miro1510
03-19-2022, 17:24
Mới đây, các nhà khoa học nghiên cứu về biển đă phát hiện nhiều hố sụt rất sâu h́nh thành nhanh chóng ở đáy biển ngoài khơi Canada.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/4c15febd72ff9ba1c2ee .jpg
Kết quả lập bản đồ biển Beaufort ở Canada, sử dụng phương tiện điều khiển từ xa dưới nước và sóng âm từ tàu, hé lộ những thay đổi quan trọng do lớp đất đóng băng vĩnh cửu tan chảy bên dưới đáy biển.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/bac2e1cb6d8984d7dd98 .jpg
Thay đổi mà các nhà khoa học quan sát diễn ra từ năm 2010 đến 2019. Họ đă tiến hành 4 lần khảo sát lập bản đồ trên khu vực rộng tới 26 km. Đây là lần đầu tiên một khu vực đóng băng vĩnh cửu dưới nước được khảo sát theo cách này.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/5a404f050e46e718be57 .jpg
Trên đất liền, đất đóng băng vĩnh cửu tan chảy khiến cảnh quan Bắc Cực thay đổi mạnh, bao gồm sụt đất, sự h́nh thành và biến mất của các hồ, sự xuất hiện của g̣ đất gọi là pingo, các miệng hố sụt khổng lồ h́nh thành do khí methane phát nổ.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/9db9e1ad6cef85b1dcfe .jpg
Những thay đổi đó ảnh hưởng tới cơ sở hạ tầng như đường sá và đường ống, theo nhà địa chất học hải dương Charlie Paull ở Viện nghiên cứu thủy cung vịnh Monterey, một trong những tác giả chính của nghiên cứu.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/212c5838d57a3c24656b .jpg
Đất đóng băng vĩnh cửu nằm bên dưới khoảng 1/4 đất đai ở Bắc bán cầu, bao gồm các khu vực rộng lớn dưới biển. Đó là do vào cuối kỷ băng hà gần nhất cách đây khoảng 12.000 năm, nhiều dài đất đóng băng bị ch́m khi sông băng tan chảy và mực nước biển dâng lên.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/726d0a79873b6e65372a .jpg
Trên khu vực nghiên cứu rộng 26 km vuông, nhóm nghiên cứu t́m thấy 41 hố dốc trước đây không tồn tại. Các hố có h́nh tṛn hoặc oval, sâu trung b́nh 6,7 m. Thay đổi lớn nhất là một vùng lơm sâu 29 m, dài 225 m và rộng 95 m, lớn ngang một khu phố với nhiều ṭa nhà 6 tầng.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/b7e2cdf640b4a9eaf0a5 .jpg
Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện vô số ngọn đồi có đường kính 50 m và cao 10 m chứa băng. Chúng rất giống pingo, g̣ đất chứa đầy băng trên đất liền.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/6339172d9a6f73312a7e .jpg
Kết quả khảo sát khu vực nhỏ hơn ở đáy biển vào năm 2013 và 2017 cho phép nhóm nghiên cứu t́m hiểu các thay đổi kỹ hơn. Evgeny Chuvilin, nhà khoa học ở Viện Skoltech tại Russia, tỏ ra bất ngờ khi thấy những thay đổi diễn ra trong thời gian ngắn như vậy.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/16cf60dbed9904c75d88 .jpg
Miệng hố khổng lồ xuất hiện tại nhiều nơi ở vùng Bắc Cực của Nga khi các túi khí methane trong ḷng đất phát nổ. Tuy nhiên, Paull và cộng sự cho rằng hố sụt dưới biển có nguồn gốc khác. Họ không t́m thấy đất đá trên đáy biển bắn ra từ vụ nổ.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/fe208f340276eb28b267 .jpg
Ngoài ra, nước lợ ở gần đáy biển chứng tỏ nước biển bị trộn lẫn với nước ngầm và đất đóng băng vĩnh cửu không phải hệ thống khép kín có thể tích tụ áp suất lớn quá mức. Nhóm nghiên cứu cũng không phát hiện lượng methane lớn ở nước ngầm ṛ rỉ.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/a194d1805cc2b59cecd3 .jpg
Nhiều thay đổi về cảnh quan vùng cực gắn liền với nhiệt độ ấm hơn do khủng hoảng khí hậu. Bắc Cực đang ấm lên nhanh gấp hai lần mức trung b́nh toàn cầu. Tuy nhiên, nhóm tác giả nghiên cứu cho biết những thay đổi mà họ mô tả không thể lư giải bằng hiện tượng biến đổi khí hậu do con người gây ra.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/cdc9bedd339fdac1838e .jpg
"Do đây là nghiên cứu đầu tiên về sự tan ră của lớp đất đóng băng vĩnh cửu dưới biển, chúng tôi không có dữ liệu dài hạn về nhiệt độ đáy biển trong vùng. Dữ liệu mà chúng tôi có không thể hiện xu hướng ấm lên trong nước biển ở độ sâu 150 m", Paull nói.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/bd8040ed2badc2f39bbc .jpg
Thay vào đó, các hố mới phát hiện nhiều khả năng thay đổi về khí hậu chậm và lâu đời hơn xảy ra suốt hàng ngh́n năm qua từ kỷ băng hà cuối cùng.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/10116205ef4706195f56 .jpg
Nhiệt lượng ở hệ thống nước ngầm di chuyển chậm răi góp phần vào sự tan ră của lớp đất đóng băng vĩnh cửu dưới biển, tạo ra những hố sụt lớn ở vài khu vực, Paull giải thích. Những hốc nước thay thế băng bên trong đất đóng băng. Khi các hốc này sụp đổ, hố sụt lớn h́nh thành nhanh chóng.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/bff3d2e75fa5b6fbefb4 .jpg
G̣ đất giống pingo được tạo ra khi nước lợ tạo bởi đất đóng băng tan ră phun lên trên và đóng băng. Tuy nhóm nghiên cứu chưa thể xác định nhiệt độ của nước ngầm, nếu mức nhiệt vào khoảng 1 độ C, nó có thể làm chảy cột băng qua hàng ngh́n năm.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/4c15febd72ff9ba1c2ee .jpg
Kết quả lập bản đồ biển Beaufort ở Canada, sử dụng phương tiện điều khiển từ xa dưới nước và sóng âm từ tàu, hé lộ những thay đổi quan trọng do lớp đất đóng băng vĩnh cửu tan chảy bên dưới đáy biển.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/bac2e1cb6d8984d7dd98 .jpg
Thay đổi mà các nhà khoa học quan sát diễn ra từ năm 2010 đến 2019. Họ đă tiến hành 4 lần khảo sát lập bản đồ trên khu vực rộng tới 26 km. Đây là lần đầu tiên một khu vực đóng băng vĩnh cửu dưới nước được khảo sát theo cách này.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/5a404f050e46e718be57 .jpg
Trên đất liền, đất đóng băng vĩnh cửu tan chảy khiến cảnh quan Bắc Cực thay đổi mạnh, bao gồm sụt đất, sự h́nh thành và biến mất của các hồ, sự xuất hiện của g̣ đất gọi là pingo, các miệng hố sụt khổng lồ h́nh thành do khí methane phát nổ.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/9db9e1ad6cef85b1dcfe .jpg
Những thay đổi đó ảnh hưởng tới cơ sở hạ tầng như đường sá và đường ống, theo nhà địa chất học hải dương Charlie Paull ở Viện nghiên cứu thủy cung vịnh Monterey, một trong những tác giả chính của nghiên cứu.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/212c5838d57a3c24656b .jpg
Đất đóng băng vĩnh cửu nằm bên dưới khoảng 1/4 đất đai ở Bắc bán cầu, bao gồm các khu vực rộng lớn dưới biển. Đó là do vào cuối kỷ băng hà gần nhất cách đây khoảng 12.000 năm, nhiều dài đất đóng băng bị ch́m khi sông băng tan chảy và mực nước biển dâng lên.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/726d0a79873b6e65372a .jpg
Trên khu vực nghiên cứu rộng 26 km vuông, nhóm nghiên cứu t́m thấy 41 hố dốc trước đây không tồn tại. Các hố có h́nh tṛn hoặc oval, sâu trung b́nh 6,7 m. Thay đổi lớn nhất là một vùng lơm sâu 29 m, dài 225 m và rộng 95 m, lớn ngang một khu phố với nhiều ṭa nhà 6 tầng.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/b7e2cdf640b4a9eaf0a5 .jpg
Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện vô số ngọn đồi có đường kính 50 m và cao 10 m chứa băng. Chúng rất giống pingo, g̣ đất chứa đầy băng trên đất liền.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/6339172d9a6f73312a7e .jpg
Kết quả khảo sát khu vực nhỏ hơn ở đáy biển vào năm 2013 và 2017 cho phép nhóm nghiên cứu t́m hiểu các thay đổi kỹ hơn. Evgeny Chuvilin, nhà khoa học ở Viện Skoltech tại Russia, tỏ ra bất ngờ khi thấy những thay đổi diễn ra trong thời gian ngắn như vậy.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/16cf60dbed9904c75d88 .jpg
Miệng hố khổng lồ xuất hiện tại nhiều nơi ở vùng Bắc Cực của Nga khi các túi khí methane trong ḷng đất phát nổ. Tuy nhiên, Paull và cộng sự cho rằng hố sụt dưới biển có nguồn gốc khác. Họ không t́m thấy đất đá trên đáy biển bắn ra từ vụ nổ.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/fe208f340276eb28b267 .jpg
Ngoài ra, nước lợ ở gần đáy biển chứng tỏ nước biển bị trộn lẫn với nước ngầm và đất đóng băng vĩnh cửu không phải hệ thống khép kín có thể tích tụ áp suất lớn quá mức. Nhóm nghiên cứu cũng không phát hiện lượng methane lớn ở nước ngầm ṛ rỉ.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/a194d1805cc2b59cecd3 .jpg
Nhiều thay đổi về cảnh quan vùng cực gắn liền với nhiệt độ ấm hơn do khủng hoảng khí hậu. Bắc Cực đang ấm lên nhanh gấp hai lần mức trung b́nh toàn cầu. Tuy nhiên, nhóm tác giả nghiên cứu cho biết những thay đổi mà họ mô tả không thể lư giải bằng hiện tượng biến đổi khí hậu do con người gây ra.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/cdc9bedd339fdac1838e .jpg
"Do đây là nghiên cứu đầu tiên về sự tan ră của lớp đất đóng băng vĩnh cửu dưới biển, chúng tôi không có dữ liệu dài hạn về nhiệt độ đáy biển trong vùng. Dữ liệu mà chúng tôi có không thể hiện xu hướng ấm lên trong nước biển ở độ sâu 150 m", Paull nói.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/bd8040ed2badc2f39bbc .jpg
Thay vào đó, các hố mới phát hiện nhiều khả năng thay đổi về khí hậu chậm và lâu đời hơn xảy ra suốt hàng ngh́n năm qua từ kỷ băng hà cuối cùng.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/10116205ef4706195f56 .jpg
Nhiệt lượng ở hệ thống nước ngầm di chuyển chậm răi góp phần vào sự tan ră của lớp đất đóng băng vĩnh cửu dưới biển, tạo ra những hố sụt lớn ở vài khu vực, Paull giải thích. Những hốc nước thay thế băng bên trong đất đóng băng. Khi các hốc này sụp đổ, hố sụt lớn h́nh thành nhanh chóng.
https://photo-baomoi.zadn.vn/w700_r1/2022_03_19_180_42067 425/bff3d2e75fa5b6fbefb4 .jpg
G̣ đất giống pingo được tạo ra khi nước lợ tạo bởi đất đóng băng tan ră phun lên trên và đóng băng. Tuy nhóm nghiên cứu chưa thể xác định nhiệt độ của nước ngầm, nếu mức nhiệt vào khoảng 1 độ C, nó có thể làm chảy cột băng qua hàng ngh́n năm.