florida80
05-29-2021, 20:39
Xếp hàng mua dầu hôi
https://i.imgur.com/jVKUxt1.jpg
Đọc trên Facebook thấy có bạn viết về ḷ dầu hôi, một loại bếp “hiện đại” trong thời kỳ “điêu linh” mà chỉ những gia đ́nh “khá giả” mới có thể sở hữu một cái trong nhà để nấu nướng.Dĩ nhiên ḷ dầu hôi dùng dầu lửa để làm chất đốt trong thời kỳ bao cấp, thay cho củi hoặc than. Lư do để loại ḷ này xuất hiện v́ nhà nước mở ra những “của hàng chất đốt” trong đó có bán dầu hôi cho dân theo “chế độ tem phiếu”.
<!>
Những nơi này c̣n có khi mang một cái tên rất ngộ nghĩnh: “Cửa hàng chất đốt thanh niên”. Không phải nơi đây bán những chất đốt cho thanh niên mua về để đốt cuộc đời minh, mà đó là nơi bán dầu hôi do thanh niên quản lư, đứng ra bán theo tem phiếu!
https://i.imgur.com/xBXmJvm.jpg
Tem phiếu mua chất đốt
Dầu hôi là một trong những mặt hàng do nhà nước quản lư nên mới xuất hiện một sản phẩm “ăn theo” là… ḷ dầu hôi. Những cơ sở nhỏ lẻ của dân bắt đầu nắm bắt cơ hội đứng ra chế các loại ḷ đốt bằng dầu hôi.
Ḷ dầu hôi
Khi đi học tập về, tôi có thời gian đứng trông hàng cho một bà chị họ trong chợ B́nh Tây ở tít trong Chợ Lớn. Cửa hàng của bà có bán ḷ và các “phụ tùng” cho bếp dầu hôi. Khi hết hàng, tôi chạy vào tổ sản xuất nhỏ lẻ của một “x́ thẩu” người Hoa để lấy hàng về bán.
Đó là cơ duyên cho tôi gặp gỡ… ḷ dầu hôi. “Đầu óc kinh doanh” giúp tôi nảy sinh “kế hoạch” làm ăn trong thời buổi “gạo châu, củi quế”. Tôi tính toán, dân Sài G̣n được mua dầu hôi của nhà nước nên ḷ dầu hôi là một mặt hàng phải nói là “ăn khách”, “bán đắt như tôm tươi”.
Ḷ dầu hôi trong gia đ́nh
Nghĩ là làm ngay. Tôi lên Cống Quỳnh mượn chiết xe đạp mini của một bà cô, chiếc xe đạp đă lâu không dùng đến. Từ Quận 1 tôi đạp xe vào “cơ sở sản xuất ḷ dầu hôi” của x́ thẩu trong Chợ Lớn để lấy hàng. Rồi từ đó, chiếc xe đạp mini tỏa đi khắp các chợ lớn cũng như nhỏ ở Sài G̣n.
Bạn hàng của tôi là những chủ sạp trong chợ. Thay v́ phải tự vào Chợ Lớn lấy hàng, nay có một cậu thư sinh đến giao hàng nên bà nào cũng vui, tuy “tiền công chuyên chở” hơi đắt một chút nhưng được cái tiện lợi đủ bề.
Mặt hàng tôi mua của “x́ thẩu” có đủ các thứ liên quan đến ḷ dầu hôi. Quan trọng nhất là “họng ḷ”, được coi như “trái tim” với nút điều chỉnh ngọn lửa. Giữa ḷ là một ống h́nh trụ và có thêm một ống có đục lỗ thoáng khí vây quanh để giữ ngọn lửa bốc lên theo chiều thắng đứng.
Ngoài ra c̣n có tim đèn (bấc) để hút dầu với cấu trúc tương tự như các loại đèn dầu thường thấy trong thời kỳ c̣n thắp đèn dầu từ thời… “Chị Dậu”. Loại bếp phổ biến có 12 tim, những người cẩn thận c̣n kiểm tra tim trước khi nấu.
Họng ḷ và tim ḷ
Khi tim bếp có ngọn lửa màu xanh là bếp trong t́nh trạng hoàn hảo nhưng lửa màu đỏ là dấu hiệu tim bếp có vấn đề. Lúc đó phải cắt tim cho đều hoặc thay bộ tim bếp mới. Đó là lúc các bà nội trợ t́m đến những sạp bán đồ phụ tùng ḷ dầu hôi trong chợ và “nuôi sống” anh chàng bỏ mối!
Đó cũng là những “đồ phụ tùng” cần thiết, là những mặt hàng tôi chuyên chở đến những sạp trong chợ, từ những chợ lớn như Bến Thành, Tân Định, Bà Chiểu cho đến những sạp nhỏ trong những chợ… không tên!
Các bà chủ sạp rất “thông cảm” với anh bỏ mối khi tôi thú thật “không thể cho gối đầu”, có nghĩa là “tiền trao, cháo múc”. Các bà vui vẻ trả tiền ngay khi nhận hàng, không như những mối hàng chuyên nghiệp khác, họ thường có “chế độ gối đầu”.
Cũng có bà hiểu anh chàng này vừa từ trại cải tạo trở về, vốn liếng chẳng có bao nhiêu nên lấy hàng là một h́nh thức “làm phúc”, giúp đỡ người vừa được… đổi đời. T́nh người Sài G̣n là vậy!
Với chiếc xe đạp mini và những đồ phụ tùng bếp ḷ được xâu thành chuỗi phía sau, tôi đă “ngao du” khắp các chợ ở Sài G̣n. Chợt nhớ đến câu thơ của thi sĩ “điên” có tên Bùi Giáng:
“Sài G̣n, Chợ Lớn ngao du
Đi lên, đi xuống đă đời… du côn!”
Một chiếc ḷ cũ
Quả là một kinh nghiệm hiếm có khi được thâm nhập vào cái xă hội buôn bán nhỏ lẻ của “Ḥn Ngọc Viễn Đông” khi miền Nam thất thủ.
Bây giờ ngồi viết lại chuyện xưa mà vẫn c̣n nghe đâu đây văng vẳng tiếng những đồ phụ tùng bếp ḷ rổn rảng phía sau lưng chiếc xe đạp mini.
Ôi, một thời… “điêu linh”!
https://i.imgur.com/jVKUxt1.jpg
Đọc trên Facebook thấy có bạn viết về ḷ dầu hôi, một loại bếp “hiện đại” trong thời kỳ “điêu linh” mà chỉ những gia đ́nh “khá giả” mới có thể sở hữu một cái trong nhà để nấu nướng.Dĩ nhiên ḷ dầu hôi dùng dầu lửa để làm chất đốt trong thời kỳ bao cấp, thay cho củi hoặc than. Lư do để loại ḷ này xuất hiện v́ nhà nước mở ra những “của hàng chất đốt” trong đó có bán dầu hôi cho dân theo “chế độ tem phiếu”.
<!>
Những nơi này c̣n có khi mang một cái tên rất ngộ nghĩnh: “Cửa hàng chất đốt thanh niên”. Không phải nơi đây bán những chất đốt cho thanh niên mua về để đốt cuộc đời minh, mà đó là nơi bán dầu hôi do thanh niên quản lư, đứng ra bán theo tem phiếu!
https://i.imgur.com/xBXmJvm.jpg
Tem phiếu mua chất đốt
Dầu hôi là một trong những mặt hàng do nhà nước quản lư nên mới xuất hiện một sản phẩm “ăn theo” là… ḷ dầu hôi. Những cơ sở nhỏ lẻ của dân bắt đầu nắm bắt cơ hội đứng ra chế các loại ḷ đốt bằng dầu hôi.
Ḷ dầu hôi
Khi đi học tập về, tôi có thời gian đứng trông hàng cho một bà chị họ trong chợ B́nh Tây ở tít trong Chợ Lớn. Cửa hàng của bà có bán ḷ và các “phụ tùng” cho bếp dầu hôi. Khi hết hàng, tôi chạy vào tổ sản xuất nhỏ lẻ của một “x́ thẩu” người Hoa để lấy hàng về bán.
Đó là cơ duyên cho tôi gặp gỡ… ḷ dầu hôi. “Đầu óc kinh doanh” giúp tôi nảy sinh “kế hoạch” làm ăn trong thời buổi “gạo châu, củi quế”. Tôi tính toán, dân Sài G̣n được mua dầu hôi của nhà nước nên ḷ dầu hôi là một mặt hàng phải nói là “ăn khách”, “bán đắt như tôm tươi”.
Ḷ dầu hôi trong gia đ́nh
Nghĩ là làm ngay. Tôi lên Cống Quỳnh mượn chiết xe đạp mini của một bà cô, chiếc xe đạp đă lâu không dùng đến. Từ Quận 1 tôi đạp xe vào “cơ sở sản xuất ḷ dầu hôi” của x́ thẩu trong Chợ Lớn để lấy hàng. Rồi từ đó, chiếc xe đạp mini tỏa đi khắp các chợ lớn cũng như nhỏ ở Sài G̣n.
Bạn hàng của tôi là những chủ sạp trong chợ. Thay v́ phải tự vào Chợ Lớn lấy hàng, nay có một cậu thư sinh đến giao hàng nên bà nào cũng vui, tuy “tiền công chuyên chở” hơi đắt một chút nhưng được cái tiện lợi đủ bề.
Mặt hàng tôi mua của “x́ thẩu” có đủ các thứ liên quan đến ḷ dầu hôi. Quan trọng nhất là “họng ḷ”, được coi như “trái tim” với nút điều chỉnh ngọn lửa. Giữa ḷ là một ống h́nh trụ và có thêm một ống có đục lỗ thoáng khí vây quanh để giữ ngọn lửa bốc lên theo chiều thắng đứng.
Ngoài ra c̣n có tim đèn (bấc) để hút dầu với cấu trúc tương tự như các loại đèn dầu thường thấy trong thời kỳ c̣n thắp đèn dầu từ thời… “Chị Dậu”. Loại bếp phổ biến có 12 tim, những người cẩn thận c̣n kiểm tra tim trước khi nấu.
Họng ḷ và tim ḷ
Khi tim bếp có ngọn lửa màu xanh là bếp trong t́nh trạng hoàn hảo nhưng lửa màu đỏ là dấu hiệu tim bếp có vấn đề. Lúc đó phải cắt tim cho đều hoặc thay bộ tim bếp mới. Đó là lúc các bà nội trợ t́m đến những sạp bán đồ phụ tùng ḷ dầu hôi trong chợ và “nuôi sống” anh chàng bỏ mối!
Đó cũng là những “đồ phụ tùng” cần thiết, là những mặt hàng tôi chuyên chở đến những sạp trong chợ, từ những chợ lớn như Bến Thành, Tân Định, Bà Chiểu cho đến những sạp nhỏ trong những chợ… không tên!
Các bà chủ sạp rất “thông cảm” với anh bỏ mối khi tôi thú thật “không thể cho gối đầu”, có nghĩa là “tiền trao, cháo múc”. Các bà vui vẻ trả tiền ngay khi nhận hàng, không như những mối hàng chuyên nghiệp khác, họ thường có “chế độ gối đầu”.
Cũng có bà hiểu anh chàng này vừa từ trại cải tạo trở về, vốn liếng chẳng có bao nhiêu nên lấy hàng là một h́nh thức “làm phúc”, giúp đỡ người vừa được… đổi đời. T́nh người Sài G̣n là vậy!
Với chiếc xe đạp mini và những đồ phụ tùng bếp ḷ được xâu thành chuỗi phía sau, tôi đă “ngao du” khắp các chợ ở Sài G̣n. Chợt nhớ đến câu thơ của thi sĩ “điên” có tên Bùi Giáng:
“Sài G̣n, Chợ Lớn ngao du
Đi lên, đi xuống đă đời… du côn!”
Một chiếc ḷ cũ
Quả là một kinh nghiệm hiếm có khi được thâm nhập vào cái xă hội buôn bán nhỏ lẻ của “Ḥn Ngọc Viễn Đông” khi miền Nam thất thủ.
Bây giờ ngồi viết lại chuyện xưa mà vẫn c̣n nghe đâu đây văng vẳng tiếng những đồ phụ tùng bếp ḷ rổn rảng phía sau lưng chiếc xe đạp mini.
Ôi, một thời… “điêu linh”!