florida80
08-23-2021, 20:22
Tác giả là một kỹ sư hồi hưu, đă sống 25 năm bên Pháp, hiện là cư dân Irvine, từng nhận giải Danh Dự Viết Về Nước Mỹ 2013. Đây là bài viết mới của Ông.
***
Viết tặng một người yêu dấu.
Vợ chồng tôi dọn đến Irvine khi các con bắt đầu vào lớp tiểu học. Thành phố mới thành lập vài thập niên nên tổ chức tiện nghi để con trẻ có thể học hành từ lớp vỡ ḷng đến chương tŕnh đại học. Những năm đầu, chúng tôi hạnh phúc nh́n các con đi bộ băng ngang công viên đến trường nhưng thời gian đó đă qua nhanh và ngôi nhà xưa kia đầy đủ năm người hiện nay chỉ c̣n vợ chồng già lủi thủi bên nhau.
“Chim nhà” đủ lông đủ cánh đă bay đi t́m tương lai ở phương trời xa, chim trời bay ngang mỗi ngày thấy căn nhà vắng vẻ, để ư rồi làm tổ như câu nói “đất lành chim đậu”. Sống đời hưu trí nên thanh thản, tôi có thói quen uống cà phê khi người vợ trẻ dậy sớm đi làm. Một ḿnh ngồi nhâm nhi mùi thơm vị đắng, tôi sung sướng được dịp quan sát cảnh vật chuyển ḿnh vào lúc trời bừng sáng.
Mùa xuân năm nay, t́nh cờ tôi có đôi bạn... Vợ chồng Dove đến xây tổ dưới mái nhà. Mourning Dove là tên Mỹ v́ tiếng gáy nỉ non như than khóc nhưng thực ra đó là tiếng ḷng ỉ ôi của chim trống gọi mái. Chúng sống có đôi, cùng ấp trứng nuôi con theo giờ giấc quy củ, chẳng bao giờ thấy giận hờn lại thường say đắm tỏ t́nh. Chỉ vài đặc điểm ấy thôi cũng chứng tỏ chúng là những cặp uyên ương lư tưởng mà xă hội loài người thầm mong ước. Người Việt gọi chúng là chim Cu Đất, Cu Gáy hay chim Cổ Cườm...
Từ cửa sổ, tôi có thể quan sát đôi chim một cách kín đáo sau bức màn che. Nh́n chúng đi lại, dễ phân biệt con trống và con mái v́ chồng nó giống tôi, thân h́nh đẫy đà hơn “my Dove” một chút. Chim Cu Đất có đôi mắt đẹp, nh́n nó tôi thường bị hớp hồn bởi nét thơ ngây thanh tịnh và chất từ bi ở một thế giới ḥa b́nh không thật trên cơi đời này. Yêu nhau... Đạp mái xong th́ nàng mang thai, ấy cũng là lúc cả hai cùng bay để t́m nơi an cư tạm trú.
Chim mái chọn chỗ nằm ngay dưới nóc nhà của chúng tôi. Chim trống chiều ư vợ, nàng bảo sao chàng nghe vậy rồi tha về những cành khô để nàng làm tổ. Xây xong th́ nàng đẻ hai trứng, vợ chồng thay phiên ấp từ sáng đến chiều. Vợ nằm th́ chồng nuôi ăn đến khi hai chim con ra đời, mỗi đứa một việc giống như cảnh “chồng cầy vợ cấy, con trâu đi bừa”. Sau đó, chim bố và chim mẹ cùng bay luẩn quẩn gần tổ t́m thêm hạt để mớm cho con. Chúng há miệng to lắm, kêu tíu tít gọi mẹ hoặc bố để dành miếng ăn.
Khoảng năm giờ, khi nắng chiều bớt gay gắt và màu vàng ngọc vẫn c̣n lung linh trên đầu cây ngọn cỏ, tôi thấy vợ chồng chim thường đứng bên nhau phơi nắng trên giàn dậu trước căn pḥng bếp. Nh́n cảnh mặn nồng thiên hướng ấy tôi thấy động ḷng yêu thương! Vào giờ này, vợ tôi cũng đă về sau một ngày làm việc, chúng tôi cùng ngắm đôi chim rỉa lông, chùi mỏ, mắt khép mắt mở, âu yếm hôn nhau. Chim vợ nhiều hưng phấn, rên rỉ trong cổ tựa như “love me tender, love me sweet, never let me go” rồi rúc đầu vào lông chồng say đắm.
Khoảnh khắc đó nếu đứng bên cửa pḥng, tôi có thể chiêm ngưỡng được cảnh gia đ́nh chim đầm ấm ở cả hai nơi. Giữa tổ, hai chim con no nê thản nhiên nằm ngủ trong lúc bố mẹ đứng sổ lông tỏ t́nh bên hàng dậu. Tôi quay lại định khoe với vợ th́ thấy nàng cũng đang chăm chú nh́n và mỉm cười... Nhưng có lẽ cử chỉ tự nhiên sỗ sàng ấy đă làm nàng ngượng ngùng nên mau chóng quay về với bếp núc, sửa soạn bữa cơm chiều.
Khi nắng tắt, không gian nhuộm màu xám đục là lúc mẹ về bên con. Mẹ nằm giữa, hai con hai bên và mỗi đứa ủ một đầu cánh dự trù nhiệt độ về đêm sẽ xuống thấp. Lạ thay, chim bố không bao giờ nằm chung tổ mà hay một ḿnh trên mái nhà tựa như thi sĩ thơ thẩn nh́n hoàng hôn để t́m cảm hứng... Chẳng tối nào ngủ cùng vợ con nhưng mỗi sớm mai, b́nh minh vừa lên là đă thấy nó bay quanh tổ để thay vợ ấp trứng từ sáng tới trưa. Khi vợ ấp th́ chàng vất vả bay đi bay về kiếm từng hạt cây cho đến khi mỏi cánh. Vợ chồng chỉ gần nhau nghỉ ngơi trên hàng dậu vào lúc chiều tàn suốt hai tuần chờ trứng nở ra con.
Nh́n tổ chim kích thước giới hạn, tôi ṭ ṃ suy ra chút sự thật... Tổ ấm xây h́nh tṛn, đủ cho gia đ́nh chim một mẹ hai con chứ không có chỗ để chim bố nằm nhưng tôi thắc mắc chẳng biết chàng sẽ về đâu mỗi đêm? Ngủ vất vưởng một ḿnh dưới cành lá kín hay cũng lập pḥng nh́, năm thê bẩy thiếp như các đấng nam nhi loài người?
Mỗi chiều khi nắng hoàng hôn dần tắt, chim bố thanh thản giữa trời, có lẽ chàng tự măn v́ đă lo xong bổn phận một ngày đầy đủ đối với gia đ́nh? Tôi cố đoán xem chim nghĩ ǵ sau giây phút ân ái với người t́nh bên hàng dậu nhưng khi chiều sụp tối, lại cô đơn đứng trên nóc nhà mà chẳng thể nào hiểu thấu tâm tư nỗi ḷng của nó?
Thế rồi một buổi sáng, b́nh thường như mọi ngày, tôi không thấy đôi bạn ấy nữa. Chim con ra ràng đủ lông cánh đă bay xa và bố mẹ chúng cũng giă từ tổ ấm. Gia đ́nh chim bỏ tôi đi không lời từ biệt. Tôi ngơ ngẩn bắc thang lên thăm và thấy tổ được xây đắp thật công phu nhưng đôi chim cũng chẳng màng, sẵn sàng trả lại trời đất những ǵ chúng đă vay mượn!
Ngắm cái tổ rơm một thời hạnh phúc bây giờ te tua hoang tàn mà ḷng buồn mênh mang, tôi đành phá đi và hốt chùi rác rưởi cho ngôi nhà sạch sẽ trở lại. Thế là vợ chồng chim đă tá túc ở đây gần một tháng xuân để chồng nuôi vợ, vợ ấp trứng nở con rồi đường ai nấy đi không chút bận bịu, không cả một tiếng trách móc kêu than… “Anh đường anh, em đường em, t́nh nghĩa đôi ta chỉ thế thôi!”. Tự do bay đi, tự do bay về khắp bốn phương trời, trước và sau thời gian xum họp.
Chim đi rồi... Nhớ vợ chồng chim nên tôi đọc sách để t́m hiểu. Hóa ra người đời vẫn thường dễ lầm. Có cái lầm bé nhưng đôi khi cũng “bé cái lầm” nghĩa là lầm lớn tựa như câu chuyện t́nh của chim Cu Đất! Chẳng ai có thể ngờ chúng yêu nhau suốt đời. Không tin cũng phải tin, chung thủy chỉ một vợ một chồng từ lúc trưởng thành cho đến phút biệt ly ĺa trần. Ư trời hay ư chim? Dĩ nhiên phải là ư trời và v́ sống theo ư trời nên chim “đạo đức” ngay thẳng, tâm hồn sẵn có trật tự thiên nhiên rơ ràng và hiệu nghiệm hơn những giáo huấn hay dự luật gia đ́nh của xă hội loài người!
Qua bao thế kỷ, t́nh người vẫn điêu ngoa, gian dối, ngoại t́nh, ly dị, “ông ăn chả bà ăn nem”, “vợ cả vợ hai... cả hai đều là vợ cả” bất chấp phép vua hay lệ làng từ thời cổ đại đến văn minh. Phải chăng tiếng chim Cu êm ái là tiếng ḷng thánh thót nên đẹp và trong sáng? C̣n tiếng hát loài người “Yêu ai yêu cả một đời...” vừa nghe xong, chúng ta đă có ư nghĩ xấu v́ mang đầy tính hoài nghi ngờ vực.
Câu chuyện t́nh của đôi bạn Dove đến đây vẫn chưa kết thúc bởi vào khoảng đầu xuân năm sau, chúng tôi lại thấy vợ chồng Cu Đất tha cành khô đến làm tổ cũng tại nơi chốn cũ. Biết ngay nàng chim say t́nh nên bây giờ sắp đến ngày đẻ trứng... Rồi chỉ vài tuần, chim mẹ lại sinh hai con, nuôi nấng trong tiết xuân nên chúng lớn nhanh như thổi. B́nh minh đầu ngày, tôi may mắn lại được nghe tiếng chim “cúc cu” rộn ràng khi ngồi nhấp ly cà phê buổi sáng. Buổi chiều, vợ chồng lại nh́n chúng đứng trên hàng dậu âu yếm, chùi mỏ, tỉa lông rúc vào nhau như câu chuyện mùa xuân cũ.
Tôi vui hơn v́ có bạn... Hạnh phúc thay gia đ́nh đôi chim Cu! Chúng cư xử với nhau hiền ḥa, không thấy cảnh chịu đựng mà chỉ thấy yêu thương, ấp trứng nuôi con và cất tiếng hót “cúc cu”. Đôi khi tôi cảm nhận sự thật để phân b́ loài chim với loài người. Mối t́nh già nào xét ra cũng mang ít nhiều mâu thuẫn chẳng bao giờ suôn sẻ giống như mối t́nh của chim Cu Đất. Ai cũng sống một đời, chim cũng thế nhưng chả lẽ chim khôn hơn người hay tất cả đều do bản năng sắp đặt và con người v́ sân si dục tính nên trở thành nạn nhân đáng tội? Ít ai tâm niệm trên cơi đời ngày nay có thể “Yêu ai yêu cả một đời..” như đức tính bẩm sinh của chim Cu Đất.
Mỗi độ xuân về, tôi lại có ư chờ... Đôi chim giữ thông lệ, bay đến xây tổ mới dưới nóc nhà, chắc hẳn nàng yêu chồng quá nên lại thai nghén sắp trở dạ? Vợ chồng tôi mỗi năm mỗi già, sức khỏe yếu dần và theo tuổi đời tính t́nh một ngày một khó mà nh́n quanh ít thấy ai thân thiết hơn nên vẫn phải cố gắng chịu đựng gắn bó bên nhau. Tuy nhiên, chuyện đời ở thế gian này vốn dĩ chẳng lúc nào phẳng ĺ ngược lại chất chứa đầy rủi ro, hận thù... đe dọa muôn loài mỗi lúc mỗi nơi.
Hôm ấy, ra phố về nhà vào giữa trưa, tôi bàng hoàng thấy lông chim bay tơi tả và hăi hùng nhận ra vài vết máu loang lổ dính trên giàn dậu. Tim đập mạnh, tôi âu lo v́ biết vừa có án mạng xảy ra nơi đây. Nh́n lên nóc nhà, hai chim con ngủ gục thỉnh thoảng kêu khẽ có lẽ v́ đói lạnh? Bố mẹ chúng vắng tổ nhưng ai đă bị giết khi mỏi cánh nghỉ ngơi ở hàng dậu?
Đợi đến chiều khi vợ tôi về, chúng tôi cùng ra quan sát th́ thất vọng nh́n cảnh tượng thảm hại. Hỡi ôi! Chỉ nửa ngày mồ côi mà một con đă rớt nằm chết dưới đất, con trong tổ đang quằn quại v́ bị kiến cắn. Tôi vội vă leo lên ẵm chim xuống, đưa cho vợ chăm sóc rồi dọn sạch đàn kiến. Chúng manh nha ngửi thấy mùi tử khí nên bắt đầu bu quanh thân xác con vật đáng thương.
Chim con chưa mọc lông nên vợ tôi ủ khăn ấm cho tấm thân trần của nó đỡ lạnh rồi chờ nắng tắt mới để lại vào tổ đợi mẹ hay bố nó bay về. Quả nhiên gần chập tối, từ cửa sổ sau bức màn che, tôi thấy một con đă bay về x̣e cánh ấp. Trời chiều nên chẳng biết chim bố hay mẹ? Không bỏ rơi con nhưng liệu ḷng nó có đau xót khi thấy thiếu mất một? Suốt bữa cơm muộn buổi tối hôm đó, vợ chồng tôi không ngớt bàn chuyện gia đ́nh chim... Buồn v́ đoán chừng diều hâu hay quạ đen đă ăn tươi nuốt sống chim bố hoặc mẹ và chim con bất hạnh đă được chúng tôi chôn cất trước nhà. Dù sao, vợ chồng vẫn c̣n vui khi thấy bố mẹ nó sống sót bay về lo lắng cho con.
Tảng sáng hôm sau, cầm ly cà phê nóng trên tay, tôi bước ra thăm tổ chim th́ cảnh đau thương thêm một lần nữa hiện ra trước mặt... Đàn kiến bu đầy thân chim con chết trong tổ một ḿnh, bố hay mẹ đă bay đi từ đêm khuya, bỏ lại xác con. Thế là hai nấm mộ chim sơ sinh được an táng gần nhau. Kể từ hôm ấy, Dove không bao giờ trở lại nhưng chuyện t́nh một thời hạnh phúc qua nhiều mùa xuân của đôi chim Cu Đất vẫn măi măi nằm trong kỷ niệm của gia đ́nh.
Vợ chồng tôi nhận ra rằng cái tai nạn của gia đ́nh Dove cũng có thể xảy đến với bất cứ gia đ́nh nào! Quả t́nh, không ai biết trước được tương lai. Bất hạnh chợt đến, chợt đi chẳng bao giờ rung chuông báo động và dĩ nhiên suy diễn thêm th́ mỗi sáng rời nhà, người vợ trẻ của tôi chắc ǵ một ngày như mọi ngày... sẽ về ăn chung bữa cơm chiều? Với tuổi già, chỉ có hôm nay là hệ trọng rồi tự hỏi c̣n bao lâu nữa sẽ đến giờ vĩnh viễn chia phôi th́ sẽ hiểu ngay lẽ phải bài toán cuộc đời.
Rất gần... gần đất xa trời! Vậy th́ một ngày với tuổi già là quư v́ “không vui cũng mất một ngày”, thế sao bất lực vẫn hoàn bất lực để những mâu thuẫn xâm chiếm tâm hồn? Yêu, ghét, hờn giận, hiền ḥa, khó khăn, gắn bó, chịu đựng... chỉ là những trạng thái tâm lư. Con người dễ dàng sửa đổi tâm trạng nếu có tri thức. Chân lư đi từ chữ “hiểu” vần đến chữ “thương” một cách hiệu nghiệm với tất cả nồng nàn tha thiết.
Chỉ một tai nạn bất ngờ ập đến đă kéo sập tổ ấm gia đ́nh Dove giống như học thuyết hiệu ứng Domino. Giả sử chàng Dove đă bị tàn sát, tôi cũng chẳng biết nàng Dove hiện nay đă chết theo chồng, tái giá hay c̣n góa bụa độc thân... nhưng chuyện t́nh hạnh phúc và bất hạnh của đôi bạn Dove chính là những bài học quư giá, ngoạn mục cho mối t́nh già của vợ chồng tôi vào ngă rẽ cuối đường đời. Bao khó khăn vô nghĩa hầu như tự cảm thông tan biến ở cả hai phía.
Yêu không nghĩa là ôm nhau ngủ hằng đêm, cứ tự do bay nhảy cho tâm hồn sảng khoái nhưng cố giữ t́nh chung thủy với bổn phận chu toàn. Yêu là biết quên ḿnh để yêu người... chung t́nh, chung gối như Mourning Dove! Cảm ơn Cu Đất và cảm ơn Em.
Cao Đắc Vinh
***
Viết tặng một người yêu dấu.
Vợ chồng tôi dọn đến Irvine khi các con bắt đầu vào lớp tiểu học. Thành phố mới thành lập vài thập niên nên tổ chức tiện nghi để con trẻ có thể học hành từ lớp vỡ ḷng đến chương tŕnh đại học. Những năm đầu, chúng tôi hạnh phúc nh́n các con đi bộ băng ngang công viên đến trường nhưng thời gian đó đă qua nhanh và ngôi nhà xưa kia đầy đủ năm người hiện nay chỉ c̣n vợ chồng già lủi thủi bên nhau.
“Chim nhà” đủ lông đủ cánh đă bay đi t́m tương lai ở phương trời xa, chim trời bay ngang mỗi ngày thấy căn nhà vắng vẻ, để ư rồi làm tổ như câu nói “đất lành chim đậu”. Sống đời hưu trí nên thanh thản, tôi có thói quen uống cà phê khi người vợ trẻ dậy sớm đi làm. Một ḿnh ngồi nhâm nhi mùi thơm vị đắng, tôi sung sướng được dịp quan sát cảnh vật chuyển ḿnh vào lúc trời bừng sáng.
Mùa xuân năm nay, t́nh cờ tôi có đôi bạn... Vợ chồng Dove đến xây tổ dưới mái nhà. Mourning Dove là tên Mỹ v́ tiếng gáy nỉ non như than khóc nhưng thực ra đó là tiếng ḷng ỉ ôi của chim trống gọi mái. Chúng sống có đôi, cùng ấp trứng nuôi con theo giờ giấc quy củ, chẳng bao giờ thấy giận hờn lại thường say đắm tỏ t́nh. Chỉ vài đặc điểm ấy thôi cũng chứng tỏ chúng là những cặp uyên ương lư tưởng mà xă hội loài người thầm mong ước. Người Việt gọi chúng là chim Cu Đất, Cu Gáy hay chim Cổ Cườm...
Từ cửa sổ, tôi có thể quan sát đôi chim một cách kín đáo sau bức màn che. Nh́n chúng đi lại, dễ phân biệt con trống và con mái v́ chồng nó giống tôi, thân h́nh đẫy đà hơn “my Dove” một chút. Chim Cu Đất có đôi mắt đẹp, nh́n nó tôi thường bị hớp hồn bởi nét thơ ngây thanh tịnh và chất từ bi ở một thế giới ḥa b́nh không thật trên cơi đời này. Yêu nhau... Đạp mái xong th́ nàng mang thai, ấy cũng là lúc cả hai cùng bay để t́m nơi an cư tạm trú.
Chim mái chọn chỗ nằm ngay dưới nóc nhà của chúng tôi. Chim trống chiều ư vợ, nàng bảo sao chàng nghe vậy rồi tha về những cành khô để nàng làm tổ. Xây xong th́ nàng đẻ hai trứng, vợ chồng thay phiên ấp từ sáng đến chiều. Vợ nằm th́ chồng nuôi ăn đến khi hai chim con ra đời, mỗi đứa một việc giống như cảnh “chồng cầy vợ cấy, con trâu đi bừa”. Sau đó, chim bố và chim mẹ cùng bay luẩn quẩn gần tổ t́m thêm hạt để mớm cho con. Chúng há miệng to lắm, kêu tíu tít gọi mẹ hoặc bố để dành miếng ăn.
Khoảng năm giờ, khi nắng chiều bớt gay gắt và màu vàng ngọc vẫn c̣n lung linh trên đầu cây ngọn cỏ, tôi thấy vợ chồng chim thường đứng bên nhau phơi nắng trên giàn dậu trước căn pḥng bếp. Nh́n cảnh mặn nồng thiên hướng ấy tôi thấy động ḷng yêu thương! Vào giờ này, vợ tôi cũng đă về sau một ngày làm việc, chúng tôi cùng ngắm đôi chim rỉa lông, chùi mỏ, mắt khép mắt mở, âu yếm hôn nhau. Chim vợ nhiều hưng phấn, rên rỉ trong cổ tựa như “love me tender, love me sweet, never let me go” rồi rúc đầu vào lông chồng say đắm.
Khoảnh khắc đó nếu đứng bên cửa pḥng, tôi có thể chiêm ngưỡng được cảnh gia đ́nh chim đầm ấm ở cả hai nơi. Giữa tổ, hai chim con no nê thản nhiên nằm ngủ trong lúc bố mẹ đứng sổ lông tỏ t́nh bên hàng dậu. Tôi quay lại định khoe với vợ th́ thấy nàng cũng đang chăm chú nh́n và mỉm cười... Nhưng có lẽ cử chỉ tự nhiên sỗ sàng ấy đă làm nàng ngượng ngùng nên mau chóng quay về với bếp núc, sửa soạn bữa cơm chiều.
Khi nắng tắt, không gian nhuộm màu xám đục là lúc mẹ về bên con. Mẹ nằm giữa, hai con hai bên và mỗi đứa ủ một đầu cánh dự trù nhiệt độ về đêm sẽ xuống thấp. Lạ thay, chim bố không bao giờ nằm chung tổ mà hay một ḿnh trên mái nhà tựa như thi sĩ thơ thẩn nh́n hoàng hôn để t́m cảm hứng... Chẳng tối nào ngủ cùng vợ con nhưng mỗi sớm mai, b́nh minh vừa lên là đă thấy nó bay quanh tổ để thay vợ ấp trứng từ sáng tới trưa. Khi vợ ấp th́ chàng vất vả bay đi bay về kiếm từng hạt cây cho đến khi mỏi cánh. Vợ chồng chỉ gần nhau nghỉ ngơi trên hàng dậu vào lúc chiều tàn suốt hai tuần chờ trứng nở ra con.
Nh́n tổ chim kích thước giới hạn, tôi ṭ ṃ suy ra chút sự thật... Tổ ấm xây h́nh tṛn, đủ cho gia đ́nh chim một mẹ hai con chứ không có chỗ để chim bố nằm nhưng tôi thắc mắc chẳng biết chàng sẽ về đâu mỗi đêm? Ngủ vất vưởng một ḿnh dưới cành lá kín hay cũng lập pḥng nh́, năm thê bẩy thiếp như các đấng nam nhi loài người?
Mỗi chiều khi nắng hoàng hôn dần tắt, chim bố thanh thản giữa trời, có lẽ chàng tự măn v́ đă lo xong bổn phận một ngày đầy đủ đối với gia đ́nh? Tôi cố đoán xem chim nghĩ ǵ sau giây phút ân ái với người t́nh bên hàng dậu nhưng khi chiều sụp tối, lại cô đơn đứng trên nóc nhà mà chẳng thể nào hiểu thấu tâm tư nỗi ḷng của nó?
Thế rồi một buổi sáng, b́nh thường như mọi ngày, tôi không thấy đôi bạn ấy nữa. Chim con ra ràng đủ lông cánh đă bay xa và bố mẹ chúng cũng giă từ tổ ấm. Gia đ́nh chim bỏ tôi đi không lời từ biệt. Tôi ngơ ngẩn bắc thang lên thăm và thấy tổ được xây đắp thật công phu nhưng đôi chim cũng chẳng màng, sẵn sàng trả lại trời đất những ǵ chúng đă vay mượn!
Ngắm cái tổ rơm một thời hạnh phúc bây giờ te tua hoang tàn mà ḷng buồn mênh mang, tôi đành phá đi và hốt chùi rác rưởi cho ngôi nhà sạch sẽ trở lại. Thế là vợ chồng chim đă tá túc ở đây gần một tháng xuân để chồng nuôi vợ, vợ ấp trứng nở con rồi đường ai nấy đi không chút bận bịu, không cả một tiếng trách móc kêu than… “Anh đường anh, em đường em, t́nh nghĩa đôi ta chỉ thế thôi!”. Tự do bay đi, tự do bay về khắp bốn phương trời, trước và sau thời gian xum họp.
Chim đi rồi... Nhớ vợ chồng chim nên tôi đọc sách để t́m hiểu. Hóa ra người đời vẫn thường dễ lầm. Có cái lầm bé nhưng đôi khi cũng “bé cái lầm” nghĩa là lầm lớn tựa như câu chuyện t́nh của chim Cu Đất! Chẳng ai có thể ngờ chúng yêu nhau suốt đời. Không tin cũng phải tin, chung thủy chỉ một vợ một chồng từ lúc trưởng thành cho đến phút biệt ly ĺa trần. Ư trời hay ư chim? Dĩ nhiên phải là ư trời và v́ sống theo ư trời nên chim “đạo đức” ngay thẳng, tâm hồn sẵn có trật tự thiên nhiên rơ ràng và hiệu nghiệm hơn những giáo huấn hay dự luật gia đ́nh của xă hội loài người!
Qua bao thế kỷ, t́nh người vẫn điêu ngoa, gian dối, ngoại t́nh, ly dị, “ông ăn chả bà ăn nem”, “vợ cả vợ hai... cả hai đều là vợ cả” bất chấp phép vua hay lệ làng từ thời cổ đại đến văn minh. Phải chăng tiếng chim Cu êm ái là tiếng ḷng thánh thót nên đẹp và trong sáng? C̣n tiếng hát loài người “Yêu ai yêu cả một đời...” vừa nghe xong, chúng ta đă có ư nghĩ xấu v́ mang đầy tính hoài nghi ngờ vực.
Câu chuyện t́nh của đôi bạn Dove đến đây vẫn chưa kết thúc bởi vào khoảng đầu xuân năm sau, chúng tôi lại thấy vợ chồng Cu Đất tha cành khô đến làm tổ cũng tại nơi chốn cũ. Biết ngay nàng chim say t́nh nên bây giờ sắp đến ngày đẻ trứng... Rồi chỉ vài tuần, chim mẹ lại sinh hai con, nuôi nấng trong tiết xuân nên chúng lớn nhanh như thổi. B́nh minh đầu ngày, tôi may mắn lại được nghe tiếng chim “cúc cu” rộn ràng khi ngồi nhấp ly cà phê buổi sáng. Buổi chiều, vợ chồng lại nh́n chúng đứng trên hàng dậu âu yếm, chùi mỏ, tỉa lông rúc vào nhau như câu chuyện mùa xuân cũ.
Tôi vui hơn v́ có bạn... Hạnh phúc thay gia đ́nh đôi chim Cu! Chúng cư xử với nhau hiền ḥa, không thấy cảnh chịu đựng mà chỉ thấy yêu thương, ấp trứng nuôi con và cất tiếng hót “cúc cu”. Đôi khi tôi cảm nhận sự thật để phân b́ loài chim với loài người. Mối t́nh già nào xét ra cũng mang ít nhiều mâu thuẫn chẳng bao giờ suôn sẻ giống như mối t́nh của chim Cu Đất. Ai cũng sống một đời, chim cũng thế nhưng chả lẽ chim khôn hơn người hay tất cả đều do bản năng sắp đặt và con người v́ sân si dục tính nên trở thành nạn nhân đáng tội? Ít ai tâm niệm trên cơi đời ngày nay có thể “Yêu ai yêu cả một đời..” như đức tính bẩm sinh của chim Cu Đất.
Mỗi độ xuân về, tôi lại có ư chờ... Đôi chim giữ thông lệ, bay đến xây tổ mới dưới nóc nhà, chắc hẳn nàng yêu chồng quá nên lại thai nghén sắp trở dạ? Vợ chồng tôi mỗi năm mỗi già, sức khỏe yếu dần và theo tuổi đời tính t́nh một ngày một khó mà nh́n quanh ít thấy ai thân thiết hơn nên vẫn phải cố gắng chịu đựng gắn bó bên nhau. Tuy nhiên, chuyện đời ở thế gian này vốn dĩ chẳng lúc nào phẳng ĺ ngược lại chất chứa đầy rủi ro, hận thù... đe dọa muôn loài mỗi lúc mỗi nơi.
Hôm ấy, ra phố về nhà vào giữa trưa, tôi bàng hoàng thấy lông chim bay tơi tả và hăi hùng nhận ra vài vết máu loang lổ dính trên giàn dậu. Tim đập mạnh, tôi âu lo v́ biết vừa có án mạng xảy ra nơi đây. Nh́n lên nóc nhà, hai chim con ngủ gục thỉnh thoảng kêu khẽ có lẽ v́ đói lạnh? Bố mẹ chúng vắng tổ nhưng ai đă bị giết khi mỏi cánh nghỉ ngơi ở hàng dậu?
Đợi đến chiều khi vợ tôi về, chúng tôi cùng ra quan sát th́ thất vọng nh́n cảnh tượng thảm hại. Hỡi ôi! Chỉ nửa ngày mồ côi mà một con đă rớt nằm chết dưới đất, con trong tổ đang quằn quại v́ bị kiến cắn. Tôi vội vă leo lên ẵm chim xuống, đưa cho vợ chăm sóc rồi dọn sạch đàn kiến. Chúng manh nha ngửi thấy mùi tử khí nên bắt đầu bu quanh thân xác con vật đáng thương.
Chim con chưa mọc lông nên vợ tôi ủ khăn ấm cho tấm thân trần của nó đỡ lạnh rồi chờ nắng tắt mới để lại vào tổ đợi mẹ hay bố nó bay về. Quả nhiên gần chập tối, từ cửa sổ sau bức màn che, tôi thấy một con đă bay về x̣e cánh ấp. Trời chiều nên chẳng biết chim bố hay mẹ? Không bỏ rơi con nhưng liệu ḷng nó có đau xót khi thấy thiếu mất một? Suốt bữa cơm muộn buổi tối hôm đó, vợ chồng tôi không ngớt bàn chuyện gia đ́nh chim... Buồn v́ đoán chừng diều hâu hay quạ đen đă ăn tươi nuốt sống chim bố hoặc mẹ và chim con bất hạnh đă được chúng tôi chôn cất trước nhà. Dù sao, vợ chồng vẫn c̣n vui khi thấy bố mẹ nó sống sót bay về lo lắng cho con.
Tảng sáng hôm sau, cầm ly cà phê nóng trên tay, tôi bước ra thăm tổ chim th́ cảnh đau thương thêm một lần nữa hiện ra trước mặt... Đàn kiến bu đầy thân chim con chết trong tổ một ḿnh, bố hay mẹ đă bay đi từ đêm khuya, bỏ lại xác con. Thế là hai nấm mộ chim sơ sinh được an táng gần nhau. Kể từ hôm ấy, Dove không bao giờ trở lại nhưng chuyện t́nh một thời hạnh phúc qua nhiều mùa xuân của đôi chim Cu Đất vẫn măi măi nằm trong kỷ niệm của gia đ́nh.
Vợ chồng tôi nhận ra rằng cái tai nạn của gia đ́nh Dove cũng có thể xảy đến với bất cứ gia đ́nh nào! Quả t́nh, không ai biết trước được tương lai. Bất hạnh chợt đến, chợt đi chẳng bao giờ rung chuông báo động và dĩ nhiên suy diễn thêm th́ mỗi sáng rời nhà, người vợ trẻ của tôi chắc ǵ một ngày như mọi ngày... sẽ về ăn chung bữa cơm chiều? Với tuổi già, chỉ có hôm nay là hệ trọng rồi tự hỏi c̣n bao lâu nữa sẽ đến giờ vĩnh viễn chia phôi th́ sẽ hiểu ngay lẽ phải bài toán cuộc đời.
Rất gần... gần đất xa trời! Vậy th́ một ngày với tuổi già là quư v́ “không vui cũng mất một ngày”, thế sao bất lực vẫn hoàn bất lực để những mâu thuẫn xâm chiếm tâm hồn? Yêu, ghét, hờn giận, hiền ḥa, khó khăn, gắn bó, chịu đựng... chỉ là những trạng thái tâm lư. Con người dễ dàng sửa đổi tâm trạng nếu có tri thức. Chân lư đi từ chữ “hiểu” vần đến chữ “thương” một cách hiệu nghiệm với tất cả nồng nàn tha thiết.
Chỉ một tai nạn bất ngờ ập đến đă kéo sập tổ ấm gia đ́nh Dove giống như học thuyết hiệu ứng Domino. Giả sử chàng Dove đă bị tàn sát, tôi cũng chẳng biết nàng Dove hiện nay đă chết theo chồng, tái giá hay c̣n góa bụa độc thân... nhưng chuyện t́nh hạnh phúc và bất hạnh của đôi bạn Dove chính là những bài học quư giá, ngoạn mục cho mối t́nh già của vợ chồng tôi vào ngă rẽ cuối đường đời. Bao khó khăn vô nghĩa hầu như tự cảm thông tan biến ở cả hai phía.
Yêu không nghĩa là ôm nhau ngủ hằng đêm, cứ tự do bay nhảy cho tâm hồn sảng khoái nhưng cố giữ t́nh chung thủy với bổn phận chu toàn. Yêu là biết quên ḿnh để yêu người... chung t́nh, chung gối như Mourning Dove! Cảm ơn Cu Đất và cảm ơn Em.
Cao Đắc Vinh