florida80
07-27-2019, 21:12
Thơ Việt in ở nước ngoài càng ngày càng nhiều, nhất là ở Bắc Mỹ. Nhưng thơ hay, không nhiều. Nhất là thơ hay mà vượt lên khỏi những hận thù, mê chấp, càng hiếm.
Đất khách của Thanh Nam là một trong những ḍng nước trong hiếm hoi đó. Tôi xin giới thiệu với bạn đọc, trong một niềm đau đớn vô biên. Là Thanh Nam không c̣n nữa. Anh đă vĩnh viễn bỏ chúng ta từ ngày 2 tháng Sáu 1985, sau một cơn bệnh dài và đau đớn ở phổi, tại Seattle, Mỹ, nơi anh và vợ, nhà văn Túy Hồng, định cư từ thời di tản, tháng Năm 1975. Anh thọ được 55 tuổi.
Ở các đô thị miền Nam ngày xưa, Thanh Nam nổi tiếng về văn xuôi, truyện dài, truyện ngắn. Ít ai được đọc thơ anh, tuy thỉnh thoảng anh đăng báo vài bài. Đất Khách do nhà xuất bản Sống Mới, Arkansas, ấn hành năm 1983, gồm khoảng hai mươi bài thơ, một số làm trong nước trước 1975. Toàn tập vẫn nhất trí: hồn thơ và lời thơ của Thanh Nam trước sau không thay đổi. Đất Khách là cuộc sống lưu lạc xứ người. Nhưng thật ra nó là nỗi nhớ triền miên một thế giới đă xa xăm. Ngay những bài thơ làm ở quê nhà đă mang những xa cách của lưu đày, với rất nhiều chia ly, mất mát. Trong thơ, cũng như văn xuôi của Thanh Nam, nổi bật hai điểm: ḷng nhân hậu và niềm nhớ khôn khuây. Là người Hà Nội, nhưng khi rời kháng chiến về thành, th́ anh đă lạc loài:
Ta về chân bước bơ vơ
Ngựa xe lạc nẻo kinh đô nhọc nhằn
Men say thu ấy chưa tàn
Nhớ thương chùng một âm đàn xót xa.
(1951)
1953, anh vào Sài G̣n th́ lại nhớ Hà Nội bằng những câu tha thiết:
Hà Nội ơi, ôi biết đến bao giờ
Ta lại thấy bóng Tây Hồ bát ngát
Gió Trúc Bạch hương sen nồng ngây ngất
Chiều Cổ Ngư phượng đỏ một khung trời
Tuổi học tṛ xe đạp lượn từng đôi
Những chủ nhật trên đường vui mở hội
Trời xanh biếc đẹp như màu cốm mới
Yêu làm sao kỷ niệm tuổi hai mươi
Mới ngày nào nay đă quá xa xôi
Hỡi cặp mắt và nụ cười phố Huế
Trong xa cách hăy giữ giùm ta nhé
Những sớm thu, chiều hạ hẹn ḥ xưa
(...) Đêm Sài G̣n trở lạnh những mùa mưa
Thấy hiu hắt cơn gió thu Hà Nội
(1953)
Những câu thơ Hà Nội trong sáng, chân thành. Hay ở trong chân t́nh của người viết. Sau cái tuổi hai mươi hoa bướm, về sau này, trên đất Mỹ, thơ Thanh Nam vẫn giữ cái nét thật thà, đôn hậu như thế, dù những kỷ niệm có phần mờ đi:
Đất khách năm tàn vẫn gió mưa
Ngồi bên ly rượu đón giao thừa
Nh́n qua khung cửa mờ hơi nước
Chợt nhớ mưa phùn đất Bắc xưa
(...) Trong góc hồn đau dĩ văng buồn
Vẫn c̣n xanh ngát cơi xuân non
Tưởng như khói pháo chưa mờ nhạt
Trên lối hoa đào trải mộng thơm
(1982)
Những nét hiện thực của cái Tết miền Bắc: mưa phùn, khói pháo, hoa đào... Nhưng trong thơ Thanh Nam, cả văn xuôi nữa, nó thấp thoáng mơ hồ như một thiên đường trong ảo giác <<nhớ cái dạo ở Hà Nội... Cái dạo ấy sao ḿnh sung sướng thế nhỉ?>> (truyện ngắn Quyên, 1985). Đời không bao giờ đẹp bằng mộng. Thơ là khả năng của ngôn ngữ ảo hóa được sự thực thành cơi mộng. V́ vậy mà cuộc đời mới cần thơ và chịu đựng thi nhân.
Thơ nhớ thương dĩ văng xưa không hiếm; nó c̣n ṃn sáo nữa là khác. Nhưng ở Thanh Nam, nó bủa giăng trên tất cả tác phẩm, văn cũng như thơ, và tạo ra được những h́nh ảnh nhức nhối:
Ngó đời lăn lóc ṿng xe
Ră rời xích chuyển ê chề bánh quay
Ngó lui hun hút đêm dài
Những xuân đă lánh, những đời đă xa
Rót thêm ly nữa mời ta
Cái say như muốn chuyển qua cái sầu
(...) Bốn mươi lăm tuổi quay nh́n
Cái trôi cùng với cái ch́m đuổi theo.
Đất khách của Thanh Nam là một trong những ḍng nước trong hiếm hoi đó. Tôi xin giới thiệu với bạn đọc, trong một niềm đau đớn vô biên. Là Thanh Nam không c̣n nữa. Anh đă vĩnh viễn bỏ chúng ta từ ngày 2 tháng Sáu 1985, sau một cơn bệnh dài và đau đớn ở phổi, tại Seattle, Mỹ, nơi anh và vợ, nhà văn Túy Hồng, định cư từ thời di tản, tháng Năm 1975. Anh thọ được 55 tuổi.
Ở các đô thị miền Nam ngày xưa, Thanh Nam nổi tiếng về văn xuôi, truyện dài, truyện ngắn. Ít ai được đọc thơ anh, tuy thỉnh thoảng anh đăng báo vài bài. Đất Khách do nhà xuất bản Sống Mới, Arkansas, ấn hành năm 1983, gồm khoảng hai mươi bài thơ, một số làm trong nước trước 1975. Toàn tập vẫn nhất trí: hồn thơ và lời thơ của Thanh Nam trước sau không thay đổi. Đất Khách là cuộc sống lưu lạc xứ người. Nhưng thật ra nó là nỗi nhớ triền miên một thế giới đă xa xăm. Ngay những bài thơ làm ở quê nhà đă mang những xa cách của lưu đày, với rất nhiều chia ly, mất mát. Trong thơ, cũng như văn xuôi của Thanh Nam, nổi bật hai điểm: ḷng nhân hậu và niềm nhớ khôn khuây. Là người Hà Nội, nhưng khi rời kháng chiến về thành, th́ anh đă lạc loài:
Ta về chân bước bơ vơ
Ngựa xe lạc nẻo kinh đô nhọc nhằn
Men say thu ấy chưa tàn
Nhớ thương chùng một âm đàn xót xa.
(1951)
1953, anh vào Sài G̣n th́ lại nhớ Hà Nội bằng những câu tha thiết:
Hà Nội ơi, ôi biết đến bao giờ
Ta lại thấy bóng Tây Hồ bát ngát
Gió Trúc Bạch hương sen nồng ngây ngất
Chiều Cổ Ngư phượng đỏ một khung trời
Tuổi học tṛ xe đạp lượn từng đôi
Những chủ nhật trên đường vui mở hội
Trời xanh biếc đẹp như màu cốm mới
Yêu làm sao kỷ niệm tuổi hai mươi
Mới ngày nào nay đă quá xa xôi
Hỡi cặp mắt và nụ cười phố Huế
Trong xa cách hăy giữ giùm ta nhé
Những sớm thu, chiều hạ hẹn ḥ xưa
(...) Đêm Sài G̣n trở lạnh những mùa mưa
Thấy hiu hắt cơn gió thu Hà Nội
(1953)
Những câu thơ Hà Nội trong sáng, chân thành. Hay ở trong chân t́nh của người viết. Sau cái tuổi hai mươi hoa bướm, về sau này, trên đất Mỹ, thơ Thanh Nam vẫn giữ cái nét thật thà, đôn hậu như thế, dù những kỷ niệm có phần mờ đi:
Đất khách năm tàn vẫn gió mưa
Ngồi bên ly rượu đón giao thừa
Nh́n qua khung cửa mờ hơi nước
Chợt nhớ mưa phùn đất Bắc xưa
(...) Trong góc hồn đau dĩ văng buồn
Vẫn c̣n xanh ngát cơi xuân non
Tưởng như khói pháo chưa mờ nhạt
Trên lối hoa đào trải mộng thơm
(1982)
Những nét hiện thực của cái Tết miền Bắc: mưa phùn, khói pháo, hoa đào... Nhưng trong thơ Thanh Nam, cả văn xuôi nữa, nó thấp thoáng mơ hồ như một thiên đường trong ảo giác <<nhớ cái dạo ở Hà Nội... Cái dạo ấy sao ḿnh sung sướng thế nhỉ?>> (truyện ngắn Quyên, 1985). Đời không bao giờ đẹp bằng mộng. Thơ là khả năng của ngôn ngữ ảo hóa được sự thực thành cơi mộng. V́ vậy mà cuộc đời mới cần thơ và chịu đựng thi nhân.
Thơ nhớ thương dĩ văng xưa không hiếm; nó c̣n ṃn sáo nữa là khác. Nhưng ở Thanh Nam, nó bủa giăng trên tất cả tác phẩm, văn cũng như thơ, và tạo ra được những h́nh ảnh nhức nhối:
Ngó đời lăn lóc ṿng xe
Ră rời xích chuyển ê chề bánh quay
Ngó lui hun hút đêm dài
Những xuân đă lánh, những đời đă xa
Rót thêm ly nữa mời ta
Cái say như muốn chuyển qua cái sầu
(...) Bốn mươi lăm tuổi quay nh́n
Cái trôi cùng với cái ch́m đuổi theo.