PinaColada
07-14-2022, 07:37
Cá voi sát thủ đang dần thay thế vị trí của cá mập trắng lớn. Chúng tàn sát dă man đàn cá mập trắng ở Nam Phi.
Việc cá mập trắng lớn bị tấn công và dần vắng bóng ở vùng biển của Nam Phi đă dấy lên nhiều quan ngại về sự xáo trộn của hệ sinh thái.
Năm 2017, Nam Phi ghi nhận có 5 xác cá mập trắng lớn dạt vào bờ biển chỉ trong ṿng 4 tháng. Bốn trong số chúng không c̣n lá gan, xác c̣n lại đă mất tim.
Mới đây, các nhà khoa học đă xác định được thủ phạm: Một cặp cá voi sát thủ đực có tên là Port và Starboard với khẩu vị là gan cá mập giàu năng lượng.
Biến mất dần dần
Chúng không phải cặp cá voi sát thủ duy nhất đi săn cá mập trắng lớn trong khu vực này. Tạp chí African Journal of Marine Science đă đăng một bài nghiên cứu cho thấy cá voi sát thủ đang thay thế loài cá mập trắng lớn trở thành những kẻ săn mồi đáng sợ nhất ở Gansbaai - một địa điểm lặn ngắm cá mập cách Cape Town khoảng 120 km về phía đông.
Xác cá mập trắng lớn sau khi bị cá voi sát thủ tấn công dạt vào bờ biển ở Nam Phi. Ảnh: Marine Dynamics.
Khi lượng cá mập trắng lớn ngày càng giảm, những loài nhỏ hơn sẽ phát triển không kiểm soát, đe dọa các loài săn mồi khác và gây xáo trộn toàn bộ hệ sinh thái.
Theo Alison Towner, nhà sinh vật biển tại Quỹ bảo tồn Đảo Dyer, chủ nhiệm cuộc nghiên cứu, th́ việc một loài động vật ăn thịt mới xuất hiện trong hệ sinh thái trên cạn đă được nghiên cứu kỹ lưỡng, nhưng hiện tượng tương tự ở dưới biển là rất hiếm.
Bà chia sẻ: "Chúng tôi đă có bằng chứng trực tiếp cho thấy một trong những kẻ săn mồi lớn nhất đại dương có thể thay thế hoàn toàn những loài khác. Đây là lần đầu tiên xác cá mập trắng lớn được đưa đi khám nghiệm sau khi bị cá voi sát thủ tấn công".
Sau khi kiểm tra xác của những con cá mập trắng lớn được coi là nạn nhân của Port và Starboard, cuộc nghiên cứu đă được tiến hành vào năm 2017.
Vùng biển ngoài khơi Gansbaai thường có rất nhiều cá mập. Trước sự việc năm 2017, giới khoa học có thể trông thấy chúng gần 7 lần/ngày. Nhưng sau khi cá voi sát thủ tấn công, tần suất bắt gặp cá mập giảm mạnh xuống c̣n 1,17 con/ngày, trung b́nh trong 6 tháng. Năm 2018 và 2019 tiếp tục ghi nhận mức trung b́nh là dưới 2 lần/ngày.
Sự vắng bóng kéo dài của cá mập trắng lớn khiến các nhà khoa học kết luận rằng sự chiếm lĩnh của cá voi sát thủ đă khiến chúng sợ hăi và bỏ đi khỏi vùng nước đó.
Cá voi sát thủ có thể phát triển lớn hơn 50% so với cá mập trắng lớn. Một nghiên cứu trước đây cho rằng chúng đă đuổi cá mập trắng lớn ra khỏi bờ biển San Francisco, Mỹ. Nhưng họ chưa bao giờ được ghi nhận sự việc tương tự ở Nam Phi.
Các nhà nghiên cứu đă ví hành vi của cá mập trắng lớn với những con chó hoang ở Serengeti ở Tanzania, khi chúng từ bỏ lănh thổ v́ có sư tử chuyển đến.
Xáo trộn hệ sinh thái
Nghiên cứu cũng kiểm tra cách hệ sinh thái phản ứng khi loài cá mập trắng lớn biến mất. Họ cảnh báo điều đó có thể dẫn đến sự xáo trộn dinh dưỡng, được hiểu là sự suy giảm hoặc biến mất của một tầng lưới thức ăn gây mất ổn định cho toàn bộ hệ sinh thái.
“Hệ sinh thái phải cân bằng. Loại bỏ cá mập ở trên tầng dinh dưỡng cùng khiến mọi thứ bị gián đoạn. Khi những kẻ đi săn nhỏ hơn chiếm ưu thế, th́ hệ thống có khả năng bị phá hủy hoặc chắc chắn một số loài sẽ biến mất", bà viết.
Trong khi không có cá mập trắng lớn, loài cá mập Copper nhỏ hơn đă chuyển vào lănh thổ này, một dấu hiệu cho thấy những tác động nhanh chóng của nó đối với chuỗi thức ăn.
Ở Gansbaai, những con cá mập trắng lớn luôn kiểm soát quần thể hải cẩu lông nâu. Không có kẻ săn mồi đáng sợ xung quanh, hải cẩu có thể săn loài chim cánh cụt châu Phi có nguy cơ tuyệt chủng hoặc ăn những con cá nhỏ - thức ăn chính của chim cánh cụt.
Giới nghiên cứu bổ sung cách diễn giải khác cho sự vắng bóng của cá mập trắng lớn, chẳng hạn như do nhiệt đồ bề mặt biển và việc đánh bắt cá, nhưng cả hai lư do đều không thể giải thích cho sự suy giảm đột ngột cục bộ ở Gansbaai.
Ở Vịnh Mossel cách đó khoảng 322 km về phía đông, một lănh thổ khác của cá mập trắng lớn, người ta không thấy cặp cá voi sát thủ và t́nh h́nh vẫn b́nh thường.
Có thể những con cá voi sát thủ đă bị thu hút đến khu vực này do những nơi khác trong lănh thổ của chúng đă suy giảm con mồi. Các nhà khoa học đang kiểm tra xem liệu những thay đổi liên quan đến biến đổi khí hậu có đang đẩy lũ cá voi này ra khỏi khu vực săn mồi b́nh thường của chúng hay không.
Mặc dù cá mập trắng lớn không c̣n xa lạ ở nhiều khu vực, như ngoài khơi bờ biển California, số lượng tổng thể của chúng vẫn c̣n ít và sự xuất hiện của một loài săn mồi mới chính là vấn đề đáng lo ngại.
Towner cho biết nghiên cứu này đóng vai tṛ như một dấu hiệu cảnh báo về những thiệt hại sinh thái sắp xảy ra.
VietBF@ sưu tập
Việc cá mập trắng lớn bị tấn công và dần vắng bóng ở vùng biển của Nam Phi đă dấy lên nhiều quan ngại về sự xáo trộn của hệ sinh thái.
Năm 2017, Nam Phi ghi nhận có 5 xác cá mập trắng lớn dạt vào bờ biển chỉ trong ṿng 4 tháng. Bốn trong số chúng không c̣n lá gan, xác c̣n lại đă mất tim.
Mới đây, các nhà khoa học đă xác định được thủ phạm: Một cặp cá voi sát thủ đực có tên là Port và Starboard với khẩu vị là gan cá mập giàu năng lượng.
Biến mất dần dần
Chúng không phải cặp cá voi sát thủ duy nhất đi săn cá mập trắng lớn trong khu vực này. Tạp chí African Journal of Marine Science đă đăng một bài nghiên cứu cho thấy cá voi sát thủ đang thay thế loài cá mập trắng lớn trở thành những kẻ săn mồi đáng sợ nhất ở Gansbaai - một địa điểm lặn ngắm cá mập cách Cape Town khoảng 120 km về phía đông.
Xác cá mập trắng lớn sau khi bị cá voi sát thủ tấn công dạt vào bờ biển ở Nam Phi. Ảnh: Marine Dynamics.
Khi lượng cá mập trắng lớn ngày càng giảm, những loài nhỏ hơn sẽ phát triển không kiểm soát, đe dọa các loài săn mồi khác và gây xáo trộn toàn bộ hệ sinh thái.
Theo Alison Towner, nhà sinh vật biển tại Quỹ bảo tồn Đảo Dyer, chủ nhiệm cuộc nghiên cứu, th́ việc một loài động vật ăn thịt mới xuất hiện trong hệ sinh thái trên cạn đă được nghiên cứu kỹ lưỡng, nhưng hiện tượng tương tự ở dưới biển là rất hiếm.
Bà chia sẻ: "Chúng tôi đă có bằng chứng trực tiếp cho thấy một trong những kẻ săn mồi lớn nhất đại dương có thể thay thế hoàn toàn những loài khác. Đây là lần đầu tiên xác cá mập trắng lớn được đưa đi khám nghiệm sau khi bị cá voi sát thủ tấn công".
Sau khi kiểm tra xác của những con cá mập trắng lớn được coi là nạn nhân của Port và Starboard, cuộc nghiên cứu đă được tiến hành vào năm 2017.
Vùng biển ngoài khơi Gansbaai thường có rất nhiều cá mập. Trước sự việc năm 2017, giới khoa học có thể trông thấy chúng gần 7 lần/ngày. Nhưng sau khi cá voi sát thủ tấn công, tần suất bắt gặp cá mập giảm mạnh xuống c̣n 1,17 con/ngày, trung b́nh trong 6 tháng. Năm 2018 và 2019 tiếp tục ghi nhận mức trung b́nh là dưới 2 lần/ngày.
Sự vắng bóng kéo dài của cá mập trắng lớn khiến các nhà khoa học kết luận rằng sự chiếm lĩnh của cá voi sát thủ đă khiến chúng sợ hăi và bỏ đi khỏi vùng nước đó.
Cá voi sát thủ có thể phát triển lớn hơn 50% so với cá mập trắng lớn. Một nghiên cứu trước đây cho rằng chúng đă đuổi cá mập trắng lớn ra khỏi bờ biển San Francisco, Mỹ. Nhưng họ chưa bao giờ được ghi nhận sự việc tương tự ở Nam Phi.
Các nhà nghiên cứu đă ví hành vi của cá mập trắng lớn với những con chó hoang ở Serengeti ở Tanzania, khi chúng từ bỏ lănh thổ v́ có sư tử chuyển đến.
Xáo trộn hệ sinh thái
Nghiên cứu cũng kiểm tra cách hệ sinh thái phản ứng khi loài cá mập trắng lớn biến mất. Họ cảnh báo điều đó có thể dẫn đến sự xáo trộn dinh dưỡng, được hiểu là sự suy giảm hoặc biến mất của một tầng lưới thức ăn gây mất ổn định cho toàn bộ hệ sinh thái.
“Hệ sinh thái phải cân bằng. Loại bỏ cá mập ở trên tầng dinh dưỡng cùng khiến mọi thứ bị gián đoạn. Khi những kẻ đi săn nhỏ hơn chiếm ưu thế, th́ hệ thống có khả năng bị phá hủy hoặc chắc chắn một số loài sẽ biến mất", bà viết.
Trong khi không có cá mập trắng lớn, loài cá mập Copper nhỏ hơn đă chuyển vào lănh thổ này, một dấu hiệu cho thấy những tác động nhanh chóng của nó đối với chuỗi thức ăn.
Ở Gansbaai, những con cá mập trắng lớn luôn kiểm soát quần thể hải cẩu lông nâu. Không có kẻ săn mồi đáng sợ xung quanh, hải cẩu có thể săn loài chim cánh cụt châu Phi có nguy cơ tuyệt chủng hoặc ăn những con cá nhỏ - thức ăn chính của chim cánh cụt.
Giới nghiên cứu bổ sung cách diễn giải khác cho sự vắng bóng của cá mập trắng lớn, chẳng hạn như do nhiệt đồ bề mặt biển và việc đánh bắt cá, nhưng cả hai lư do đều không thể giải thích cho sự suy giảm đột ngột cục bộ ở Gansbaai.
Ở Vịnh Mossel cách đó khoảng 322 km về phía đông, một lănh thổ khác của cá mập trắng lớn, người ta không thấy cặp cá voi sát thủ và t́nh h́nh vẫn b́nh thường.
Có thể những con cá voi sát thủ đă bị thu hút đến khu vực này do những nơi khác trong lănh thổ của chúng đă suy giảm con mồi. Các nhà khoa học đang kiểm tra xem liệu những thay đổi liên quan đến biến đổi khí hậu có đang đẩy lũ cá voi này ra khỏi khu vực săn mồi b́nh thường của chúng hay không.
Mặc dù cá mập trắng lớn không c̣n xa lạ ở nhiều khu vực, như ngoài khơi bờ biển California, số lượng tổng thể của chúng vẫn c̣n ít và sự xuất hiện của một loài săn mồi mới chính là vấn đề đáng lo ngại.
Towner cho biết nghiên cứu này đóng vai tṛ như một dấu hiệu cảnh báo về những thiệt hại sinh thái sắp xảy ra.
VietBF@ sưu tập