Romano
03-06-2022, 14:17
Các nhà khoa học đă chứng minh rằng, môi trường sống ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của trẻ, đặc biệt là trí thông minh.Các nhà khoa học đă làm một thí nghiệm. Họ t́m hai đứa trẻ 3 tuổi thực hiện quét năo. Một trẻ hay được khen, trẻ c̣n lại hay bị quát mắng. Kết quả là h́nh ảnh thu được rất khác nhau. Những đứa trẻ hay bị la mắng có năo nhỏ hơn đáng kể. Khi thể tích năo càng nhỏ th́ sự phát triển trí tuệ càng giảm.
Tiến sỹ Martin Techer từ Trường y khoa Harvard cũng phát hiện ra: "Trẻ em thường xuyên bị cha mẹ la mắng, xúc phạm, chửi bới có chỉ số IQ trung b́nh khi lớn lên là 112, thấp hơn 12 điểm so với những trẻ không bị bạo lực bằng lời nói"."Quát mắng là cách giải tỏa sự tức giận nhưng đó không phải cách hiệu quả để thay đổi hành vi", tiến sĩ Laura Markham, nhà tâm lư học lâm sàng kiêm tác giả cuốn Peaceful Parent, Happy Kids: How to Stop Yelling and Start Connecting, cho hay. Khi một đứa trẻ sợ hăi, chúng sẽ chuyển sang chế độ chống trả hoặc bỏ chạy và các vùng trung tâm học tập của năo bộ sẽ đóng lại.
Phản ứng chống trả hay bỏ chạy xảy ra khi con người trải qua việc ǵ đó khiến bộ năo hiểu rằng đó là sự hăm dọa. Chẳng hạn, trẻ không thể học khi bạn lớn tiếng do lúc này bộ năo nói với chúng rằng người đang quát là mối đe dọa.
"Việc giao tiếp, truyền đạt b́nh tĩnh và nhẹ nhàng giúp trẻ cảm thấy an toàn, làm chúng tiếp nhận tốt hơn bài học mà bạn đang dạy", tiến sĩ Markham nói.
Trong tâm lư học có một hiện tượng gọi là "hiệu ứng gợi ư". Khi cha mẹ quát mắng con cái, họ sẽ mang đến những gợi ư tâm lư tiêu cực tới con cái. Nếu cứ tiếp tục như vậy, trẻ dần nội tâm hóa những nhận định tiêu cực này thành đánh giá của bản thân, cho đến khi chúng trở thành "đứa trẻ hư", "đứa trẻ ngốc nghếch" giống như nhận định của cha mẹ.
Ở một nghiên cứu khác được tiến hành trên nhiều gia đ́nh có con trên 13 tuổi nhận thấy rằng, khi cha mẹ thường xuyên quát mắng, trách phạt con cái sẽ khiến chúng có nhiều xu hướng chống đối, thực hiện các hành vi tiêu cực làm ảnh hưởng đến bản thân và những người bên cạnh.
Một số trẻ sau khi trưởng thành sẽ có khả năng sử dụng ngôn ngữ thô bạo để giao tiếp, ứng xử với người khác. Thậm chí khi lập gia đ́nh trẻ cũng sẽ có xu hướng cao áp dụng biện pháp giáo dục này đối với con cái của ḿnh.
Khi bị bố mẹ la mắng dù làm ǵ trẻ cũng sẽ cảm thấy áp lực từ bố mẹ, để tự bảo vệ ḿnh, trẻ bắt đầu sống khép ḿnh và không c̣n ham muốn khám phá thế giới bên ngoài.
Bất kể trẻ đưa ra quyết định ǵ, trẻ không nghĩ đến bản thân trước tiên mà chỉ chăm chăm nghĩ đến việc bố mẹ và những người khác nghĩ ǵ về ḿnh, trở nên thiếu quyết đoán, thường bỏ lỡ cơ hội hoặc không làm được ǵ.
Vậy làm thế nào để dạy con mà không quát mắng?
1. Có thể phê b́nh, nhưng không nên chỉ trích
Một bà mẹ v́ con ném đồ chơi lung tung đă mắng con: "Nói với con cả trăm lần rồi, đồ chơi th́ phải thu dọn, sao không biết nghe lời hả?". Có lần đứa nhỏ không nhịn được nói lại: "Ngày nào con chơi xong cũng đều biết dọn dẹp mà mẹ". Người mẹ thấy con căi nên đă mắng té tát. Từ đó trở đi đứa trẻ không thu dọn đồ chơi nữa.
Đối với hành vi sai trái của trẻ, hăy đánh giá một cách khách quan, công bằng và đừng có thái độ chỉ trích. Bố mẹ hoàn toàn có thể đánh giá trẻ theo một cách khác. "Hôm nay con chưa thu dọn đồ chơi. Hôm qua con đă làm rất tốt, dọn dẹp rất gọn gàng. Mẹ mong con tiếp tục phát huy trong hôm nay và những lần sau nữa".
2. Lắng nghe nhu cầu của trẻ
Đằng sau mỗi hành vi của trẻ đều có một động lực tương ứng. Khi trẻ có những hành vi "có vấn đề", bố mẹ nên tự đặt câu hỏi: "Tại sao đứa trẻ làm vậy?", "Trẻ thực sự muốn ǵ?" Chỉ bằng cách lắng nghe tiếng nói bên trong trẻ và hiểu được nhu cầu thực sự, bố mẹ mới có thể "kê đơn" thuốc phù hợp và giải quyết vấn đề một cách cơ bản.
3. B́nh đẳng với con
Trong giao tiếp giữa cha mẹ và con cái, cha mẹ nên chủ động hạ thấp thái độ và duy tŕ trạng thái b́nh đẳng với con. Chỉ có như vậy con cái mới mở ḷng với cha mẹ, đồng thời những triết lư giáo dục của cha mẹ cũng dễ dàng được con tiếp nhận hơn.
Tiến sỹ Martin Techer từ Trường y khoa Harvard cũng phát hiện ra: "Trẻ em thường xuyên bị cha mẹ la mắng, xúc phạm, chửi bới có chỉ số IQ trung b́nh khi lớn lên là 112, thấp hơn 12 điểm so với những trẻ không bị bạo lực bằng lời nói"."Quát mắng là cách giải tỏa sự tức giận nhưng đó không phải cách hiệu quả để thay đổi hành vi", tiến sĩ Laura Markham, nhà tâm lư học lâm sàng kiêm tác giả cuốn Peaceful Parent, Happy Kids: How to Stop Yelling and Start Connecting, cho hay. Khi một đứa trẻ sợ hăi, chúng sẽ chuyển sang chế độ chống trả hoặc bỏ chạy và các vùng trung tâm học tập của năo bộ sẽ đóng lại.
Phản ứng chống trả hay bỏ chạy xảy ra khi con người trải qua việc ǵ đó khiến bộ năo hiểu rằng đó là sự hăm dọa. Chẳng hạn, trẻ không thể học khi bạn lớn tiếng do lúc này bộ năo nói với chúng rằng người đang quát là mối đe dọa.
"Việc giao tiếp, truyền đạt b́nh tĩnh và nhẹ nhàng giúp trẻ cảm thấy an toàn, làm chúng tiếp nhận tốt hơn bài học mà bạn đang dạy", tiến sĩ Markham nói.
Trong tâm lư học có một hiện tượng gọi là "hiệu ứng gợi ư". Khi cha mẹ quát mắng con cái, họ sẽ mang đến những gợi ư tâm lư tiêu cực tới con cái. Nếu cứ tiếp tục như vậy, trẻ dần nội tâm hóa những nhận định tiêu cực này thành đánh giá của bản thân, cho đến khi chúng trở thành "đứa trẻ hư", "đứa trẻ ngốc nghếch" giống như nhận định của cha mẹ.
Ở một nghiên cứu khác được tiến hành trên nhiều gia đ́nh có con trên 13 tuổi nhận thấy rằng, khi cha mẹ thường xuyên quát mắng, trách phạt con cái sẽ khiến chúng có nhiều xu hướng chống đối, thực hiện các hành vi tiêu cực làm ảnh hưởng đến bản thân và những người bên cạnh.
Một số trẻ sau khi trưởng thành sẽ có khả năng sử dụng ngôn ngữ thô bạo để giao tiếp, ứng xử với người khác. Thậm chí khi lập gia đ́nh trẻ cũng sẽ có xu hướng cao áp dụng biện pháp giáo dục này đối với con cái của ḿnh.
Khi bị bố mẹ la mắng dù làm ǵ trẻ cũng sẽ cảm thấy áp lực từ bố mẹ, để tự bảo vệ ḿnh, trẻ bắt đầu sống khép ḿnh và không c̣n ham muốn khám phá thế giới bên ngoài.
Bất kể trẻ đưa ra quyết định ǵ, trẻ không nghĩ đến bản thân trước tiên mà chỉ chăm chăm nghĩ đến việc bố mẹ và những người khác nghĩ ǵ về ḿnh, trở nên thiếu quyết đoán, thường bỏ lỡ cơ hội hoặc không làm được ǵ.
Vậy làm thế nào để dạy con mà không quát mắng?
1. Có thể phê b́nh, nhưng không nên chỉ trích
Một bà mẹ v́ con ném đồ chơi lung tung đă mắng con: "Nói với con cả trăm lần rồi, đồ chơi th́ phải thu dọn, sao không biết nghe lời hả?". Có lần đứa nhỏ không nhịn được nói lại: "Ngày nào con chơi xong cũng đều biết dọn dẹp mà mẹ". Người mẹ thấy con căi nên đă mắng té tát. Từ đó trở đi đứa trẻ không thu dọn đồ chơi nữa.
Đối với hành vi sai trái của trẻ, hăy đánh giá một cách khách quan, công bằng và đừng có thái độ chỉ trích. Bố mẹ hoàn toàn có thể đánh giá trẻ theo một cách khác. "Hôm nay con chưa thu dọn đồ chơi. Hôm qua con đă làm rất tốt, dọn dẹp rất gọn gàng. Mẹ mong con tiếp tục phát huy trong hôm nay và những lần sau nữa".
2. Lắng nghe nhu cầu của trẻ
Đằng sau mỗi hành vi của trẻ đều có một động lực tương ứng. Khi trẻ có những hành vi "có vấn đề", bố mẹ nên tự đặt câu hỏi: "Tại sao đứa trẻ làm vậy?", "Trẻ thực sự muốn ǵ?" Chỉ bằng cách lắng nghe tiếng nói bên trong trẻ và hiểu được nhu cầu thực sự, bố mẹ mới có thể "kê đơn" thuốc phù hợp và giải quyết vấn đề một cách cơ bản.
3. B́nh đẳng với con
Trong giao tiếp giữa cha mẹ và con cái, cha mẹ nên chủ động hạ thấp thái độ và duy tŕ trạng thái b́nh đẳng với con. Chỉ có như vậy con cái mới mở ḷng với cha mẹ, đồng thời những triết lư giáo dục của cha mẹ cũng dễ dàng được con tiếp nhận hơn.