cha12 ba
09-14-2019, 16:38
9/14/19
Tổng Thống Donald Trump đă nhiều lần gọi đích danh Chủ Tịch Jerome Powell để chỉ trích Ngân Hàng Trung Ương Mỹ, tên tắt là Fed (Federal Reserve Bank).
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1453058&stc=1&d=1568479026
(Drew Angerer/Getty Images)
Nhưng chưa bao giờ ông Trump nặng lời như trong tuần này. Ông gọi những người làm việc cho Fed là bọn “boneheads,” tạm dịch là “đầu rỗng,” những cái đầu không có bộ năo bên trong!
Tại sao Ngân Hàng Trung Ương Mỹ “ngu” đến vậy?
V́ họ không làm theo lời khuyên của ông tổng thống. Ông Trump đă thúc giục ông Powell cắt lăi suất hoài mà ông Powell không làm. V́ giảm lăi suất là một cách kích thích kinh tế gia tăng hoạt động.
Ông Trump nói nếu kinh tế nước Mỹ đi xuống th́ đó là do ông Jerome Powell gây ra. Ông c̣n so sánh, giữa Tập Cận B́nh và Jerome Powell không biết ai là “kẻ thù” nguy hiểm hơn.
Jerome Powell gánh tội chỉ v́ Ngân Hàng Trung Ương Mỹ là cơ quan nắm quyền quyết định số lượng đồng đô la lưu hành, qua việc tăng hay giảm lăi suất, hoặc mua hay bán công trái, tức giấy nợ của chính phủ.
Khi Fed hạ lăi suất, nhiều người đầu tư hoặc tiêu thụ hơn, số mỹ kim lưu hành sẽ tăng lên. Hồi Tháng Bảy, Fed chỉ cắt lăi suất bớt 0.25%, xuống mức 2% đến 2.25%. Tổng Thống Trump chê là cắt ít quá. Tuần này, ông Trump lại khuyên Fed phải hạ lăi suất xuống số không! Xuống dưới số không càng tốt. Chính phủ nhiều quốc gia, như Nhật Bản, Thụy Điển, Đức, đang đi vay nợ với lăi suất là số âm, dưới số không! Tức là người ta đưa tiền cho nhà nước vay để chi tiêu mà không đ̣i đồng tiền lăi nào cả; trái lại c̣n trả tiền công nhà nước giữ tiền giúp ḿnh! Nước Mỹ chưa bao giờ thí nghiệm “tṛ” này!
Một nỗi khó khăn của ông Jerome Powell và quư vị trong Ủy Ban Chính Sách Tiền Tệ của Fed (gọi tên là Open Market Committee), là Ngân Hàng Trung Ương chỉ cắt giảm lăi suất khi nền kinh tế đang đi xuống, hoặc bị đe dọa sắp đi xuống. Nhưng trong những tháng gần đây, các số thống kê kinh tế ở Mỹ đều tốt: Người tiêu thụ hăng hái chi tiêu; tỷ số thất nghiệp thấp kỷ lục; số người dân tham dự thị trường nhân dụng lên cao nhất. Kinh tế tự nó đứng vững, không cần kích thích.
Chỉ có một đám mây u ám ở chân trời, là các xí nghiệp giảm bớt đầu tư. Nhưng các xí nghiệp đều có dư tiền, không thiếu. Khi Quốc Hội cắt thuế cho các công ty và chủ công ty, người ta được hưởng bao nhiêu tiền mà không cần đem đầu tư hoặc mướn thêm công nhân. Họ đem tiền dư trả tiền lời cho chủ nhân các cổ phần.
Sở dĩ các công ty ngưng đầu tư v́ họ lo kinh tế thế giới sắp đi xuống. Một nguyên nhân khiến người ta lo là cuộc chiến tranh mậu dịch Mỹ – Trung Quốc không biết sẽ giải quyết ra sao. Mà đối với mối lo về chiến tranh mậu dịch này, ông Jerome Powell nói, Ngân Hàng Trung Ương không thể làm ǵ cho người ta bớt lo được.
Nhưng Tổng Thống Trump cũng nói, khi Fed hạ lăi suất xuống, nước Mỹ sẽ được lợi ngay tức khắc. Bởi v́ số tiền lăi phải trả các món nợ chính phủ đang vay sẽ nhẹ bớt đi nhiều.
Chúng ta biết chính phủ Mỹ thường vẫn đi vay để bù cho ngân sách thiếu hụt khi thu ít, chi nhiều liên miên. Trong 11 tháng qua ngân sách quốc gia thâm thủng đến một ngàn tỷ đô la, một con số cao kỷ lục.
Hiện nay tổng số nợ chính phủ Mỹ đang gánh là hơn $22,000 tỷ, đă vay trước đây, khi lăi suất c̣n cao. Nếu Fed hạ lăi suất xuống thấp hơn, chính phủ liên bang có thể đi vay thêm, được trả lăi suất thấp, rồi sẽ dùng tiền mới vay đem trả các món nợ cũ. Những người vay tiền mua nhà vẫn dùng tṛ “vay nợ mới trả nợ cũ” như vậy, tiết kiệm được khối tiền.
Riêng chuyện vay nợ mới trả nợ cũ cũng cho thấy giảm lăi suất là có lư. Với gánh nợ $22,000 tỷ, lăi suất trung b́nh hơn 2% một năm, một năm chính phủ Mỹ phải trả khoảng $479 tỷ tiền lăi. Nếu lăi suất giảm đi một nửa chỉ c̣n 1% thôi, nhà nước cũng tiết kiệm được vài trăm tỷ đô la mỗi năm! Nên nhớ, ngân sách Bộ Giáo Dục Mỹ trong năm 2019 chỉ có $60 tỷ.
Điều ông tổng thống nói rất dễ hiểu, và có vẻ hữu lư. V́ ông dùng kinh nghiệm một nhà đầu tư địa ốc, đă từng đi vay để xây cất nhà, mở ṣng bài, khai thác các sân cù, khu du lịch, vân vân. Nhưng một chính phủ vay nợ và trả nợ khác lối các vị chủ khách sạn hoặc ṣng bài đi vay.
Tất cả các các nhà đầu tư địa ốc đều muốn lăi suất xuống thấp, v́ họ được lợi nhất. Họ có thể đi vay nợ mới để trả món nợ cũ, tương đối dễ dàng. Ông Donald Trump đă vay nợ để đầu tư mấy ṣng bài lớn nhất ở Atlantic City trong mấy chục năm trước đây. Ông từng khoe, “Atlantic City giúp doanh nghiệp tôi phát đạt. Tôi kiếm ra biết bao nhiêu là tiền.”
Chúng ta cũng biết rằng các công ty mở ṣng bài của ông Trump đă khai phá sản ít nhất năm lần, lần chót năm 2014. Ông tới Atlantic City lập công ty, vay các ngân hàng, có khi trả lăi suất 14%, và bỏ rất ít tiền vốn của chính ḿnh. Các ṣng bài trả tiền công ông quản lư, tiền cho thuê dùng tên của ông, tiền thưởng, vân vân, có khi c̣n trả các món nợ khác của ông ở New York. Đến khi ṣng bài không phát đạt, không trả được nợ, công ty khai phá sản. Trong lúc đó, ông Trump đang bắt đầu một công ty khác, với những ṣng bài huy hoàng tráng lệ hơn. Cuối cùng, ông không làm chủ ṣng bài nào nữa, nhưng các ṣng bài nào c̣n mang tên ông vẫn phải trả tiền thuê nhăn hiệu.
Một chính phủ đi vay nợ th́ không thể làm như một vị chủ khách sạn hay ṣng bài. Ông chủ khách sạn có thể điều đ́nh trả hết các món nợ cũ, khi có thể vay nợ mới với lăi suất thấp hơn. Các giấy nợ mới thay thế cho các giấy nợ cũ đă được hủy bỏ.
Chính phủ Mỹ không đi vay trực tiếp từ các ngân hàng mà đi vay bằng cách “phát hành” trái phiếu (tức là bán các tờ giấy nợ), thời Việt Nam Cộng Ḥa gọi là Công Khố Phiếu. Mỗi công khố phiếu có người mua rồi, th́ nó c̣n đó măi cho tới khi “đáo hạn.” Một tờ công trái có thể ấn định thời hạn 2 năm, 10 năm, 30 năm, hay sáu tháng, ba tháng, tùy nhu cầu của nhà nước. Nhưng chính phủ Mỹ không thể hủy bỏ các công trái trước khi đáo hạn!
Ngân Hàng Trung Ương Mỹ chỉ có thể đứng ra mua các công trái đó, đem về cất trong kho. Họ vẫn thường làm như vậy để điều chỉnh khối đồng đô la lưu hành. V́ khi Fed mua các trái phiếu công của Bộ Tài Chính, họ trả tiền mặt cho “người bán,” số tiền đó sẽ được gửi trong hệ thống ngân hàng, các ngân hàng có thêm tiền để cho vay. Hậu quả cũng không khác ǵ khi Fed cắt giảm lăi suất: Dân vay tiền dễ dàng hơn.
Nhưng khi Ngân Hàng Trung Ương đứng ra mua công trái để cất vào kho, Bộ Tài Chính Mỹ, tức là con nợ, vẫn phải trả tiền lăi cho Ngân Hàng Trung Ương! Không có cách nào trốn được! Chắc chắn chính phủ Mỹ cũng không thể khai phá sản để khỏi phải trả tiền lăi hoặc cả tiền vốn, như các con nợ là chủ nhà, chủ khách sạn, chủ ṣng bài!
Tất nhiên, Tổng Thống Donald Trump cũng biết không thể ép buộc Ngân Hàng Trung Ương Mỹ cắt lăi suất theo ư ông muốn. Họ sẽ cắt khi thấy cần. Trong tháng này, ai cũng đoán thế nào Fed cũng cắt lăi suất, v́ kinh tế thế giới đang đi xuống. Ngân Hàng Trung Ương Âu Châu mới cắt lăi suất bên đó rồi.
Nhưng Ngân Hàng Trung Ương cắt lăi suất cũng phải chờ một thời gian mới gây tác dụng trong các hoạt động kinh tế. Phải chờ nửa năm, một năm.
Nhưng Tổng Thống Trump có thể chính ông “kích thích” kinh tế bằng cách giảm bớt độ nóng của cuộc chiến tranh mậu dịch. Trong tháng tới hai phái đoàn Mỹ và Trung Cộng sắp gặp nhau. Nếu họ thỏa hiệp để giảm bớt số hàng hóa bị đánh thuế quan, với viễn tượng lâu dài, th́ giới kinh doanh khắp thế giới sẽ yên tâm đầu tư, mở mang công việc và tuyển một công nhân!
Chỉ cần trở lại như t́nh trạng trước khi có chiến tranh mậu dịch, và kư kết bảo đảm trong nhiều năm không thay đổi bất thường, th́ kinh tế nước Tàu và nước Mỹ sẽ vững chân hơn. Lúc đó không cần Ngân Hàng Trung Ương Mỹ cắt lăi suất nữa.
(Ngô Nhân Dụng)
NV
Tổng Thống Donald Trump đă nhiều lần gọi đích danh Chủ Tịch Jerome Powell để chỉ trích Ngân Hàng Trung Ương Mỹ, tên tắt là Fed (Federal Reserve Bank).
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1453058&stc=1&d=1568479026
(Drew Angerer/Getty Images)
Nhưng chưa bao giờ ông Trump nặng lời như trong tuần này. Ông gọi những người làm việc cho Fed là bọn “boneheads,” tạm dịch là “đầu rỗng,” những cái đầu không có bộ năo bên trong!
Tại sao Ngân Hàng Trung Ương Mỹ “ngu” đến vậy?
V́ họ không làm theo lời khuyên của ông tổng thống. Ông Trump đă thúc giục ông Powell cắt lăi suất hoài mà ông Powell không làm. V́ giảm lăi suất là một cách kích thích kinh tế gia tăng hoạt động.
Ông Trump nói nếu kinh tế nước Mỹ đi xuống th́ đó là do ông Jerome Powell gây ra. Ông c̣n so sánh, giữa Tập Cận B́nh và Jerome Powell không biết ai là “kẻ thù” nguy hiểm hơn.
Jerome Powell gánh tội chỉ v́ Ngân Hàng Trung Ương Mỹ là cơ quan nắm quyền quyết định số lượng đồng đô la lưu hành, qua việc tăng hay giảm lăi suất, hoặc mua hay bán công trái, tức giấy nợ của chính phủ.
Khi Fed hạ lăi suất, nhiều người đầu tư hoặc tiêu thụ hơn, số mỹ kim lưu hành sẽ tăng lên. Hồi Tháng Bảy, Fed chỉ cắt lăi suất bớt 0.25%, xuống mức 2% đến 2.25%. Tổng Thống Trump chê là cắt ít quá. Tuần này, ông Trump lại khuyên Fed phải hạ lăi suất xuống số không! Xuống dưới số không càng tốt. Chính phủ nhiều quốc gia, như Nhật Bản, Thụy Điển, Đức, đang đi vay nợ với lăi suất là số âm, dưới số không! Tức là người ta đưa tiền cho nhà nước vay để chi tiêu mà không đ̣i đồng tiền lăi nào cả; trái lại c̣n trả tiền công nhà nước giữ tiền giúp ḿnh! Nước Mỹ chưa bao giờ thí nghiệm “tṛ” này!
Một nỗi khó khăn của ông Jerome Powell và quư vị trong Ủy Ban Chính Sách Tiền Tệ của Fed (gọi tên là Open Market Committee), là Ngân Hàng Trung Ương chỉ cắt giảm lăi suất khi nền kinh tế đang đi xuống, hoặc bị đe dọa sắp đi xuống. Nhưng trong những tháng gần đây, các số thống kê kinh tế ở Mỹ đều tốt: Người tiêu thụ hăng hái chi tiêu; tỷ số thất nghiệp thấp kỷ lục; số người dân tham dự thị trường nhân dụng lên cao nhất. Kinh tế tự nó đứng vững, không cần kích thích.
Chỉ có một đám mây u ám ở chân trời, là các xí nghiệp giảm bớt đầu tư. Nhưng các xí nghiệp đều có dư tiền, không thiếu. Khi Quốc Hội cắt thuế cho các công ty và chủ công ty, người ta được hưởng bao nhiêu tiền mà không cần đem đầu tư hoặc mướn thêm công nhân. Họ đem tiền dư trả tiền lời cho chủ nhân các cổ phần.
Sở dĩ các công ty ngưng đầu tư v́ họ lo kinh tế thế giới sắp đi xuống. Một nguyên nhân khiến người ta lo là cuộc chiến tranh mậu dịch Mỹ – Trung Quốc không biết sẽ giải quyết ra sao. Mà đối với mối lo về chiến tranh mậu dịch này, ông Jerome Powell nói, Ngân Hàng Trung Ương không thể làm ǵ cho người ta bớt lo được.
Nhưng Tổng Thống Trump cũng nói, khi Fed hạ lăi suất xuống, nước Mỹ sẽ được lợi ngay tức khắc. Bởi v́ số tiền lăi phải trả các món nợ chính phủ đang vay sẽ nhẹ bớt đi nhiều.
Chúng ta biết chính phủ Mỹ thường vẫn đi vay để bù cho ngân sách thiếu hụt khi thu ít, chi nhiều liên miên. Trong 11 tháng qua ngân sách quốc gia thâm thủng đến một ngàn tỷ đô la, một con số cao kỷ lục.
Hiện nay tổng số nợ chính phủ Mỹ đang gánh là hơn $22,000 tỷ, đă vay trước đây, khi lăi suất c̣n cao. Nếu Fed hạ lăi suất xuống thấp hơn, chính phủ liên bang có thể đi vay thêm, được trả lăi suất thấp, rồi sẽ dùng tiền mới vay đem trả các món nợ cũ. Những người vay tiền mua nhà vẫn dùng tṛ “vay nợ mới trả nợ cũ” như vậy, tiết kiệm được khối tiền.
Riêng chuyện vay nợ mới trả nợ cũ cũng cho thấy giảm lăi suất là có lư. Với gánh nợ $22,000 tỷ, lăi suất trung b́nh hơn 2% một năm, một năm chính phủ Mỹ phải trả khoảng $479 tỷ tiền lăi. Nếu lăi suất giảm đi một nửa chỉ c̣n 1% thôi, nhà nước cũng tiết kiệm được vài trăm tỷ đô la mỗi năm! Nên nhớ, ngân sách Bộ Giáo Dục Mỹ trong năm 2019 chỉ có $60 tỷ.
Điều ông tổng thống nói rất dễ hiểu, và có vẻ hữu lư. V́ ông dùng kinh nghiệm một nhà đầu tư địa ốc, đă từng đi vay để xây cất nhà, mở ṣng bài, khai thác các sân cù, khu du lịch, vân vân. Nhưng một chính phủ vay nợ và trả nợ khác lối các vị chủ khách sạn hoặc ṣng bài đi vay.
Tất cả các các nhà đầu tư địa ốc đều muốn lăi suất xuống thấp, v́ họ được lợi nhất. Họ có thể đi vay nợ mới để trả món nợ cũ, tương đối dễ dàng. Ông Donald Trump đă vay nợ để đầu tư mấy ṣng bài lớn nhất ở Atlantic City trong mấy chục năm trước đây. Ông từng khoe, “Atlantic City giúp doanh nghiệp tôi phát đạt. Tôi kiếm ra biết bao nhiêu là tiền.”
Chúng ta cũng biết rằng các công ty mở ṣng bài của ông Trump đă khai phá sản ít nhất năm lần, lần chót năm 2014. Ông tới Atlantic City lập công ty, vay các ngân hàng, có khi trả lăi suất 14%, và bỏ rất ít tiền vốn của chính ḿnh. Các ṣng bài trả tiền công ông quản lư, tiền cho thuê dùng tên của ông, tiền thưởng, vân vân, có khi c̣n trả các món nợ khác của ông ở New York. Đến khi ṣng bài không phát đạt, không trả được nợ, công ty khai phá sản. Trong lúc đó, ông Trump đang bắt đầu một công ty khác, với những ṣng bài huy hoàng tráng lệ hơn. Cuối cùng, ông không làm chủ ṣng bài nào nữa, nhưng các ṣng bài nào c̣n mang tên ông vẫn phải trả tiền thuê nhăn hiệu.
Một chính phủ đi vay nợ th́ không thể làm như một vị chủ khách sạn hay ṣng bài. Ông chủ khách sạn có thể điều đ́nh trả hết các món nợ cũ, khi có thể vay nợ mới với lăi suất thấp hơn. Các giấy nợ mới thay thế cho các giấy nợ cũ đă được hủy bỏ.
Chính phủ Mỹ không đi vay trực tiếp từ các ngân hàng mà đi vay bằng cách “phát hành” trái phiếu (tức là bán các tờ giấy nợ), thời Việt Nam Cộng Ḥa gọi là Công Khố Phiếu. Mỗi công khố phiếu có người mua rồi, th́ nó c̣n đó măi cho tới khi “đáo hạn.” Một tờ công trái có thể ấn định thời hạn 2 năm, 10 năm, 30 năm, hay sáu tháng, ba tháng, tùy nhu cầu của nhà nước. Nhưng chính phủ Mỹ không thể hủy bỏ các công trái trước khi đáo hạn!
Ngân Hàng Trung Ương Mỹ chỉ có thể đứng ra mua các công trái đó, đem về cất trong kho. Họ vẫn thường làm như vậy để điều chỉnh khối đồng đô la lưu hành. V́ khi Fed mua các trái phiếu công của Bộ Tài Chính, họ trả tiền mặt cho “người bán,” số tiền đó sẽ được gửi trong hệ thống ngân hàng, các ngân hàng có thêm tiền để cho vay. Hậu quả cũng không khác ǵ khi Fed cắt giảm lăi suất: Dân vay tiền dễ dàng hơn.
Nhưng khi Ngân Hàng Trung Ương đứng ra mua công trái để cất vào kho, Bộ Tài Chính Mỹ, tức là con nợ, vẫn phải trả tiền lăi cho Ngân Hàng Trung Ương! Không có cách nào trốn được! Chắc chắn chính phủ Mỹ cũng không thể khai phá sản để khỏi phải trả tiền lăi hoặc cả tiền vốn, như các con nợ là chủ nhà, chủ khách sạn, chủ ṣng bài!
Tất nhiên, Tổng Thống Donald Trump cũng biết không thể ép buộc Ngân Hàng Trung Ương Mỹ cắt lăi suất theo ư ông muốn. Họ sẽ cắt khi thấy cần. Trong tháng này, ai cũng đoán thế nào Fed cũng cắt lăi suất, v́ kinh tế thế giới đang đi xuống. Ngân Hàng Trung Ương Âu Châu mới cắt lăi suất bên đó rồi.
Nhưng Ngân Hàng Trung Ương cắt lăi suất cũng phải chờ một thời gian mới gây tác dụng trong các hoạt động kinh tế. Phải chờ nửa năm, một năm.
Nhưng Tổng Thống Trump có thể chính ông “kích thích” kinh tế bằng cách giảm bớt độ nóng của cuộc chiến tranh mậu dịch. Trong tháng tới hai phái đoàn Mỹ và Trung Cộng sắp gặp nhau. Nếu họ thỏa hiệp để giảm bớt số hàng hóa bị đánh thuế quan, với viễn tượng lâu dài, th́ giới kinh doanh khắp thế giới sẽ yên tâm đầu tư, mở mang công việc và tuyển một công nhân!
Chỉ cần trở lại như t́nh trạng trước khi có chiến tranh mậu dịch, và kư kết bảo đảm trong nhiều năm không thay đổi bất thường, th́ kinh tế nước Tàu và nước Mỹ sẽ vững chân hơn. Lúc đó không cần Ngân Hàng Trung Ương Mỹ cắt lăi suất nữa.
(Ngô Nhân Dụng)
NV