vuitoichat
06-04-2022, 12:20
Đối với gần 28 triệu người dân của quốc gia Ả Rập Xê-út, viễn cảnh trên chỉ là một sự phóng đại. Tuy nhiên, với các thành viên trong gia tộc Saud, đó chỉ là một góc rất nhỏ của thực tế khi gia tộc kiểm soát lượng dầu mỏ và tiền mặt trị giá cả ngàn tỷ USD. Một gia tộc có thể khiến cả nền kinh tế thế giới tăng trưởng hoặc lao dốc chỉ với một nút nhấn. Một chiếc Lamborghini hay Range Rover chạy trên mọi nẻo đường cao tốc. Đội chuyên cơ giá cả nửa tỷ USD bay trên bầu trời. Những cột dầu phun ào ạt từ miệng giếng khoan. Đây có lẽ là cách hầu hết mọi người vẫn h́nh dung về cuộc sống thường ngày ở Ả Rập Xê-út.
https://i.postimg.cc/6qJkYbzL/1.webp
Triều đại đầu tiên của Ả Rập Xê-út được thành lập bởi Muhammad bin Saud vào năm 1744. Khi đó, phần lớn lănh thổ của quốc gia này đang bị đế chế Ottoman (ngày nay là Thổ Nhĩ Kỳ) kiểm soát.
Muhammad bin Saud đă xây dựng được quyền lực và danh tiếng sau khi liên minh với một nhà lănh đạo tôn giáo có tên là Muhammad ibn Abd al-Wahhab. Cả hai cùng nhau thành lập phong trào chính trị được gọi là Wahhabism, thiết lập căn cứ tại thành phố Riyadh.
Nhà nước này đă dần mở rộng sau đó và nhanh chóng kiểm soát phần lớn lănh thổ mà ngày nay được biết tới là Ả Rập Xê-út. Tuy nhiên, nó chỉ kéo dài đến năm 1818, trước khi bị người Ottoman tiêu diệt. Trong ṿng 50 năm tiếp theo, gia tộc Saud đă chiến đấu gay gắt với gia tộc đối địch, nhưng cuối cùng đành chịu thất bại và bị đày tới Kuwait.
https://i.postimg.cc/rpRZ3CDh/2.webp
Đầu thế kỷ 19, "Ả Rập" chỉ là một vùng đất chắp vá bị kiểm soát bởi thủ lĩnh của nhiều bộ tộc khác nhau. Năm 1902, Abdul Aziz - hậu duệ nhiều đời của Muhammad bin Saud, người sau này được biết đến là Ibn Saud, đă lănh đạo một nhóm nhỏ của gia tộc tái chiếm Riyadh.
Bị thuyết phục bởi quyết tâm đánh đuổi người Ottoman và thống nhất Ả Rập của Ibn Saud, nhiều thủ lĩnh bộ tộc đă ra tay giúp đỡ. Nhờ vậy, sức ảnh hưởng của ông càng ngày càng lớn.
Ibn Saud và lực lượng nổi dậy của ông không phải là kẻ thù duy nhất tấn công đế chế Ottoman vào thời điểm đó. Năm 1916, đế chế Ottoman cũng đang chiến đấu chống lại người Anh trong Thế chiến 1. Nhận thấy đây là cơ hội để làm suy yếu đế chế Ottoman, người Anh đă hỗ trợ Ibn Saud thống nhất Ả Rập.
https://i.postimg.cc/HW9ZqLLC/3.webp
Ibn Saud
Trong ṿng 10 năm tiếp theo, Ibn Saud đă chiến đấu chống lại các thế lực chống đối ở cả trong và ngoài nước. Đến năm 1926, Ibn Saud tự xưng là Vua của Hejaz - vùng đất phía đông Ả Rập. Khoảng 1 năm sau, ông tiếp tục xưng vương tại vùng đất Nejd, nằm ở trung tâm Ả Rập.
Măi đến năm 1930, lực lượng của Ibn Saud mới đánh bại đối thủ lớn nhất của ḿnh sau một trận chiến khốc liệt kéo dài 2 năm. Với chiến thắng này, ông đă thống nhất Hejaz và Nejd, tạo nên Vương quốc Ả Rập Xê-út. Năm 1932, Ibn Saud chính thức trở thành Quốc vương của vùng đất này.
https://i.postimg.cc/tCRSpH1n/4.webp
Sau 150 năm, cuối cùng Ibn Saud cũng đă hoàn thành tâm nguyện mà tổ tiên giao phó. Tuy nhiên, một vấn đề mới lại nảy sinh.
Sau hàng thập kỷ tiến hành chiến tranh để thống nhất một vùng sa mạc gần như không thể ở được, đến mức một cây xương rồng chẳng thể mọc lên, nhà Saud đă trở nên khánh kiệt. Trên thực tế, toàn bộ vương quốc Ả Rập Xê-út rơi vào cảnh thiếu thốn.
Phần lớn người dân nước này, bao gồm hoàng gia, phải sống dựa vào ngành nông nghiệp c̣n nhiều hạn chế, cũng như doanh thu từ các hoạt động du lịch tại Thánh địa Mecca. T́nh h́nh càng tệ đi sau thời kỳ Đại Suy thoái, khi mà tín đồ Hồi giáo không c̣n tiền để hành hương như mọi năm.
https://i.postimg.cc/bvnL3y5W/5.webp
Trong cơn bĩ cực, nhà Saud đặt niềm tin vào dầu mỏ - thứ mà họ hy vọng sẽ là phao cứu sinh giúp vực dậy toàn bộ đất nước. Thế chiến 1 đă chứng minh nguồn nhiên liệu tự nhiên này sẽ đóng vai tṛ không thể thiếu trong tương lai gần.
Vào thời điểm đó, Mỹ mới là cái tên dẫn đầu về sản lượng "vàng đen" trên thế giới. Người ta tin rằng khu vực Trung Đông không có nhiều mỏ dầu, nếu có cũng chỉ phát hiện ở khu vực Ba Tư (ngày nay là Iran) và Bahrain. Điều này làm chùn bước các ngân hàng nước ngoài, khiến những công ty muốn thăm ḍ dầu khí ở Ả Rập Xê-út không thể vay tiền.
Mặt khác, người dân địa phương vẫn truyền tai nhau về những ngôi làng hẻo lánh ở Ả Rập Xê-út, nơi dầu chảy tràn khắp mặt đất. Điều này đă thôi thúc sự ṭ ṃ của nhà Saud.
Năm 1935, hai công ty Standard Oil và Texas Oil hợp tác với nhau và thành lập thương hiệu CALTEX. Họ đă khoan những mũi thăm ḍ đầu tiên tại Dammam - một ngôi làng phía đông Ả Rập Xê-út.
Sau 3 năm liên tục gặp vấn đề và thất bại, CALTEX đă có một phát hiện làm thay đổi măi măi cục diện của vương quốc Ả Rập Xê-út, khu vực Trung Đông và toàn bộ thế giới.
https://i.postimg.cc/Wz57hhDF/6.webp
Ngày 3/3/1938 đánh dấu cột mốc hết sức quan trọng: lần đầu tiên dầu được phát hiện ở Dammam. Vào thời điểm đó, gia tộc Saud vẫn nghĩ đây chỉ là may mắn ngẫu nhiên. Họ không dám chắc về sự tồn tại của những mỏ dầu khác, mà tin rằng Dammam là nguồn nhiên liệu duy nhất mà ḿnh có.
Năm 1949, Jean Paul Getty - tỷ phú người Mỹ giàu lên từ dầu mỏ - đă có một nước đầu tư tưởng chừng như "điên rồ".
Ông đă bỏ ra 9,5 triệu USD tiền túi (tương đương với 100 triệu USD ngày nay) để độc quyền thăm ḍ dầu khí tại phía đông Ả Rập Xê-út trong ṿng 60 năm. Sau đó, nhà tài phiệt này c̣n chi thêm 30 triệu USD tiền túi (tương đương 300 triệu USD ngày nay) để t́m kiếm "vàng đen".
https://i.postimg.cc/GpvJvM81/7.webp
John Paul Getty
Rốt cuộc, trời cũng không phụ ḷng người. Mảnh đất sa mạc khô cằn năm nào đă trở thành nơi sản xuất 16 triệu thùng dầu mỗi năm. Tỷ phú Getty cũng nhờ vậy mà lọt vào top những người đầu tiên trên thế giới có khối tài sản vượt mốc 1 tỷ USD (chưa tính đến lạm phát).
Sau đó, mỏ dầu Ghawar được phát hiện và bắt đầu đi vào sản xuất vào năm 1951. Hóa ra, đây chính là nơi có trữ lượng dầu thô lớn nhất từng được t́m thấy trên Trái đất. Các chuyên gia dự tính, Ghawar có thể cung cấp khoảng 75-83 tỷ thùng dầu thô cho đến khi cạn kiệt. Hiện tại, 6/30 mỏ dầu lớn nhất thế giới đều hiện diện ở Ả Rập Xê-út.
https://i.postimg.cc/DymrxfJ6/8.webp
Đúng như dự đoán, trong ṿng 50 năm tiếp theo, Ả Rập Xê-út đă vươn ḿnh thành một trong những quốc gia lớn, giàu có và quyền lực nhất thế giới.
Ibn Saud trị v́ vương quốc của ḿnh cho đến khi qua đời vào tháng 11/1953. Ông lấy tới 22 người vợ, sinh được 45 người con trai (nhưng chỉ c̣n 36 người sống sót đến tuổi trưởng thành) và vô vàn con gái.
Ngai vàng của ông tiếp tục được truyền lại cho 5 người con trai khác nhau. Quốc vương hiện tại của Ả Rập Xê-út là Salman bin Abdulaziz. Theo ước tính, nhà Saud hiện đang nắm giữ khối tài sản trị giá 1,4 ngh́n tỷ USD, đứng đầu danh sách những hoàng tộc giàu có nhất thế giới.
https://i.postimg.cc/s2C5fpnH/9.webp
Quốc vương Salman bin Abdulaziz
Đáng ngạc nhiên là, dù nhà Saud có tới 15.000 thành viên hoàng tộc, nhưng phần lớn số tiền khổng lồ này lại nằm trong tay của vỏn vẹn 2.000 người.
Chỉ riêng vị vua 86 tuổi đă sở hữu tới 18 tỷ USD, là thành viên hoàng tộc giàu thứ ba trên thế giới. Tổng tài sản ṛng của con trai ông - Thái tử Mohammed bin Salman - rơi vào khoảng 17,7 tỷ USD.
Năm 2021, Mohammed bin Salman đă bỏ ra 400 triệu USD để mua lại CLB bóng đá Newcastle United. Năm 2019, vị Thái tử này c̣n chi 450 triệu USD chỉ để mua bức họa Salvator Mundi của danh họa Leonardo da Vinci. Trong quá khứ, anh từng gây chú ư khi mua siêu du thuyền Serene trị giá 500 triệu USD, mua lâu đài Pháp với giá 300 triệu USD.
https://i.postimg.cc/KzJT5CmC/10.webp
Thái tử Mohammed bin Salman
Mỗi tháng, tất cả thành viên nhà Saud sẽ nhận được tiền trợ cấp từ khoản doanh thu xuất khẩu dầu mỏ. Toàn bộ quá tŕnh phân bổ được quản lư bởi một văn pḥng trực thuộc Bộ Tài chính Ả Rập Xê-út.
Số tiền mà mỗi thành viên nhận được sẽ phụ thuộc vào mối quan hệ của họ với Quốc vương. Một thành viên hoàng tộc thuộc chi dưới cũng kiếm được ít nhất 800 USD/tháng. Trong khi đó, những thành viên hoàng tộc chi trên có thể nhận tới hàng trăm ngh́n hoặc hàng triệu USD/tháng.
Giống như nhiều tập đoàn khác trên thế giới, các thành viên hoàng tộc sẽ nhận được thêm khoản tiền thưởng dựa trên lợi nhuận từ dầu mỏ của năm đó. Trung b́nh mỗi năm, Bộ Tài chính Ả Rập Xê-út phân bổ khoảng 20-40 tỷ USD tiền trợ cấp và thưởng cho nhà Saud.
https://i.postimg.cc/kXVSxjzh/11.webp
Năm 2015, thái tử đă mua một lâu đài ở Pháp với giá 300 triệu USD.
https://i.postimg.cc/63j7ZR0X/12.webp
Bức tranh Da Vinci trị giá 450 triệu USD mới được Thái tử mua.
Số tiền khổng lồ này sau đó sẽ được nhà Saud sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau.
Các thành viên hoàng tộc đang sở hữu một lượng du thuyền trị giá 300 triệu USD, một lượng chuyên cơ khác trị giá 500 triệu USD. Họ cũng dùng tiền để mua nhiều thứ đồ xa xỉ khác như biệt thự, trang sức, lâu đài, nhà cao tầng, thậm chí là sân vận động hay cả một ḥn đảo.
Lợi nhuận từ dầu mỏ cũng được đổ vào Quỹ Đầu tư Quốc gia của Ả Rập Xê-út. Hiện tại, cơ quan này đang quản lư khối tài sản có tổng trị giá lên tới 757 tỷ USD.
https://i.postimg.cc/6qJkYbzL/1.webp
Triều đại đầu tiên của Ả Rập Xê-út được thành lập bởi Muhammad bin Saud vào năm 1744. Khi đó, phần lớn lănh thổ của quốc gia này đang bị đế chế Ottoman (ngày nay là Thổ Nhĩ Kỳ) kiểm soát.
Muhammad bin Saud đă xây dựng được quyền lực và danh tiếng sau khi liên minh với một nhà lănh đạo tôn giáo có tên là Muhammad ibn Abd al-Wahhab. Cả hai cùng nhau thành lập phong trào chính trị được gọi là Wahhabism, thiết lập căn cứ tại thành phố Riyadh.
Nhà nước này đă dần mở rộng sau đó và nhanh chóng kiểm soát phần lớn lănh thổ mà ngày nay được biết tới là Ả Rập Xê-út. Tuy nhiên, nó chỉ kéo dài đến năm 1818, trước khi bị người Ottoman tiêu diệt. Trong ṿng 50 năm tiếp theo, gia tộc Saud đă chiến đấu gay gắt với gia tộc đối địch, nhưng cuối cùng đành chịu thất bại và bị đày tới Kuwait.
https://i.postimg.cc/rpRZ3CDh/2.webp
Đầu thế kỷ 19, "Ả Rập" chỉ là một vùng đất chắp vá bị kiểm soát bởi thủ lĩnh của nhiều bộ tộc khác nhau. Năm 1902, Abdul Aziz - hậu duệ nhiều đời của Muhammad bin Saud, người sau này được biết đến là Ibn Saud, đă lănh đạo một nhóm nhỏ của gia tộc tái chiếm Riyadh.
Bị thuyết phục bởi quyết tâm đánh đuổi người Ottoman và thống nhất Ả Rập của Ibn Saud, nhiều thủ lĩnh bộ tộc đă ra tay giúp đỡ. Nhờ vậy, sức ảnh hưởng của ông càng ngày càng lớn.
Ibn Saud và lực lượng nổi dậy của ông không phải là kẻ thù duy nhất tấn công đế chế Ottoman vào thời điểm đó. Năm 1916, đế chế Ottoman cũng đang chiến đấu chống lại người Anh trong Thế chiến 1. Nhận thấy đây là cơ hội để làm suy yếu đế chế Ottoman, người Anh đă hỗ trợ Ibn Saud thống nhất Ả Rập.
https://i.postimg.cc/HW9ZqLLC/3.webp
Ibn Saud
Trong ṿng 10 năm tiếp theo, Ibn Saud đă chiến đấu chống lại các thế lực chống đối ở cả trong và ngoài nước. Đến năm 1926, Ibn Saud tự xưng là Vua của Hejaz - vùng đất phía đông Ả Rập. Khoảng 1 năm sau, ông tiếp tục xưng vương tại vùng đất Nejd, nằm ở trung tâm Ả Rập.
Măi đến năm 1930, lực lượng của Ibn Saud mới đánh bại đối thủ lớn nhất của ḿnh sau một trận chiến khốc liệt kéo dài 2 năm. Với chiến thắng này, ông đă thống nhất Hejaz và Nejd, tạo nên Vương quốc Ả Rập Xê-út. Năm 1932, Ibn Saud chính thức trở thành Quốc vương của vùng đất này.
https://i.postimg.cc/tCRSpH1n/4.webp
Sau 150 năm, cuối cùng Ibn Saud cũng đă hoàn thành tâm nguyện mà tổ tiên giao phó. Tuy nhiên, một vấn đề mới lại nảy sinh.
Sau hàng thập kỷ tiến hành chiến tranh để thống nhất một vùng sa mạc gần như không thể ở được, đến mức một cây xương rồng chẳng thể mọc lên, nhà Saud đă trở nên khánh kiệt. Trên thực tế, toàn bộ vương quốc Ả Rập Xê-út rơi vào cảnh thiếu thốn.
Phần lớn người dân nước này, bao gồm hoàng gia, phải sống dựa vào ngành nông nghiệp c̣n nhiều hạn chế, cũng như doanh thu từ các hoạt động du lịch tại Thánh địa Mecca. T́nh h́nh càng tệ đi sau thời kỳ Đại Suy thoái, khi mà tín đồ Hồi giáo không c̣n tiền để hành hương như mọi năm.
https://i.postimg.cc/bvnL3y5W/5.webp
Trong cơn bĩ cực, nhà Saud đặt niềm tin vào dầu mỏ - thứ mà họ hy vọng sẽ là phao cứu sinh giúp vực dậy toàn bộ đất nước. Thế chiến 1 đă chứng minh nguồn nhiên liệu tự nhiên này sẽ đóng vai tṛ không thể thiếu trong tương lai gần.
Vào thời điểm đó, Mỹ mới là cái tên dẫn đầu về sản lượng "vàng đen" trên thế giới. Người ta tin rằng khu vực Trung Đông không có nhiều mỏ dầu, nếu có cũng chỉ phát hiện ở khu vực Ba Tư (ngày nay là Iran) và Bahrain. Điều này làm chùn bước các ngân hàng nước ngoài, khiến những công ty muốn thăm ḍ dầu khí ở Ả Rập Xê-út không thể vay tiền.
Mặt khác, người dân địa phương vẫn truyền tai nhau về những ngôi làng hẻo lánh ở Ả Rập Xê-út, nơi dầu chảy tràn khắp mặt đất. Điều này đă thôi thúc sự ṭ ṃ của nhà Saud.
Năm 1935, hai công ty Standard Oil và Texas Oil hợp tác với nhau và thành lập thương hiệu CALTEX. Họ đă khoan những mũi thăm ḍ đầu tiên tại Dammam - một ngôi làng phía đông Ả Rập Xê-út.
Sau 3 năm liên tục gặp vấn đề và thất bại, CALTEX đă có một phát hiện làm thay đổi măi măi cục diện của vương quốc Ả Rập Xê-út, khu vực Trung Đông và toàn bộ thế giới.
https://i.postimg.cc/Wz57hhDF/6.webp
Ngày 3/3/1938 đánh dấu cột mốc hết sức quan trọng: lần đầu tiên dầu được phát hiện ở Dammam. Vào thời điểm đó, gia tộc Saud vẫn nghĩ đây chỉ là may mắn ngẫu nhiên. Họ không dám chắc về sự tồn tại của những mỏ dầu khác, mà tin rằng Dammam là nguồn nhiên liệu duy nhất mà ḿnh có.
Năm 1949, Jean Paul Getty - tỷ phú người Mỹ giàu lên từ dầu mỏ - đă có một nước đầu tư tưởng chừng như "điên rồ".
Ông đă bỏ ra 9,5 triệu USD tiền túi (tương đương với 100 triệu USD ngày nay) để độc quyền thăm ḍ dầu khí tại phía đông Ả Rập Xê-út trong ṿng 60 năm. Sau đó, nhà tài phiệt này c̣n chi thêm 30 triệu USD tiền túi (tương đương 300 triệu USD ngày nay) để t́m kiếm "vàng đen".
https://i.postimg.cc/GpvJvM81/7.webp
John Paul Getty
Rốt cuộc, trời cũng không phụ ḷng người. Mảnh đất sa mạc khô cằn năm nào đă trở thành nơi sản xuất 16 triệu thùng dầu mỗi năm. Tỷ phú Getty cũng nhờ vậy mà lọt vào top những người đầu tiên trên thế giới có khối tài sản vượt mốc 1 tỷ USD (chưa tính đến lạm phát).
Sau đó, mỏ dầu Ghawar được phát hiện và bắt đầu đi vào sản xuất vào năm 1951. Hóa ra, đây chính là nơi có trữ lượng dầu thô lớn nhất từng được t́m thấy trên Trái đất. Các chuyên gia dự tính, Ghawar có thể cung cấp khoảng 75-83 tỷ thùng dầu thô cho đến khi cạn kiệt. Hiện tại, 6/30 mỏ dầu lớn nhất thế giới đều hiện diện ở Ả Rập Xê-út.
https://i.postimg.cc/DymrxfJ6/8.webp
Đúng như dự đoán, trong ṿng 50 năm tiếp theo, Ả Rập Xê-út đă vươn ḿnh thành một trong những quốc gia lớn, giàu có và quyền lực nhất thế giới.
Ibn Saud trị v́ vương quốc của ḿnh cho đến khi qua đời vào tháng 11/1953. Ông lấy tới 22 người vợ, sinh được 45 người con trai (nhưng chỉ c̣n 36 người sống sót đến tuổi trưởng thành) và vô vàn con gái.
Ngai vàng của ông tiếp tục được truyền lại cho 5 người con trai khác nhau. Quốc vương hiện tại của Ả Rập Xê-út là Salman bin Abdulaziz. Theo ước tính, nhà Saud hiện đang nắm giữ khối tài sản trị giá 1,4 ngh́n tỷ USD, đứng đầu danh sách những hoàng tộc giàu có nhất thế giới.
https://i.postimg.cc/s2C5fpnH/9.webp
Quốc vương Salman bin Abdulaziz
Đáng ngạc nhiên là, dù nhà Saud có tới 15.000 thành viên hoàng tộc, nhưng phần lớn số tiền khổng lồ này lại nằm trong tay của vỏn vẹn 2.000 người.
Chỉ riêng vị vua 86 tuổi đă sở hữu tới 18 tỷ USD, là thành viên hoàng tộc giàu thứ ba trên thế giới. Tổng tài sản ṛng của con trai ông - Thái tử Mohammed bin Salman - rơi vào khoảng 17,7 tỷ USD.
Năm 2021, Mohammed bin Salman đă bỏ ra 400 triệu USD để mua lại CLB bóng đá Newcastle United. Năm 2019, vị Thái tử này c̣n chi 450 triệu USD chỉ để mua bức họa Salvator Mundi của danh họa Leonardo da Vinci. Trong quá khứ, anh từng gây chú ư khi mua siêu du thuyền Serene trị giá 500 triệu USD, mua lâu đài Pháp với giá 300 triệu USD.
https://i.postimg.cc/KzJT5CmC/10.webp
Thái tử Mohammed bin Salman
Mỗi tháng, tất cả thành viên nhà Saud sẽ nhận được tiền trợ cấp từ khoản doanh thu xuất khẩu dầu mỏ. Toàn bộ quá tŕnh phân bổ được quản lư bởi một văn pḥng trực thuộc Bộ Tài chính Ả Rập Xê-út.
Số tiền mà mỗi thành viên nhận được sẽ phụ thuộc vào mối quan hệ của họ với Quốc vương. Một thành viên hoàng tộc thuộc chi dưới cũng kiếm được ít nhất 800 USD/tháng. Trong khi đó, những thành viên hoàng tộc chi trên có thể nhận tới hàng trăm ngh́n hoặc hàng triệu USD/tháng.
Giống như nhiều tập đoàn khác trên thế giới, các thành viên hoàng tộc sẽ nhận được thêm khoản tiền thưởng dựa trên lợi nhuận từ dầu mỏ của năm đó. Trung b́nh mỗi năm, Bộ Tài chính Ả Rập Xê-út phân bổ khoảng 20-40 tỷ USD tiền trợ cấp và thưởng cho nhà Saud.
https://i.postimg.cc/kXVSxjzh/11.webp
Năm 2015, thái tử đă mua một lâu đài ở Pháp với giá 300 triệu USD.
https://i.postimg.cc/63j7ZR0X/12.webp
Bức tranh Da Vinci trị giá 450 triệu USD mới được Thái tử mua.
Số tiền khổng lồ này sau đó sẽ được nhà Saud sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau.
Các thành viên hoàng tộc đang sở hữu một lượng du thuyền trị giá 300 triệu USD, một lượng chuyên cơ khác trị giá 500 triệu USD. Họ cũng dùng tiền để mua nhiều thứ đồ xa xỉ khác như biệt thự, trang sức, lâu đài, nhà cao tầng, thậm chí là sân vận động hay cả một ḥn đảo.
Lợi nhuận từ dầu mỏ cũng được đổ vào Quỹ Đầu tư Quốc gia của Ả Rập Xê-út. Hiện tại, cơ quan này đang quản lư khối tài sản có tổng trị giá lên tới 757 tỷ USD.