florida80
02-05-2021, 22:26
Bài hát được xem là kinh điển dành cho những ngày xuân về, tết đến tại miền Nam trước 1975 giờ đây tiếp tục vang lên như một thông điệp, một lời chúc tết tốt đẹp nhất theo truyền thống dân tộc, tới mọi thành phần, lứa tuổi trong xă hội.
Ban hợp ca thăng long là tên một quán phở
Ly rượu mừng được nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương sáng tác và ban hợp ca Thăng Long tŕnh diễn vào năm 1952. Nhiều người tưởng rằng ban hợp ca Thăng Long thành lập tại Hà Nội. Nhưng thực ra ban Thăng Long được thành lập năm 1951 tại Sài G̣n sau khi tất cả gia đ́nh họ Phạm vào định cư tại đây. Nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương, linh hồn của ban Thăng Long, từng cho biết ông chọn lại hai chữ “Thăng Long” theo tên quán phở của gia đ́nh mở tại Chợ Đại, vùng Việt Bắc, nơi lưu lại dấu chân của nhiều văn nghệ sĩ, trí thức trong vùng kháng chiến vào khoảng năm 1949.
Thoạt đầu ban hợp ca Thăng Long gồm Hoài Trung (Phạm Đ́nh Viêm), Hoài Bắc (Phạm Đ́nh Chương), Thái Hằng (vợ nhạc sĩ Phạm Duy) và Thái Thanh. Sau này có thêm giọng ca Khánh Ngọc (vợ Phạm Đ́nh Chương). Theo nhạc sĩ Phạm Duy th́ khi hát ca khúc này tại Đài Pháp - Á, ban Thăng Long đă thành công ngay. “So với các ca sĩ hay các ban nhạc khác, lối hát nhiều bè của chúng tôi có vẻ hấp dẫn hơn. Chúng tôi c̣n có một nhạc mục phong phú hơn những người cùng nghề. Dân chúng vẫn có cảm t́nh với kháng chiến nên chúng tôi càng được hoan nghênh khi hát những bài đó”, nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương trả lời báo giới thời đó.
Với thành công từ Đài Pháp - Á, ban Thăng Long được các hăng đĩa trả tiền thù lao rất cao để thu thanh giọng hát. Một bài viết của nhà thơ Du Tử Lê có ghi lại: “Theo cố nghệ sĩ Trần Văn Trạch, một “quái kiệt” của miền Nam, người từng có thời gian đi hát chung với ban hợp ca Thăng Long từ nam ra bắc th́ khi ra đời tại Sài G̣n, ban này như một cơn lốc lớn rung chuyển tận gốc nhiều sân khấu miền Nam. Mỗi khi ban Thăng Long xuất hiện là một “cơn nóng sốt” đối với bà con khán giả miền Nam. Cách tŕnh diễn, bài vở họ chọn, ngôn ngữ họ dùng... như một điều ǵ vừa gợi óc ṭ ṃ, vừa mới mẻ, quyến rũ, lại vừa thân thiết như một vật quư đă mất từ lâu, nay t́m lại được...”.
Trước khi Ly rượu mừng xuất hiện trên làn sóng điện vào dịp tết đầu những năm 1950 th́ lúc đó chưa hề có một bản nhạc nào viết về xuân xuất hiện. Và nếu nghe kỹ lời nhạc th́ bài Ly rượu mừng chính là một lời chúc tết. Trong cả bài hát chỉ có một chữ xuân mở đầu như là dịp để bài hát chúc tết bằng ly rượu: “Ngày xuân nâng chén ta chúc nơi nơi”. Người nghe có cảm giác thích thú v́ ḿnh được ban Thăng Long chúc tết bằng âm nhạc. Sáng mùng 1, mở radio, sau này là đĩa nhựa hay băng Akai người ta có cảm tưởng thần tài đă đến trước cửa một cách tưng bừng, rộn ră của nhịp valse cung Fa trưởng tươi sáng. Lời bài hát b́nh dị, phù hợp với mọi người, dễ lọt lỗ tai và cũng hết sức dễ hát. Đây cũng là một yếu tố quan trọng để người nghe nhớ đến bài hát.
Người được Phạm Đ́nh Chương chúc tết là những ai? Trước hết là bác nông dân: “Mừng anh nông phu vui lúa thơm hơi”. Tôi không hiểu sao Phạm Đ́nh Chương là một nghệ sĩ nhà ṇi nhưng lúc nào ông cũng có những cái nh́n hết sức trân trọng về những người cần lao như trong bài Tiếng dân chài, Hội Trùng Dương và đến người nông dân trong bài ca chúc tết. Nếu chúng ta có dịp nghe lại những bài hát xuân khác xuất hiện sau này th́ hiếm có bài nào nhắc đến hai chữ “nông dân” và “công nhân” hết sức ngọt, không hề gượng gạo: Người công nhân ấm no/Thoát ly đời gian lao nghèo khó. Phạm Đ́nh Chương đă khiến người nghe là giới cần lao sung sướng là ḿnh đă được nhạc sĩ tài danh chúc cho “thoát đời gian lao nghèo khó”. Đó chính là ước mơ đầu xuân của những người có thu nhập kém trong xă hội.
Năm 1952, đất nước vẫn c̣n ch́m trong khói lửa. Những người con lên đường bảo vệ quê hương, nhạc sĩ đă mong mỏi: Ḱa nơi xa xa có bà mẹ già/Từ lâu mong con mắt vương lệ nḥa/Chúc bà một sớm quê hương/Bước con về ḥa nỗi yêu thương. Và sau cùng, như ước vọng của mọi người, Phạm Đ́nh Chương cũng tự chúc cho ḿnh và gia đ́nh được sống trong cảnh đất nước thanh b́nh: Bạn hỡi, vang lên/Lời ước thiêng liêng/Chúc non sông ḥa b́nh, ḥa b́nh.
Lời ca hay đầy hy vọng và phấn khởi của một bài hát chúc xuân lại được thể hiện qua 5 giọng ca quư của một ban hợp ca gia đ́nh thuộc loại siêu đẳng Thăng Long là Thái Thanh, Thái Hằng, Hoài Trung, Hoài Bắc và Khánh Ngọc. Một kư giả thời đó đă nhận xét: “Ba giọng nữ Thái Thanh, Thái Hằng và Khánh Ngọc quyện nhau như một. Giọng cao nam của Hoài Trung vững vàng dũng mănh ḥa với giọng Hoài Bắc giữ bè ba rất điêu luyện”.
Thường khi kết thúc một cái tết, hoặc một buổi gặp mặt người ta thường được nghe bài Auld Lang Syne, được Pháp hóa thành Ce n’est qu’un au revoir mà con nít tụi tôi thường hát: “̉ e, cây me đánh đu, tạc dăng nhảy dù, rô be bắn súng...”. Nhưng người Sài G̣n xưa thích nghe bài Ly rượu mừng v́ đây là bài hát chúc tết cho mọi người được sống an vui trong một đất nước thanh b́nh, đâu đâu cũng rộn ră tiếng cười. Giới mộ điệu nghệ thuật đều cho rằng đây là bài đệ nhất xuân ca của VN thời đó.
Phạm Đ́nh Chương sinh ngày 14.11.1929 tại Bạch Mai, Hà Nội, là con ḍng hai của ông Phạm Đ́nh Phụng. Người vợ sau của ông Phạm Đ́nh Phụng có 3 người con: trưởng nữ là Phạm Thị Quang Thái, tức ca sĩ Thái Hằng, vợ nhạc sĩ Phạm Duy. Con trai thứ là nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương và cô con gái út Phạm Thị Băng Thanh, tức ca sĩ Thái Thanh. Trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp, Phạm Đ́nh Chương cùng các anh em Phạm Đ́nh Viêm (con của người vợ đầu ông Phụng), Phạm Thị Quang Thái, Phạm Thị Băng Thanh gia nhập Ban văn nghệ Quân đội ở Liên khu 4.
Yq94voxGQM0
Bài hát đầu tay ông sáng tác năm 18 tuổi là Ra đi khi trời vừa sáng. Ông lập gia đ́nh với ca sĩ Khánh Ngọc năm 1953. Những bản nhạc mà khi nhắc đến tên người ta đều nghĩ ngay đến ban Thăng Long là Tiếng dân chài, Hội Trùng Dương, Ly rượu mừng... Nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương mất năm 1991 tại Mỹ.
Nhà văn Lê Văn Nghĩa
Ban hợp ca thăng long là tên một quán phở
Ly rượu mừng được nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương sáng tác và ban hợp ca Thăng Long tŕnh diễn vào năm 1952. Nhiều người tưởng rằng ban hợp ca Thăng Long thành lập tại Hà Nội. Nhưng thực ra ban Thăng Long được thành lập năm 1951 tại Sài G̣n sau khi tất cả gia đ́nh họ Phạm vào định cư tại đây. Nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương, linh hồn của ban Thăng Long, từng cho biết ông chọn lại hai chữ “Thăng Long” theo tên quán phở của gia đ́nh mở tại Chợ Đại, vùng Việt Bắc, nơi lưu lại dấu chân của nhiều văn nghệ sĩ, trí thức trong vùng kháng chiến vào khoảng năm 1949.
Thoạt đầu ban hợp ca Thăng Long gồm Hoài Trung (Phạm Đ́nh Viêm), Hoài Bắc (Phạm Đ́nh Chương), Thái Hằng (vợ nhạc sĩ Phạm Duy) và Thái Thanh. Sau này có thêm giọng ca Khánh Ngọc (vợ Phạm Đ́nh Chương). Theo nhạc sĩ Phạm Duy th́ khi hát ca khúc này tại Đài Pháp - Á, ban Thăng Long đă thành công ngay. “So với các ca sĩ hay các ban nhạc khác, lối hát nhiều bè của chúng tôi có vẻ hấp dẫn hơn. Chúng tôi c̣n có một nhạc mục phong phú hơn những người cùng nghề. Dân chúng vẫn có cảm t́nh với kháng chiến nên chúng tôi càng được hoan nghênh khi hát những bài đó”, nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương trả lời báo giới thời đó.
Với thành công từ Đài Pháp - Á, ban Thăng Long được các hăng đĩa trả tiền thù lao rất cao để thu thanh giọng hát. Một bài viết của nhà thơ Du Tử Lê có ghi lại: “Theo cố nghệ sĩ Trần Văn Trạch, một “quái kiệt” của miền Nam, người từng có thời gian đi hát chung với ban hợp ca Thăng Long từ nam ra bắc th́ khi ra đời tại Sài G̣n, ban này như một cơn lốc lớn rung chuyển tận gốc nhiều sân khấu miền Nam. Mỗi khi ban Thăng Long xuất hiện là một “cơn nóng sốt” đối với bà con khán giả miền Nam. Cách tŕnh diễn, bài vở họ chọn, ngôn ngữ họ dùng... như một điều ǵ vừa gợi óc ṭ ṃ, vừa mới mẻ, quyến rũ, lại vừa thân thiết như một vật quư đă mất từ lâu, nay t́m lại được...”.
Trước khi Ly rượu mừng xuất hiện trên làn sóng điện vào dịp tết đầu những năm 1950 th́ lúc đó chưa hề có một bản nhạc nào viết về xuân xuất hiện. Và nếu nghe kỹ lời nhạc th́ bài Ly rượu mừng chính là một lời chúc tết. Trong cả bài hát chỉ có một chữ xuân mở đầu như là dịp để bài hát chúc tết bằng ly rượu: “Ngày xuân nâng chén ta chúc nơi nơi”. Người nghe có cảm giác thích thú v́ ḿnh được ban Thăng Long chúc tết bằng âm nhạc. Sáng mùng 1, mở radio, sau này là đĩa nhựa hay băng Akai người ta có cảm tưởng thần tài đă đến trước cửa một cách tưng bừng, rộn ră của nhịp valse cung Fa trưởng tươi sáng. Lời bài hát b́nh dị, phù hợp với mọi người, dễ lọt lỗ tai và cũng hết sức dễ hát. Đây cũng là một yếu tố quan trọng để người nghe nhớ đến bài hát.
Người được Phạm Đ́nh Chương chúc tết là những ai? Trước hết là bác nông dân: “Mừng anh nông phu vui lúa thơm hơi”. Tôi không hiểu sao Phạm Đ́nh Chương là một nghệ sĩ nhà ṇi nhưng lúc nào ông cũng có những cái nh́n hết sức trân trọng về những người cần lao như trong bài Tiếng dân chài, Hội Trùng Dương và đến người nông dân trong bài ca chúc tết. Nếu chúng ta có dịp nghe lại những bài hát xuân khác xuất hiện sau này th́ hiếm có bài nào nhắc đến hai chữ “nông dân” và “công nhân” hết sức ngọt, không hề gượng gạo: Người công nhân ấm no/Thoát ly đời gian lao nghèo khó. Phạm Đ́nh Chương đă khiến người nghe là giới cần lao sung sướng là ḿnh đă được nhạc sĩ tài danh chúc cho “thoát đời gian lao nghèo khó”. Đó chính là ước mơ đầu xuân của những người có thu nhập kém trong xă hội.
Năm 1952, đất nước vẫn c̣n ch́m trong khói lửa. Những người con lên đường bảo vệ quê hương, nhạc sĩ đă mong mỏi: Ḱa nơi xa xa có bà mẹ già/Từ lâu mong con mắt vương lệ nḥa/Chúc bà một sớm quê hương/Bước con về ḥa nỗi yêu thương. Và sau cùng, như ước vọng của mọi người, Phạm Đ́nh Chương cũng tự chúc cho ḿnh và gia đ́nh được sống trong cảnh đất nước thanh b́nh: Bạn hỡi, vang lên/Lời ước thiêng liêng/Chúc non sông ḥa b́nh, ḥa b́nh.
Lời ca hay đầy hy vọng và phấn khởi của một bài hát chúc xuân lại được thể hiện qua 5 giọng ca quư của một ban hợp ca gia đ́nh thuộc loại siêu đẳng Thăng Long là Thái Thanh, Thái Hằng, Hoài Trung, Hoài Bắc và Khánh Ngọc. Một kư giả thời đó đă nhận xét: “Ba giọng nữ Thái Thanh, Thái Hằng và Khánh Ngọc quyện nhau như một. Giọng cao nam của Hoài Trung vững vàng dũng mănh ḥa với giọng Hoài Bắc giữ bè ba rất điêu luyện”.
Thường khi kết thúc một cái tết, hoặc một buổi gặp mặt người ta thường được nghe bài Auld Lang Syne, được Pháp hóa thành Ce n’est qu’un au revoir mà con nít tụi tôi thường hát: “̉ e, cây me đánh đu, tạc dăng nhảy dù, rô be bắn súng...”. Nhưng người Sài G̣n xưa thích nghe bài Ly rượu mừng v́ đây là bài hát chúc tết cho mọi người được sống an vui trong một đất nước thanh b́nh, đâu đâu cũng rộn ră tiếng cười. Giới mộ điệu nghệ thuật đều cho rằng đây là bài đệ nhất xuân ca của VN thời đó.
Phạm Đ́nh Chương sinh ngày 14.11.1929 tại Bạch Mai, Hà Nội, là con ḍng hai của ông Phạm Đ́nh Phụng. Người vợ sau của ông Phạm Đ́nh Phụng có 3 người con: trưởng nữ là Phạm Thị Quang Thái, tức ca sĩ Thái Hằng, vợ nhạc sĩ Phạm Duy. Con trai thứ là nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương và cô con gái út Phạm Thị Băng Thanh, tức ca sĩ Thái Thanh. Trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp, Phạm Đ́nh Chương cùng các anh em Phạm Đ́nh Viêm (con của người vợ đầu ông Phụng), Phạm Thị Quang Thái, Phạm Thị Băng Thanh gia nhập Ban văn nghệ Quân đội ở Liên khu 4.
Yq94voxGQM0
Bài hát đầu tay ông sáng tác năm 18 tuổi là Ra đi khi trời vừa sáng. Ông lập gia đ́nh với ca sĩ Khánh Ngọc năm 1953. Những bản nhạc mà khi nhắc đến tên người ta đều nghĩ ngay đến ban Thăng Long là Tiếng dân chài, Hội Trùng Dương, Ly rượu mừng... Nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương mất năm 1991 tại Mỹ.
Nhà văn Lê Văn Nghĩa