florida80
02-26-2022, 00:00
Hầu hết chúng ta đều mắc phải cái bệnh "đ̣i hỏi tuyệt đối". Giàu th́ ḿnh muốn giàu hơn tất cả, sang cũng muốn ḿnh sang hơn tất cả, cho đến đẹp, giỏi, khen, đều là hơn tất cả. Có cái ǵ thua kém hơn người là buồn, tủi, bực dọc không hài ḷng. Do đó cộc sống không thấy có hạnh phúc, v́ thấy ḿnh c̣n thua người này kẻ nọ. Hoặc than trách người thân của ḿnh sao không được như ư ḿnh muốn. Những nỗi khổ đau buồn bực ấy đều do không hiểu "cuộc đời tương đối mà!"
Muôn Vật Tương Đối
Muôn vật hiện có trên cơi đời đều là tương đối. Người th́ có nam nữ, loài vật th́ có giống đực giống cái, điện th́ có điện âm điện dương..., từ lư tương đối ấy mà sinh ra vạn vật. Chính lư tương đối là gốc sinh hóa vô cùng vô tận. Nếu chúng tách rời sự vật ra từng phần đơn độc th́ sự sinh hóa phải dừng lại. Cuộc sống chúng ta là tương quan trong cái đối nghịch, sinh trưởng trong cái chống chọi. Như thế, làm sao chúng ta t́m ra sự b́nh an hoàn toàn, sự hạnh phúc miên viễn trong cuộc đời tương đối. Sáng suốt nhất là chúng ta nh́n sự tương đối là lư đương nhiên, không oán hờn, không trách cứ trước mọi sự việc trái ngược nhau. Đồng thời chúng ta khéo lợi dụng lư tương đối tạo thành những công năng hữu ích cho con người. Thí dụ nước với lửa là đối nghịch nhau, song nếu chúng ta khéo dùng lửa đun sôi nước để nấu chín các thức ăn... Điện âm điện dương đối nghịch nhau, chạm nhau làm tóe sáng, con người khéo lợi dụng sự phát sáng đó tạo ra vô số công năng của điện... Chừng đó chúng ta mới thấy sự hữu dụng của nước với lửa, của điện âm điện dương phục vụ cho con người một cách hữu hiệu. Chúng ta cứ sợ nước dập tắt lửa, tách rời xa chúng th́ chúng ta có được lợi ǵ trong cuộc sống. Như vậy, chúng ta không sợ sự đối nghịch của vạn vật mà chỉ khéo léo sử dụng sự đối nghịch một cách hữu hiệu trong cuộc sống của chúng ta.
Bản Thân Con Người Tương Đối
Con người có hai phần vật chất và tinh thần, cả hai phần này đều là tương đối.
Phần vật chất: - Đức Phật phân tích một cách đơn giản, trong cơ thể con người do bốn thứ cất tạo thành. Phần cứng rắn là đất, phần thấm ướt là nước, phần nóng ấm là lửa, phần chuyển động là gió. Bốn phần này chung họp làm thân con người và tồn tại một thời gian. Nếu thiếu một trong bốn phần, thân này phải bại hoại. Bản thân bốn phần này lại đối nghịch nhau, nước chống với lửa, gió chọi với đất. Cho nên trong khi nước thạnh lửa suy th́ sanh ra bệnh lạnh, hoặc phù thủng..., ngược lại khi lửa thạnh nước suy th́ sinh ra bệnh nóng, nhức đầu..., khi gió thạnh đất suy th́ sanh ra bệnh đau nhức khắp thân thể; khi đất thạnh gió suy th́ sanh ra bệnh tê liệt, khó thở ... Do đó mang thân này suốt đời chúng ta phải điều ḥa tứ đại. Tứ đại được điều ḥa th́ thân mới mạnh khỏe an ổn, ngược lại th́ đau ốm liên miên. Bốn thứ đối nghịch này, chúng ta có nên hủy hoại nó không, nếu chúng ta c̣n muốn sống? Hay mỗi ngày chúng ta cố gắng điều ḥa chúng để cho thân này được an ổn. Bốn thứ thù nghịch nhau, song nhờ bốn thứ mà thân này mới tồn tại. Như thế chúng ta sợ ghét sự chống đối hay khéo điều ḥa sự chống đối ? Muốn thân này c̣n sống được an ổn, không cách nào hơn chúng ta phải biết điều ḥa chúng một cách thích hợp. Đó là khôn ngoan, là biết sống.
Phần tinh thần: - Nội tâm chúng ta đối nghịch nhau rất là phức tạp. Ở đây tạm chia tâm niệm thiện và tâm niệm ác đối nghịch nhau. Song khi niệm ác dấy lên th́ niệm thiện ẩn đi, ngược lại khi niệm thiện dấy lên th́ niệm ác trốn mất, hai thứ đối nghịch nhau mà không đồng thời. V́ thế nếu biết tu, chúng ta luôn luôn nuôi dưỡng niệm thiện th́ niệm ác lặn mất. Nếu người không biết tu, cả ngày dung chứa niệm ác th́ niệm thiện không bao giờ xuất hiện. Nuôi dưỡng niệm thiện là bậc hiền thánh, dung chứa niệm ác là kẻ bạo tàn. Chúng ta trọn quyền tạo lập cho ḿnh một chỗ đứng vào hàng thánh thiện, cũng chính chúng ta tự bước lùi vào hang quỉ, chỗ thú cầm. Không ai bắt buộc, không ai lôi kéo chúng ta đến nơi này hay nơi nọ. Do đó, đức Phật dạy chúng ta tu quán từ bi để trừ tâm sân hận, quán tứ niệm xứ để diệt mê lầm, hoặc niệm danh Phật để át tạp niệm...Chúng ta có đủ khả năng làm hiền thánh, chúng ta cũng có đủ chủng tử ngạ quỉ súc sanh. Bởi vậy nói tu tâm là chúng ta khéo điều phục những tâm niệm xấu ác, nuôi dưỡng những tâm hiền thiện. Khi sắp lâm chung, những tâm niệm nào mạnh sẽ lôi chúng ta đến cảnh tương xứng. V́ tâm niệm là gốc của luân hồi sanh tử.
Thế th́ bản thân chúng ta từ vật chất đến tinh thần đều là tương đối. Như vậy chúng ta không ưa tương đối, chạy trốn tương đối có được không? Quả là điều dại khờ. Chúng ta phải khôn ngoan sáng suốt t́m mọi cách điều ḥa cho thân an ổn, chinh phục cho tâm hiền thiện. Đây là việc làm của người biết sống và sống vươn lên.
Tương Quan Ḿnh và Người
Trong cuộc sống tương quan giữa ḿnh và mọi người chung quanh, hầu hết chúng ta mắc phải cái bệnh "cầu toàn trách bị". Chúng ta đ̣i hỏi những người sống gần với ḿnh phải vẹn toàn một trăm phần trăm như ư ḿnh muốn, phải đầy đủ hoàn toàn những điều như tâm ḿnh tưởng. Nếu những người thân chỉ được tám chục phần trăm trong sự đ̣i hỏi của ḿnh, sống gần gũi lâu ngày c̣n hai chục phần trăm bất như ư sẽ làm chúng ta sinh bực bội chán chường. Sao chúng ta không đặt lại câu hỏi, chính ḿnh có được vẹn toàn mọi điều như ư ḿnh muốn chăng? Hẳn là không. Ḿnh đă không được vẹn toàn, sao lại đ̣i hỏi người phải vẹn toàn, có phải là bất công, phi lư không? Ngày xưa ở các nước Đông Phương quyền lập gia đ́nh cho con cái là ở cha mẹ, cha mẹ định sao con cái phải nghe vậy. Do đó có những gia đ́nh vợ chồng không ḥa thuận v́ không cảm thông nhau, nên đi đến đổ vỡ ly dị. Ngày nay ở các nước Tây phương con cái được quyền chọn lựa đôi bạn cho ḿnh. Họ có quyền sống gần với người họ chọn lựa một thời gian, sau mới quyết định thành đôi bạn hay không, cha mẹ không được quyền can thiệp đến đời tư của họ. Thế mà khi đă thành đôi bạn, lại vẫn ly dị nhau. Đây là lỗi tại ai, cha mẹ ép buộc chăng? Quả thực đây là cái bệnh đ̣i hỏi vẹn toàn một trăm phần trăm theo ư ḿnh muốn. Bởi không có ai thỏa măn sự đ̣i hỏi cuả ḿnh nên từ thân biến thành sơ. Thế là cứ ly dị măi, đến già trở thành người cô độc. Chúng ta c̣n thêm lắm bệnh. Nào là muốn ai cũng khen ḿnh, có người chê là buồn khổ. Muốn mọi người gần ḿnh phải tuyệt đối tuân theo sự sắp đặt của ḿnh, nếu 80 điều họ theo, c̣n 20 điều họ chống là giận dữ bực tức. Đ̣i hỏi người thân của ḿnh phải tốt tuyệt đối, nếu họ có vài ba điều xấu liền chán nản muốn lánh xa. Đến t́nh cảm thương yêu cũng vậy, bắt buộc người thân của ḿnh phải thương yêu ḿnh tuyệt đối, nếu bị chia xẻ cho ai, dù người ấy là thân thuộc hợp lư, vẫn cảm thấy buồn. Chính v́ ḷng tham đ̣i hỏi quá đáng, khiến người chung quanh chúng ta muốn từ từ xa lánh chúng ta. Đây là v́ không biết cuộc đời là tương đối, nên không thông cảm với mọi người chung quanh, kết quả tự chuốc lấy khổ đau cô độc. Trái lại, chúng ta tập nh́n mọi người với cặp mắt tương đối, không đ̣i hỏi quá đáng, dễ thông cảm tha thứ nhau. Được vậy đời sống sẽ vui tươi, người thân đông đảo, dễ dàng đạt được hạnh phúc.
Bệnh Thần Tượng
Chúng ta dễ mắc cái bệnh "thần tượng hóa" người ḿnh quí kính. Người ḿnh quí kính là thánh thiện một trăm phần trăm, nếu thân cận một thời gian, thấy vị ấy c̣n một vài điều phàm tục, "thần tượng" liền sụp đổ. Từ đây ta sanh tâm khinh nhờn cho đến bất măn, không c̣n tin tưởng vào ai nữa. Đây là một trọng bệnh, khiến ta tự cao ngạo mạn, mất ḷng tin. Khi trước do tin vào bậc thầy thánh thiện nên ta tinh tấn tu hành, nay mất ḷng tin rồi sinh bê tha hư đốn. Tại sao ta không sét nét kỹ càng xem, bậc thầy kia hơn ḿnh bao nhiêu phần? Nếu ta có hai mươi phần trăm tốt, vị thầy có đến bốn chục phần trăm hay sáu chục phần trăm th́ đáng cho ḿnh học tập theo. V́ vị ấy đă tốt hơn ḿnh gấp đôi gấp ba, c̣n chê trách nỗi ǵ. Bởi v́ vị thầy chưa phải là thánh, là Phật làm sao hoàn toàn thánh thiện được. Chúng ta cảm thông vị ấy đang tu, là c̣n những cái dở để sửa, để bỏ. Bồ tát vẫn c̣n vi tế vô minh, nếu sạch hết vô minh là thành Phật. Biết rơ cái tốt của những vị ḿnh quí kính là tương đối, th́ ḿnh kính tin vừa phải, chừng mực, không "thần tượng hóa". Nếu vị thầy ấy c̣n vài nét phàm tục, ḿnh cũng cảm thông tha thứ, v́ đây là người đang tu đang tiến, đừng đ̣i hỏi qúa đáng. Hoặc giả ngày xưa ḿnh tin vào vị thầy gần như tuyệt đối, vị ấy dạy ǵ ḿnh cũng cố gắng làm cho được, nhờ đó trên đường tu ḿnh tiến bộ vượt bực. Nay ḿnh mất ḷng tin ở vị thầy ấy, sinh tâm lui sụt, đây là điều sai lầm. Tại sao ḿnh không nghĩ, ta tu là ta tiến, thầy tu th́ thầy tiến. Đâu phải thầy tu hay ta mới tiến, thầy tu dở ta bị lùi. Phải tin vào ḿnh, phải trông cậy vào ḿnh. Phật dạy" "các ông phải tự thắp đuốc lên mà đi", lại "các ông phải làm cồn đảo cho ḿnh". Thế nên, không v́ "thần tượng sụp đổ" mà ta lùi bước. Chính chúng ta phải nh́n các bậc thầy quí kính vẫn là tương đối th́ chúng ta khỏi chới với khi trông thấy vài nét phàm tục của các ngài.
Lục Tổ Dậy 36 Pháp Đối
Trong kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ dạy đệ tử sau này có ai hỏi đạo nên dùng 36 pháp đối để trả lời th́ không sai tông chỉ nhà thiền. Nếu người hỏi "có" lấy "không" đáp, người hỏi "sáng" lấy "tối" đáp... Tại sao ? V́ nhơn "không" mà lập "có". Bởi có cái "không" mới thành lập cái "có" không có cái "không" th́ cái "có" cũng chẳng thành. Ngược lại, nhơn cái "có" mà lập cái "không", nếu chẳng có cái "có" th́ cái "không" cũng vô nghĩa. Đến cái sáng cái tối cũng thế. Do tối mới lập sáng, nhơn sáng mới nói tối. Hai cái nương nhau mà thành, không có thật pháp. Tất cả sự vật ở thế gian đều là đối đăi nhau mà lập, không có một pháp nào là thật. Thế mà chúng ta chấp thật pháp, thật ngă, tăng trưởng si mê, ch́m đắm măi trong biển luân hồi sanh tử. Dưới con mắt của Phật của Tổ thấy rơ các pháp như huyễn như hoá, nên các ngài vượt ra ngoài ṿng sanh tử luân hồi. Thấy tất cả là tương đối hư giả là cái thấy của người giác ngộ.
Chỉ Tâm Chẳng Sanh Diệt Là Tuyệt Đối
Tuy nhiên trong cuộc đời tương đối vẫn có cái tuyệt đối mà ít ai biết đến. Chúng ta cứ quen chạy theo h́nh sắc thanh âm là những thứ vô thường sanh diệt. Ngay cái sanh diệt lại đ̣i cho được tuyệt đối, quả là chúng ta bắt bóng ṃ trăng. Làm ǵ có, ngay cái đối đăi sanh diệt lại là tuyệt đối vô sanh. Khi chúng ta vươn theo h́nh thức sự vật mà mong được cái chẳng sanh chẳng diệt. Hăy nghe hai câu sau trong bài kệ tŕnh kiến giải lên Ngũ Tổ của người cư sĩ họ Lư: "Xưa nay không một vật, chỗ nào dính bụi nhơ" (Bản lai vô nhất vật, hà xứ nhạ trần ai). Có vật là vô thường sinh diệt, dù cứng như chất kim cương, cũng là vô thường sinh diệt. Chỉ có tâm thể không h́nh tướng, không dấy động mới là bất sanh bất diệt. Tâm thể vượt ngoài đối đăi hai bên, vĩnh hằng bất biến. Vừa thấy hai bên là mất tâm thể rồi. Cho nên Tổ Tang Xán kết thúc bài Tín Tâm Minh nói "Tín tâm bất nhị, bất nhị tín tâm" (Tin tâm không c̣n hai, không hai tin tâm). Có hai c̣n là đối đăi, không hai th́ đối đăi với cái ǵ. Chính cái vượt ngoài đối đăi mới thực sự là tuyệt đối. Cái tuyệt đối có sẵn nơi mọi người chúng ta không phải t́m kiếm bên ngoài. Biết buông tâm niệm đối đăi, sống bằng thể không đối đăi là người giác. Trái lại, chạy theo tâm niệm đối đăi sinh diệt, quên mất tâm thể bất sanh bất diệt là ngựi mê.
Kết Thúc
Con người chán nản ê chề khổ đau cùng cực, v́ những thần tượng của ḿnh dựng nên đều sụp đổ. C̣n tin tưởng vào đâu khi ḷng tin tuyệt đối dồn vào các thần tượng, mà nay tan vỡ hết rồi. Đây là người mắc bệnh thiếu thực tế, lúc nào cũng lư tưởng hoá kẻ khác. Khi lư tưởng bị thất vọng, họ đâm ra thù ghét chán chường. Cộng thêm bệnh đ̣i hỏi quá đáng, khiến họ không bằng ḷng một ngừơi nào trên thế gian này. Thế là, họ đang sống trong đông đảo quần chúng, mà cảm thấy như ḿnh lang thang trong băi sa mạc. Sự chán đời tuyệt vọng của những người này phát xuất từ sự gởi gấm tất cả ḷng tin vào kẻ khác. Chúng ta phải khôn ngoan nh́n mọi người bằng con mắt tương đối, tin mọi người bằng ḷng tin giới hạn. Chúng ta sẽ bằng ḷng trong đời sống này, và sẽ cảm thông tha thứ những người thân với ḿnh khi họ phạm phải sai lầm. Chúng ta c̣n chỗ nương dựa duy nhất là chính ḿnh. Ḿnh sẵn có ḥn ngọc quí mà lâu nay đă quên lăng. Hôm nay khéo tay mở chéo áo lấy ḥn ngọc đem ra dùng, đời ta sẽ hạnh phúc biết là bao!
Sưu tầm
Muôn Vật Tương Đối
Muôn vật hiện có trên cơi đời đều là tương đối. Người th́ có nam nữ, loài vật th́ có giống đực giống cái, điện th́ có điện âm điện dương..., từ lư tương đối ấy mà sinh ra vạn vật. Chính lư tương đối là gốc sinh hóa vô cùng vô tận. Nếu chúng tách rời sự vật ra từng phần đơn độc th́ sự sinh hóa phải dừng lại. Cuộc sống chúng ta là tương quan trong cái đối nghịch, sinh trưởng trong cái chống chọi. Như thế, làm sao chúng ta t́m ra sự b́nh an hoàn toàn, sự hạnh phúc miên viễn trong cuộc đời tương đối. Sáng suốt nhất là chúng ta nh́n sự tương đối là lư đương nhiên, không oán hờn, không trách cứ trước mọi sự việc trái ngược nhau. Đồng thời chúng ta khéo lợi dụng lư tương đối tạo thành những công năng hữu ích cho con người. Thí dụ nước với lửa là đối nghịch nhau, song nếu chúng ta khéo dùng lửa đun sôi nước để nấu chín các thức ăn... Điện âm điện dương đối nghịch nhau, chạm nhau làm tóe sáng, con người khéo lợi dụng sự phát sáng đó tạo ra vô số công năng của điện... Chừng đó chúng ta mới thấy sự hữu dụng của nước với lửa, của điện âm điện dương phục vụ cho con người một cách hữu hiệu. Chúng ta cứ sợ nước dập tắt lửa, tách rời xa chúng th́ chúng ta có được lợi ǵ trong cuộc sống. Như vậy, chúng ta không sợ sự đối nghịch của vạn vật mà chỉ khéo léo sử dụng sự đối nghịch một cách hữu hiệu trong cuộc sống của chúng ta.
Bản Thân Con Người Tương Đối
Con người có hai phần vật chất và tinh thần, cả hai phần này đều là tương đối.
Phần vật chất: - Đức Phật phân tích một cách đơn giản, trong cơ thể con người do bốn thứ cất tạo thành. Phần cứng rắn là đất, phần thấm ướt là nước, phần nóng ấm là lửa, phần chuyển động là gió. Bốn phần này chung họp làm thân con người và tồn tại một thời gian. Nếu thiếu một trong bốn phần, thân này phải bại hoại. Bản thân bốn phần này lại đối nghịch nhau, nước chống với lửa, gió chọi với đất. Cho nên trong khi nước thạnh lửa suy th́ sanh ra bệnh lạnh, hoặc phù thủng..., ngược lại khi lửa thạnh nước suy th́ sinh ra bệnh nóng, nhức đầu..., khi gió thạnh đất suy th́ sanh ra bệnh đau nhức khắp thân thể; khi đất thạnh gió suy th́ sanh ra bệnh tê liệt, khó thở ... Do đó mang thân này suốt đời chúng ta phải điều ḥa tứ đại. Tứ đại được điều ḥa th́ thân mới mạnh khỏe an ổn, ngược lại th́ đau ốm liên miên. Bốn thứ đối nghịch này, chúng ta có nên hủy hoại nó không, nếu chúng ta c̣n muốn sống? Hay mỗi ngày chúng ta cố gắng điều ḥa chúng để cho thân này được an ổn. Bốn thứ thù nghịch nhau, song nhờ bốn thứ mà thân này mới tồn tại. Như thế chúng ta sợ ghét sự chống đối hay khéo điều ḥa sự chống đối ? Muốn thân này c̣n sống được an ổn, không cách nào hơn chúng ta phải biết điều ḥa chúng một cách thích hợp. Đó là khôn ngoan, là biết sống.
Phần tinh thần: - Nội tâm chúng ta đối nghịch nhau rất là phức tạp. Ở đây tạm chia tâm niệm thiện và tâm niệm ác đối nghịch nhau. Song khi niệm ác dấy lên th́ niệm thiện ẩn đi, ngược lại khi niệm thiện dấy lên th́ niệm ác trốn mất, hai thứ đối nghịch nhau mà không đồng thời. V́ thế nếu biết tu, chúng ta luôn luôn nuôi dưỡng niệm thiện th́ niệm ác lặn mất. Nếu người không biết tu, cả ngày dung chứa niệm ác th́ niệm thiện không bao giờ xuất hiện. Nuôi dưỡng niệm thiện là bậc hiền thánh, dung chứa niệm ác là kẻ bạo tàn. Chúng ta trọn quyền tạo lập cho ḿnh một chỗ đứng vào hàng thánh thiện, cũng chính chúng ta tự bước lùi vào hang quỉ, chỗ thú cầm. Không ai bắt buộc, không ai lôi kéo chúng ta đến nơi này hay nơi nọ. Do đó, đức Phật dạy chúng ta tu quán từ bi để trừ tâm sân hận, quán tứ niệm xứ để diệt mê lầm, hoặc niệm danh Phật để át tạp niệm...Chúng ta có đủ khả năng làm hiền thánh, chúng ta cũng có đủ chủng tử ngạ quỉ súc sanh. Bởi vậy nói tu tâm là chúng ta khéo điều phục những tâm niệm xấu ác, nuôi dưỡng những tâm hiền thiện. Khi sắp lâm chung, những tâm niệm nào mạnh sẽ lôi chúng ta đến cảnh tương xứng. V́ tâm niệm là gốc của luân hồi sanh tử.
Thế th́ bản thân chúng ta từ vật chất đến tinh thần đều là tương đối. Như vậy chúng ta không ưa tương đối, chạy trốn tương đối có được không? Quả là điều dại khờ. Chúng ta phải khôn ngoan sáng suốt t́m mọi cách điều ḥa cho thân an ổn, chinh phục cho tâm hiền thiện. Đây là việc làm của người biết sống và sống vươn lên.
Tương Quan Ḿnh và Người
Trong cuộc sống tương quan giữa ḿnh và mọi người chung quanh, hầu hết chúng ta mắc phải cái bệnh "cầu toàn trách bị". Chúng ta đ̣i hỏi những người sống gần với ḿnh phải vẹn toàn một trăm phần trăm như ư ḿnh muốn, phải đầy đủ hoàn toàn những điều như tâm ḿnh tưởng. Nếu những người thân chỉ được tám chục phần trăm trong sự đ̣i hỏi của ḿnh, sống gần gũi lâu ngày c̣n hai chục phần trăm bất như ư sẽ làm chúng ta sinh bực bội chán chường. Sao chúng ta không đặt lại câu hỏi, chính ḿnh có được vẹn toàn mọi điều như ư ḿnh muốn chăng? Hẳn là không. Ḿnh đă không được vẹn toàn, sao lại đ̣i hỏi người phải vẹn toàn, có phải là bất công, phi lư không? Ngày xưa ở các nước Đông Phương quyền lập gia đ́nh cho con cái là ở cha mẹ, cha mẹ định sao con cái phải nghe vậy. Do đó có những gia đ́nh vợ chồng không ḥa thuận v́ không cảm thông nhau, nên đi đến đổ vỡ ly dị. Ngày nay ở các nước Tây phương con cái được quyền chọn lựa đôi bạn cho ḿnh. Họ có quyền sống gần với người họ chọn lựa một thời gian, sau mới quyết định thành đôi bạn hay không, cha mẹ không được quyền can thiệp đến đời tư của họ. Thế mà khi đă thành đôi bạn, lại vẫn ly dị nhau. Đây là lỗi tại ai, cha mẹ ép buộc chăng? Quả thực đây là cái bệnh đ̣i hỏi vẹn toàn một trăm phần trăm theo ư ḿnh muốn. Bởi không có ai thỏa măn sự đ̣i hỏi cuả ḿnh nên từ thân biến thành sơ. Thế là cứ ly dị măi, đến già trở thành người cô độc. Chúng ta c̣n thêm lắm bệnh. Nào là muốn ai cũng khen ḿnh, có người chê là buồn khổ. Muốn mọi người gần ḿnh phải tuyệt đối tuân theo sự sắp đặt của ḿnh, nếu 80 điều họ theo, c̣n 20 điều họ chống là giận dữ bực tức. Đ̣i hỏi người thân của ḿnh phải tốt tuyệt đối, nếu họ có vài ba điều xấu liền chán nản muốn lánh xa. Đến t́nh cảm thương yêu cũng vậy, bắt buộc người thân của ḿnh phải thương yêu ḿnh tuyệt đối, nếu bị chia xẻ cho ai, dù người ấy là thân thuộc hợp lư, vẫn cảm thấy buồn. Chính v́ ḷng tham đ̣i hỏi quá đáng, khiến người chung quanh chúng ta muốn từ từ xa lánh chúng ta. Đây là v́ không biết cuộc đời là tương đối, nên không thông cảm với mọi người chung quanh, kết quả tự chuốc lấy khổ đau cô độc. Trái lại, chúng ta tập nh́n mọi người với cặp mắt tương đối, không đ̣i hỏi quá đáng, dễ thông cảm tha thứ nhau. Được vậy đời sống sẽ vui tươi, người thân đông đảo, dễ dàng đạt được hạnh phúc.
Bệnh Thần Tượng
Chúng ta dễ mắc cái bệnh "thần tượng hóa" người ḿnh quí kính. Người ḿnh quí kính là thánh thiện một trăm phần trăm, nếu thân cận một thời gian, thấy vị ấy c̣n một vài điều phàm tục, "thần tượng" liền sụp đổ. Từ đây ta sanh tâm khinh nhờn cho đến bất măn, không c̣n tin tưởng vào ai nữa. Đây là một trọng bệnh, khiến ta tự cao ngạo mạn, mất ḷng tin. Khi trước do tin vào bậc thầy thánh thiện nên ta tinh tấn tu hành, nay mất ḷng tin rồi sinh bê tha hư đốn. Tại sao ta không sét nét kỹ càng xem, bậc thầy kia hơn ḿnh bao nhiêu phần? Nếu ta có hai mươi phần trăm tốt, vị thầy có đến bốn chục phần trăm hay sáu chục phần trăm th́ đáng cho ḿnh học tập theo. V́ vị ấy đă tốt hơn ḿnh gấp đôi gấp ba, c̣n chê trách nỗi ǵ. Bởi v́ vị thầy chưa phải là thánh, là Phật làm sao hoàn toàn thánh thiện được. Chúng ta cảm thông vị ấy đang tu, là c̣n những cái dở để sửa, để bỏ. Bồ tát vẫn c̣n vi tế vô minh, nếu sạch hết vô minh là thành Phật. Biết rơ cái tốt của những vị ḿnh quí kính là tương đối, th́ ḿnh kính tin vừa phải, chừng mực, không "thần tượng hóa". Nếu vị thầy ấy c̣n vài nét phàm tục, ḿnh cũng cảm thông tha thứ, v́ đây là người đang tu đang tiến, đừng đ̣i hỏi qúa đáng. Hoặc giả ngày xưa ḿnh tin vào vị thầy gần như tuyệt đối, vị ấy dạy ǵ ḿnh cũng cố gắng làm cho được, nhờ đó trên đường tu ḿnh tiến bộ vượt bực. Nay ḿnh mất ḷng tin ở vị thầy ấy, sinh tâm lui sụt, đây là điều sai lầm. Tại sao ḿnh không nghĩ, ta tu là ta tiến, thầy tu th́ thầy tiến. Đâu phải thầy tu hay ta mới tiến, thầy tu dở ta bị lùi. Phải tin vào ḿnh, phải trông cậy vào ḿnh. Phật dạy" "các ông phải tự thắp đuốc lên mà đi", lại "các ông phải làm cồn đảo cho ḿnh". Thế nên, không v́ "thần tượng sụp đổ" mà ta lùi bước. Chính chúng ta phải nh́n các bậc thầy quí kính vẫn là tương đối th́ chúng ta khỏi chới với khi trông thấy vài nét phàm tục của các ngài.
Lục Tổ Dậy 36 Pháp Đối
Trong kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ dạy đệ tử sau này có ai hỏi đạo nên dùng 36 pháp đối để trả lời th́ không sai tông chỉ nhà thiền. Nếu người hỏi "có" lấy "không" đáp, người hỏi "sáng" lấy "tối" đáp... Tại sao ? V́ nhơn "không" mà lập "có". Bởi có cái "không" mới thành lập cái "có" không có cái "không" th́ cái "có" cũng chẳng thành. Ngược lại, nhơn cái "có" mà lập cái "không", nếu chẳng có cái "có" th́ cái "không" cũng vô nghĩa. Đến cái sáng cái tối cũng thế. Do tối mới lập sáng, nhơn sáng mới nói tối. Hai cái nương nhau mà thành, không có thật pháp. Tất cả sự vật ở thế gian đều là đối đăi nhau mà lập, không có một pháp nào là thật. Thế mà chúng ta chấp thật pháp, thật ngă, tăng trưởng si mê, ch́m đắm măi trong biển luân hồi sanh tử. Dưới con mắt của Phật của Tổ thấy rơ các pháp như huyễn như hoá, nên các ngài vượt ra ngoài ṿng sanh tử luân hồi. Thấy tất cả là tương đối hư giả là cái thấy của người giác ngộ.
Chỉ Tâm Chẳng Sanh Diệt Là Tuyệt Đối
Tuy nhiên trong cuộc đời tương đối vẫn có cái tuyệt đối mà ít ai biết đến. Chúng ta cứ quen chạy theo h́nh sắc thanh âm là những thứ vô thường sanh diệt. Ngay cái sanh diệt lại đ̣i cho được tuyệt đối, quả là chúng ta bắt bóng ṃ trăng. Làm ǵ có, ngay cái đối đăi sanh diệt lại là tuyệt đối vô sanh. Khi chúng ta vươn theo h́nh thức sự vật mà mong được cái chẳng sanh chẳng diệt. Hăy nghe hai câu sau trong bài kệ tŕnh kiến giải lên Ngũ Tổ của người cư sĩ họ Lư: "Xưa nay không một vật, chỗ nào dính bụi nhơ" (Bản lai vô nhất vật, hà xứ nhạ trần ai). Có vật là vô thường sinh diệt, dù cứng như chất kim cương, cũng là vô thường sinh diệt. Chỉ có tâm thể không h́nh tướng, không dấy động mới là bất sanh bất diệt. Tâm thể vượt ngoài đối đăi hai bên, vĩnh hằng bất biến. Vừa thấy hai bên là mất tâm thể rồi. Cho nên Tổ Tang Xán kết thúc bài Tín Tâm Minh nói "Tín tâm bất nhị, bất nhị tín tâm" (Tin tâm không c̣n hai, không hai tin tâm). Có hai c̣n là đối đăi, không hai th́ đối đăi với cái ǵ. Chính cái vượt ngoài đối đăi mới thực sự là tuyệt đối. Cái tuyệt đối có sẵn nơi mọi người chúng ta không phải t́m kiếm bên ngoài. Biết buông tâm niệm đối đăi, sống bằng thể không đối đăi là người giác. Trái lại, chạy theo tâm niệm đối đăi sinh diệt, quên mất tâm thể bất sanh bất diệt là ngựi mê.
Kết Thúc
Con người chán nản ê chề khổ đau cùng cực, v́ những thần tượng của ḿnh dựng nên đều sụp đổ. C̣n tin tưởng vào đâu khi ḷng tin tuyệt đối dồn vào các thần tượng, mà nay tan vỡ hết rồi. Đây là người mắc bệnh thiếu thực tế, lúc nào cũng lư tưởng hoá kẻ khác. Khi lư tưởng bị thất vọng, họ đâm ra thù ghét chán chường. Cộng thêm bệnh đ̣i hỏi quá đáng, khiến họ không bằng ḷng một ngừơi nào trên thế gian này. Thế là, họ đang sống trong đông đảo quần chúng, mà cảm thấy như ḿnh lang thang trong băi sa mạc. Sự chán đời tuyệt vọng của những người này phát xuất từ sự gởi gấm tất cả ḷng tin vào kẻ khác. Chúng ta phải khôn ngoan nh́n mọi người bằng con mắt tương đối, tin mọi người bằng ḷng tin giới hạn. Chúng ta sẽ bằng ḷng trong đời sống này, và sẽ cảm thông tha thứ những người thân với ḿnh khi họ phạm phải sai lầm. Chúng ta c̣n chỗ nương dựa duy nhất là chính ḿnh. Ḿnh sẵn có ḥn ngọc quí mà lâu nay đă quên lăng. Hôm nay khéo tay mở chéo áo lấy ḥn ngọc đem ra dùng, đời ta sẽ hạnh phúc biết là bao!
Sưu tầm