florida80
10-12-2019, 01:03
Trong giao tiếp hàng ngày, rất nhiều người Việt Nam đều mắc phải một thói quen rất nguy hiểm, chính là “ngụy biện”. Thói quen này, ăn sâu vào trong tư tưởng, khiến người ta lầm tưởng rằng lối nghĩ đó mới là đúng, nhưng kỳ thực là một sai lầm…
https://i.imgur.com/omQEO13.jpg
Ngụy biện như một cách thức tấn công và bịt miệng người khác.
(Ảnh: Internet)
Ngụy biện (Fallacy) là khái niệm để chỉ những cách lập luận tưởng chừng là đúng, nhưng thực chất lại là sai lầm và phi logic trong tranh luận. Ngụy biện có thể biến một vấn đề từ sai thành đúng, và từ đúng trở thành sai. Ngụy biện có thể dẫn đến những cái nh́n sai lệch và tư duy sai lầm mà chính bản thân người nói cũng không nhận ra được.
Những ai đă có kiến thức về ngụy biện đều hiểu một điều đáng buồn rằng: Người Việt rất hay ngụy biện và có tư duy ngụy biện! Chúng ta đều biết hai chữ “ngụy biện”, nhưng liệu chúng ta có thật sự hiểu về nó? Bạn có tin rằng tại Việt Nam, ngụy biện đă cướp đi mạng sống của con người?
Trên thế giới, ngụy biện đă trở thành một kiến thức được biết đến rộng răi, và các nhà nghiên cứu đă thống kê khoảng trên dưới 100 loại ngụy biện khác nhau. Dưới đây xin được tổng hợp lại 9 câu “ngụy biện” điển h́nh của người Việt:
1. “Nh́n lại ḿnh đi rồi hẵng nói người khác”
Ḿnh làm sai th́ là sai rồi, sao lại không nhận sai, không nói thẳng vào vấn đề “ḿnh sai” mà lại quay qua t́m điểm yếu của người khác? Việc này cũng giống như khi nhận được góp ư: “Viết sai chính tả rồi ḱa”, th́ thay v́ sửa sai, bạn lại bốp chát: “Thế anh chưa viết sai bao giờ à?”
2. “Có làm được ǵ cho đất nước đâu mà to mồm”
Người ta có làm được ǵ hay không th́ là điều ḿnh chưa biết, hơn nữa bạn đă “lạc đề” rồi. Vấn đề người ta nêu ra th́ bạn không trả lời, không đưa ra luận điểm logic, mà lại đi đường ṿng, chuyển qua công kích người khác.
3. “Nó ăn trộm chó th́ cứ đánh cho nó chết”
Lập luận này đă khiến cho những kẻ trộm chó vốn không đáng phải chết bị giết chết bởi chính những người dân tưởng chừng “lương thiện” rồi. “Ăn trộm chó” là sai, nhưng “giết người” cũng là sai, hai sai th́ không phải là một đúng, mà là sai lại càng sai.
4. “Làm được như người ta đi rồi hăy nói”
Lại một h́nh thức “lạc đề”. Luận điểm mà người ta đưa ra th́ bạn không xoay quanh mà bàn luận, lại cứ phải công kích cá nhân người khác th́ mới vừa ḷng sao?
https://i.imgur.com/MAw8dI2.jpg
Ngụy biện như một thứ mặt nạ xấu xí
khiến người ta tư duy lệch lạc mà không hay biết
(Ảnh: Internet)
5. “Nếu không hài ḷng th́ cút xéo ra nước ngoài mà sinh sống”
Lời nói này không chỉ đánh lạc hướng vấn đề, mà c̣n rất bất lịch sự, chuyên dùng để làm người đối diện tức giận, chứ chẳng có một chút logic nào trong đó cả.
6. “Chỉ có những người chân lấm tay bùn từ nhỏ mới là người cần cù chăm chỉ xây dựng đất nước”
Câu khẩu hiệu này đă từng xuất hiện ở Việt Nam trong quá khứ. Người ta có câu “vơ đũa cả nắm”, ấy chính là để chỉ việc lập luận cảm tính, khái quát cảm tính, mà không hề đưa ra logic hợp lư nào cả.
Cũng như vậy, khi phân chia giai cấp và tuyệt đối hóa đấu tranh giai cấp, th́ người ta đă mắc sai lầm ngụy biện, ví như chủ đất không nhất định là xấu, chủ doanh nghiệp cũng không nhất định là xấu, và người làm công ăn lương hay nông dân chắc ǵ đă là một người tốt cần cù chăm chỉ?
7. “Nước nào mà chẳng có tham nhũng”
V́ nước nào cũng có tham nhũng nên Việt Nam được phép có tham nhũng hay sao? V́ mọi người đều vượt đèn đỏ nên tất nhiên tôi cũng phải vượt đèn đỏ? V́ xă hội thiếu ǵ nghiện hút nên trong nhà có người hút chích cũng là b́nh thường?
8. “Nếu anh là họ mà anh làm được th́ hẵng nói”
Đặt ḿnh vào vị trí người khác là một tiêu chuẩn người xưa dùng để tu sửa bản thân, hướng vào bản thân t́m lỗi, là một nét văn hóa rất độc đáo của phương Đông. Tuy nhiên câu nói đó chỉ sử dụng khi một người tự răn ḿnh, chứ không phải là một câu nói dùng trong tranh luận.
Việc sử dụng nó trong tranh luận không chỉ là sự bịt miệng những phê b́nh của người khác, không giải thích các luận điểm của người khác, mà c̣n chứng tỏ rằng chúng ta đang phá hoại và lăng quên văn hóa truyền thống của chính ḿnh.
9. “Tại sao anh dám nói chúng tôi sai? Anh là một tên phản bội dân tộc”
Kiểu lập luận chụp mũ này mặc nhiên coi ḿnh là đúng, họ là sai, và những người đồng quan điểm với họ cũng là sai. Nó không hề đưa ra một thứ logic nào, nhưng lại cắt ngang một cái giới tuyến, và tùy tiện định tội cho người khác.
Tất nhiên đây mới chỉ là những câu ngụy biện cơ bản nhất, thường thấy nhất. “Văn hóa ngụy biện” đă ngày càng xuất hiện thường xuyên hơn, muôn h́nh vạn trạng, và luôn ẩn giấu trong tư duy của người Việt. Vậy nguyên nhân của thói quen này là từ đâu?
Trong phần nhiều các lỗi ngụy biện thường gặp của người Việt, có một tâm lư cơ bản hiện rơ ra khi tham gia thảo luận, đó chính là tâm tranh đấu, hiếu thắng, và không hề tôn trọng người đối diện. Ngoài đó ra, chúng ta cũng hay bị ảnh hưởng của tâm lư đám đông, lợi dụng tâm lư đám đông để che đi trách nhiệm của bản thân ḿnh.
Muốn tránh cách tư duy ngụy biện, chúng ta không những phải sửa lối tư duy ṿng vo, thiếu suy nghĩ, mà c̣n phải sửa chính từ tâm thái của ḿnh khi trao đổi và luận bàn về mọi việc. Điều cơ bản nhất khi tham gia tranh luận là có trách nhiệm trong lời nói của chính ḿnh và biết tôn trọng người đối diện.
https://i.imgur.com/omQEO13.jpg
Ngụy biện như một cách thức tấn công và bịt miệng người khác.
(Ảnh: Internet)
Ngụy biện (Fallacy) là khái niệm để chỉ những cách lập luận tưởng chừng là đúng, nhưng thực chất lại là sai lầm và phi logic trong tranh luận. Ngụy biện có thể biến một vấn đề từ sai thành đúng, và từ đúng trở thành sai. Ngụy biện có thể dẫn đến những cái nh́n sai lệch và tư duy sai lầm mà chính bản thân người nói cũng không nhận ra được.
Những ai đă có kiến thức về ngụy biện đều hiểu một điều đáng buồn rằng: Người Việt rất hay ngụy biện và có tư duy ngụy biện! Chúng ta đều biết hai chữ “ngụy biện”, nhưng liệu chúng ta có thật sự hiểu về nó? Bạn có tin rằng tại Việt Nam, ngụy biện đă cướp đi mạng sống của con người?
Trên thế giới, ngụy biện đă trở thành một kiến thức được biết đến rộng răi, và các nhà nghiên cứu đă thống kê khoảng trên dưới 100 loại ngụy biện khác nhau. Dưới đây xin được tổng hợp lại 9 câu “ngụy biện” điển h́nh của người Việt:
1. “Nh́n lại ḿnh đi rồi hẵng nói người khác”
Ḿnh làm sai th́ là sai rồi, sao lại không nhận sai, không nói thẳng vào vấn đề “ḿnh sai” mà lại quay qua t́m điểm yếu của người khác? Việc này cũng giống như khi nhận được góp ư: “Viết sai chính tả rồi ḱa”, th́ thay v́ sửa sai, bạn lại bốp chát: “Thế anh chưa viết sai bao giờ à?”
2. “Có làm được ǵ cho đất nước đâu mà to mồm”
Người ta có làm được ǵ hay không th́ là điều ḿnh chưa biết, hơn nữa bạn đă “lạc đề” rồi. Vấn đề người ta nêu ra th́ bạn không trả lời, không đưa ra luận điểm logic, mà lại đi đường ṿng, chuyển qua công kích người khác.
3. “Nó ăn trộm chó th́ cứ đánh cho nó chết”
Lập luận này đă khiến cho những kẻ trộm chó vốn không đáng phải chết bị giết chết bởi chính những người dân tưởng chừng “lương thiện” rồi. “Ăn trộm chó” là sai, nhưng “giết người” cũng là sai, hai sai th́ không phải là một đúng, mà là sai lại càng sai.
4. “Làm được như người ta đi rồi hăy nói”
Lại một h́nh thức “lạc đề”. Luận điểm mà người ta đưa ra th́ bạn không xoay quanh mà bàn luận, lại cứ phải công kích cá nhân người khác th́ mới vừa ḷng sao?
https://i.imgur.com/MAw8dI2.jpg
Ngụy biện như một thứ mặt nạ xấu xí
khiến người ta tư duy lệch lạc mà không hay biết
(Ảnh: Internet)
5. “Nếu không hài ḷng th́ cút xéo ra nước ngoài mà sinh sống”
Lời nói này không chỉ đánh lạc hướng vấn đề, mà c̣n rất bất lịch sự, chuyên dùng để làm người đối diện tức giận, chứ chẳng có một chút logic nào trong đó cả.
6. “Chỉ có những người chân lấm tay bùn từ nhỏ mới là người cần cù chăm chỉ xây dựng đất nước”
Câu khẩu hiệu này đă từng xuất hiện ở Việt Nam trong quá khứ. Người ta có câu “vơ đũa cả nắm”, ấy chính là để chỉ việc lập luận cảm tính, khái quát cảm tính, mà không hề đưa ra logic hợp lư nào cả.
Cũng như vậy, khi phân chia giai cấp và tuyệt đối hóa đấu tranh giai cấp, th́ người ta đă mắc sai lầm ngụy biện, ví như chủ đất không nhất định là xấu, chủ doanh nghiệp cũng không nhất định là xấu, và người làm công ăn lương hay nông dân chắc ǵ đă là một người tốt cần cù chăm chỉ?
7. “Nước nào mà chẳng có tham nhũng”
V́ nước nào cũng có tham nhũng nên Việt Nam được phép có tham nhũng hay sao? V́ mọi người đều vượt đèn đỏ nên tất nhiên tôi cũng phải vượt đèn đỏ? V́ xă hội thiếu ǵ nghiện hút nên trong nhà có người hút chích cũng là b́nh thường?
8. “Nếu anh là họ mà anh làm được th́ hẵng nói”
Đặt ḿnh vào vị trí người khác là một tiêu chuẩn người xưa dùng để tu sửa bản thân, hướng vào bản thân t́m lỗi, là một nét văn hóa rất độc đáo của phương Đông. Tuy nhiên câu nói đó chỉ sử dụng khi một người tự răn ḿnh, chứ không phải là một câu nói dùng trong tranh luận.
Việc sử dụng nó trong tranh luận không chỉ là sự bịt miệng những phê b́nh của người khác, không giải thích các luận điểm của người khác, mà c̣n chứng tỏ rằng chúng ta đang phá hoại và lăng quên văn hóa truyền thống của chính ḿnh.
9. “Tại sao anh dám nói chúng tôi sai? Anh là một tên phản bội dân tộc”
Kiểu lập luận chụp mũ này mặc nhiên coi ḿnh là đúng, họ là sai, và những người đồng quan điểm với họ cũng là sai. Nó không hề đưa ra một thứ logic nào, nhưng lại cắt ngang một cái giới tuyến, và tùy tiện định tội cho người khác.
Tất nhiên đây mới chỉ là những câu ngụy biện cơ bản nhất, thường thấy nhất. “Văn hóa ngụy biện” đă ngày càng xuất hiện thường xuyên hơn, muôn h́nh vạn trạng, và luôn ẩn giấu trong tư duy của người Việt. Vậy nguyên nhân của thói quen này là từ đâu?
Trong phần nhiều các lỗi ngụy biện thường gặp của người Việt, có một tâm lư cơ bản hiện rơ ra khi tham gia thảo luận, đó chính là tâm tranh đấu, hiếu thắng, và không hề tôn trọng người đối diện. Ngoài đó ra, chúng ta cũng hay bị ảnh hưởng của tâm lư đám đông, lợi dụng tâm lư đám đông để che đi trách nhiệm của bản thân ḿnh.
Muốn tránh cách tư duy ngụy biện, chúng ta không những phải sửa lối tư duy ṿng vo, thiếu suy nghĩ, mà c̣n phải sửa chính từ tâm thái của ḿnh khi trao đổi và luận bàn về mọi việc. Điều cơ bản nhất khi tham gia tranh luận là có trách nhiệm trong lời nói của chính ḿnh và biết tôn trọng người đối diện.