước c̣n lại trong kư ức của chị Ngân chỉ là thời gian nằm bẹp dưới ghe, chiếc ghe lần đầu tiên trong đời bước xuống, ói, mửa, ngủ li b́, khi mở mắt th́ chỉ thấy trời và nước, cùng cảm giác thèm cà rem. “Cứ như vậy lặp đi lặp lại, cứ mơ thấy cà rem, có lẽ do ḿnh khát quá, mà nghe nói ghe không đủ nước uống, chứ hoàn toàn không biết nguy hiểm, không biết sợ là ǵ.”
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417782&stc=1&d=1563000547
Em trai chị Kiều Ngân trở thành đứa trẻ mồ côi, bơ vơ khi bố mất ngay tại trại tị nạn ở Malaysia vào Tháng Tư, 1980. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Tàu Na Uy vớt, đến Nhật thành người “nổi tiếng”
Theo lời chị Ngân, chiếc ghe chị được một chiếc tàu Na Uy vớt, rồi đưa đến Nhật. “Có thể lúc đó người vượt biên đến Nhật rất ít, nên họ cho ḿnh ở ngay thành phố, ở trong một khu chúng cư đầy đủ tiện nghi. Ḿnh nhớ mỗi gia đ́nh ở một pḥng, có bốn giường tầng.”
“Nhớ khi đó có nhà báo đến phỏng vấn người tị nạn. Khi nghe trong chuyến đi chỉ có hai chị em ḿnh là nhỏ nhất, lại không có họ hàng thân thích đi cùng, có lẽ họ ngạc nhiên nên đă làm một cuốn phim về người tị nạn, quay hai chị em ḿnh,” chị kể.
Đoàn làm phim không chỉ quay cảnh hai chị em Ngân côi cút ở Nhật, mà họ bay sang Mỹ, quay h́nh ảnh đứa em trai chị, khi đó đang ở tiểu bang Pennsylvania với gia đ́nh người chú. “Họ về cả Việt Nam để quay h́nh ảnh của mẹ và ba đứa em c̣n lại. Trong phim khi chiếu lên, ḿnh thấy công an đông ơi là đông, rồi hàng xóm bu lại nhà nữa. Nhớ trong phim họ hỏi mẹ ‘Có muốn sang Nhật đoàn tụ với hai con không?’ th́ mẹ trả lời ‘Không, không. Tôi chỉ muốn ở Việt Nam thôi.’ Công an đứng quá trời ở đó, làm sao mẹ dám nói khác. Họ quay cả trường học mà chị em ḿnh đă học trước khi vượt biên nữa.”
Chị Ngân nhớ: “Cuốn phim về người tị nạn đó được chiếu khắp nước Nhật. Thế là rất nhiều người, nhiều đoàn đă đến thăm chị em ḿnh, cho quà bánh quá trời. Nhớ họ tặng cho búp bê thích lắm.”
Nhưng, búp bê không làm vơi được nỗi nhớ mẹ, nhớ nhà của đứa bé mới 11 tuổi, trong phút chốc bị bứng ĺa khỏi ṿng tay mẹ và không biết điều ǵ sẽ lại diễn ra trong đời ḿnh.
“Nhớ nhà, nhớ mẹ, chỉ muốn đi về thôi. Nhưng mà mẹ viết thư qua dặn ‘không được đ̣i về, phải đi qua Mỹ.’ Thành ra nhớ nhà th́ lại lấy thư mẹ ra đọc, rồi khóc, và những chữ ‘không được về Việt Nam’ cứ in sâu trong đầu ḿnh. Có những người đến thăm, hỏi có muốn quay về Việt Nam với mẹ không, ḿnh nói ‘không, con chỉ muốn đi Mỹ.’ Họ hỏi có muốn ở lại Nhật không, cũng nói ‘không, con muốn đi Mỹ.” Mẹ ḿnh dặn như thế, th́ ḿnh cứ nói như thế chứ có biết Mỹ là ǵ, Nhật là ǵ đâu,” chị cười nhắc lại.
Hai chị em Ngân ở Nhật cho đến Tháng Hai, 1982, th́ sang Mỹ, định cư ở San Jose, California, dưới sự bảo lănh của người bác.
“Sau khi ở San Jose vài tháng th́ chị ruột của mẹ, là một nữ tu cũng đi vượt biên trước đó, đang ở Orange County kêu hai chị em về ở với d́. Rồi em trai ḿnh ở Pennsylvania cũng bay về ở chung. Thế là coi như ba chị em đoàn tụ,” chị tiếp tục câu chuyện.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417783&stc=1&d=1563000547
Chị Bùi Kiều Ngân t́m được mộ bố ở Malaysia vào năm 2005. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Cuộc sống khốn khó ở Mỹ
“Nhớ lúc đó d́ mướn apartment một pḥng ở góc đường Bolsa-Bushard để cả bốn d́ cháu cùng ở. D́ không dám tiêu xài ǵ hết, cái ǵ cũng chắt chiu, tằn tiện để gửi về Việt Nam, mấy chị em toàn mặc quần áo cũ, giầy dép cũng chỉ một đôi mang hoài, bánh kẹo cũng chẳng bao giờ có, nhiều năm trời ḿnh không biết cái hamburger là ǵ,” chị kể.
“Qua Mỹ rồi, vẫn cứ nhớ nhà muốn về Việt Nam nhưng mấy chữ ‘không được về Việt Nam’ của mẹ cứ in sâu trong đầu. Khi đó chưa có chợ Việt Nam, chưa có thông dịch, cái ǵ cũng tự ḿnh.”
Cô bé 13, 14 tuổi lúc đó cũng có những lúc tủi thân, mặc cảm khi thấy bạn bè cùng trường có mẹ có bố lo lắm cho, có lúc chạnh ḷng nghĩ “nếu có mẹ ở đây th́ ḿnh cũng không thiếu thốn như vậy…”
Nhưng mà rồi th́ những mặc cảm, tủi thân đó cũng không c̣n chỗ chứa, bởi v́ khi người chị vào đại học, cũng là lúc người d́ được nhận trở lại nhà ḍng ở Boston, Ngân đă phải bắt đầu nghĩ đến chuyện tự lo cho cuộc sống, phải làm sao có tiền mua xe, phải lo học lái xe… “Đủ thứ để ḿnh phải nghĩ, phải tính cho tương lai, v́ đâu thể nhờ cậy ai. Măi ch́m trong những suy nghĩ lo lắng đó, ḿnh không c̣n thời gian để tủi thân nữa.”
Ngân kể: “Chị Tuyền vào học trường Cypress College, thế là ba chị em dọn đến gần đó ở để chị có thể đi học, v́ không có xe, chỉ đi bộ hoặc xe đạp thôi, mà lúc đó Orange County lạnh lắm, mưa nhiều nữa. Đó cũng chính là lư do ḿnh luôn suy nghĩ đến chuyện phải lo kiếm việc làm để dành tiền mua xe.”
Từ Hè lớp 10, lớp 11 là Ngân đă đi kiếm việc làm thêm. Cũng suốt những năm tháng đó, thỉnh thoảng Ngân lại nhận được thư mẹ viết “mới đi thăm nuôi về” nghĩa là mẹ đi vượt biên bị bắt mới được thả ra.
“Mẹ dẫn ba đứa em đi như vậy cả chục lần đều bị bắt. Bao nhiêu gia tài trong nhà bán hết để đi vượt biên. Đến lần cuối cùng mẹ cùng đứa em út đi lọt th́ hai đứa kia lại bị lạc, tưởng ‘bể’ nên hai đứa tự đón xe về nhà. Qua trại tị nạn, mẹ nghe nói nếu chịu đi Đức th́ bảo lănh hai đứa em ḿnh nhanh hơn, thế là mẹ chọn đi định cư ở Đức. Đúng là chỉ sáu tháng sau th́ hai đứa em cũng được qua Đức, khi đó là năm 86,” chị kể tiếp.
Năm 1987, Ngân tốt nghiệp trung học, chị của Ngân vừa học xong bằng AA th́ quyết định không học lên nữa mà đi kiếm việc làm để lo tài chánh bảo lănh mẹ và các em sang Mỹ.
“Ḿnh cũng chọn học trường Cypress College để học cho gần nhà v́ không có xe. Mấy chị em không dám tiêu xài ǵ hết chỉ biết để dành tiền bảo lănh mẹ và em.” Những đứa trẻ rời khỏi mái ấm gia đ́nh khi c̣n rất nhỏ, thiếu sự chăm sóc, dạy dỗ của mẹ cha, nhưng lại biết suy nghĩ và hành xử một cách chín chắn như thế nơi xứ lạ quê người.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417786&stc=1&d=1563000867
Chị Kiều Ngân đưa mẹ (ngồi xe lăn) cùng bác và cô đến bốc mộ bố ở Malaysia vào năm 2005. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Mẹ bệnh nặng, bỏ học sang Đức nuôi mẹ
Tuy nhiên, ông Trời dường như vẫn thích thử thách ḷng người, nhất là những người vốn dĩ đă không có được một tuổi thơ êm ái trong yêu thương.
Tháng Mười, 1990, khi đang học mùa thứ hai ở trường Cal State Long Beach th́ chị em Ngân nhận được hung tin: mẹ bệnh nặng sợ không qua khỏi, muốn gặp hai chị em lần cuối.
Chị nhớ lại thời khắc đó: “Hai chị em tức tốc mua vé máy bay để bay qua Đức với mẹ. Mẹ bị máu loăng, vô nhà thương mổ sa dạ con ǵ đó, việc mổ đúng ra không nguy hiểm. Nhưng v́ mẹ bị máu loăng, nên bị chảy máu, mà lại không có ai hay biết, cũng không biết tiếng Đức để kêu. Đến khi y tá phát hiện th́ mẹ bị mất máu quá nhiều, gần như hôn mê. Họ mang mẹ đi cấp cứu th́ một phần năo đă bị hư. Mẹ như người tàn phế vậy. Bác sĩ nói mẹ sẽ phải ở viện dưỡng lăo v́ ba đứa em c̣n nhỏ, không thể chăm sóc cho mẹ.”
“Đó là lần đầu tiên kể từ lúc đi vượt biên ḿnh được nh́n thấy mẹ, được gặp mẹ, nhưng mà mẹ đă nói giọng lơ lớ, không c̣n b́nh thường nữa, cả đi đứng cũng không b́nh thường như ngày ḿnh ra đi. Cho đến tận bây giờ, ḿnh cũng không thể nào nhớ được giọng nói ngày xưa của mẹ là như thế nào hết.” Đứa con gái vẫn hằng bao năm ôm lấy thư mẹ mà đọc cho vơi nỗi nhớ nhà, nhớ mẹ, chia sẻ cảm nhận tái tê.
Bác sĩ cho biết nếu có người chăm sóc th́ mẹ chị vẫn có thể được đưa về nhà. Thế là Ngân quyết định ở lại Đức lo cho mẹ, chị của Ngân trở về Mỹ đi làm kiếm tiền, tiếp tục lo việc bảo lănh.
“Ḿnh lo cho mẹ đến khoảng một năm rưỡi th́ nhận ra rằng nếu cứ tiếp tục như vầy th́ cuộc đời không c̣n ư nghĩa ǵ nữa. Cũng thời gian đó giấy tờ bảo lănh chị Tuyền lo đă xong, ḿnh thuyết phục mẹ và các em sang Mỹ.”
Tuy nhiên, theo lời chị Ngân, do di chứng của lần suưt chết đó quá nặng, nên dù sang Mỹ chữa trị khắp nơi mẹ chị vẫn không đỡ hơn.
Từ ngày đó, chị vừa chăm sóc mẹ, vừa phụ chị gái lo cho các em ăn học, rồi lấy chồng, sinh con.
Không được bày vẽ, chỉ dạy cặn kẽ như cách những đứa con vẫn được hưởng từ bố mẹ, thế nhưng không v́ thế mà chị em Ngân lại phó mặc số phận ḿnh. Họ luôn nh́n về phía trước, luôn muốn tiến lên để có thể sống một cách tự tin hơn.
Đă đến lúc chị nghĩ đến chuyện cần thiết phải trở lại trường học cho xong những ǵ c̣n dang dở.
“Khi thằng con trai út được 3 tuổi rưỡi th́ ḿnh nghĩ đến tương lai. Lúc đó ḿnh đưa mẹ qua ở với chị gái, để có thời gian trở lại trường. Cứ mỗi sáng chở hai đứa nhỏ đi gửi ở trường xong th́ ḿnh cũng đến trường. Đến 3 giờ chiều đi học ra th́ chạy đi làm đến 12 giờ về học bài. Cứ như vậy suốt 1 năm rưỡi th́ ḿnh xong bằng 4 năm.”
“Chị ḿnh ngày trước cũng mới học xong AA th́ phải bỏ dở chuyện học để đi làm lo cho gia đ́nh. Đến khi các con chị lớn, chị cũng quay trở lại trường học cho xong đại học,” chị Ngân nói thêm.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attachmentid=1417787&stc=1&d=1563000867
Chị Bùi Kiều Ngân tại nơi làm việc của ḿnh. (H́nh: Bùi Kiều Ngân cung cấp)
Trở về Mă Lai t́m mộ bố
Lo cho mẹ, cho các em, cho gia đ́nh tạm xong, Ngân bắt đầu nghĩ đến chuyện phải đi t́m hài cốt bố, người đă nằm lại ở Mă Lai trên con đường t́m tự do.
Tháng Bảy, 2005, biết được Văn Khố Thuyền Nhân do ông Trần Đông ở Úc có trở về các trại tị nạn để t́m lại nhiều dấu tích xưa, chị Ngân liên lạc nhờ giúp đỡ. Và như một phép nhiệm màu, chị đă t́m được mộ phần của bố chị trong những t́nh cờ đến ngỡ ngàng.
Tuy nhiên, thủ tục để bốc hài cốt khi đó c̣n khá nhiêu kê, từ Malaysia, chị phải quay trở lại Mỹ để lo hoàn tất.
Đến Tháng Mười Một, 2005, chị đă chịu khó đẩy xe lăn đưa mẹ sang tận Mă Lai, rồi thêm một ông chú từ Anh bay sang, một người cô từ Việt Nam bay qua, cùng hội tụ để chứng kiến cảnh bốc hài cốt bố của chị.
“Mấy mươi năm rồi từ ngày bố mất, nên ngôi mộ khi đào lên chỉ c̣n là những khúc xương. Nhưng xương th́ không thể mang về Mỹ được. Mà lúc đó đă chiều, cũng không kịp để đưa đến những ḷ thiêu nhờ họ đốt thành tro. Thế là những người bốc mộ đă giúp bằng cách dùng ḷ nướng BBQ để đốt…”
“Ḿnh không biết phải diễn tả tâm trạng lúc đó như thế nào. Trời chiều nơi nghĩa trang trên đất khách, bố ḿnh – giờ là những nắm xương khô – được đặt lên chiếc ḷ nướng thịt để đốt… Cảnh tượng ấy vừa buồn cười đến ra nước mắt, vừa xót xa đến thắt ḷng… Nhưng dù sao, ḿnh cũng đă mang được bố về đoàn tụ cùng mẹ và cả nhà,” người con gái nói một cách măn nguyện.
Hiện tại, chị Ngân đang là một “auditor controller” cho Orange County. Hai con chị đều đă tốt nghiệp đại học. Chồng chị về hưu nghỉ ngơi sau bao năm bươn chải.
“Ḿnh cảm thấy hài ḷng với tất cả những ǵ ḿnh đang có. Tuy từ năm 11, 12 tuổi chị em ḿnh đă không có được sự chăm sóc, dạy dỗ của bố mẹ do những biến cố của đất nước, nhưng chị em ḿnh tự biết ḿnh phải cố gắng để thành người, để sống tốt cho gia đ́nh, cho xă hội,” chị nói cùng nụ cười viên măn. (Ngọc Lan)