Cupcake01
04-19-2022, 02:23
Chuyên gia Tayfun Ozberk cho biết, mặc dù chưa thể khẳng định 100% nhưng gần như chắc chắn đây là nguyên nhân dẫn tới thảm kịch của tàu Moskva - niềm tự hào của nước Nga.
Dưới đây là bài phân tích của chuyên gia Tayfun Ozberk đăng trên tờ Naval News:
Sau khi bị bắn cháy hôm 13/4, tuần dương hạm Moskva - một trong những con tàu quan trọng nhất của Hải quân Nga – đă bị ch́m ở Biển Đen hôm 14/4 trong quá tŕnh được kéo về cảng Sevastopol.
Trước khi truyền thông Nga thông báo về vụ hỏa hoạn và công tác sơ tán thủy thủ trên tàu, lực lượng Ukraine tuyên bố họ đă tấn công tàu Moskva bằng tên lửa chống hạm Neptune tự sản xuất.
Nga thông báo về vụ ch́m tàu Moskva sau khi "chiến đấu" với ngọn lửa và thiệt hại trong hơn 1 ngày. Hôm 17/4, Bộ Quốc pḥng Nga đăng tải trên mạng xă hội đoạn video về một buổi lễ dành cho tàu tuần dương Moskva, cho thấy khoảng 240 người – một nửa thủy thủ đoàn trên tàu – c̣n sống sót.
Nga lần đầu công bố video các thủy thủ trên soái hạm Moskva bị ch́m.
Theo tờ Guardian (Anh), hăng thông tấn Tass của Nga đă đăng một bản tin về tàu Moskva, trong đó nói rằng "toàn bộ thủy thủ đoàn đă được sơ tán".
Bản tin sau đó được sửa lại và bỏ chữ "toàn bộ", làm dấy lên suy đoán có thể đă có nhiều người thiệt mạng khi kho đạn trên tàu phát nổ [nguyên nhân dẫn tới thảm họa đối với tàu Moskva theo phía Nga công bố].
Hiện đang có rất nhiều thông tin trái ngược vè sự vụ này. Ví dụ như điều ǵ đă gây ra cháy nổ? Tại sao tàu Moskva không thể phát hiện tên lửa đang bay tới? Làm thế nào chỉ với 2 tên lửa chống hạm lại có thể đánh ch́m một tàu tuần dương 12.000 tấn? Và làm sao mà tên lửa Neptune, không hề được triển khai từ khi cuộc chiến ở Ukraine bắt đầu, lại được bắn ra trong cuộc tấn công này?
Điều ǵ gây ra vụ cháy? Nổ kho đạn hay do tên lửa Neptune?
Nga tuyên bố một vụ nổ kho đạn đă gây ra hỏa hoạn trên tàu, trong khi Ukraine nói rằng họ đă bắn trúng tàu Moskva bằng 2 tên lửa chống hạm Neptune. Nga chưa đưa ra b́nh luận nào về vụ tấn công bằng tên lửa, trong khi tiếp tục khẳng định con tàu bốc cháy do một vụ nổ trên tàu, và ch́m do thời tiết giông băo trong quá tŕnh được kéo về cảng.
Các tuyên bố của Nga có phần không nhất quán. Khi một con tàu khổng lồ như Moskva ra khơi, việc kho đạn trên tàu phát nổ, nhấn ch́m toàn bộ con tàu trong biển lửa mà không có tác động từ hỏa lực bên ngoài là điều chưa từng có tiền lệ.
Hơn nữa, thời tiết ở Biển Đen trong quá tŕnh tàu Moskva được lai dắt về cảng không hề tệ như Nga tuyên bố. Độ cao của sóng vào thời điểm đó chỉ khoảng 1 mét, tốc độ gió khoảng 14 hải lư/giờ, cho thấy thời tiết và điều kiện biển ở mức ôn ḥa.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2040656&stc=1&d=1650334935
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2040657&stc=1&d=1650334935
H́nh ảnh đầu tiên hiển thị chiều cao và hướng của sóng, h́nh ảnh thứ hai hiển thị trạng thái gió khi tàu Moskova được kéo về cảng Sevastopol. Nguồn: Naval News
Báo cáo về vụ hỏa hoạn trên tàu Moskva được các phương tiện truyền thông nhà nước của Nga đưa ra chỉ vài giờ sau khi Ukraine tuyên bố rằng con tàu này đă trúng tên lửa chống hạm của họ. Các báo cáo mâu thuẫn của Nga và thời điểm xảy ra vụ việc đă củng cố quan điểm cho rằng tuyên bố của Ukraine là chính xác.
Tuy nhiên, cuộc tấn công của Ukraine bằng tên lửa Neptune là một vấn đề gây ṭ ṃ khác.
Theo thông thông báo của Bộ Quốc pḥng Ukraine hồi tháng 12/2021, quá tŕnh chuyển giao các tên lửa chống hạm này dự kiến sẽ bắt đầu trong tháng 4/2022. Song, chiến tranh đă bùng nổ toàn diện ngay từ tháng Hai, do đó không rơ liệu Ukraine đă có các tên lửa Neptune trong kho vũ khí hay chưa.
Các hoạt động không bị hạn chế của Hạm đội Biển Đen [Nga] gần lănh hải Ukraine củng cố quan điểm cho rằng các đợt chuyển giao tên lửa Neptune đă thất bại do điều kiện thời chiến.
Nhiều người tin rằng, nếu Ukraine thực sự đă có các tên lửa này, họ đă thiết lập vùng chống tiếp cận/chống xâm nhập (A2/AD), khiến lực lượng Nga phải lưỡng lự khi tiếp cận bờ biển của Ukraine do lo sợ bị tên lửa tấn công.
Song, việc tên lửa Neptune không được sử dụng trong suốt 45 ngày kể từ khi bắt đầu cuộc chiến lại dẫn tới suy đoán rằng tên lửa đă được chuẩn bị để đạt tới khả năng hoạt động ban đầu (IOC) trong thời gian này, và vụ tấn công mở màn nhằm vào soái hạm của Hạm đội Biển Đen đă được thực hiện để lợi dụng hiệu ứng bất ngờ trong sương khói chiến tranh.
UAV TB2 đánh lạc hướng để Neptune tấn công tàu Moskva?
Trong bối cảnh không có những tuyên bố rơ ràng từ phía các bên liên quan, trên mạng xă hội đă lan truyền một số suy đoán cho rằng tàu tuần dương Moskva "bận" theo dơi máy bay không người lái (UAV) TB2 Bayraktar [phương tiện đă gây ra nhiều thiệt hại cho lực lượng Nga kể từ khi bắt đầu cuộc chiến], và phía Ukraine đă tận dụng thời điểm sơ hở này của con tàu để bắn tên lửa.
Cũng có một số suy đoán khác cho rằng tàu Moskva có/từng có duy nhất một radar pḥng không chủ lực (3P41 Volna) để dẫn đường cho tên lửa S-300, với phạm vi quét chỉ 180 độ.
Do đó, phạm vi quét 360 độ sẽ do các radar t́m kiếm đường không tầm xa 3D MR -800 Voshkod/Top Pair [dành cho các tên lửa tầm ngắn SA-8] đảm nhiệm. Tuy nhiên, radar Top Pair đă không phân biệt được các tên lửa Neptune đang bay bám biển với các đỉnh sóng do thời tiết giông băo.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2040658&stc=1&d=1650334935
Tuần dương hạm Moskva trong ảnh vệ tinh thương mại rơ nét nhất chụp ngày 10-4. Do điều kiện thời tiết không thuận lợi, các vệ tinh thương mại không thể chụp được những ǵ đă xảy ra với tàu Moskva trong 4 ngày kế tiếp - Ảnh: REUTERS/MAXAR
Những suy đoán này thiếu cơ sở vững chắc, bởi Moskva là một tàu tuần dương có khả năng pḥng không tốt.
Mặc dù UAV TB2 rất hữu ích trong tác chiến hải quân nhưng các tàu tuần dương loại này được thiết kế để theo dơi và ngăn chặn nhiều mối đe dọa đường không. V́ thế, việc làm tê liệt một tàu tuần dương lớp Slava chỉ bằng một [hoặc nhiều hơn] máy bay không người lái là điều phi thực tế.
Ngoài ra, không hợp lư khi so sánh radar t́m kiếm mục tiêu MR -800 Voshkod/Top Pair với radar theo dơi mục tiêu 3P41 Volna. Trước khi ra đời công nghệ radar quét mảng pha điện tử chủ động (AESA), các tàu chiến sử dụng radar t́m kiếm để phát hiện các mục tiêu tiếp cận đường không.
Nếu kíp vận hành cho rằng mục tiêu đó là mối đe dọa, họ sẽ thao tác truyền dữ liệu cho radar theo dơi để xác định và dẫn hướng các tên lửa pḥng không tới mục tiêu này. Các radar theo dơi sẽ không giữ vai tṛ "phát hiện" mục tiêu, mà là để làm rơ và bám bắt các mục tiêu đă được radar t́m kiếm phát hiện ra. Hai loại radar này là những mảnh ghép phục vụ cùng một mục đích.
Những radar này cũng có thể có một số điểm mù do cấu trúc của tàu, nhưng trên tàu sẽ có các radar khác đảm nhiệm những điểm mù này, tương tự như tàu tuần dương lớp Slava sẽ có nhiều hơn 1 radar (Top Dome, 2 radar Pop Group, 3 radar Bass Tilt, radar điều khiển hỏa lực Kite Screech).
Do vậy, con tàu này có thể liên tục theo dơi các tiếp xúc trên không. Thậm chí khi mục tiêu di chuyển vào điểm mù của radar, kíp vận hành có thể chuyển tiếp dữ liệu tới một thiết bị khác để tiếp tục theo dơi.
Như đă đề cập ở trên, điều kiện ở biển khi đó không ở mức có thể tạo điều kiện cho tên lửa giấu ḿnh trước radar. Ngay cả trên một vùng biển khắc nghiệt, radar t́m kiếm mục tiêu vẫn sẽ phát hiện được những tên lửa này, nó chỉ gặp đôi chút khó khăn trong việc theo dấu mục tiêu do biển biến động. Khi sóng biển cao, tên lửa cũng sẽ bay cao hơn do thiết bị đo độ cao của tên lửa sẽ điều chỉnh độ cao bay theo đỉnh sóng.
Tàu tuần dương lớp Slava c̣n được trang bị 4 hệ thống hỗ trợ điện tử Rum Tub, có thể phát hiện đầu ḍ radar của tên lửa chống hạm Neptune. Sau khi phát hiện đầu ḍ radar của tên lửa, con tàu Nga sẽ có 2 phút để pḥng thủ.
Đó là chưa kể tàu Moskva c̣n được trang bị hệ thống vũ khí tầm gần với pháo hạm AK-630 có radar riêng, có khả năng tự phát hiện và tấn công tên lửa đang bay tới.
Một chuỗi sơ suất của Nga
Tuần dương hạm Moskva có đủ cảm biến và vũ khí để đối phó với tên lửa chống hạm và được cho là sẽ hoạt động tốt hơn trước các mối đe dọa đường không. Tất nhiên, đây là nhận định trên lư thuyết, v́ mức độ sẵn sàng và khả năng hoạt động của các loại cảm biến/vũ khí đó không được công khai.
Tuy nhiên, tàu Moskva quả thực đă đảm nhiệm vai tṛ cung cấp khả năng pḥng không trong khu vực mà nó hoạt động, tức là con tàu không chỉ tự bảo vệ ḿnh, mà c̣n bảo vệ các tàu khác của Nga ở Biển Đen trước các mối đe dọa đường không.
Trái với suy nghĩ của nhiều người, quy tŕnh pḥng thủ tên lửa chống hạm (ASMD) không chỉ đơn thuần là nhấn nút khai hỏa.
Trước hết, t́nh báo quân sự phải cung cấp thông tin rất chính xác về tên lửa của đối phương. Ngoài ra, các vũ khí và cảm biến được sử dụng cho ASMD trên tàu phải hoạt động, thậm chí hoạt động tốt, và được bảo dưỡng đầy đủ. Bên cạnh đó, kíp vận hành cũng phải được đào tạo bài bản.
Do các tàu chỉ có vài phút để phản ứng sau khi phát hiện tên lửa bay tới [gần như không có thời gian suy nghĩ] nên các biện pháp pḥng thủ phải được kích hoạt ngay lập tức, chỉ những nhân sự được đào tạo bài bản mới có thể thực hiện được điều đó.
T́nh báo kém
Sai lầm đầu tiên và nghiêm trọng nhất của Nga trong t́nh huống này là thiếu thông tin t́nh báo. Xét về kích thước của tên lửa, đó không phải là khí tài có thể dễ dàng ngụy trang, do đó t́nh báo Nga phải phát hiện ra chúng.
Trong suốt 1 tháng rưỡi, Hạm đội Biển Đen của Nga đă hoạt động trong tầm bắn của tên lửa này mà không hề hay biết, họ tin rằng Ukraine không có thứ vũ khí có thể đe dọa các tàu của họ.
Trong thời gian đó, Ukraine đă nhận tên lửa, lên kế hoạch tấn công và t́nh báo Nga không thể phát hiện ra chúng.
Hệ thống cảm biến và vũ khí không hoạt động tốt
Như đă đề cập ở trên, tàu tuần dương Moskva được kỳ vọng sẽ hoạt động tốt hơn khi đối mặt với các tên lửa Neptune.
Hiện không có tài liệu nào nói về việc tàu tuần dương Moskva đă tự vệ trước tên lửa Neptune, hay về những ǵ đă xảy ra trên con tàu vào thời điểm đó nhưng chí ít th́ con tàu cũng nên phát hiện ra tên lửa dù có muộn, và phản công bằng vũ khí pḥng thủ tầm gần (CIWS) ngay cả khi nó không có đủ thời gian để tự vệ bằng tên lửa pḥng không.
Ở t́nh huống này, khả năng đầu tiên là tên lửa Neptune đă không bị phát hiện. Khả năng thứ hai là tên lửa này không thể bị đánh chặn ngay cả khi bị phát hiện. Điều này đồng nghĩa hệ thống hỗ trợ điện tử (ESM) của tàu đă không cung cấp thông tin cảnh báo sớm cần thiết, radar trên tàu không phát hiện ra mối đe dọa, hoặc pháo hạm của tàu không sẵn sàng khai hỏa, mặc dù các cảm biến đă theo dơi được mối đe dọa.
Tŕnh độ đào tạo chưa đủ tốt
Đối với các tàu chiến, công tác huấn luyện thủy thủ đoàn là mối quan tâm hàng đầu. Các khóa đào tạo nên được tổ chức liên tục bởi những thủy thủ hoạt động tại các vị trí khác nhau trên tàu trong quá tŕnh pḥng thủ tên lửa chống hạm (ASMD) phải có phản ứng nhanh chóng mà không cần chờ lệnh.
Việc tàu Moskva không ngăn chặn được tên lửa chứng tỏ kíp vận hành tàu không chỉ thiếu thông tin t́nh báo, mà c̣n không chuẩn bị thể chất và tinh thần ở mức đủ tốt cho những sự vụ như thế này.
Không có thông tin nào về việc mồi bẫy đă được phóng đi, thiết bị gây nhiễu điện tử được kích hoạt, sự cơ động của tàu Moskva, hay những phản ứng cần thiết của kíp vận hành trên tàu với vũ khí sau khi tên lửa của Ukraine được phóng đi. Thế nhưng, việc con tàu "có năng lực mạnh mẽ" này bất lực trước một cuộc tấn công nằm dưới tầm ngăn chặn của nó cho thấy kíp vận hành của Nga chưa được đào tạo đủ tốt.
Một vấn đề khác cũng liên quan tới công tác đào tạo/huấn luyện là khả năng chữa cháy và kiểm soát thiệt hại. Tàu tuần dương 12.000 tấn thường không thể bị đánh ch́m chỉ với 2 tên lửa. Ngay cả khi bị bắn trúng, con tàu phần lớn khả năng sẽ chỉ rơi vào trạng thái không hoạt động được.
Tất nhiên, vị trí tấn công của tên lửa Neptune cũng là một yếu tố. Nếu nó bắn trúng gần khu chứa ngư lôi hay ống phóng tên lửa th́ sức công phá của vụ nổ có thể được khuếch đại. Tuy nhiên, một con tàu cỡ lớn như vậy phải được chuẩn bị cho các t́nh huống tương tự.
Thực tế cho thấy vài giờ sau khi vụ việc xảy ra, thủy thủ đoàn đă được sơ tán, và con tàu đă ch́m nghỉm vào ngày hôm sau. Trong t́nh huống này, có thể thấy thủy thủ đoàn trên tàu đă không đủ khả năng chữa cháy và cứu tàu.
Đáng nói, vào thời điểm xảy ra vụ nổ, tàu tuần dương Moskva ở cách căn cứ Sevastopol không xa, cho phép nó có được sự hỗ trợ từ bên ngoài.
Những thiếu sót này có thể được biểu hiện dưới nhiều h́nh thức. Khi có thêm thông tin, sẽ có thể phát triển các cách diễn giải chính xác hơn về vụ việc và rút ra những bài học cần thiết. Tuy nhiên, việc Nga để mất soái hạm trước một quốc gia thậm chí không c̣n lực lượng hải quân sẽ đi vào lịch sử, và người Nga sẽ c̣n tiếc thương tuần dương hạm Moskva trong nhiều năm tới.
VietBF @ Sưu tầm
Dưới đây là bài phân tích của chuyên gia Tayfun Ozberk đăng trên tờ Naval News:
Sau khi bị bắn cháy hôm 13/4, tuần dương hạm Moskva - một trong những con tàu quan trọng nhất của Hải quân Nga – đă bị ch́m ở Biển Đen hôm 14/4 trong quá tŕnh được kéo về cảng Sevastopol.
Trước khi truyền thông Nga thông báo về vụ hỏa hoạn và công tác sơ tán thủy thủ trên tàu, lực lượng Ukraine tuyên bố họ đă tấn công tàu Moskva bằng tên lửa chống hạm Neptune tự sản xuất.
Nga thông báo về vụ ch́m tàu Moskva sau khi "chiến đấu" với ngọn lửa và thiệt hại trong hơn 1 ngày. Hôm 17/4, Bộ Quốc pḥng Nga đăng tải trên mạng xă hội đoạn video về một buổi lễ dành cho tàu tuần dương Moskva, cho thấy khoảng 240 người – một nửa thủy thủ đoàn trên tàu – c̣n sống sót.
Nga lần đầu công bố video các thủy thủ trên soái hạm Moskva bị ch́m.
Theo tờ Guardian (Anh), hăng thông tấn Tass của Nga đă đăng một bản tin về tàu Moskva, trong đó nói rằng "toàn bộ thủy thủ đoàn đă được sơ tán".
Bản tin sau đó được sửa lại và bỏ chữ "toàn bộ", làm dấy lên suy đoán có thể đă có nhiều người thiệt mạng khi kho đạn trên tàu phát nổ [nguyên nhân dẫn tới thảm họa đối với tàu Moskva theo phía Nga công bố].
Hiện đang có rất nhiều thông tin trái ngược vè sự vụ này. Ví dụ như điều ǵ đă gây ra cháy nổ? Tại sao tàu Moskva không thể phát hiện tên lửa đang bay tới? Làm thế nào chỉ với 2 tên lửa chống hạm lại có thể đánh ch́m một tàu tuần dương 12.000 tấn? Và làm sao mà tên lửa Neptune, không hề được triển khai từ khi cuộc chiến ở Ukraine bắt đầu, lại được bắn ra trong cuộc tấn công này?
Điều ǵ gây ra vụ cháy? Nổ kho đạn hay do tên lửa Neptune?
Nga tuyên bố một vụ nổ kho đạn đă gây ra hỏa hoạn trên tàu, trong khi Ukraine nói rằng họ đă bắn trúng tàu Moskva bằng 2 tên lửa chống hạm Neptune. Nga chưa đưa ra b́nh luận nào về vụ tấn công bằng tên lửa, trong khi tiếp tục khẳng định con tàu bốc cháy do một vụ nổ trên tàu, và ch́m do thời tiết giông băo trong quá tŕnh được kéo về cảng.
Các tuyên bố của Nga có phần không nhất quán. Khi một con tàu khổng lồ như Moskva ra khơi, việc kho đạn trên tàu phát nổ, nhấn ch́m toàn bộ con tàu trong biển lửa mà không có tác động từ hỏa lực bên ngoài là điều chưa từng có tiền lệ.
Hơn nữa, thời tiết ở Biển Đen trong quá tŕnh tàu Moskva được lai dắt về cảng không hề tệ như Nga tuyên bố. Độ cao của sóng vào thời điểm đó chỉ khoảng 1 mét, tốc độ gió khoảng 14 hải lư/giờ, cho thấy thời tiết và điều kiện biển ở mức ôn ḥa.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2040656&stc=1&d=1650334935
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2040657&stc=1&d=1650334935
H́nh ảnh đầu tiên hiển thị chiều cao và hướng của sóng, h́nh ảnh thứ hai hiển thị trạng thái gió khi tàu Moskova được kéo về cảng Sevastopol. Nguồn: Naval News
Báo cáo về vụ hỏa hoạn trên tàu Moskva được các phương tiện truyền thông nhà nước của Nga đưa ra chỉ vài giờ sau khi Ukraine tuyên bố rằng con tàu này đă trúng tên lửa chống hạm của họ. Các báo cáo mâu thuẫn của Nga và thời điểm xảy ra vụ việc đă củng cố quan điểm cho rằng tuyên bố của Ukraine là chính xác.
Tuy nhiên, cuộc tấn công của Ukraine bằng tên lửa Neptune là một vấn đề gây ṭ ṃ khác.
Theo thông thông báo của Bộ Quốc pḥng Ukraine hồi tháng 12/2021, quá tŕnh chuyển giao các tên lửa chống hạm này dự kiến sẽ bắt đầu trong tháng 4/2022. Song, chiến tranh đă bùng nổ toàn diện ngay từ tháng Hai, do đó không rơ liệu Ukraine đă có các tên lửa Neptune trong kho vũ khí hay chưa.
Các hoạt động không bị hạn chế của Hạm đội Biển Đen [Nga] gần lănh hải Ukraine củng cố quan điểm cho rằng các đợt chuyển giao tên lửa Neptune đă thất bại do điều kiện thời chiến.
Nhiều người tin rằng, nếu Ukraine thực sự đă có các tên lửa này, họ đă thiết lập vùng chống tiếp cận/chống xâm nhập (A2/AD), khiến lực lượng Nga phải lưỡng lự khi tiếp cận bờ biển của Ukraine do lo sợ bị tên lửa tấn công.
Song, việc tên lửa Neptune không được sử dụng trong suốt 45 ngày kể từ khi bắt đầu cuộc chiến lại dẫn tới suy đoán rằng tên lửa đă được chuẩn bị để đạt tới khả năng hoạt động ban đầu (IOC) trong thời gian này, và vụ tấn công mở màn nhằm vào soái hạm của Hạm đội Biển Đen đă được thực hiện để lợi dụng hiệu ứng bất ngờ trong sương khói chiến tranh.
UAV TB2 đánh lạc hướng để Neptune tấn công tàu Moskva?
Trong bối cảnh không có những tuyên bố rơ ràng từ phía các bên liên quan, trên mạng xă hội đă lan truyền một số suy đoán cho rằng tàu tuần dương Moskva "bận" theo dơi máy bay không người lái (UAV) TB2 Bayraktar [phương tiện đă gây ra nhiều thiệt hại cho lực lượng Nga kể từ khi bắt đầu cuộc chiến], và phía Ukraine đă tận dụng thời điểm sơ hở này của con tàu để bắn tên lửa.
Cũng có một số suy đoán khác cho rằng tàu Moskva có/từng có duy nhất một radar pḥng không chủ lực (3P41 Volna) để dẫn đường cho tên lửa S-300, với phạm vi quét chỉ 180 độ.
Do đó, phạm vi quét 360 độ sẽ do các radar t́m kiếm đường không tầm xa 3D MR -800 Voshkod/Top Pair [dành cho các tên lửa tầm ngắn SA-8] đảm nhiệm. Tuy nhiên, radar Top Pair đă không phân biệt được các tên lửa Neptune đang bay bám biển với các đỉnh sóng do thời tiết giông băo.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2040658&stc=1&d=1650334935
Tuần dương hạm Moskva trong ảnh vệ tinh thương mại rơ nét nhất chụp ngày 10-4. Do điều kiện thời tiết không thuận lợi, các vệ tinh thương mại không thể chụp được những ǵ đă xảy ra với tàu Moskva trong 4 ngày kế tiếp - Ảnh: REUTERS/MAXAR
Những suy đoán này thiếu cơ sở vững chắc, bởi Moskva là một tàu tuần dương có khả năng pḥng không tốt.
Mặc dù UAV TB2 rất hữu ích trong tác chiến hải quân nhưng các tàu tuần dương loại này được thiết kế để theo dơi và ngăn chặn nhiều mối đe dọa đường không. V́ thế, việc làm tê liệt một tàu tuần dương lớp Slava chỉ bằng một [hoặc nhiều hơn] máy bay không người lái là điều phi thực tế.
Ngoài ra, không hợp lư khi so sánh radar t́m kiếm mục tiêu MR -800 Voshkod/Top Pair với radar theo dơi mục tiêu 3P41 Volna. Trước khi ra đời công nghệ radar quét mảng pha điện tử chủ động (AESA), các tàu chiến sử dụng radar t́m kiếm để phát hiện các mục tiêu tiếp cận đường không.
Nếu kíp vận hành cho rằng mục tiêu đó là mối đe dọa, họ sẽ thao tác truyền dữ liệu cho radar theo dơi để xác định và dẫn hướng các tên lửa pḥng không tới mục tiêu này. Các radar theo dơi sẽ không giữ vai tṛ "phát hiện" mục tiêu, mà là để làm rơ và bám bắt các mục tiêu đă được radar t́m kiếm phát hiện ra. Hai loại radar này là những mảnh ghép phục vụ cùng một mục đích.
Những radar này cũng có thể có một số điểm mù do cấu trúc của tàu, nhưng trên tàu sẽ có các radar khác đảm nhiệm những điểm mù này, tương tự như tàu tuần dương lớp Slava sẽ có nhiều hơn 1 radar (Top Dome, 2 radar Pop Group, 3 radar Bass Tilt, radar điều khiển hỏa lực Kite Screech).
Do vậy, con tàu này có thể liên tục theo dơi các tiếp xúc trên không. Thậm chí khi mục tiêu di chuyển vào điểm mù của radar, kíp vận hành có thể chuyển tiếp dữ liệu tới một thiết bị khác để tiếp tục theo dơi.
Như đă đề cập ở trên, điều kiện ở biển khi đó không ở mức có thể tạo điều kiện cho tên lửa giấu ḿnh trước radar. Ngay cả trên một vùng biển khắc nghiệt, radar t́m kiếm mục tiêu vẫn sẽ phát hiện được những tên lửa này, nó chỉ gặp đôi chút khó khăn trong việc theo dấu mục tiêu do biển biến động. Khi sóng biển cao, tên lửa cũng sẽ bay cao hơn do thiết bị đo độ cao của tên lửa sẽ điều chỉnh độ cao bay theo đỉnh sóng.
Tàu tuần dương lớp Slava c̣n được trang bị 4 hệ thống hỗ trợ điện tử Rum Tub, có thể phát hiện đầu ḍ radar của tên lửa chống hạm Neptune. Sau khi phát hiện đầu ḍ radar của tên lửa, con tàu Nga sẽ có 2 phút để pḥng thủ.
Đó là chưa kể tàu Moskva c̣n được trang bị hệ thống vũ khí tầm gần với pháo hạm AK-630 có radar riêng, có khả năng tự phát hiện và tấn công tên lửa đang bay tới.
Một chuỗi sơ suất của Nga
Tuần dương hạm Moskva có đủ cảm biến và vũ khí để đối phó với tên lửa chống hạm và được cho là sẽ hoạt động tốt hơn trước các mối đe dọa đường không. Tất nhiên, đây là nhận định trên lư thuyết, v́ mức độ sẵn sàng và khả năng hoạt động của các loại cảm biến/vũ khí đó không được công khai.
Tuy nhiên, tàu Moskva quả thực đă đảm nhiệm vai tṛ cung cấp khả năng pḥng không trong khu vực mà nó hoạt động, tức là con tàu không chỉ tự bảo vệ ḿnh, mà c̣n bảo vệ các tàu khác của Nga ở Biển Đen trước các mối đe dọa đường không.
Trái với suy nghĩ của nhiều người, quy tŕnh pḥng thủ tên lửa chống hạm (ASMD) không chỉ đơn thuần là nhấn nút khai hỏa.
Trước hết, t́nh báo quân sự phải cung cấp thông tin rất chính xác về tên lửa của đối phương. Ngoài ra, các vũ khí và cảm biến được sử dụng cho ASMD trên tàu phải hoạt động, thậm chí hoạt động tốt, và được bảo dưỡng đầy đủ. Bên cạnh đó, kíp vận hành cũng phải được đào tạo bài bản.
Do các tàu chỉ có vài phút để phản ứng sau khi phát hiện tên lửa bay tới [gần như không có thời gian suy nghĩ] nên các biện pháp pḥng thủ phải được kích hoạt ngay lập tức, chỉ những nhân sự được đào tạo bài bản mới có thể thực hiện được điều đó.
T́nh báo kém
Sai lầm đầu tiên và nghiêm trọng nhất của Nga trong t́nh huống này là thiếu thông tin t́nh báo. Xét về kích thước của tên lửa, đó không phải là khí tài có thể dễ dàng ngụy trang, do đó t́nh báo Nga phải phát hiện ra chúng.
Trong suốt 1 tháng rưỡi, Hạm đội Biển Đen của Nga đă hoạt động trong tầm bắn của tên lửa này mà không hề hay biết, họ tin rằng Ukraine không có thứ vũ khí có thể đe dọa các tàu của họ.
Trong thời gian đó, Ukraine đă nhận tên lửa, lên kế hoạch tấn công và t́nh báo Nga không thể phát hiện ra chúng.
Hệ thống cảm biến và vũ khí không hoạt động tốt
Như đă đề cập ở trên, tàu tuần dương Moskva được kỳ vọng sẽ hoạt động tốt hơn khi đối mặt với các tên lửa Neptune.
Hiện không có tài liệu nào nói về việc tàu tuần dương Moskva đă tự vệ trước tên lửa Neptune, hay về những ǵ đă xảy ra trên con tàu vào thời điểm đó nhưng chí ít th́ con tàu cũng nên phát hiện ra tên lửa dù có muộn, và phản công bằng vũ khí pḥng thủ tầm gần (CIWS) ngay cả khi nó không có đủ thời gian để tự vệ bằng tên lửa pḥng không.
Ở t́nh huống này, khả năng đầu tiên là tên lửa Neptune đă không bị phát hiện. Khả năng thứ hai là tên lửa này không thể bị đánh chặn ngay cả khi bị phát hiện. Điều này đồng nghĩa hệ thống hỗ trợ điện tử (ESM) của tàu đă không cung cấp thông tin cảnh báo sớm cần thiết, radar trên tàu không phát hiện ra mối đe dọa, hoặc pháo hạm của tàu không sẵn sàng khai hỏa, mặc dù các cảm biến đă theo dơi được mối đe dọa.
Tŕnh độ đào tạo chưa đủ tốt
Đối với các tàu chiến, công tác huấn luyện thủy thủ đoàn là mối quan tâm hàng đầu. Các khóa đào tạo nên được tổ chức liên tục bởi những thủy thủ hoạt động tại các vị trí khác nhau trên tàu trong quá tŕnh pḥng thủ tên lửa chống hạm (ASMD) phải có phản ứng nhanh chóng mà không cần chờ lệnh.
Việc tàu Moskva không ngăn chặn được tên lửa chứng tỏ kíp vận hành tàu không chỉ thiếu thông tin t́nh báo, mà c̣n không chuẩn bị thể chất và tinh thần ở mức đủ tốt cho những sự vụ như thế này.
Không có thông tin nào về việc mồi bẫy đă được phóng đi, thiết bị gây nhiễu điện tử được kích hoạt, sự cơ động của tàu Moskva, hay những phản ứng cần thiết của kíp vận hành trên tàu với vũ khí sau khi tên lửa của Ukraine được phóng đi. Thế nhưng, việc con tàu "có năng lực mạnh mẽ" này bất lực trước một cuộc tấn công nằm dưới tầm ngăn chặn của nó cho thấy kíp vận hành của Nga chưa được đào tạo đủ tốt.
Một vấn đề khác cũng liên quan tới công tác đào tạo/huấn luyện là khả năng chữa cháy và kiểm soát thiệt hại. Tàu tuần dương 12.000 tấn thường không thể bị đánh ch́m chỉ với 2 tên lửa. Ngay cả khi bị bắn trúng, con tàu phần lớn khả năng sẽ chỉ rơi vào trạng thái không hoạt động được.
Tất nhiên, vị trí tấn công của tên lửa Neptune cũng là một yếu tố. Nếu nó bắn trúng gần khu chứa ngư lôi hay ống phóng tên lửa th́ sức công phá của vụ nổ có thể được khuếch đại. Tuy nhiên, một con tàu cỡ lớn như vậy phải được chuẩn bị cho các t́nh huống tương tự.
Thực tế cho thấy vài giờ sau khi vụ việc xảy ra, thủy thủ đoàn đă được sơ tán, và con tàu đă ch́m nghỉm vào ngày hôm sau. Trong t́nh huống này, có thể thấy thủy thủ đoàn trên tàu đă không đủ khả năng chữa cháy và cứu tàu.
Đáng nói, vào thời điểm xảy ra vụ nổ, tàu tuần dương Moskva ở cách căn cứ Sevastopol không xa, cho phép nó có được sự hỗ trợ từ bên ngoài.
Những thiếu sót này có thể được biểu hiện dưới nhiều h́nh thức. Khi có thêm thông tin, sẽ có thể phát triển các cách diễn giải chính xác hơn về vụ việc và rút ra những bài học cần thiết. Tuy nhiên, việc Nga để mất soái hạm trước một quốc gia thậm chí không c̣n lực lượng hải quân sẽ đi vào lịch sử, và người Nga sẽ c̣n tiếc thương tuần dương hạm Moskva trong nhiều năm tới.
VietBF @ Sưu tầm