Hanna
10-20-2021, 16:01
Nhân một môn thi lí luận văn học, khi được hỏi: “Bạn hăy nói sự khác nhau giữa chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa lăng mạn?”, một sinh viên đă hồn nhiên đáp: “Thưa thầy, chủ nghĩa hiện thực giống như khi ta bảo gà trống chính là gà trống. C̣n chủ nghĩa lăng mạn giống như khi ta bảo gà trống là chim ưng...”. Kết quả là vị giáo sư nọ rất đắc ư về câu trả lời độc đáo đó và cho anh ta điểm cao.
Câu trả lời của anh sinh viên kia chỉ là một cách hiểu (có phần đơn giản) về một nét nghĩa của chủ nghĩa lăng mạn. Đó là sự mơ mộng hăo huyền, xa thực tế... Lăng mạn (nghĩa đen là “nước tràn bờ”, nghĩa bóng là “phóng túng, không g̣ bó”) là một mặt của đời sống đa chiều, là một khái niệm có chiều sâu triết lí. Chả thế mà vào cuối thế kỉ 18 đầu thế kỉ 19, Chủ nghĩa lăng mạn trong văn học - nghệ thuật đă trở thành một khuynh hướng chủ đạo ở phương Tây, muốn phản ánh cuộc sống qua những cảm xúc mới lạ, với ước mơ nhân văn tươi sáng thông qua những h́nh tượng hư cấu chủ quan phóng túng của nghệ sĩ. Hẳn mỗi chúng ta vẫn c̣n lưu giữ trong tâm trí những trang viết hay, hấp dẫn, cảm động... của văn hào Pháp Victor Hugo qua tiểu thuyết lừng danh Những người khốn khổ hay những tác phẩm nổi tiếng khác của Alfred de Musset và George Sand,…
Nhưng đó là những vấn đề lí luận cao xa. Lăng mạn cũng có dăm bảy đường lăng mạn. Và dù có theo đường nào đi nữa, h́nh như người đời vẫn có một ấn tượng khá chung là, đă lăng mạn là thoát li hiện thực, thậm chí dễ đi vào mơ mộng, hăo huyền. Vấn đề là, lăng mạn có cần và có nên trong một nhịp sống hối hả, nhiều chiều phức tạp, với quỹ thời gian vô cùng hạn hẹp trong thời đại ngày nay không? Khi mà mọi người đang khẩn trương, ai làm việc nấy cần mẫn, mà một anh chàng cứ nhởn nhơ ba hoa, thơ với phú, th́ rất dễ bị người đời cho là... hâm đấy! Cuộc sống hiện đại (vốn thực dụng) lại càng không có chỗ cho sự bay bổng viển vông.
Song theo tôi, chính những thời điểm căng thẳng, lao động quá sức, người ta lại rất cần những khoảng thư giăn. Thư giăn không chỉ nghỉ ngơi, tạm dừng làm việc, mà lúc đó, một cử chỉ quan tâm “vượt ngưỡng”, hào hiệp,... là rất cần thiết.
Lăng mạn hợp lí là một nét “thăng hoa” của t́nh cảm, là sự “phá lệ” đáng yêu, một nghĩa cử nhân văn vốn không bao giờ cạn trong cuộc sống con người.
Một cô gái đột nhiên nhận từ chàng trai nọ món quà duyên dáng và bó hoa thật tươi nhân ngày sinh, kèm theo đó là một vài câu thơ tỏ t́nh chân thực, hơi “vụng” nhưng không kém phần t́nh tứ, chân t́nh. Hẳn là cô sẽ rất xúc động. Lại một cô gái khác, vừa qua căn bệnh hiểm nghèo. Đón cô ngay cổng bệnh viện có anh bạn cô. Đang chào hỏi, anh bạn vội bỏ áo khoác ngoài của ḿnh choàng lên vai cô gái. Anh chợt nhận ra trời khá lạnh mà bạn ḿnh mặc chưa đủ ấm. Lặng đi trong giây lát, mắt cô gái trẻ trung ngời sáng. Bởi qua hành vi đó, cô nhận ra sự sẻ chia - một phần giá trị của chàng trai. Một cử chỉ gallant thoả đáng, sẽ chứng tỏ sự hiểu biết, sự lịch lăm từng trải và phong cách ứng xử cần thiết của bất cứ người nào, đặc biệt đối với đàn ông. Bao chàng trai trẻ khoẻ, hái ra tiền, ấy vậy mà vẫn chưa “lọt mắt xanh” các nàng. Bởi lẽ, cách ứng xử cứng nhắc, chỉn chu nhưng đơn điệu, thiếu một chút “ga-lăng”, rất dễ bị các nàng cho là nhạt, không có chất “rồ-măng-tít” (romantic: người lăng mạn).
Albert Einstein - nhà bác học thiên tài của thế kỉ 20 - có lần, đă làm các sinh viên (và cả thầy giáo) ở Trường Đại học Bách khoa Zurich (Thuỵ Sĩ) ngạc nhiên v́ ông đă mang cả cây đàn violon và “c̣ cưa” say sưa trong giờ học. Hoá ra, anh chàng Einstein si t́nh muốn làm vừa ḷng cô bạn gái người Serbia là Mileva Maric mê nhạc Nam Tư. Ngay cả một bộ óc khoa học tầm cỡ như Einstein cũng lăng mạn thế cơ mà. Tại sao chúng ta lại không t́m một chút men lăng mạn, như một chất “xúc tác” cho cuộc sống thêm đẹp, thêm đáng yêu hơn nhỉ?
Câu trả lời của anh sinh viên kia chỉ là một cách hiểu (có phần đơn giản) về một nét nghĩa của chủ nghĩa lăng mạn. Đó là sự mơ mộng hăo huyền, xa thực tế... Lăng mạn (nghĩa đen là “nước tràn bờ”, nghĩa bóng là “phóng túng, không g̣ bó”) là một mặt của đời sống đa chiều, là một khái niệm có chiều sâu triết lí. Chả thế mà vào cuối thế kỉ 18 đầu thế kỉ 19, Chủ nghĩa lăng mạn trong văn học - nghệ thuật đă trở thành một khuynh hướng chủ đạo ở phương Tây, muốn phản ánh cuộc sống qua những cảm xúc mới lạ, với ước mơ nhân văn tươi sáng thông qua những h́nh tượng hư cấu chủ quan phóng túng của nghệ sĩ. Hẳn mỗi chúng ta vẫn c̣n lưu giữ trong tâm trí những trang viết hay, hấp dẫn, cảm động... của văn hào Pháp Victor Hugo qua tiểu thuyết lừng danh Những người khốn khổ hay những tác phẩm nổi tiếng khác của Alfred de Musset và George Sand,…
Nhưng đó là những vấn đề lí luận cao xa. Lăng mạn cũng có dăm bảy đường lăng mạn. Và dù có theo đường nào đi nữa, h́nh như người đời vẫn có một ấn tượng khá chung là, đă lăng mạn là thoát li hiện thực, thậm chí dễ đi vào mơ mộng, hăo huyền. Vấn đề là, lăng mạn có cần và có nên trong một nhịp sống hối hả, nhiều chiều phức tạp, với quỹ thời gian vô cùng hạn hẹp trong thời đại ngày nay không? Khi mà mọi người đang khẩn trương, ai làm việc nấy cần mẫn, mà một anh chàng cứ nhởn nhơ ba hoa, thơ với phú, th́ rất dễ bị người đời cho là... hâm đấy! Cuộc sống hiện đại (vốn thực dụng) lại càng không có chỗ cho sự bay bổng viển vông.
Song theo tôi, chính những thời điểm căng thẳng, lao động quá sức, người ta lại rất cần những khoảng thư giăn. Thư giăn không chỉ nghỉ ngơi, tạm dừng làm việc, mà lúc đó, một cử chỉ quan tâm “vượt ngưỡng”, hào hiệp,... là rất cần thiết.
Lăng mạn hợp lí là một nét “thăng hoa” của t́nh cảm, là sự “phá lệ” đáng yêu, một nghĩa cử nhân văn vốn không bao giờ cạn trong cuộc sống con người.
Một cô gái đột nhiên nhận từ chàng trai nọ món quà duyên dáng và bó hoa thật tươi nhân ngày sinh, kèm theo đó là một vài câu thơ tỏ t́nh chân thực, hơi “vụng” nhưng không kém phần t́nh tứ, chân t́nh. Hẳn là cô sẽ rất xúc động. Lại một cô gái khác, vừa qua căn bệnh hiểm nghèo. Đón cô ngay cổng bệnh viện có anh bạn cô. Đang chào hỏi, anh bạn vội bỏ áo khoác ngoài của ḿnh choàng lên vai cô gái. Anh chợt nhận ra trời khá lạnh mà bạn ḿnh mặc chưa đủ ấm. Lặng đi trong giây lát, mắt cô gái trẻ trung ngời sáng. Bởi qua hành vi đó, cô nhận ra sự sẻ chia - một phần giá trị của chàng trai. Một cử chỉ gallant thoả đáng, sẽ chứng tỏ sự hiểu biết, sự lịch lăm từng trải và phong cách ứng xử cần thiết của bất cứ người nào, đặc biệt đối với đàn ông. Bao chàng trai trẻ khoẻ, hái ra tiền, ấy vậy mà vẫn chưa “lọt mắt xanh” các nàng. Bởi lẽ, cách ứng xử cứng nhắc, chỉn chu nhưng đơn điệu, thiếu một chút “ga-lăng”, rất dễ bị các nàng cho là nhạt, không có chất “rồ-măng-tít” (romantic: người lăng mạn).
Albert Einstein - nhà bác học thiên tài của thế kỉ 20 - có lần, đă làm các sinh viên (và cả thầy giáo) ở Trường Đại học Bách khoa Zurich (Thuỵ Sĩ) ngạc nhiên v́ ông đă mang cả cây đàn violon và “c̣ cưa” say sưa trong giờ học. Hoá ra, anh chàng Einstein si t́nh muốn làm vừa ḷng cô bạn gái người Serbia là Mileva Maric mê nhạc Nam Tư. Ngay cả một bộ óc khoa học tầm cỡ như Einstein cũng lăng mạn thế cơ mà. Tại sao chúng ta lại không t́m một chút men lăng mạn, như một chất “xúc tác” cho cuộc sống thêm đẹp, thêm đáng yêu hơn nhỉ?