TinNhanh247
12-22-2021, 19:51
Là sự kết hợp của tâm lư học và khoa học, Thí nghiệm nhà tù Stanford đă biến những người b́nh thường thành "quái vật".
Vào tháng 10 năm 2004, Trung sĩ Tham mưu Quân đội Hoa Kỳ Ivan Frederick đă phải đối mặt với vành móng ngựa. Anh ta là một trong những bị cáo trong vụ bê bối tra tấn khét tiếng diễn ra vào tháng 3 năm đó từ nhà tù Abu Ghraib của Iraq, và ṭa án kết luận anh ta là tội phạm chiến tranh với những tội danh được đưa ra về việc tra tấn, lạm dụng tù nhân.
Một trong những nhân chứng trong vụ án này đă đứng ra bảo vệ Frederick, và những lời nói của người này cũng được cho là một trong những lư do khiến Frederick chỉ phải nhận 8 năm cho tội ác của ḿnh - là nhà tâm lư học Stanford Philip Zimbardo, người cho rằng hành động của Frederick không xuất phát từ bản chất tâm lư và tội ác, mà thay vào đó những hành động của anh ta chỉ là sự phục tùng mệnh lệnh.
Zimbardo giải thích rằng, với hoàn cảnh phù hợp, hầu như bất kỳ ai cũng có thể hành động như cách mà Frederick đă làm tại nhà tù Abu Ghraib: đánh đập tù nhân khỏa thân, làm ô uế các vật phẩm tôn giáo của họ, và nhiều hành động trái thuần phong mỹ tục khác.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956476&stc=1&d=1640202638
Zimbardo cho rằng hành động của Frederick là kết quả có thể đoán trước được trong nhiệm vụ của anh ta, chứ không phải là hành động cô lập của một “kẻ gây rối” - "bad apple", vốn là cách tiếp cận của quân đội để đổ lỗi cho một số cá nhân nhất định.
Tại ṭa án quân sự, Zimbardo đă nói đến một số kiến thức chuyên môn nhất định về chủ đề lạm dụng tù nhân cũng như những minh chứng thực nghiệm v́ chính ông đă từng tham gia vào một thí nghiệm về chủ đề này.
Trong sáu ngày, từ ngày 14 đến ngày 20 tháng 8 năm 1971, Zimbardo đă đóng vai là một “giám thị” của một nhà tù giả lập dưới tầng hầm của Hội trường Jordan của Đại học Stanford.
Đây là một thí nghiệm với nỗ lực hiểu rơ hơn điều ǵ đă thúc đẩy sự tương tác của các tù nhân và lính canh của họ - thí nghiệm này được tài trợ bởi Hải quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ. Những người tham gia nghiên cứu gồm có Zimbardo, nhóm nghiên cứu của ông và 24 nam sinh viên đại học. Các t́nh nguyện viên được chỉ định ngẫu nhiên làm "quản giáo" hoặc "tù nhân" trong một nhà tù giả lập thông qua việc tung đồng xu, với Zimbardo là giám thị. Và theo kế hoạch ban đầu, thí nghiệm này sẽ được diễn ra trong 2 tuần.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956477&stc=1&d=1640202638
Một tù nhân khỏa thân đứng sau song sắt trong cuộc thử nghiệm tại nhà tù Stanford.
Dưới sự theo dơi của Zimbardo, thí nghiệm nhà tù Stanford trở thành một cuộc đấu tranh giữa những tù nhân đau khổ và những tên cai ngục tàn bạo, những người thích tra tấn tù nhân.
Các kết quả đă được viết ra và lưu hành rộng răi, khiến Zimbardo trở nên nổi tiếng trong suốt sự nghiệp của ḿnh, đồng thời tiết lộ một điều rất đáng lo ngại, ẩn sâu trong tâm lư của con người.
Thí nghiệm nhà tù Stanford được bắt đầu như thế nào
Một thập kỷ trước thí nghiệm nhà tù Stanford, vào năm 1961, nhà tâm lư học Yale Stanley Milgram đă thực hiện một thí nghiệm nhằm t́m hiểu xem một người b́nh thường có thể bị dụ thực hiện những tội ác dễ dàng như thế nào.
Thí nghiệm Milgram phát hiện ra rằng mọi người có nhiều khả năng thực hiện các hành vi tàn bạo và vô nhân tính nếu họ có thể cảm thấy được cho phép bởi những người có quyền lực hay một số cơ quan có thẩm quyền được công nhận, mức độ sẵn sàng gây sốc điện của những người tham sẽ gia tăng lên khi họ cảm thấy rằng cơ quan có thẩm quyền sẽ chịu trách nhiệm về mặt đạo đức đối với những hành động mà họ làm.
Từ đó, có thể đưa đến kết luận rằng dưới sức ép từ mệnh lệnh của những người có quyền, và khi con người tự cho rằng bản thân không phải chịu trách nhiệm th́ họ có thể gây ra những hành động độc ác, gây tổn thương đến người khác dù biết rằng chúng trái với niềm tin và đạo đức.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956478&stc=1&d=1640202638
Một lính canh áp giải một tù nhân bị bịt mắt trong nhà tù.
Thí nghiệm này đă chỉ ra con đường cho những nghiên cứu sâu hơn về hành vi t́nh huống. Mặc dù Philip Zimbardo không có mặt trong thí nghiệm Milgram, nhưng trong khoảng thời gian đó ông đă là sinh viên tâm lư học và theo học Yale cho đến năm 1960, và đến năm 1971, ông sẵn sàng đưa công việc của Milgram tiến thêm một bước nữa tại Stanford.
Đó là khi Văn pḥng Nghiên cứu Hải quân Hoa Kỳ ủy nhiệm cho ông ta nghiên cứu về tâm lư của sự giam cầm và quyền lực tồn tại giữa lính canh và tù nhân cùng các bạn tù của họ. Zimbardo đă chấp nhận khoản trợ cấp này và bắt tay vào thực hiện thí nghiệm nhà tù Stanford ngay lập tức.
Địa điểm được chọn để thử nghiệm là ở tầng hầm của Jordan Hall, trong khuôn viên Stanford. Ở đó, Zimbardo thiết lập bốn "pḥng giam" bằng cách sử dụng các vách ngăn bên trong, cũng như "văn pḥng quản giáo" và nhiều khu vực chung khác nhau cho các cai ngục sử dụng để giải trí. Ngoài ra c̣n có một tủ đựng chổi mà sau đó sẽ được sử dụng làm pḥng biệt giam.
Zimbardo tuyển chọn các t́nh nguyên viên trong thí nghiệm của ḿnh bằng cách đặt một quảng cáo trên Nhật báo Stanford và hứa sẽ trả 15 đô la một ngày cho mỗi t́nh nguyện viên (tương đương với khoảng 95 đô la vào năm 2019).
Zimbardo đă cẩn thận sàng lọc những t́nh nguyện viên tham gia vào thí nghiệm của ḿnh. Bất kỳ ai có tiền án tiền sự, trẻ vị thành niên, đều bị từ chối tham gia, cũng như những người nộp đơn có lịch sử bạo lực, sử dụng chất gây nghiện, có vấn đề về tâm lư hay có bệnh tật cũng đều bị loại.
Cuối cùng, Zimbardo đă tuyển chọn được 24 người đàn ông đang trong độ tuổi học đại học khỏe mạnh, những người không có xu hướng bạo lực hoặc các hành vi tiêu cực khác có thể phát hiện được. Không lâu trước khi thí nghiệm nhà tù Stanford bắt đầu, các đối tượng được phân công ngẫu nhiên vào nhóm tù nhân hoặc nhóm quản giáo.
Vào đêm trước khi thử nghiệm, Zimbardo đă tổ chức một cuộc họp định hướng cho 12 quản giáo của ḿnh. Ông đưa ra những chỉ dẫn chắc chắn về nhiệm vụ và giới hạn của họ: Các quản giáo sẽ được phân chia thành ba ca, mỗi ca sẽ kéo dài 8 tiếng để giám sát các tù nhân suốt ngày đêm.
Những quản giáo sẽ được mặc quần áo Kaki màu nâu nhạt với phong cách của quân đội, đeo kính râm tráng gương và được trang bị dùi cui bằng gỗ như một biểu tượng của quyền lực. Tất cả các quản giáo đều được yêu cầu không được đánh hoặc ngược đăi thể chất các tù nhân, mặc dù họ được thông báo rằng họ có toàn quyền quyết định cách họ đối xử với 12 tù nhân dưới sự giám sát của họ.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956479&stc=1&d=1640202638
Cảnh sát Stanford c̣ng tay tù nhân số 8612 trước khi vận chuyển anh ta đến nhà tù.
Ngày hôm sau, các thành viên của Sở cảnh sát Palo Alto đă đến nhà của các tù nhân được chỉ định và bắt họ giam giữ. 12 người đàn ông đă được đưa vào nhà tù quận và khám xét, lấy dấu vân tay, và chụp ảnh.
Cuối cùng, họ được vận chuyển đến khuôn viên Stanford và được hộ tống vào tầng hầm, nơi các lính canh đang đợi họ. Các tù nhân được phát những chiếc áo khoác không vừa vặn và được yêu cầu đội những chiếc mũ rộng. Mỗi người đều có một sợi xích quấn quanh mắt cá chân của ḿnh để khiến họ giống với tù nhân thực tế nhất có thể. Họ được phân ba người vào một pḥng giam và được thuyết giảng về các quy tắc với mục đích khiến cho các tù nhân cảm thấy phục tùng quản giáo, bao gồm cả số thứ tự được may trên áo khoác của họ; Các quản giáo chỉ được xưng hô với các tù nhân bằng những con số này, thay v́ cho phép họ gọi tên tuổi của tù nhân.
Vào cuối ngày đầu tiên của thí nghiệm nhà tù Stanford, cả hai bên quản giáo và tù nhân đă hoàn thành tốt các nội quy và bắt đầu hành động với nhau như thể họ là những quản giáo và tù nhân thật.
Căng thẳng được h́nh thành
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956480&stc=1&d=1640202638
Các quản giáo bắt tù nhân nhắc lại số tù của họ để củng cố ư niệm rằng đây là danh tính mới, sau đó sử dụng chúng để quấy rối các tù nhân, ví dụ như bắt tù nhân chống đẩy nếu đọc sai số.
Mặc dù cả hai bên đều đă hoàn thiện vai tṛ của ḿnh và một số tù nhân dường như cảm thấy nhàm th́ ngày đầu tiên của thí nghiệm nhà tù Stanford đă trôi qua ít nhiều một cách b́nh thường.
Các tù nhân đôi khi bị lôi ra khỏi xà lim và bị khám xét, mặc dù họ không hề giấu giếm thứ ǵ trong người. Các quản giáo thường thô lỗ và trịch thượng. Vào đêm đầu tiên, quản giáo đă quyết định trừng phạt những tù nhân kém tuân thủ bằng cách lấy đi đệm của họ, buộc họ ngủ trên sàn nhà lạnh giá. Họ cũng làm gián đoạn giấc ngủ của các tù nhân bằng cách gây ồn ào trong khu vực chung của họ, nơi tiếp giáp với các pḥng giam.
Đến trưa ngày thứ hai, tù nhân số 8612 bắt đầu có dấu hiệu suy sụp. Anh ta bắt đầu la hét và nổi cơn thịnh nộ, chửi bới, giận dữ đến mức mất kiểm soát và đích thân Zimbardo phải vào cuộc để kiểm soát t́nh h́nh. Tù nhân này dường như không thể b́nh tĩnh trở lại và v́ vậy anh ta đă được đưa ra khỏi pḥng giam.
Tuy nhiên trước khi tù nhân này được thả tự do, các quản giáo quyết định tổ chức một "phiên điều trần", trên thực tế là nhốt anh ta trong tủ đựng chổi, nơi đang làm nhiệm vụ như một khu biệt giam. Quá tŕnh này sẽ được kéo dài nhằm tăng thêm ấn tượng rằng nhà tù là một tổ chức toàn năng, nơi các tù nhân thể nương tựa được vào ai.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956481&stc=1&d=1640202638
Như một h́nh thức trừng phạt trong thí nghiệm nhà tù Stanford, tù nhân có thể sẽ bị phạt cọ rửa nhà vệ sinh bằng tay không.
Trong khi tù nhân số 8612 đang được xử lư, 11 tù nhân khác lại tỏ ra vô cùng kích động. Sự đối xử tùy tiện và tàn nhẫn của các quản giáo đă khiến các tù nhân từ chối tuân theo mệnh lệnh hoặc rời khỏi pḥng giam của họ. Họ từ chối trả lời số của họ khi được gọi.
Các tù nhân trong một pḥng giam đă tự rào lại bằng cách kê một tấm đệm vào cửa. Vào buổi tối hôm đó, mọi thứ đă trở nên tồi tệ đến mức một số quản giáo, những người không có việc ǵ để làm khi về nhà sau khi tan ca đă t́nh nguyện ở lại làm thêm giờ và đàn áp cuộc nổi dậy của những tù nhân.
Sau khi các nhân viên y tế quan sát thí nghiệm về nhà, các quản giáo đă tra tấn tù nhân bằng các xịt b́nh cứu hỏa và chuyển họ đến các pḥng giam khác để tăng thêm sự đông đúc. Pḥng giam trống sẽ được dành cho những tù nhân “tốt” không tham gia cuộc nổi dậy. Mặt khác, những kẻ cầm đầu trong cuộc nổi dậy sẽ được cảm nhận sự im lặng, cô đơn trong nhiều giờ.
Các tù nhân trong các pḥng giam thông thường không được phép sử dụng pḥng tắm và thay vào đó họ được đưa cho những chiếc xô để vệ sinh. Ngày hôm sau, những quản giáo đă bắt các tù nhân phải đứng trong tư thế căng thẳng mà không mặc quần áo trong nhiều giờ liền.
Quá nguy hiểm để tiếp tục
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956482&stc=1&d=1640202638
Vào ngày thứ ba của thí nghiệm nhà tù Stanford, mọi thứ nhanh chóng trở nên mất kiểm soát. Theo Zimbardo, khoảng một phần ba số cai ngục phát triển một cách tự phát các dấu hiệu của chủ nghĩa bạo dâm, họ liên tục phát minh ra các h́nh thức trừng phạt mới và khiến các cai ngục khác phải tuân theo khi những h́nh phạt này được áp dụng cho những tù nhân cứng đầu.
Cả phía quản giáo và tù nhân - những người đă được giao vai tṛ của họ một cách ngẫu nhiên chỉ vài ngày trước đó - bắt đầu xác định rơ ràng được phe của ḿnh và hành động tập thể. Sau một vài ngày, hầu hết các tù nhân đă cùng nhau tuyệt thực để phản đối sự ngược đăi vô lư, trong khi các cai ngục th́ ngày càng ở lại tăng ca nhiều hơn và ngày càng trở nên hoang tưởng.
Khi có tin đồn về việc tù nhân số 8612 sẽ trở lại cùng bạn bè của ḿnh để phá ngục, giải cứu cho các tù nhân th́ Zimbardo đă ra lệnh tháo dỡ nhà tù dưới tầng hầm và chuyển lên tầng trên, trong khi đó ông ta lại chờ đợi một ḿnh dưới tầng hầm và chờ đợi tù nhân số 8612 đến. Tuy nhiên tin đồn th́ vẫn chỉ là tin đồn và chẳng có một ai xuất hiện cả.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956483&stc=1&d=1640202638
Philip Zimbardo đợi một ḿnh trong tầng hầm của Jordan Hall.
Đến thời điểm này, Zimbardo đă hoàn toàn đắm ḿnh trong cuộc thử nghiệm. Zimbardo thấy ḿnh trở nên ṭ ṃ kinh khủng về việc thử nghiệm đang diễn ra như thế nào vào mọi lúc và những phát triển mới vào ngày mai sẽ ra sao. Như sau này ông đă thừa nhận rằng nếu bản thân trực tiếp tham gia vào thí nghiệm với vai tṛ là quản giáo, có lẽ ông sẽ không thể duy tŕ được sự khách quan.
Vào ngày thứ tư, khi một số tù nhân đang muốn tự tử và dường như không c̣n đủ tỉnh táo để nhận thức được cuộc đời thật của ḿnh như thế nào - các tù nhân đă nội tâm hóa vai tṛ của họ, Zimbardo nghĩ rằng t́nh huống này rất thú vị và đă đưa cho bạn gái của ḿnh xem- Christina Maslach, 26 tuổi, một sinh viên tốt nghiệp tâm lư học, tuy nhiên cô đă cảm thấy vô cùng kinh hoàng trước những ǵ được nh́n thấy.
Và chính những lời nói của Christina Maslach đă kéo Zimbardo ra khỏi sự đắm ch́m trong thí nghiệm này. V́ vậy, vào ngày thứ sáu của thí nghiệm nhà tù Stanford, Zimbardo tuyên bố chấm dứt hoạt động - trước sự thất vọng của các quản ngục.
Di sản của thí nghiệm nhà tù Stanford
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956484&stc=1&d=1640202638
Thí nghiệm nhà tù Stanford ngay lập tức trở thành một tác phẩm kinh điển về tâm lư con người và động lực học quyền lực. Có lẽ phát hiện đáng kinh ngạc nhất là những người tham gia nghiên cứu gần như ngay lập tức nội tâm hóa hoàn toàn vai tṛ của họ - họ dường như đă quên rằng họ thậm chí c̣n có cuộc sống thực bên ngoài nhà tù.
Các lính canh đă hành động với sự tàn bạo đặc biệt, như thể họ sẽ không bao giờ phải trả giá cho hành động của ḿnh, trong khi các tù nhân bị lạm dụng nhân quyền một cách đáng sợ, phần lớn, họ không đ̣i được thả ra mặc dù họ có thể rời đi mà không phải chờ đợi thêm để đợi chấp thuận.
Có lẽ c̣n đáng lo ngại hơn nữa, nhiều nhà nghiên cứu và nghiên cứu sinh với vai tṛ là người quan sát trong thí nghiệm nhà tù Stanford đă không có ư kiến ǵ về mặt đạo đức của thí nghiệm này. Sau đó, Zimbardo ước tính rằng có lẽ 50 người đă nh́n thấy những ǵ đang diễn ra trong nhà tù dưới tầng hầm của anh ta, và bạn gái của ông là người duy nhất đủ tỉnh táo và phản đối việc tiếp tục thí nghiệm.
Phát hiện của Zimbardo ngay lập tức cho thấy nó có liên quan rất nhiều đối với hoàn cảnh thực tế, chỉ hai tuần sau khi thí nghiệm nhà tù Stanford kết thúc, các tù nhân trong nhà tù khét tiếng San Quentin và Attica đă nổi dậy bạo lực tương tự như những ǵ đă xảy ra vào ngày thứ hai của thí nghiệm.
Zimbardo sau đó đă được gọi để làm chứng trước Ủy ban Tư pháp Hạ viện về các điều kiện của nhà tù và ảnh hưởng của chúng đối với hành vi của con người. Quan điểm của Zimbardo luôn là các điều kiện bên ngoài, thay v́ tính cách của một cá nhân, quyết định cách mọi người phản ứng khi bị căng thẳng.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956485&stc=1&d=1640202638
Có thể thấy được rằng thí nghiệm trong nhà tù Stanford và thí nghiệm Milgram trước đó có những điểm tương đồng. Trong cả hai thí nghiệm, những người có vẻ b́nh thường, khỏe mạnh đă bị dụ dỗ (hầu như không bị ép buộc và chỉ có một chút khuyến khích) thực hiện những tội ác khủng khiếp chống lại chính những đồng loại của ḿnh.
Thí nghiệm nhà tù Stanford đă chứng minh rằng chính nhà tù giả lập, chứ không phải những đặc điểm tính cách cá nhân, đă gây ra hành vi của những người tham gia. Do sự quy kết này, các kết quả của thí nghiệm nhà tù Stanford tương đồng với kết quả của thí nghiệm Milgram. Trong thí nghiệm Milgram, những đối tượng tham gia ngẫu nhiên đă phục tùng mệnh lệnh thực hiện các cú sốc điện có vẻ nguy hiểm và có thể gây chết người cho một đối tượng khác
Trong cả hai trường hợp, các quyết định của các cá nhân đôi lúc sẽ không thể kiểm soát được, và đặc biệt gợi ư rằng các phản ứng có thể được điều chỉnh bởi môi trường địa phương khi các quyết định được đưa ra.
Thí nghiệm nhà tù Stanford cũng đă được sử dụng để minh họa thuyết bất ḥa nhận thức và sức mạnh của quyền hành. Hành vi của những người tham gia có thể đă bị định h́nh v́ họ biết rằng có những người theo dơi họ (hiệu ứng Hawthorne). Những quản giáo không những không tự kiềm chế v́ sợ nhóm thí nghiệm theo dơi, mà c̣n hành xử hung hăng hơn là khi không có những người giám sát.
Vào tháng 10 năm 2004, Trung sĩ Tham mưu Quân đội Hoa Kỳ Ivan Frederick đă phải đối mặt với vành móng ngựa. Anh ta là một trong những bị cáo trong vụ bê bối tra tấn khét tiếng diễn ra vào tháng 3 năm đó từ nhà tù Abu Ghraib của Iraq, và ṭa án kết luận anh ta là tội phạm chiến tranh với những tội danh được đưa ra về việc tra tấn, lạm dụng tù nhân.
Một trong những nhân chứng trong vụ án này đă đứng ra bảo vệ Frederick, và những lời nói của người này cũng được cho là một trong những lư do khiến Frederick chỉ phải nhận 8 năm cho tội ác của ḿnh - là nhà tâm lư học Stanford Philip Zimbardo, người cho rằng hành động của Frederick không xuất phát từ bản chất tâm lư và tội ác, mà thay vào đó những hành động của anh ta chỉ là sự phục tùng mệnh lệnh.
Zimbardo giải thích rằng, với hoàn cảnh phù hợp, hầu như bất kỳ ai cũng có thể hành động như cách mà Frederick đă làm tại nhà tù Abu Ghraib: đánh đập tù nhân khỏa thân, làm ô uế các vật phẩm tôn giáo của họ, và nhiều hành động trái thuần phong mỹ tục khác.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956476&stc=1&d=1640202638
Zimbardo cho rằng hành động của Frederick là kết quả có thể đoán trước được trong nhiệm vụ của anh ta, chứ không phải là hành động cô lập của một “kẻ gây rối” - "bad apple", vốn là cách tiếp cận của quân đội để đổ lỗi cho một số cá nhân nhất định.
Tại ṭa án quân sự, Zimbardo đă nói đến một số kiến thức chuyên môn nhất định về chủ đề lạm dụng tù nhân cũng như những minh chứng thực nghiệm v́ chính ông đă từng tham gia vào một thí nghiệm về chủ đề này.
Trong sáu ngày, từ ngày 14 đến ngày 20 tháng 8 năm 1971, Zimbardo đă đóng vai là một “giám thị” của một nhà tù giả lập dưới tầng hầm của Hội trường Jordan của Đại học Stanford.
Đây là một thí nghiệm với nỗ lực hiểu rơ hơn điều ǵ đă thúc đẩy sự tương tác của các tù nhân và lính canh của họ - thí nghiệm này được tài trợ bởi Hải quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ. Những người tham gia nghiên cứu gồm có Zimbardo, nhóm nghiên cứu của ông và 24 nam sinh viên đại học. Các t́nh nguyện viên được chỉ định ngẫu nhiên làm "quản giáo" hoặc "tù nhân" trong một nhà tù giả lập thông qua việc tung đồng xu, với Zimbardo là giám thị. Và theo kế hoạch ban đầu, thí nghiệm này sẽ được diễn ra trong 2 tuần.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956477&stc=1&d=1640202638
Một tù nhân khỏa thân đứng sau song sắt trong cuộc thử nghiệm tại nhà tù Stanford.
Dưới sự theo dơi của Zimbardo, thí nghiệm nhà tù Stanford trở thành một cuộc đấu tranh giữa những tù nhân đau khổ và những tên cai ngục tàn bạo, những người thích tra tấn tù nhân.
Các kết quả đă được viết ra và lưu hành rộng răi, khiến Zimbardo trở nên nổi tiếng trong suốt sự nghiệp của ḿnh, đồng thời tiết lộ một điều rất đáng lo ngại, ẩn sâu trong tâm lư của con người.
Thí nghiệm nhà tù Stanford được bắt đầu như thế nào
Một thập kỷ trước thí nghiệm nhà tù Stanford, vào năm 1961, nhà tâm lư học Yale Stanley Milgram đă thực hiện một thí nghiệm nhằm t́m hiểu xem một người b́nh thường có thể bị dụ thực hiện những tội ác dễ dàng như thế nào.
Thí nghiệm Milgram phát hiện ra rằng mọi người có nhiều khả năng thực hiện các hành vi tàn bạo và vô nhân tính nếu họ có thể cảm thấy được cho phép bởi những người có quyền lực hay một số cơ quan có thẩm quyền được công nhận, mức độ sẵn sàng gây sốc điện của những người tham sẽ gia tăng lên khi họ cảm thấy rằng cơ quan có thẩm quyền sẽ chịu trách nhiệm về mặt đạo đức đối với những hành động mà họ làm.
Từ đó, có thể đưa đến kết luận rằng dưới sức ép từ mệnh lệnh của những người có quyền, và khi con người tự cho rằng bản thân không phải chịu trách nhiệm th́ họ có thể gây ra những hành động độc ác, gây tổn thương đến người khác dù biết rằng chúng trái với niềm tin và đạo đức.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956478&stc=1&d=1640202638
Một lính canh áp giải một tù nhân bị bịt mắt trong nhà tù.
Thí nghiệm này đă chỉ ra con đường cho những nghiên cứu sâu hơn về hành vi t́nh huống. Mặc dù Philip Zimbardo không có mặt trong thí nghiệm Milgram, nhưng trong khoảng thời gian đó ông đă là sinh viên tâm lư học và theo học Yale cho đến năm 1960, và đến năm 1971, ông sẵn sàng đưa công việc của Milgram tiến thêm một bước nữa tại Stanford.
Đó là khi Văn pḥng Nghiên cứu Hải quân Hoa Kỳ ủy nhiệm cho ông ta nghiên cứu về tâm lư của sự giam cầm và quyền lực tồn tại giữa lính canh và tù nhân cùng các bạn tù của họ. Zimbardo đă chấp nhận khoản trợ cấp này và bắt tay vào thực hiện thí nghiệm nhà tù Stanford ngay lập tức.
Địa điểm được chọn để thử nghiệm là ở tầng hầm của Jordan Hall, trong khuôn viên Stanford. Ở đó, Zimbardo thiết lập bốn "pḥng giam" bằng cách sử dụng các vách ngăn bên trong, cũng như "văn pḥng quản giáo" và nhiều khu vực chung khác nhau cho các cai ngục sử dụng để giải trí. Ngoài ra c̣n có một tủ đựng chổi mà sau đó sẽ được sử dụng làm pḥng biệt giam.
Zimbardo tuyển chọn các t́nh nguyên viên trong thí nghiệm của ḿnh bằng cách đặt một quảng cáo trên Nhật báo Stanford và hứa sẽ trả 15 đô la một ngày cho mỗi t́nh nguyện viên (tương đương với khoảng 95 đô la vào năm 2019).
Zimbardo đă cẩn thận sàng lọc những t́nh nguyện viên tham gia vào thí nghiệm của ḿnh. Bất kỳ ai có tiền án tiền sự, trẻ vị thành niên, đều bị từ chối tham gia, cũng như những người nộp đơn có lịch sử bạo lực, sử dụng chất gây nghiện, có vấn đề về tâm lư hay có bệnh tật cũng đều bị loại.
Cuối cùng, Zimbardo đă tuyển chọn được 24 người đàn ông đang trong độ tuổi học đại học khỏe mạnh, những người không có xu hướng bạo lực hoặc các hành vi tiêu cực khác có thể phát hiện được. Không lâu trước khi thí nghiệm nhà tù Stanford bắt đầu, các đối tượng được phân công ngẫu nhiên vào nhóm tù nhân hoặc nhóm quản giáo.
Vào đêm trước khi thử nghiệm, Zimbardo đă tổ chức một cuộc họp định hướng cho 12 quản giáo của ḿnh. Ông đưa ra những chỉ dẫn chắc chắn về nhiệm vụ và giới hạn của họ: Các quản giáo sẽ được phân chia thành ba ca, mỗi ca sẽ kéo dài 8 tiếng để giám sát các tù nhân suốt ngày đêm.
Những quản giáo sẽ được mặc quần áo Kaki màu nâu nhạt với phong cách của quân đội, đeo kính râm tráng gương và được trang bị dùi cui bằng gỗ như một biểu tượng của quyền lực. Tất cả các quản giáo đều được yêu cầu không được đánh hoặc ngược đăi thể chất các tù nhân, mặc dù họ được thông báo rằng họ có toàn quyền quyết định cách họ đối xử với 12 tù nhân dưới sự giám sát của họ.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956479&stc=1&d=1640202638
Cảnh sát Stanford c̣ng tay tù nhân số 8612 trước khi vận chuyển anh ta đến nhà tù.
Ngày hôm sau, các thành viên của Sở cảnh sát Palo Alto đă đến nhà của các tù nhân được chỉ định và bắt họ giam giữ. 12 người đàn ông đă được đưa vào nhà tù quận và khám xét, lấy dấu vân tay, và chụp ảnh.
Cuối cùng, họ được vận chuyển đến khuôn viên Stanford và được hộ tống vào tầng hầm, nơi các lính canh đang đợi họ. Các tù nhân được phát những chiếc áo khoác không vừa vặn và được yêu cầu đội những chiếc mũ rộng. Mỗi người đều có một sợi xích quấn quanh mắt cá chân của ḿnh để khiến họ giống với tù nhân thực tế nhất có thể. Họ được phân ba người vào một pḥng giam và được thuyết giảng về các quy tắc với mục đích khiến cho các tù nhân cảm thấy phục tùng quản giáo, bao gồm cả số thứ tự được may trên áo khoác của họ; Các quản giáo chỉ được xưng hô với các tù nhân bằng những con số này, thay v́ cho phép họ gọi tên tuổi của tù nhân.
Vào cuối ngày đầu tiên của thí nghiệm nhà tù Stanford, cả hai bên quản giáo và tù nhân đă hoàn thành tốt các nội quy và bắt đầu hành động với nhau như thể họ là những quản giáo và tù nhân thật.
Căng thẳng được h́nh thành
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956480&stc=1&d=1640202638
Các quản giáo bắt tù nhân nhắc lại số tù của họ để củng cố ư niệm rằng đây là danh tính mới, sau đó sử dụng chúng để quấy rối các tù nhân, ví dụ như bắt tù nhân chống đẩy nếu đọc sai số.
Mặc dù cả hai bên đều đă hoàn thiện vai tṛ của ḿnh và một số tù nhân dường như cảm thấy nhàm th́ ngày đầu tiên của thí nghiệm nhà tù Stanford đă trôi qua ít nhiều một cách b́nh thường.
Các tù nhân đôi khi bị lôi ra khỏi xà lim và bị khám xét, mặc dù họ không hề giấu giếm thứ ǵ trong người. Các quản giáo thường thô lỗ và trịch thượng. Vào đêm đầu tiên, quản giáo đă quyết định trừng phạt những tù nhân kém tuân thủ bằng cách lấy đi đệm của họ, buộc họ ngủ trên sàn nhà lạnh giá. Họ cũng làm gián đoạn giấc ngủ của các tù nhân bằng cách gây ồn ào trong khu vực chung của họ, nơi tiếp giáp với các pḥng giam.
Đến trưa ngày thứ hai, tù nhân số 8612 bắt đầu có dấu hiệu suy sụp. Anh ta bắt đầu la hét và nổi cơn thịnh nộ, chửi bới, giận dữ đến mức mất kiểm soát và đích thân Zimbardo phải vào cuộc để kiểm soát t́nh h́nh. Tù nhân này dường như không thể b́nh tĩnh trở lại và v́ vậy anh ta đă được đưa ra khỏi pḥng giam.
Tuy nhiên trước khi tù nhân này được thả tự do, các quản giáo quyết định tổ chức một "phiên điều trần", trên thực tế là nhốt anh ta trong tủ đựng chổi, nơi đang làm nhiệm vụ như một khu biệt giam. Quá tŕnh này sẽ được kéo dài nhằm tăng thêm ấn tượng rằng nhà tù là một tổ chức toàn năng, nơi các tù nhân thể nương tựa được vào ai.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956481&stc=1&d=1640202638
Như một h́nh thức trừng phạt trong thí nghiệm nhà tù Stanford, tù nhân có thể sẽ bị phạt cọ rửa nhà vệ sinh bằng tay không.
Trong khi tù nhân số 8612 đang được xử lư, 11 tù nhân khác lại tỏ ra vô cùng kích động. Sự đối xử tùy tiện và tàn nhẫn của các quản giáo đă khiến các tù nhân từ chối tuân theo mệnh lệnh hoặc rời khỏi pḥng giam của họ. Họ từ chối trả lời số của họ khi được gọi.
Các tù nhân trong một pḥng giam đă tự rào lại bằng cách kê một tấm đệm vào cửa. Vào buổi tối hôm đó, mọi thứ đă trở nên tồi tệ đến mức một số quản giáo, những người không có việc ǵ để làm khi về nhà sau khi tan ca đă t́nh nguyện ở lại làm thêm giờ và đàn áp cuộc nổi dậy của những tù nhân.
Sau khi các nhân viên y tế quan sát thí nghiệm về nhà, các quản giáo đă tra tấn tù nhân bằng các xịt b́nh cứu hỏa và chuyển họ đến các pḥng giam khác để tăng thêm sự đông đúc. Pḥng giam trống sẽ được dành cho những tù nhân “tốt” không tham gia cuộc nổi dậy. Mặt khác, những kẻ cầm đầu trong cuộc nổi dậy sẽ được cảm nhận sự im lặng, cô đơn trong nhiều giờ.
Các tù nhân trong các pḥng giam thông thường không được phép sử dụng pḥng tắm và thay vào đó họ được đưa cho những chiếc xô để vệ sinh. Ngày hôm sau, những quản giáo đă bắt các tù nhân phải đứng trong tư thế căng thẳng mà không mặc quần áo trong nhiều giờ liền.
Quá nguy hiểm để tiếp tục
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956482&stc=1&d=1640202638
Vào ngày thứ ba của thí nghiệm nhà tù Stanford, mọi thứ nhanh chóng trở nên mất kiểm soát. Theo Zimbardo, khoảng một phần ba số cai ngục phát triển một cách tự phát các dấu hiệu của chủ nghĩa bạo dâm, họ liên tục phát minh ra các h́nh thức trừng phạt mới và khiến các cai ngục khác phải tuân theo khi những h́nh phạt này được áp dụng cho những tù nhân cứng đầu.
Cả phía quản giáo và tù nhân - những người đă được giao vai tṛ của họ một cách ngẫu nhiên chỉ vài ngày trước đó - bắt đầu xác định rơ ràng được phe của ḿnh và hành động tập thể. Sau một vài ngày, hầu hết các tù nhân đă cùng nhau tuyệt thực để phản đối sự ngược đăi vô lư, trong khi các cai ngục th́ ngày càng ở lại tăng ca nhiều hơn và ngày càng trở nên hoang tưởng.
Khi có tin đồn về việc tù nhân số 8612 sẽ trở lại cùng bạn bè của ḿnh để phá ngục, giải cứu cho các tù nhân th́ Zimbardo đă ra lệnh tháo dỡ nhà tù dưới tầng hầm và chuyển lên tầng trên, trong khi đó ông ta lại chờ đợi một ḿnh dưới tầng hầm và chờ đợi tù nhân số 8612 đến. Tuy nhiên tin đồn th́ vẫn chỉ là tin đồn và chẳng có một ai xuất hiện cả.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956483&stc=1&d=1640202638
Philip Zimbardo đợi một ḿnh trong tầng hầm của Jordan Hall.
Đến thời điểm này, Zimbardo đă hoàn toàn đắm ḿnh trong cuộc thử nghiệm. Zimbardo thấy ḿnh trở nên ṭ ṃ kinh khủng về việc thử nghiệm đang diễn ra như thế nào vào mọi lúc và những phát triển mới vào ngày mai sẽ ra sao. Như sau này ông đă thừa nhận rằng nếu bản thân trực tiếp tham gia vào thí nghiệm với vai tṛ là quản giáo, có lẽ ông sẽ không thể duy tŕ được sự khách quan.
Vào ngày thứ tư, khi một số tù nhân đang muốn tự tử và dường như không c̣n đủ tỉnh táo để nhận thức được cuộc đời thật của ḿnh như thế nào - các tù nhân đă nội tâm hóa vai tṛ của họ, Zimbardo nghĩ rằng t́nh huống này rất thú vị và đă đưa cho bạn gái của ḿnh xem- Christina Maslach, 26 tuổi, một sinh viên tốt nghiệp tâm lư học, tuy nhiên cô đă cảm thấy vô cùng kinh hoàng trước những ǵ được nh́n thấy.
Và chính những lời nói của Christina Maslach đă kéo Zimbardo ra khỏi sự đắm ch́m trong thí nghiệm này. V́ vậy, vào ngày thứ sáu của thí nghiệm nhà tù Stanford, Zimbardo tuyên bố chấm dứt hoạt động - trước sự thất vọng của các quản ngục.
Di sản của thí nghiệm nhà tù Stanford
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956484&stc=1&d=1640202638
Thí nghiệm nhà tù Stanford ngay lập tức trở thành một tác phẩm kinh điển về tâm lư con người và động lực học quyền lực. Có lẽ phát hiện đáng kinh ngạc nhất là những người tham gia nghiên cứu gần như ngay lập tức nội tâm hóa hoàn toàn vai tṛ của họ - họ dường như đă quên rằng họ thậm chí c̣n có cuộc sống thực bên ngoài nhà tù.
Các lính canh đă hành động với sự tàn bạo đặc biệt, như thể họ sẽ không bao giờ phải trả giá cho hành động của ḿnh, trong khi các tù nhân bị lạm dụng nhân quyền một cách đáng sợ, phần lớn, họ không đ̣i được thả ra mặc dù họ có thể rời đi mà không phải chờ đợi thêm để đợi chấp thuận.
Có lẽ c̣n đáng lo ngại hơn nữa, nhiều nhà nghiên cứu và nghiên cứu sinh với vai tṛ là người quan sát trong thí nghiệm nhà tù Stanford đă không có ư kiến ǵ về mặt đạo đức của thí nghiệm này. Sau đó, Zimbardo ước tính rằng có lẽ 50 người đă nh́n thấy những ǵ đang diễn ra trong nhà tù dưới tầng hầm của anh ta, và bạn gái của ông là người duy nhất đủ tỉnh táo và phản đối việc tiếp tục thí nghiệm.
Phát hiện của Zimbardo ngay lập tức cho thấy nó có liên quan rất nhiều đối với hoàn cảnh thực tế, chỉ hai tuần sau khi thí nghiệm nhà tù Stanford kết thúc, các tù nhân trong nhà tù khét tiếng San Quentin và Attica đă nổi dậy bạo lực tương tự như những ǵ đă xảy ra vào ngày thứ hai của thí nghiệm.
Zimbardo sau đó đă được gọi để làm chứng trước Ủy ban Tư pháp Hạ viện về các điều kiện của nhà tù và ảnh hưởng của chúng đối với hành vi của con người. Quan điểm của Zimbardo luôn là các điều kiện bên ngoài, thay v́ tính cách của một cá nhân, quyết định cách mọi người phản ứng khi bị căng thẳng.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1956485&stc=1&d=1640202638
Có thể thấy được rằng thí nghiệm trong nhà tù Stanford và thí nghiệm Milgram trước đó có những điểm tương đồng. Trong cả hai thí nghiệm, những người có vẻ b́nh thường, khỏe mạnh đă bị dụ dỗ (hầu như không bị ép buộc và chỉ có một chút khuyến khích) thực hiện những tội ác khủng khiếp chống lại chính những đồng loại của ḿnh.
Thí nghiệm nhà tù Stanford đă chứng minh rằng chính nhà tù giả lập, chứ không phải những đặc điểm tính cách cá nhân, đă gây ra hành vi của những người tham gia. Do sự quy kết này, các kết quả của thí nghiệm nhà tù Stanford tương đồng với kết quả của thí nghiệm Milgram. Trong thí nghiệm Milgram, những đối tượng tham gia ngẫu nhiên đă phục tùng mệnh lệnh thực hiện các cú sốc điện có vẻ nguy hiểm và có thể gây chết người cho một đối tượng khác
Trong cả hai trường hợp, các quyết định của các cá nhân đôi lúc sẽ không thể kiểm soát được, và đặc biệt gợi ư rằng các phản ứng có thể được điều chỉnh bởi môi trường địa phương khi các quyết định được đưa ra.
Thí nghiệm nhà tù Stanford cũng đă được sử dụng để minh họa thuyết bất ḥa nhận thức và sức mạnh của quyền hành. Hành vi của những người tham gia có thể đă bị định h́nh v́ họ biết rằng có những người theo dơi họ (hiệu ứng Hawthorne). Những quản giáo không những không tự kiềm chế v́ sợ nhóm thí nghiệm theo dơi, mà c̣n hành xử hung hăng hơn là khi không có những người giám sát.