vuitoichat
03-18-2020, 16:51
Cuộc chiến cam go giữa con người và virus, khiến nhiều người đổ lỗi cho toàn cầu hóa v́ đă gây ra dịch corona và cho rằng cách duy nhất để ngăn chặn hơn nữa sự bùng phát của những đại dịch như thế này là lật ngược lại toàn cầu hóa. Xây tường, bế quan tỏa cảng, giảm giao thương. Liều thuốc giải đích thực cho dịch bệnh không phải là chia rẽ, mà là đoàn kết.
Nhiều người đổ lỗi cho toàn cầu hóa v́ đă gây ra dịch corona và cho rằng cách duy nhất để ngăn chặn hơn nữa sự bùng phát của những đại dịch như thế này là lật ngược lại toàn cầu hóa. Xây tường, bế quan tỏa cảng, giảm giao thương. Tuy nhiên, mặc dù cách li ngắn hạn là cần thiết để ngăn chặn dịch bệnh, cô lập dài hạn sẽ dẫn đến sụp đổ kinh tế mà không mang lại bất cứ sự bảo đảm thực sự nào trước những bệnh dịch lây nhiễm. Liều thuốc giải đích thực cho dịch bệnh không phải là chia rẽ, mà là đoàn kết.
Từ trước thời ḱ toàn cầu hóa, các trận dịch đă giết hàng triệu người. Vào thế kỉ 14 th́ chẳng có máy bay hay du thuyền , thế nhưng Dịch hạch vẫn lây lan từ Đông Á đến Tây Âu chỉ trong ṿng một thập kỉ. Nó giết chết 75 đến 200 triệu người - hơn một phần tư dân số lục địa Á Âu. Ở Anh, cứ mười người th́ có bốn người chết. Thành Florence mất đi 50.000 đến 100.000 thường dân.
Tháng 3/1520, chỉ có duy nhất một vật chủ mang mầm bệnh đậu mùa cập bến Mexico. Vào khoảng thời gian đó, Trung Mỹ không có tàu hỏa, xe bus hay thậm chí là lừa. Vậy nhưng đến tháng Mười cùng năm, đại dịch đậu mùa đă tàn phá cả vùng Trung Mỹ, ước tính cướp đi sinh mạng của một phần ba dân số vùng này.
Vào 1918 một chủng cúm đặc biệt dễ lây bằng cách nào đó lan vào mọi hang cùng ngơ hẻm thể giới chỉ trong vài tháng. Nó lây nhiễm cho nửa tỉ người - hơn một phần tư nhân loại bấy giờ. Ước tính rằng dịch cúm này đă giết 5% dân số Ấn Độ. Trên đảo Tahiti 14% chết v́ dịch cúm. Trên đảo Samoa 20%. Cộng lại, dịch bệnh giết chết 10 triệu người - và có lẽ c̣n lên đến 100 triệu - trong chỉ chưa đến một năm. Nhiều hơn số người bị giết trong 4 năm Thế chiến thứ nhất tàn bạo.
Một thế kỉ sau 1918, loài người đă trở nên ngày càng dễ tổn thương hơn trước những đại dịch do gia tăng dân số cùng với giao thông tốt hơn. Các đại đô thị như Tokyo hay Mexico City mang đến cho vi sinh vật những trường săn béo bở hơn nhiều Florence thời trung cổ, và hệ thống giao thông toàn cầu ngày nay nhanh hơn nhiều so với năm 1918. Một virus có thể từ Paris đến Tokyo và Mexico City trong chưa đến 24 giờ. Chúng ta v́ vậy nên chuẩn bị tâm thế sống trong một địa ngục lây nhiễm với hàng loạt bệnh dịch chết người nối đuôi nhau.
Tuy nhiên, tần suất và những tác động của dịch bệnh đă giảm đáng kể. Bất chấp những dịch bệnh khủng khiếp như AIDS hay Ebola, trong thế kỉ 21, tỉ lệ nhân loại bị chết bởi các dịch bệnh nhỏ hơn nhiều so với bất ḱ thời đại nào kể từ thời Đồ Đá. Đó là v́ lá chắn tốt nhất bảo vệ con người khỏi mầm bệnh không phải là sự cô lập – mà là thông tin. Loài người chiến thắng bệnh dịch v́ trong cuộc chạy đua vũ trang giữa mầm bệnh và các bác sĩ, mầm bệnh chỉ nương nhờ khả năng biến dị đui mù may rủi trong khi các bác sĩ th́ dựa vào những phân tích thông tin khoa học.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1548676&stc=1&d=1584550072
"Trại cúm", nơi các bệnh nhân được “điều trị bằng khí sạch” vào năm 1918
Khi Cái chết Đen hoành hành ở thế kỉ 14, người ta không hề biết nguồn cơn và cách đối phó với nó. Cho đến trước kỉ nguyên hiện đại, con người thường đổ lỗi gây dịch bệnh cho thần linh giận giữ, những con quỷ ác độc hay không khí xấu, và thậm chí không mường tượng ra khả năng tồn tại vi khuẩn và virus.
Người ta tin rằng vào thần tiên, nhưng không tưởng tượng nổi một giọt nước thôi cũng ẩn chứa cả một chiến hạm những kẻ ăn thịt nguy hiểm chết người. Thành thử, khi Cái chết đen hay đậu mùa xảy ra, điều khá nhất mà những bậc quyền cao chức trọng thời đó nghĩ đến được là tổ chức cầu nguyện tập thể tới vô vàn vị thánh thần. Nó chẳng giúp được ǵ. Thậm chí, việc người ta tụ họp với nhau để cầu nguyện c̣n thường gây ra lây nhiễm hàng loạt.
Trong thế kỉ qua, các nhà khoa học, bác sĩ và y tế trên khắp thế giới đă tập trung đóng góp thông tin và nỗ lực cùng nhau hiểu ra được cả cơ chế hoạt động đằng sau các bệnh dịch và cách đối với chúng.
Thuyết tiến hóa giải thích được lí do và cách thức mà các dịch bệnh mới nổ ra và cách các dịch bệnh cũ trở nên dễ lây hơn. Ngành di truyền học cho phép các nhà khoa học ṃ được tới cả bản "quy tŕnh hoạt động" của mầm bệnh. Nếu người thời trung cổ không bao giờ t́m ra nguyên do của Cái chết Đen, th́ các nhà khoa học chỉ mất hai tuần để phát hiện ra chủng virus corona mới, giải mă gen chúng và phát triển một bộ thử đáng tin cậy để phát hiện ra người nhiễm.
Một khi các nhà khoa học hiểu được cái ǵ gây ra dịch, chiến đấu lại chúng sẽ dễ hơn nhiều. Vaccin, kháng sinh, điều kiện vệ sinh nâng cao và cơ sở hạ tầng y tế được cải tiến nhiều đă cho con người lợi thế trước những sát thủ vô h́nh. Vào 1967, đậu mùa vẫn lây nhiễm 15 triệu người và giết 2 triệu trong số họ. Nhưng trong các thập kỉ tiếp đó một chiến dịch tiêm vắc xin đậu mùa toàn cầu đă thực sự thành công, đến mức vào 1979 Tổ chức Y tế thế giới đă tuyên bố loài người chiến thắng dịch bệnh, và đậu mùa toàn toàn bị tiêu diệt. Vào năm 2019 không một ai bị lây nhiễm hay thiệt mạng v́ đậu mùa.
Lịch sử đă dạy ta những ǵ để đối phó với dịch virus corona hiện nay?
Đầu tiên, lịch sử cho thấy bạn không thể bảo vệ ḿnh bằng cách đóng cửa biên giới hoàn toàn. Hăy nhớ rằng dịch bệnh lây lan nhanh chóng kể cả vào thời Trung Cổ, trước khi có toàn cầu hóa. Vậy nên ngay cả nếu bạn chỉ muốn giới hạn giao lưu toàn cầu ở mức như Anh Quốc vào năm 1348 th́ thực ra vẫn chưa đủ. Để thực sự bảo vệ bản thân bằng cách cô lập th́ quay lại thời trung cổ không ích ǵ. Bạn sẽ phải quay lại hẳn thời Đồ Đá. Bạn làm được không?
Thứ hai, lịch sử cũng chỉ ra rằng sự an toàn đích thực chỉ đến được từ sự trao đổi thông tin khoa học đáng tin cậy và hợp tác toàn cầu. Khi một quốc gia bị dịch bệnh tấn công, họ nên sẵn sàng thành thực chia sẻ thông tin về dịch bệnh mà không lo ngại hệ quả kinh tế - trong khi các quốc gia khác nên cô gắng tin tưởng thông tin đó, và sẵn sàng ch́a bàn tay ra giúp đỡ thay v́ bóp nghẹt nạn nhân. Ngày nay, Trung Quốc có thể dạy cho các quốc gia trên toàn thế giới nhiều bài học quan trọng về virus corona, nhưng điều này đ̣i hỏi một mức độ tin tưởng và hợp tác quốc tế cao.
Hợp tác quốc tế cũng cần thiết để đề ra cách thức cách li hiệu quả. Cách li và đóng cửa biên giới là thiết yếu để ngăn ngừa lan tỏa dịch bệnh. Nhưng khi các quốc gia nghi ngờ nhau và mỗi quốc gia cảm thấy đơn độc, các chính phủ sẽ ngần ngại tiến hành các biện pháp đó.
Nếu bạn phát hiện ra 100 trường hợp nhiễm virus corona ở nước ḿnh, liệu bạn có ngay lập tức phong tỏa toàn bộ các thành phố và khu vực? Phần lớn điều đó vụ thuộc vào bạn trông chờ ǵ ở các nước khác. Phong tỏa thành phố có thể dẫn đến sụp đổ kinh tế. Nếu bạn nghĩ rằng các quốc gia khác sẽ tới giúp - khả năng cao bạn sẽ dễ sử dụng cách này. Nhưng nếu bạn nghĩ rằng các quốc gia khác sẽ bỏ rơi ḿnh, bạn hẳn sẽ chần chừ cho đến khi quá muộn.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1548677&stc=1&d=1584550072
Tổng thống Trump rời bục phát biểu sau khi công bố t́nh trạng khẩn cấu quốc gia trong một hội thảo về coronavirus tại Nhà Trắng vào 13/03. Alex Brandon—AP
Có lẽ điều quan trọng nhất mà người ta nên nhận ra về bệnh dịch như thế này là sự lây lan ở bất cứ quốc gia nào cũng sẽ đe dọa toàn bộ nhân loại. Đó là v́ virus th́ tiến hóa. Virus như corona bắt nguồn từ động vật, như dơi. Khi nhảy sang người, đầu tiên chúng sẽ khó thích nghi với vật chủ người. Trong khi nhân bội ở con người, virus đôi khi sẽ có đột biến. Hầu hết các đột biến là vô hại. Nhưng đôi khi đột biến này khiến virus lây lan dễ dàng và kháng lại hệ miễn dịch con người hơn - và thể virus đột biến này sẽ lan tỏa nhanh chóng trong cộng đồng con người. V́ một người có thể mang đến hàng tỉ phần tử virus đang nhân lên liên tục, mỗi người bệnh sẽ cho đám virus hàng tỉ cơ hội mới để thích ứng với con người. Mỗi người vật chủ như một chiếc máy phát ra cho đám virus hàng tỉ lá xổ số - chúng chỉ cần rút trúng một lá để phát triển.
Đây không phải là một tư biện đơn thuần. Cuốn sách Crisis in the Red Zone (Khủng hoảng ở Vùng đỏ) của Richard Preston đă miêu tả chuỗi sự kiện chính xác như vậy ở dịch Ebola năm 2014. Dịch bệnh bắt đầu khi virus Ebola nhảy từ dơi sang người. Những phần tử virus này khiến người bệnh cực ḱ ốm yếu, nhưng chúng vẫn quen sống ở cơ thể dơi hơn là cơ thể người. Điều khiến Ebola từ một căn bệnh khá hiếm trở thành một đại dịch là một đột biến nhỏ trong một đoạn gen đơn lẻ của một phần tử virus trong một người, đâu đó tại vùng Makona Tây Phi. Đột biến này trao cho chủng virus Ebola biến đổi - c̣n gọi là chủng Makona - kết nối với chất vận chuyển cholesterol (cholesterol transporters) trong tế bào người. Giờ, thay v́ cholesterol, những chất vận chuyển này kéo Ebola vào tế bào. Chủng Makona này dễ lây nhiễm hơn gấp bốn lần.
Trong khi bạn đang đọc những ḍng này, có lẽ một đột biến đang diễn ra ở trong chỉ một đoạn gen của một phần tử virus corona trong một người bệnh nào đó tại Tehran, Milan hay Vũ Hán. Nếu điều này đang xảy ra, nó sẽ là mối đe dọa không chỉ với Iran, Ư hay Trung Quốc, mà cũng là với chính tính mạng bạn. Mọi người trên toàn thế giới đều có chung một mục tiêu sống c̣n là ngăn virus corona có được cơ hội đó. Và điều này nghĩa là chúng ta cần bảo vệ mọi người trên mọi quốc gia.
Vào thập niên 1970 loài người đă đánh đuổi được virus đậu mùa v́ tất cả mọi người trên tất cả các nước đều được tiêm vắc xin chống đậu mùa. Nếu chỉ một quốc gia không tiêm vắc xin được cho người dân ḿnh thôi, cả nhân loại sẽ bị đe dọa, v́ nếu virus đậu mùa c̣n tồn tại và tiến hóa ở đâu đó, nó sẽ lại lây lan khắp mọi nơi.
Trong cuộc chiến chống virus, con người cần canh gác biên giới cẩn mật. Nhưng không phải biên giới giữa các quốc gia, mà là biên giới giữa thế giới loài người và thế giới virus. Hành tinh này đang liên minh với vô vàn virus, và virus mới không ngừng tiến hóa nhờ vào đột biến gen. Lằn ranh phân cách virus và con người nằm ngay trong từng cơ thể người. Nếu một "con" virus bằng cách nào đó vượt qua biên giới đó ở bất cứ đâu trên trái đất, loài người sẽ lâm nguy.
Hơn một thế kỉ nay, loài người đă gia cố pḥng tuyến ấy ở mức chưa từng thấy. Hệ thống y tế hiện đại được dựng lên như bức tường ngăn biên giới, và các y tá, bác sĩ và nhà khoa học là những người lính canh tuần tra và đánh đuổi kẻ ngoại xâm. Tuy nhiên, nhiều dọc dài biên giới đă bị sơ hở trầm trọng.
Có hàng trăm triệu người trên khắp thế giới đang thiếu dịch vụ y tế cơ bản. Điều này đe dọa đến tất cả chúng ta. Ta quen nghĩ về sức khỏe ở tầm mức quốc gia, nhưng cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt hơn cho người Iran và Trung Quốc cũng giúp người Israel và Mỹ tránh khỏi đại dịch vậy. Chân lí giản đơn này nhẽ ra phải là hiển nhiên với mọi người, nhưng rủi thay nó lại xa lạ với ngay cả những con người quan trọng nhất trên thế giới.
Nhiều người đổ lỗi cho toàn cầu hóa v́ đă gây ra dịch corona và cho rằng cách duy nhất để ngăn chặn hơn nữa sự bùng phát của những đại dịch như thế này là lật ngược lại toàn cầu hóa. Xây tường, bế quan tỏa cảng, giảm giao thương. Tuy nhiên, mặc dù cách li ngắn hạn là cần thiết để ngăn chặn dịch bệnh, cô lập dài hạn sẽ dẫn đến sụp đổ kinh tế mà không mang lại bất cứ sự bảo đảm thực sự nào trước những bệnh dịch lây nhiễm. Liều thuốc giải đích thực cho dịch bệnh không phải là chia rẽ, mà là đoàn kết.
Từ trước thời ḱ toàn cầu hóa, các trận dịch đă giết hàng triệu người. Vào thế kỉ 14 th́ chẳng có máy bay hay du thuyền , thế nhưng Dịch hạch vẫn lây lan từ Đông Á đến Tây Âu chỉ trong ṿng một thập kỉ. Nó giết chết 75 đến 200 triệu người - hơn một phần tư dân số lục địa Á Âu. Ở Anh, cứ mười người th́ có bốn người chết. Thành Florence mất đi 50.000 đến 100.000 thường dân.
Tháng 3/1520, chỉ có duy nhất một vật chủ mang mầm bệnh đậu mùa cập bến Mexico. Vào khoảng thời gian đó, Trung Mỹ không có tàu hỏa, xe bus hay thậm chí là lừa. Vậy nhưng đến tháng Mười cùng năm, đại dịch đậu mùa đă tàn phá cả vùng Trung Mỹ, ước tính cướp đi sinh mạng của một phần ba dân số vùng này.
Vào 1918 một chủng cúm đặc biệt dễ lây bằng cách nào đó lan vào mọi hang cùng ngơ hẻm thể giới chỉ trong vài tháng. Nó lây nhiễm cho nửa tỉ người - hơn một phần tư nhân loại bấy giờ. Ước tính rằng dịch cúm này đă giết 5% dân số Ấn Độ. Trên đảo Tahiti 14% chết v́ dịch cúm. Trên đảo Samoa 20%. Cộng lại, dịch bệnh giết chết 10 triệu người - và có lẽ c̣n lên đến 100 triệu - trong chỉ chưa đến một năm. Nhiều hơn số người bị giết trong 4 năm Thế chiến thứ nhất tàn bạo.
Một thế kỉ sau 1918, loài người đă trở nên ngày càng dễ tổn thương hơn trước những đại dịch do gia tăng dân số cùng với giao thông tốt hơn. Các đại đô thị như Tokyo hay Mexico City mang đến cho vi sinh vật những trường săn béo bở hơn nhiều Florence thời trung cổ, và hệ thống giao thông toàn cầu ngày nay nhanh hơn nhiều so với năm 1918. Một virus có thể từ Paris đến Tokyo và Mexico City trong chưa đến 24 giờ. Chúng ta v́ vậy nên chuẩn bị tâm thế sống trong một địa ngục lây nhiễm với hàng loạt bệnh dịch chết người nối đuôi nhau.
Tuy nhiên, tần suất và những tác động của dịch bệnh đă giảm đáng kể. Bất chấp những dịch bệnh khủng khiếp như AIDS hay Ebola, trong thế kỉ 21, tỉ lệ nhân loại bị chết bởi các dịch bệnh nhỏ hơn nhiều so với bất ḱ thời đại nào kể từ thời Đồ Đá. Đó là v́ lá chắn tốt nhất bảo vệ con người khỏi mầm bệnh không phải là sự cô lập – mà là thông tin. Loài người chiến thắng bệnh dịch v́ trong cuộc chạy đua vũ trang giữa mầm bệnh và các bác sĩ, mầm bệnh chỉ nương nhờ khả năng biến dị đui mù may rủi trong khi các bác sĩ th́ dựa vào những phân tích thông tin khoa học.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1548676&stc=1&d=1584550072
"Trại cúm", nơi các bệnh nhân được “điều trị bằng khí sạch” vào năm 1918
Khi Cái chết Đen hoành hành ở thế kỉ 14, người ta không hề biết nguồn cơn và cách đối phó với nó. Cho đến trước kỉ nguyên hiện đại, con người thường đổ lỗi gây dịch bệnh cho thần linh giận giữ, những con quỷ ác độc hay không khí xấu, và thậm chí không mường tượng ra khả năng tồn tại vi khuẩn và virus.
Người ta tin rằng vào thần tiên, nhưng không tưởng tượng nổi một giọt nước thôi cũng ẩn chứa cả một chiến hạm những kẻ ăn thịt nguy hiểm chết người. Thành thử, khi Cái chết đen hay đậu mùa xảy ra, điều khá nhất mà những bậc quyền cao chức trọng thời đó nghĩ đến được là tổ chức cầu nguyện tập thể tới vô vàn vị thánh thần. Nó chẳng giúp được ǵ. Thậm chí, việc người ta tụ họp với nhau để cầu nguyện c̣n thường gây ra lây nhiễm hàng loạt.
Trong thế kỉ qua, các nhà khoa học, bác sĩ và y tế trên khắp thế giới đă tập trung đóng góp thông tin và nỗ lực cùng nhau hiểu ra được cả cơ chế hoạt động đằng sau các bệnh dịch và cách đối với chúng.
Thuyết tiến hóa giải thích được lí do và cách thức mà các dịch bệnh mới nổ ra và cách các dịch bệnh cũ trở nên dễ lây hơn. Ngành di truyền học cho phép các nhà khoa học ṃ được tới cả bản "quy tŕnh hoạt động" của mầm bệnh. Nếu người thời trung cổ không bao giờ t́m ra nguyên do của Cái chết Đen, th́ các nhà khoa học chỉ mất hai tuần để phát hiện ra chủng virus corona mới, giải mă gen chúng và phát triển một bộ thử đáng tin cậy để phát hiện ra người nhiễm.
Một khi các nhà khoa học hiểu được cái ǵ gây ra dịch, chiến đấu lại chúng sẽ dễ hơn nhiều. Vaccin, kháng sinh, điều kiện vệ sinh nâng cao và cơ sở hạ tầng y tế được cải tiến nhiều đă cho con người lợi thế trước những sát thủ vô h́nh. Vào 1967, đậu mùa vẫn lây nhiễm 15 triệu người và giết 2 triệu trong số họ. Nhưng trong các thập kỉ tiếp đó một chiến dịch tiêm vắc xin đậu mùa toàn cầu đă thực sự thành công, đến mức vào 1979 Tổ chức Y tế thế giới đă tuyên bố loài người chiến thắng dịch bệnh, và đậu mùa toàn toàn bị tiêu diệt. Vào năm 2019 không một ai bị lây nhiễm hay thiệt mạng v́ đậu mùa.
Lịch sử đă dạy ta những ǵ để đối phó với dịch virus corona hiện nay?
Đầu tiên, lịch sử cho thấy bạn không thể bảo vệ ḿnh bằng cách đóng cửa biên giới hoàn toàn. Hăy nhớ rằng dịch bệnh lây lan nhanh chóng kể cả vào thời Trung Cổ, trước khi có toàn cầu hóa. Vậy nên ngay cả nếu bạn chỉ muốn giới hạn giao lưu toàn cầu ở mức như Anh Quốc vào năm 1348 th́ thực ra vẫn chưa đủ. Để thực sự bảo vệ bản thân bằng cách cô lập th́ quay lại thời trung cổ không ích ǵ. Bạn sẽ phải quay lại hẳn thời Đồ Đá. Bạn làm được không?
Thứ hai, lịch sử cũng chỉ ra rằng sự an toàn đích thực chỉ đến được từ sự trao đổi thông tin khoa học đáng tin cậy và hợp tác toàn cầu. Khi một quốc gia bị dịch bệnh tấn công, họ nên sẵn sàng thành thực chia sẻ thông tin về dịch bệnh mà không lo ngại hệ quả kinh tế - trong khi các quốc gia khác nên cô gắng tin tưởng thông tin đó, và sẵn sàng ch́a bàn tay ra giúp đỡ thay v́ bóp nghẹt nạn nhân. Ngày nay, Trung Quốc có thể dạy cho các quốc gia trên toàn thế giới nhiều bài học quan trọng về virus corona, nhưng điều này đ̣i hỏi một mức độ tin tưởng và hợp tác quốc tế cao.
Hợp tác quốc tế cũng cần thiết để đề ra cách thức cách li hiệu quả. Cách li và đóng cửa biên giới là thiết yếu để ngăn ngừa lan tỏa dịch bệnh. Nhưng khi các quốc gia nghi ngờ nhau và mỗi quốc gia cảm thấy đơn độc, các chính phủ sẽ ngần ngại tiến hành các biện pháp đó.
Nếu bạn phát hiện ra 100 trường hợp nhiễm virus corona ở nước ḿnh, liệu bạn có ngay lập tức phong tỏa toàn bộ các thành phố và khu vực? Phần lớn điều đó vụ thuộc vào bạn trông chờ ǵ ở các nước khác. Phong tỏa thành phố có thể dẫn đến sụp đổ kinh tế. Nếu bạn nghĩ rằng các quốc gia khác sẽ tới giúp - khả năng cao bạn sẽ dễ sử dụng cách này. Nhưng nếu bạn nghĩ rằng các quốc gia khác sẽ bỏ rơi ḿnh, bạn hẳn sẽ chần chừ cho đến khi quá muộn.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1548677&stc=1&d=1584550072
Tổng thống Trump rời bục phát biểu sau khi công bố t́nh trạng khẩn cấu quốc gia trong một hội thảo về coronavirus tại Nhà Trắng vào 13/03. Alex Brandon—AP
Có lẽ điều quan trọng nhất mà người ta nên nhận ra về bệnh dịch như thế này là sự lây lan ở bất cứ quốc gia nào cũng sẽ đe dọa toàn bộ nhân loại. Đó là v́ virus th́ tiến hóa. Virus như corona bắt nguồn từ động vật, như dơi. Khi nhảy sang người, đầu tiên chúng sẽ khó thích nghi với vật chủ người. Trong khi nhân bội ở con người, virus đôi khi sẽ có đột biến. Hầu hết các đột biến là vô hại. Nhưng đôi khi đột biến này khiến virus lây lan dễ dàng và kháng lại hệ miễn dịch con người hơn - và thể virus đột biến này sẽ lan tỏa nhanh chóng trong cộng đồng con người. V́ một người có thể mang đến hàng tỉ phần tử virus đang nhân lên liên tục, mỗi người bệnh sẽ cho đám virus hàng tỉ cơ hội mới để thích ứng với con người. Mỗi người vật chủ như một chiếc máy phát ra cho đám virus hàng tỉ lá xổ số - chúng chỉ cần rút trúng một lá để phát triển.
Đây không phải là một tư biện đơn thuần. Cuốn sách Crisis in the Red Zone (Khủng hoảng ở Vùng đỏ) của Richard Preston đă miêu tả chuỗi sự kiện chính xác như vậy ở dịch Ebola năm 2014. Dịch bệnh bắt đầu khi virus Ebola nhảy từ dơi sang người. Những phần tử virus này khiến người bệnh cực ḱ ốm yếu, nhưng chúng vẫn quen sống ở cơ thể dơi hơn là cơ thể người. Điều khiến Ebola từ một căn bệnh khá hiếm trở thành một đại dịch là một đột biến nhỏ trong một đoạn gen đơn lẻ của một phần tử virus trong một người, đâu đó tại vùng Makona Tây Phi. Đột biến này trao cho chủng virus Ebola biến đổi - c̣n gọi là chủng Makona - kết nối với chất vận chuyển cholesterol (cholesterol transporters) trong tế bào người. Giờ, thay v́ cholesterol, những chất vận chuyển này kéo Ebola vào tế bào. Chủng Makona này dễ lây nhiễm hơn gấp bốn lần.
Trong khi bạn đang đọc những ḍng này, có lẽ một đột biến đang diễn ra ở trong chỉ một đoạn gen của một phần tử virus corona trong một người bệnh nào đó tại Tehran, Milan hay Vũ Hán. Nếu điều này đang xảy ra, nó sẽ là mối đe dọa không chỉ với Iran, Ư hay Trung Quốc, mà cũng là với chính tính mạng bạn. Mọi người trên toàn thế giới đều có chung một mục tiêu sống c̣n là ngăn virus corona có được cơ hội đó. Và điều này nghĩa là chúng ta cần bảo vệ mọi người trên mọi quốc gia.
Vào thập niên 1970 loài người đă đánh đuổi được virus đậu mùa v́ tất cả mọi người trên tất cả các nước đều được tiêm vắc xin chống đậu mùa. Nếu chỉ một quốc gia không tiêm vắc xin được cho người dân ḿnh thôi, cả nhân loại sẽ bị đe dọa, v́ nếu virus đậu mùa c̣n tồn tại và tiến hóa ở đâu đó, nó sẽ lại lây lan khắp mọi nơi.
Trong cuộc chiến chống virus, con người cần canh gác biên giới cẩn mật. Nhưng không phải biên giới giữa các quốc gia, mà là biên giới giữa thế giới loài người và thế giới virus. Hành tinh này đang liên minh với vô vàn virus, và virus mới không ngừng tiến hóa nhờ vào đột biến gen. Lằn ranh phân cách virus và con người nằm ngay trong từng cơ thể người. Nếu một "con" virus bằng cách nào đó vượt qua biên giới đó ở bất cứ đâu trên trái đất, loài người sẽ lâm nguy.
Hơn một thế kỉ nay, loài người đă gia cố pḥng tuyến ấy ở mức chưa từng thấy. Hệ thống y tế hiện đại được dựng lên như bức tường ngăn biên giới, và các y tá, bác sĩ và nhà khoa học là những người lính canh tuần tra và đánh đuổi kẻ ngoại xâm. Tuy nhiên, nhiều dọc dài biên giới đă bị sơ hở trầm trọng.
Có hàng trăm triệu người trên khắp thế giới đang thiếu dịch vụ y tế cơ bản. Điều này đe dọa đến tất cả chúng ta. Ta quen nghĩ về sức khỏe ở tầm mức quốc gia, nhưng cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt hơn cho người Iran và Trung Quốc cũng giúp người Israel và Mỹ tránh khỏi đại dịch vậy. Chân lí giản đơn này nhẽ ra phải là hiển nhiên với mọi người, nhưng rủi thay nó lại xa lạ với ngay cả những con người quan trọng nhất trên thế giới.