florida80
05-28-2020, 20:45
Ông cụ Lê đă tám mươi lăm tuổi, vẫn c̣n khỏe mạnh. Cụ bà cũng tám mươi ba tuổi. Họ sống trong một căn nhà tiền chế có ba pḥng ngủ và hai nhà tắm, rộng răi.. Hai vợ chồng ngủ riêng, mỗi người một pḥng, cái pḥng c̣n trống dành cho con cháu, bạn bè ở xa về chơi.
Cụ bà nhất định ngủ riêng. Cụ ông nói với bà con rằng, cụ hay thức khuya đọc sách, báo và nghe nhạc, nên cụ bà không chịu được phải ngủ riêng. Cụ bà th́ nói thẳng “Ông già, nhưng phá lắm, làm tôi mất ngủ”. Cụ bà lăng tai, nên thường nói lớn tiếng như thét gào.
Tôi từ San Francisco về, ghé thăm hai ông bà cụ Lê. Thấy ông đang xem tờ báo Mỹ, trong đó nhiều trang quảng cáo in h́nh những thiếu nữ da thịt hồng hào, lồ lộ, ăn mặc ít vải, bụng ngực hở hang, chân tay dong ra hớ hênh..Trong t́nh thân mật, tôi hỏi cụ:
– Bác cũng c̣n thích xem các thứ nầy nữa? Có c̣n “làm ăn” chi được nữa không? Bác “chay tịnh” đă bao nhiêu năm rồi?
Cụ Lê nhướng mắt, cười toét miệng, để lộ hai hàm răng giả trắng nuốt, đều đặn, nhưng hơi móm, trả lời:
– Có chứ! Làm ăn đều đều chứ! Ǵ chứ cái đó đâu có nhịn được!
– Thật không bác? Hay chỉ nói đùa cho vui thôi? Có cần thuốc Viagra trợ lực không?
– Thuốc với thang, đâu cần! Tôi cũng đă thử cái thuốc đó mấy lần mà thấy công hiệu của thuốc quá chậm. Ḿnh đă xong rồi, chiến trường đă tan, thuốc mới công hiệu. Thêm bực ḿnh, khi đó th́ dù c̣n sức, bà ấy cũng gạt đi. Phải hơn nửa giờ sau khi uống, thuốc mới công hiệu. Thế là quá chậm. Chuyện đó, phải tức th́, cơm nóng canh sốt mới ngon. Đâu phải đi câu mà thả cần chờ cá đớp mồi. C̣n khi không có hứng th́ uốngthuốc đó vô làm chi?
– Bác dám thử thuốc đó, không sợ đứng tim bất thần chăng? Tôi cười và hỏi.
– Sợ ǵ! Tuổi nầy có đứng tim mà chết mau lẹ, th́ cũng mừng, khỏi phải sợ bệnh hoạn lâu ngày.
– Thuốc đó có sinh ra phản ứng phụ ǵ không?
– Có! Uống vào, cái mặt ḿnh nó câng câng làm sao ấy.. Giống như khi ḿnh nói láo, ngượng quá, mặt câng lên. Cứ thế cả giờ không hết. Tôi quẳng vào thùng rác cả ống thuốc từ lâu.
https://i.imgur.com/nTTQAs3.png
Cụ Lê vốn vui tính, ưa nói đùa. Tôi nghĩ là cụ nói chuyện cho vui thôi. Đêm đó, vợ chồng tôi ngủ lại nhà cụ. Buổi khuya tôi thức dậy, đi xả nước thừa trong cơ thể, phải đi qua pḥng ngủ của bà cụ Lê mới vào được pḥng tắm. Tôi thấy tấm chăn bà đắp lệch ra, gần rơi xuống đất. Bà vẫn ngáy đều. Mùa đông lạnh, nếu chăn rơi ra, bà có thể cảm lạnh. Tôi nhẹ nhàng đến kéo tấm chăn lên, đắp lại cho bà. Bỗng bà nói thật lớn, hai tay chắp lại mà xá tôi lia lịa:
– Thôi, thôi ông ơi, tôi lạy ông, tôi lạy ông, nhà có khách, không được đâu!
Tôi khiếp hăi, lạnh cả người. Chưa kịp đi tiểu, mà tôi vội vă chạy về giường ḿnh nằm yên, tim đập th́nh thịch măi chưa hết sợ. Tuy không ai dám hiểu lầm là nửa đêm tôi đi ṃ mẫm bà cụ già, nhưng cứ sợ. Tôi nhịn đi tiểu, mất ngủ cho đến gần sáng. Bây giờ th́ tôi tin những ǵ ông cụ Lê nói không phải là chuyện đùa chơi. Sáng hôm sau, tôi kể lại chuyện sửa mền cho vợ tôi nghe, vợ tôi ôm bụng cười mà không tin.
Buổi sáng, cụ Lê tập thể dục theo lối cử động chậm và phất tay cùng hít thở. Thấy tôi ngồi đọc báo, cụ nói:
– Anh thường không tập thể dục? Thể dục làm tan biến hết mệt mỏi của một đêm dài nằm trên giường. Không cần tập nhiều, tập cho khí huyết lưu thông, thấy ḿnh sảng khoái hơn. Anh có tin rằng tuổi già là giai đoạn sung sướng nhất trong một đời người không? Nhiều người không tin đấy. Lạ quá!
Vợ tôi đang đứng trong bếp, chỉ tấm h́nh có đứa bé nằm trong nôi và nói vọng ra :
– Cháu nghĩ trẻ con nằm trong nôi, vô tư, ngây thơ sung sướng nhất. Bác có nghĩ vậy không?
Cụ Lê x́ một tiếng và nói:
– Con nít trong nôi biết khỉ ǵ mà sung sướng? Ai dám bảo là chúng nó vô tư? Có chắc không? Có chắc là chúng nó không lo nghĩ, không có mối khổ tâm riêng khi không biết nói, không biết tự làm cho ḿnh những việc tối cần thiết. Được cho món ǵ th́ ăn món đó, không có quyền lựa chọn. Dở ngon chi cũng phải nuốt, ưa hay không cũng phải ăn. Chỉ biết khóc, khóc và khóc . Đói cũng khóc, mà đau cũng khóc. Khi bị con kiến, con trùng tấn công, cũng không biết làm sao mà tự vệ, hất nó đi. Cha mẹ nghe khóc, cũng không biết là nó đói hay đau, hay ngứa.. Tiêu tiểu cũng nằm trên nôi, phóng uế ra cả chiếu giường, hôi hám, sung sướng cái nỗi ǵ. Nóng lạnh cũng không biết làm sao cho dễ chịu hơn. Người lớn không biết th́ tưởng đâu nó vô tư sung sướng. Thử cho anh chị nằm liệt ra đó, có người mớm cơm ăn uống, chăm sóc, và moi phân từ quần ra, thay tă cho khi tiểu tiện, th́ thấy khổ hay sướng mà dám bảo là trẻ con vô tư sung sướng? Sướng và khổ là phải cảm nhận được mới có giá trị. Có ai c̣n nhớ và nghĩ là thời nằm trong nôi sướng đâu. Nầy, nếu tôi có phép, cho chị lưạ chọn, cứ bé bỏng và được nằm trong nôi măi, chị có chịu hay không? Hay là trông mau lớn, để khỏi nằm nôi?
Vợ tôi tiếp:
– Thế th́, trẻ con lớn hơn chút nữa, biết đi biết chạy, biết chơi, ở nhà chưa đi học, vui vẻ với gia đ́nh, không lo nghĩ, không bận rộn, không ưu tư ǵ cả, và chưa biết cái khổ của cuộc đời, th́ có phải là sướng không?
Cụ Lê cười khà khà, và nói lớn, vọng vào bếp cho vợ tôi nghe rơ hơn:
– Trẻ con, sướng chứ, nhưng làm sao sướng bằng người già được. Trẻ con cũng có những nỗi khổ tâm riêng của chúng mà ḿnh không chịu nghĩ đến. Khoảng nầy là tuổi chơi, mà bị cấm đoán nhiều nhất, cha mẹ anh chị chăm nom canh chừng từng phút một. Cấm chơi cấm nghịch, cấm thức khuya, bắt phải ăn món nầy, ăn món kia, dù thích hay không. Bị canh chừng, kềm kẹp ngày đêm. Câu chuyện khôi hài kể rằng, một em bé đi chơi với bố, thấy một vũng nước mưa bên đường, hỏi bố rằng:
“Có phải Bố có quyền muốn làm ǵ th́ làm chẳng ai cấm đoán, la mắng bố cả, phải không ?”
Ông bố trả lời là phải. Em bé mở tṛn mắt hỏi:
“Thế th́ tại sao Bố không nhào xuống vũng nước mà lăn lộn cho sướng?”
Đó, c̣n trẻ con, là không được làm điều ǵ ḿnh muốn cả. Không có một xu dính túi, mà có tiền, cũng không có quyền mua những thứ ḿnh thích.”
Vợ tôi cười, và hỏi tiếp:
– Thế th́ trẻ con lớn hơn chút nữa th́ sao? Có sướng hơn người già không?
– Làm sao mà sướng bằng tuổi già được. Anh chị cứ nghĩ và nhớ lại mà xem. Tuổi đó th́ làm biếng và ưa chơi hơn là học. Trẻ nào cũng vậy. Thế mà cha mẹ, thầy giáo bắt học hành. Ban ngày th́ học ở trường, ban đêm về nhà phải học bài, làm bài. Truyền h́nh và nhạc có chương tŕnh hay đến mấy, cũng không được xem, nghe, phải học bài xong, làm bài xong đă. Mà học xong, th́ đâu c̣n những chương tŕnh đó cho chúng xem nữa. Khi đó th́ khuya rồi, bố mẹ bắt đi ngủ để sáng hôm sau đi học. Chưa kể những đứa con nhà khá giả, cha mẹ thường bắt phải đi học đàn, học nhạc, học múa. Và có khi phải đi học thêm những lớp đêm, lớp ngày, cho giỏi hơn…. Bị kềm chặt trong cái thời khóa biểu của cha mẹ. Em bé không thể tự quyết định riêng cho nó điều ǵ theo sở thích cả. Bởi v́ nếu để cho em tự quyết định hành động từ tuổi thơ, th́ mai sau lớn lên chỉ có nước đi ăn mày hay ngồi tù sớm mà thôi.
– Thế th́ bác cho rằng tuổi trẻ khổ nhọc và tù túng lắm phải không? Vợ tôi cắt lời.
– Không hẳn như thế, nhưng cũng gần thế. Không phải lo cơm áo, tiền bạc, công việc làm ăn, là sướng, khỏe, nhưng trẻ con đâu ư thức được cái khỏe, cái sướng đó. Chỉ thấy cái khổ của việc học hành. Đôi khi đi học, c̣n mệt hơn đi làm nữa, đó là sự thực. Khi lớn hơn nữa, ư thức được là phải học hành, để mai sau có nghề nghiêp may ra đời sống khá hơn, tương lai vững chắc hơn, th́ lại khổ hơn nữa. Phải lo âu, chăm chỉ, hy sinh các sở thích khác để mà trau giồi tương lai. Học hành đôi khi cũng có cái thú, nhưng chắc chắn ai cũng thích chơi, thích giải trí hơn là cắm cúi cần mẫn học hành. Bằng chứng là có nhiều người phải đóng bạc trăm bạc ngàn đi học các khóa đặc biệt, mà khi giáo sư cho nghỉ sớm vài phút cũng mừng húm, sung sướng thấy rơ ra mặt.. Đi học, mà học cho đàng hoàng th́ không phải chuyện dễ, không phải nhẹ nhàng, mà học qua loa th́ sợ thi rớt, sợ học xong mà không biết ǵ. Có kẻ hỏi một anh tuổi gần ba mươi rằng:
“Anh có muốn trẻ lại như thời mười lăm mười sáu không?”
Anh rùng ḿnh mà trả lời :
“Không bao giờ, phải đi học lại trung học, đại học, cực quá, thà chết c̣n hơn.”
Khi lớn hơn nữa, th́ thêm nỗi lo, nỗi khổ v́ t́nh yêu. Không có người yêu th́ cô đơn, buồn khổ. Có người yêu th́ lo sợ cuộc t́nh tan vỡ, lo ghen bóng gió, lo người yêu không trung thành, và buồn khổ vu vơ, lăng nhách. Trong thời trẻ trung, th́ t́nh yêu là đẹp đẽ nhất, vui thú nhất, nhưng cũng làm con tim đau đớn nhất và c̣n có nhiều kẻ đă chết v́ t́nh yêu. Chết mà không hối tiếc chi cả. Không lấy được nhau th́ đau khổ đến như trời sập núi tan, mà lấy nhau được th́ cũng chiến tranh căi vă triền miên không ngớt, và chán nản bực bội nhau.
Vợ tôi từ bếp ra ngồi trong pḥng khách, để nghe cụ Lê luận về nỗi sướng khổ cuộc đời. Vợ tôi hỏi thêm :
– Vậy khi học xong, có gia đ́nh, có nghề nghiệp, có sức khỏe, là giai đoạn sướng nhất trong đời chứ, thưa bác?
– Ừ, th́ giai đoạn đó cũng có sướng, có khổ, chứ không phải sướng nhất như khi vào tuổi già. Anh chị thấy đó, sau khi có gia đ́nh, th́ phải làm lụng vất vả nuôi con cái, sống v́ đàn con, không c̣n lư ǵ đến cái thân ḿnh nữa. Lo dạy dỗ con cái, lo đưa đón, lo bệnh hoạn, lo cho nó ăn học, lo cho nó đừng hư hỏng. Có hạnh phúc, nhưng cũng có nhiều lo lắng. Chưa kể có người v́ t́nh, tiền, danh vọng, mà khổ. Khi c̣n trẻ, hăng hái, th́ ai cũng nuôi tham vọng, muốn giàu sang, muốn nổi tiếng, muốn xa hoa, nên cứ tự d́m ḿnh vào những sinh hoạt khó khăn, làm mất đi những an b́nh của cuộc sống. Xưa nay đă có nhiều người v́ tham vọng mà bỏ vợ, bỏ con, bỏ gia đ́nh, dấn thân vào những nơi xương rơi máu đổ, có khi chết bên chân trời góc bể chẳng ai biết, có khi tù tội rục xương. Không tham vọng nhiều th́ ít, ít nhất cũng làm tiền, cất tiền, lo cho bất trắc trong tương lai, lo cho tuổi già. Lo, lo đủ thứ. Có khi v́ lo mà phát điên, có khi v́ quá lo mà vợ chồng bỏ nhau. Lo nuôi nấng con cái, lo chạy theo danh vọng hăo, mà khổ, mà mất di cái sinh thú ở đời.
– Thế th́ theo bác giai đoạn nào trong đời cũng không sướng bằng tuổi già. Làm sao mà sướng được? Bác nói cho cháu nghe với. Tuổi già yếu đuối, bệnh hoạn cô đơn, sướng ở chỗ nào? Vợ tôi hỏi.
Cụ Lê thong thả tiếp:
– Khi đă lớn tuổi, th́ con người được nhiều tự do hơn, được thong thả hơn để sống. Không c̣n phải như em bé bị cha mẹ ép buộc, bây giờ th́ muốn làm chi th́ làm, muốn thức khuya dậy sớm ǵ, cũng chẳng c̣n ai la mắng dọa nạt, rầy la. Nếu vợ v́ thương, sợ mất sức khỏe, th́ cũng cằn nhằn chút chút thôi, ḿnh không nghe th́ cũng chẳng bị roi đ̣n ǵ. Không c̣n phải khổ công học tập, lo lắng cho tương lai mai sau, chẳng phải học thêm chi cho mệt trí, biết quá nhiều, biết quá đủ rồi. Nếu đă nghỉ hưu, th́ học thêm làm chi. Nếu c̣n đi làm, th́ cũng đă rành nghề, quen tay quen việc, làm việc dễ dàng. Khi già t́nh yêu cũng không c̣n là mối bận tâm, không quan trọng quá, chưa nghe báo đăng các cụ già trên dưới sáu mươi tự vẫn chết v́ thất t́nh. Tội chi mà chết v́ t́nh trong tuổi già, v́ cũng sắp thấy Diêm Vương rồi, việc chi mà đi sớm hơn.. Khôn quá rồi, chết v́ t́nh yêu là nông nỗi.. Đời sống t́nh cảm của tuổi già êm đềm hơn, ít đau đớn ít sôi động, và b́nh lặng. Tuổi già rồi, các ông không c̣n tính chuyện mèo mỡ lăng nhăng, khỏi phải lo lắng sợ vợ khám phá ra chuyện dấu diếm mà nhà tan cửa nát. Đỡ tốn tiền quà cáp, đỡ tốn th́ giờ lui tới các nơi bí mật. Hồi hộp, đau tim. Các bà khỏi phải lo chuyện đi đánh ghen, không c̣n cần phải chăm chút nhan sắc làm chi nữa, v́ như chiếc xe cũ rệu, có sơn phết lại cũng xộc xệch, cũng méo mó. An tâm và chấp nhận, th́ khỏi băn khoăn mà vui. Cũng có một số ít những cặp vợ chồng già đem nhau ra ṭa chia tay, v́ khi già cả hai đều trở thành khó tính. Hậu quả của li dị trong tuổi già không trầm trọng như khi c̣n trẻ, v́ con cái đă lớn, đă tự lập, không c̣n ảnh hưởng nhiều đến tương lai chúng và tương lai của chính ḿnh. V́ c̣n sống bao lâu nữa mà lo lắng chi cho nhiều. Xa được ông chồng khó tính, độc tài là mừng. Dứt được bà vợ đanh đá, bạc ác là phải sung sướng. Khỏe trí. Tuổi già, cố giữ cho c̣n có nhau, khi đă đến nước li dị, th́ hai bên đều đúng, đều có lư. Đây là hành động tự cứu ḿnh, và cứu người ra khỏi cảnh khổ lúc cuối đời, khi mà mộ bia đă thấp thoáng trước mắt, không c̣n bao nhiêu ngày nữa. Có điều ít ai nghĩ đến, là càng già, th́ càng dễ t́m một người bạn đời để nối lại, để an ủi nhau trong tuổi xế chiều. V́ chung quanh họ, có thiếu chi người đứt gánh nửa đường. Chồng chết, vợ chết, li dị...
Vấn đề là không sao t́m được một người có chung nhiều kỷ niệm, nhiều t́nh nghĩa, nhiều chia xẻ như người phối ngẫu cũ. T́nh già cũng nhẹ nhàng, thong thả, ít khổ đau, ít sôi nổi hơn t́nh khi c̣n trẻ trung. Sức lực cũng có c̣n bao nhiêu mà ghen tương nhau chi, mà lo lắng chi cho thêm mệt, những người lớn tuổi kinh nghiệm và biết rơ như vậy. Nhiều người trẻ, sau khi gia đ́nh tan vỡ th́ xuống tinh thần, uống ruợu đánh bài t́m quên, đôi khi không phải v́ họ quá thương yêu người cũ mà tự hủy hoại đời ḿnh, mà chính v́ họ tự thương thân, tự ái bị xúc phạm, và rồi sa lầy vào ruợu chè cờ bạc. Người lớn tuổi th́ suy nghĩ khác. Họ nghĩ rằng ta cũng đă gần đất xa trời rồi, có sống thêm bao lâu nữa mà sầu khổ cho mệt. Mất củ khoai lang, th́ kiếm củ khoai ḿ bù vào. Tuổi già biết giá trị tương đối của t́nh yêu nên không t́m tuyệt hăo, không t́m lư tưởng, và nhờ vậy không bị thực tế phũ phàng làm vỡ mộng, đau khổ. Khi già rồi, có ai hỏi tuổi, th́ cũng không cần dấu diếm, không cần sụt đi năm bảy tuổi làm chi. Sướng lắm. V́ có sụt tuổi, cũng không dấu được những nếp nhăn, mà chẳng có ích lợi ǵ. Nếu tự cộng thêm cho ḿnh chừng chục tuổi, th́ không chừng được thiên hạ nức nở khen là c̣n trẻ, trẻ quá, và họ mơ ước được như ḿnh. Các ông có vợ đẹp, khi lớn tuổi cũng đỡ lo bọn dê xồm ḍm ngó, lăm le dụ dỗ vợ ḿnh.
Con người, ai mà không nhẹ dạ, ai mà không ưa lời nói ngon ngọt êm tai, ai mà không có khi thiếu sáng suốt. Vợ chồng cũng có khi bất ḥa, buồn giận nhau, và những khi nầy, ḷng người dễ chao đảo lắm.. Bởi vậy, các ông đỡ nghe các bà hăm he li dị, hăm he bỏ nhau. Tuổi nầy các bà cũng thừa khôn ngoan để biết những tên ngon ngọt, hứa hẹn nhiều, thường chỉ là những tên phá đám, chứ không thể tin tưởng được. Đàn bà có chồng hào hoa, đẹp trai, khi lớn tuổi cũng bớt lo, v́ các ông cũng bớt máu nóng, bớt chộn rộn và khôn ngoan hơn thời trẻ trung. Biết kềm chế hơn, và biết rơ giá trị hạnh phúc gia đ́nh cần ǵn giữ hơn là chơi ngông. Tuổi già, vợ chồng sống chung với nhau lâu rồi, chịu dựng nhau giỏi hơn, quen với cái thói hư tật xấu của nhau. Không c̣n thấy khó chịu nhiều nữa. Dễ dung thứ cho nhau, chấp nhận nhau, v́ họ biết rơ bên cạnh cái chưa tốt của người bạn đời, c̣n có rất nhiều cái tốt khác. Vợ chồng, khi đó biết bao nhiêu là t́nh nghĩa, bao nhiêu kỷ niệm, bao nhiêu thân thiết, cho nên hạnh phúc hơn, vui hơn. T́nh yêu trong tuổi già thâm trầm, có th́ giờ bên nhau nhiều hơn, chia sẻ nhiều hơn. Cũng có nhiều ông bà già ưa căi vă nhau, cũng dễ hiểu, khi đó tai của cả hai ông bà đều lăng, người nầy nói một đường, người kia hiểu nẻo khác, cho nên buồn nhau giận nhau, không gây gổ sao được?
Cụ bà nhất định ngủ riêng. Cụ ông nói với bà con rằng, cụ hay thức khuya đọc sách, báo và nghe nhạc, nên cụ bà không chịu được phải ngủ riêng. Cụ bà th́ nói thẳng “Ông già, nhưng phá lắm, làm tôi mất ngủ”. Cụ bà lăng tai, nên thường nói lớn tiếng như thét gào.
Tôi từ San Francisco về, ghé thăm hai ông bà cụ Lê. Thấy ông đang xem tờ báo Mỹ, trong đó nhiều trang quảng cáo in h́nh những thiếu nữ da thịt hồng hào, lồ lộ, ăn mặc ít vải, bụng ngực hở hang, chân tay dong ra hớ hênh..Trong t́nh thân mật, tôi hỏi cụ:
– Bác cũng c̣n thích xem các thứ nầy nữa? Có c̣n “làm ăn” chi được nữa không? Bác “chay tịnh” đă bao nhiêu năm rồi?
Cụ Lê nhướng mắt, cười toét miệng, để lộ hai hàm răng giả trắng nuốt, đều đặn, nhưng hơi móm, trả lời:
– Có chứ! Làm ăn đều đều chứ! Ǵ chứ cái đó đâu có nhịn được!
– Thật không bác? Hay chỉ nói đùa cho vui thôi? Có cần thuốc Viagra trợ lực không?
– Thuốc với thang, đâu cần! Tôi cũng đă thử cái thuốc đó mấy lần mà thấy công hiệu của thuốc quá chậm. Ḿnh đă xong rồi, chiến trường đă tan, thuốc mới công hiệu. Thêm bực ḿnh, khi đó th́ dù c̣n sức, bà ấy cũng gạt đi. Phải hơn nửa giờ sau khi uống, thuốc mới công hiệu. Thế là quá chậm. Chuyện đó, phải tức th́, cơm nóng canh sốt mới ngon. Đâu phải đi câu mà thả cần chờ cá đớp mồi. C̣n khi không có hứng th́ uốngthuốc đó vô làm chi?
– Bác dám thử thuốc đó, không sợ đứng tim bất thần chăng? Tôi cười và hỏi.
– Sợ ǵ! Tuổi nầy có đứng tim mà chết mau lẹ, th́ cũng mừng, khỏi phải sợ bệnh hoạn lâu ngày.
– Thuốc đó có sinh ra phản ứng phụ ǵ không?
– Có! Uống vào, cái mặt ḿnh nó câng câng làm sao ấy.. Giống như khi ḿnh nói láo, ngượng quá, mặt câng lên. Cứ thế cả giờ không hết. Tôi quẳng vào thùng rác cả ống thuốc từ lâu.
https://i.imgur.com/nTTQAs3.png
Cụ Lê vốn vui tính, ưa nói đùa. Tôi nghĩ là cụ nói chuyện cho vui thôi. Đêm đó, vợ chồng tôi ngủ lại nhà cụ. Buổi khuya tôi thức dậy, đi xả nước thừa trong cơ thể, phải đi qua pḥng ngủ của bà cụ Lê mới vào được pḥng tắm. Tôi thấy tấm chăn bà đắp lệch ra, gần rơi xuống đất. Bà vẫn ngáy đều. Mùa đông lạnh, nếu chăn rơi ra, bà có thể cảm lạnh. Tôi nhẹ nhàng đến kéo tấm chăn lên, đắp lại cho bà. Bỗng bà nói thật lớn, hai tay chắp lại mà xá tôi lia lịa:
– Thôi, thôi ông ơi, tôi lạy ông, tôi lạy ông, nhà có khách, không được đâu!
Tôi khiếp hăi, lạnh cả người. Chưa kịp đi tiểu, mà tôi vội vă chạy về giường ḿnh nằm yên, tim đập th́nh thịch măi chưa hết sợ. Tuy không ai dám hiểu lầm là nửa đêm tôi đi ṃ mẫm bà cụ già, nhưng cứ sợ. Tôi nhịn đi tiểu, mất ngủ cho đến gần sáng. Bây giờ th́ tôi tin những ǵ ông cụ Lê nói không phải là chuyện đùa chơi. Sáng hôm sau, tôi kể lại chuyện sửa mền cho vợ tôi nghe, vợ tôi ôm bụng cười mà không tin.
Buổi sáng, cụ Lê tập thể dục theo lối cử động chậm và phất tay cùng hít thở. Thấy tôi ngồi đọc báo, cụ nói:
– Anh thường không tập thể dục? Thể dục làm tan biến hết mệt mỏi của một đêm dài nằm trên giường. Không cần tập nhiều, tập cho khí huyết lưu thông, thấy ḿnh sảng khoái hơn. Anh có tin rằng tuổi già là giai đoạn sung sướng nhất trong một đời người không? Nhiều người không tin đấy. Lạ quá!
Vợ tôi đang đứng trong bếp, chỉ tấm h́nh có đứa bé nằm trong nôi và nói vọng ra :
– Cháu nghĩ trẻ con nằm trong nôi, vô tư, ngây thơ sung sướng nhất. Bác có nghĩ vậy không?
Cụ Lê x́ một tiếng và nói:
– Con nít trong nôi biết khỉ ǵ mà sung sướng? Ai dám bảo là chúng nó vô tư? Có chắc không? Có chắc là chúng nó không lo nghĩ, không có mối khổ tâm riêng khi không biết nói, không biết tự làm cho ḿnh những việc tối cần thiết. Được cho món ǵ th́ ăn món đó, không có quyền lựa chọn. Dở ngon chi cũng phải nuốt, ưa hay không cũng phải ăn. Chỉ biết khóc, khóc và khóc . Đói cũng khóc, mà đau cũng khóc. Khi bị con kiến, con trùng tấn công, cũng không biết làm sao mà tự vệ, hất nó đi. Cha mẹ nghe khóc, cũng không biết là nó đói hay đau, hay ngứa.. Tiêu tiểu cũng nằm trên nôi, phóng uế ra cả chiếu giường, hôi hám, sung sướng cái nỗi ǵ. Nóng lạnh cũng không biết làm sao cho dễ chịu hơn. Người lớn không biết th́ tưởng đâu nó vô tư sung sướng. Thử cho anh chị nằm liệt ra đó, có người mớm cơm ăn uống, chăm sóc, và moi phân từ quần ra, thay tă cho khi tiểu tiện, th́ thấy khổ hay sướng mà dám bảo là trẻ con vô tư sung sướng? Sướng và khổ là phải cảm nhận được mới có giá trị. Có ai c̣n nhớ và nghĩ là thời nằm trong nôi sướng đâu. Nầy, nếu tôi có phép, cho chị lưạ chọn, cứ bé bỏng và được nằm trong nôi măi, chị có chịu hay không? Hay là trông mau lớn, để khỏi nằm nôi?
Vợ tôi tiếp:
– Thế th́, trẻ con lớn hơn chút nữa, biết đi biết chạy, biết chơi, ở nhà chưa đi học, vui vẻ với gia đ́nh, không lo nghĩ, không bận rộn, không ưu tư ǵ cả, và chưa biết cái khổ của cuộc đời, th́ có phải là sướng không?
Cụ Lê cười khà khà, và nói lớn, vọng vào bếp cho vợ tôi nghe rơ hơn:
– Trẻ con, sướng chứ, nhưng làm sao sướng bằng người già được. Trẻ con cũng có những nỗi khổ tâm riêng của chúng mà ḿnh không chịu nghĩ đến. Khoảng nầy là tuổi chơi, mà bị cấm đoán nhiều nhất, cha mẹ anh chị chăm nom canh chừng từng phút một. Cấm chơi cấm nghịch, cấm thức khuya, bắt phải ăn món nầy, ăn món kia, dù thích hay không. Bị canh chừng, kềm kẹp ngày đêm. Câu chuyện khôi hài kể rằng, một em bé đi chơi với bố, thấy một vũng nước mưa bên đường, hỏi bố rằng:
“Có phải Bố có quyền muốn làm ǵ th́ làm chẳng ai cấm đoán, la mắng bố cả, phải không ?”
Ông bố trả lời là phải. Em bé mở tṛn mắt hỏi:
“Thế th́ tại sao Bố không nhào xuống vũng nước mà lăn lộn cho sướng?”
Đó, c̣n trẻ con, là không được làm điều ǵ ḿnh muốn cả. Không có một xu dính túi, mà có tiền, cũng không có quyền mua những thứ ḿnh thích.”
Vợ tôi cười, và hỏi tiếp:
– Thế th́ trẻ con lớn hơn chút nữa th́ sao? Có sướng hơn người già không?
– Làm sao mà sướng bằng tuổi già được. Anh chị cứ nghĩ và nhớ lại mà xem. Tuổi đó th́ làm biếng và ưa chơi hơn là học. Trẻ nào cũng vậy. Thế mà cha mẹ, thầy giáo bắt học hành. Ban ngày th́ học ở trường, ban đêm về nhà phải học bài, làm bài. Truyền h́nh và nhạc có chương tŕnh hay đến mấy, cũng không được xem, nghe, phải học bài xong, làm bài xong đă. Mà học xong, th́ đâu c̣n những chương tŕnh đó cho chúng xem nữa. Khi đó th́ khuya rồi, bố mẹ bắt đi ngủ để sáng hôm sau đi học. Chưa kể những đứa con nhà khá giả, cha mẹ thường bắt phải đi học đàn, học nhạc, học múa. Và có khi phải đi học thêm những lớp đêm, lớp ngày, cho giỏi hơn…. Bị kềm chặt trong cái thời khóa biểu của cha mẹ. Em bé không thể tự quyết định riêng cho nó điều ǵ theo sở thích cả. Bởi v́ nếu để cho em tự quyết định hành động từ tuổi thơ, th́ mai sau lớn lên chỉ có nước đi ăn mày hay ngồi tù sớm mà thôi.
– Thế th́ bác cho rằng tuổi trẻ khổ nhọc và tù túng lắm phải không? Vợ tôi cắt lời.
– Không hẳn như thế, nhưng cũng gần thế. Không phải lo cơm áo, tiền bạc, công việc làm ăn, là sướng, khỏe, nhưng trẻ con đâu ư thức được cái khỏe, cái sướng đó. Chỉ thấy cái khổ của việc học hành. Đôi khi đi học, c̣n mệt hơn đi làm nữa, đó là sự thực. Khi lớn hơn nữa, ư thức được là phải học hành, để mai sau có nghề nghiêp may ra đời sống khá hơn, tương lai vững chắc hơn, th́ lại khổ hơn nữa. Phải lo âu, chăm chỉ, hy sinh các sở thích khác để mà trau giồi tương lai. Học hành đôi khi cũng có cái thú, nhưng chắc chắn ai cũng thích chơi, thích giải trí hơn là cắm cúi cần mẫn học hành. Bằng chứng là có nhiều người phải đóng bạc trăm bạc ngàn đi học các khóa đặc biệt, mà khi giáo sư cho nghỉ sớm vài phút cũng mừng húm, sung sướng thấy rơ ra mặt.. Đi học, mà học cho đàng hoàng th́ không phải chuyện dễ, không phải nhẹ nhàng, mà học qua loa th́ sợ thi rớt, sợ học xong mà không biết ǵ. Có kẻ hỏi một anh tuổi gần ba mươi rằng:
“Anh có muốn trẻ lại như thời mười lăm mười sáu không?”
Anh rùng ḿnh mà trả lời :
“Không bao giờ, phải đi học lại trung học, đại học, cực quá, thà chết c̣n hơn.”
Khi lớn hơn nữa, th́ thêm nỗi lo, nỗi khổ v́ t́nh yêu. Không có người yêu th́ cô đơn, buồn khổ. Có người yêu th́ lo sợ cuộc t́nh tan vỡ, lo ghen bóng gió, lo người yêu không trung thành, và buồn khổ vu vơ, lăng nhách. Trong thời trẻ trung, th́ t́nh yêu là đẹp đẽ nhất, vui thú nhất, nhưng cũng làm con tim đau đớn nhất và c̣n có nhiều kẻ đă chết v́ t́nh yêu. Chết mà không hối tiếc chi cả. Không lấy được nhau th́ đau khổ đến như trời sập núi tan, mà lấy nhau được th́ cũng chiến tranh căi vă triền miên không ngớt, và chán nản bực bội nhau.
Vợ tôi từ bếp ra ngồi trong pḥng khách, để nghe cụ Lê luận về nỗi sướng khổ cuộc đời. Vợ tôi hỏi thêm :
– Vậy khi học xong, có gia đ́nh, có nghề nghiệp, có sức khỏe, là giai đoạn sướng nhất trong đời chứ, thưa bác?
– Ừ, th́ giai đoạn đó cũng có sướng, có khổ, chứ không phải sướng nhất như khi vào tuổi già. Anh chị thấy đó, sau khi có gia đ́nh, th́ phải làm lụng vất vả nuôi con cái, sống v́ đàn con, không c̣n lư ǵ đến cái thân ḿnh nữa. Lo dạy dỗ con cái, lo đưa đón, lo bệnh hoạn, lo cho nó ăn học, lo cho nó đừng hư hỏng. Có hạnh phúc, nhưng cũng có nhiều lo lắng. Chưa kể có người v́ t́nh, tiền, danh vọng, mà khổ. Khi c̣n trẻ, hăng hái, th́ ai cũng nuôi tham vọng, muốn giàu sang, muốn nổi tiếng, muốn xa hoa, nên cứ tự d́m ḿnh vào những sinh hoạt khó khăn, làm mất đi những an b́nh của cuộc sống. Xưa nay đă có nhiều người v́ tham vọng mà bỏ vợ, bỏ con, bỏ gia đ́nh, dấn thân vào những nơi xương rơi máu đổ, có khi chết bên chân trời góc bể chẳng ai biết, có khi tù tội rục xương. Không tham vọng nhiều th́ ít, ít nhất cũng làm tiền, cất tiền, lo cho bất trắc trong tương lai, lo cho tuổi già. Lo, lo đủ thứ. Có khi v́ lo mà phát điên, có khi v́ quá lo mà vợ chồng bỏ nhau. Lo nuôi nấng con cái, lo chạy theo danh vọng hăo, mà khổ, mà mất di cái sinh thú ở đời.
– Thế th́ theo bác giai đoạn nào trong đời cũng không sướng bằng tuổi già. Làm sao mà sướng được? Bác nói cho cháu nghe với. Tuổi già yếu đuối, bệnh hoạn cô đơn, sướng ở chỗ nào? Vợ tôi hỏi.
Cụ Lê thong thả tiếp:
– Khi đă lớn tuổi, th́ con người được nhiều tự do hơn, được thong thả hơn để sống. Không c̣n phải như em bé bị cha mẹ ép buộc, bây giờ th́ muốn làm chi th́ làm, muốn thức khuya dậy sớm ǵ, cũng chẳng c̣n ai la mắng dọa nạt, rầy la. Nếu vợ v́ thương, sợ mất sức khỏe, th́ cũng cằn nhằn chút chút thôi, ḿnh không nghe th́ cũng chẳng bị roi đ̣n ǵ. Không c̣n phải khổ công học tập, lo lắng cho tương lai mai sau, chẳng phải học thêm chi cho mệt trí, biết quá nhiều, biết quá đủ rồi. Nếu đă nghỉ hưu, th́ học thêm làm chi. Nếu c̣n đi làm, th́ cũng đă rành nghề, quen tay quen việc, làm việc dễ dàng. Khi già t́nh yêu cũng không c̣n là mối bận tâm, không quan trọng quá, chưa nghe báo đăng các cụ già trên dưới sáu mươi tự vẫn chết v́ thất t́nh. Tội chi mà chết v́ t́nh trong tuổi già, v́ cũng sắp thấy Diêm Vương rồi, việc chi mà đi sớm hơn.. Khôn quá rồi, chết v́ t́nh yêu là nông nỗi.. Đời sống t́nh cảm của tuổi già êm đềm hơn, ít đau đớn ít sôi động, và b́nh lặng. Tuổi già rồi, các ông không c̣n tính chuyện mèo mỡ lăng nhăng, khỏi phải lo lắng sợ vợ khám phá ra chuyện dấu diếm mà nhà tan cửa nát. Đỡ tốn tiền quà cáp, đỡ tốn th́ giờ lui tới các nơi bí mật. Hồi hộp, đau tim. Các bà khỏi phải lo chuyện đi đánh ghen, không c̣n cần phải chăm chút nhan sắc làm chi nữa, v́ như chiếc xe cũ rệu, có sơn phết lại cũng xộc xệch, cũng méo mó. An tâm và chấp nhận, th́ khỏi băn khoăn mà vui. Cũng có một số ít những cặp vợ chồng già đem nhau ra ṭa chia tay, v́ khi già cả hai đều trở thành khó tính. Hậu quả của li dị trong tuổi già không trầm trọng như khi c̣n trẻ, v́ con cái đă lớn, đă tự lập, không c̣n ảnh hưởng nhiều đến tương lai chúng và tương lai của chính ḿnh. V́ c̣n sống bao lâu nữa mà lo lắng chi cho nhiều. Xa được ông chồng khó tính, độc tài là mừng. Dứt được bà vợ đanh đá, bạc ác là phải sung sướng. Khỏe trí. Tuổi già, cố giữ cho c̣n có nhau, khi đă đến nước li dị, th́ hai bên đều đúng, đều có lư. Đây là hành động tự cứu ḿnh, và cứu người ra khỏi cảnh khổ lúc cuối đời, khi mà mộ bia đă thấp thoáng trước mắt, không c̣n bao nhiêu ngày nữa. Có điều ít ai nghĩ đến, là càng già, th́ càng dễ t́m một người bạn đời để nối lại, để an ủi nhau trong tuổi xế chiều. V́ chung quanh họ, có thiếu chi người đứt gánh nửa đường. Chồng chết, vợ chết, li dị...
Vấn đề là không sao t́m được một người có chung nhiều kỷ niệm, nhiều t́nh nghĩa, nhiều chia xẻ như người phối ngẫu cũ. T́nh già cũng nhẹ nhàng, thong thả, ít khổ đau, ít sôi nổi hơn t́nh khi c̣n trẻ trung. Sức lực cũng có c̣n bao nhiêu mà ghen tương nhau chi, mà lo lắng chi cho thêm mệt, những người lớn tuổi kinh nghiệm và biết rơ như vậy. Nhiều người trẻ, sau khi gia đ́nh tan vỡ th́ xuống tinh thần, uống ruợu đánh bài t́m quên, đôi khi không phải v́ họ quá thương yêu người cũ mà tự hủy hoại đời ḿnh, mà chính v́ họ tự thương thân, tự ái bị xúc phạm, và rồi sa lầy vào ruợu chè cờ bạc. Người lớn tuổi th́ suy nghĩ khác. Họ nghĩ rằng ta cũng đă gần đất xa trời rồi, có sống thêm bao lâu nữa mà sầu khổ cho mệt. Mất củ khoai lang, th́ kiếm củ khoai ḿ bù vào. Tuổi già biết giá trị tương đối của t́nh yêu nên không t́m tuyệt hăo, không t́m lư tưởng, và nhờ vậy không bị thực tế phũ phàng làm vỡ mộng, đau khổ. Khi già rồi, có ai hỏi tuổi, th́ cũng không cần dấu diếm, không cần sụt đi năm bảy tuổi làm chi. Sướng lắm. V́ có sụt tuổi, cũng không dấu được những nếp nhăn, mà chẳng có ích lợi ǵ. Nếu tự cộng thêm cho ḿnh chừng chục tuổi, th́ không chừng được thiên hạ nức nở khen là c̣n trẻ, trẻ quá, và họ mơ ước được như ḿnh. Các ông có vợ đẹp, khi lớn tuổi cũng đỡ lo bọn dê xồm ḍm ngó, lăm le dụ dỗ vợ ḿnh.
Con người, ai mà không nhẹ dạ, ai mà không ưa lời nói ngon ngọt êm tai, ai mà không có khi thiếu sáng suốt. Vợ chồng cũng có khi bất ḥa, buồn giận nhau, và những khi nầy, ḷng người dễ chao đảo lắm.. Bởi vậy, các ông đỡ nghe các bà hăm he li dị, hăm he bỏ nhau. Tuổi nầy các bà cũng thừa khôn ngoan để biết những tên ngon ngọt, hứa hẹn nhiều, thường chỉ là những tên phá đám, chứ không thể tin tưởng được. Đàn bà có chồng hào hoa, đẹp trai, khi lớn tuổi cũng bớt lo, v́ các ông cũng bớt máu nóng, bớt chộn rộn và khôn ngoan hơn thời trẻ trung. Biết kềm chế hơn, và biết rơ giá trị hạnh phúc gia đ́nh cần ǵn giữ hơn là chơi ngông. Tuổi già, vợ chồng sống chung với nhau lâu rồi, chịu dựng nhau giỏi hơn, quen với cái thói hư tật xấu của nhau. Không c̣n thấy khó chịu nhiều nữa. Dễ dung thứ cho nhau, chấp nhận nhau, v́ họ biết rơ bên cạnh cái chưa tốt của người bạn đời, c̣n có rất nhiều cái tốt khác. Vợ chồng, khi đó biết bao nhiêu là t́nh nghĩa, bao nhiêu kỷ niệm, bao nhiêu thân thiết, cho nên hạnh phúc hơn, vui hơn. T́nh yêu trong tuổi già thâm trầm, có th́ giờ bên nhau nhiều hơn, chia sẻ nhiều hơn. Cũng có nhiều ông bà già ưa căi vă nhau, cũng dễ hiểu, khi đó tai của cả hai ông bà đều lăng, người nầy nói một đường, người kia hiểu nẻo khác, cho nên buồn nhau giận nhau, không gây gổ sao được?