trungthuc
08-01-2022, 20:12
Không phải đông trùng hạ thảo nào cũng có phẩm chất hay dược tính giống nhau. Tùy thuộc điều kiện nuôi cấy mà mỗi loại có thành phần khác nhau, v́ vậy người mua cần biết cách để phân biệt trước khi bỏ tiền ra mua.
Nhận biết về "nấm dược liệu" và "nấm thực phẩm"
T/S. Phạm Văn Nhạ, Viện Nghiên cứu Thảo dược VN cho biết, thị trường đông trùng hạ thảo hiện nay khá phong phú, nhu cầu sử dụng của người dân cũng rất lớn. Đáng tiếc là có hiện tượng nấm đông trùng hạ thảo sản xuất cho mục đích thực phẩm (có giá trị như nấm ăn) lại được trà trộn bán như nấm dược liệu (làm thuốc, có hoạt chất cao). Hai loại nấm này dù có tên khoa học là Cordyceps militaris nhưng lại thuộc hai ḍng khác nhau.
Đối với ḍng nấm thực phẩm, điều kiện nuôi trồng không cần phải nghiêm ngặt, cho ra năng suất cao, thời gian thu hoạch ngắn, chỉ từ 35-40 ngày là có thể thu hoạch. Trong khi ḍng nấm dược liệu yêu cầu điều kiện nuôi trồng rất khắt khe, hoàn toàn vô trùng, năng suất thấp, thời gian thu hoạch khoảng 90 ngày.
https://suckhoedoisong.qltns .mediacdn.vn/324455921873985536/2022/8/1/dong-trung-ha-thao-1-16593269729785484713 9.jpg
Đông trùng hạ thảo có thể nuôi cấy trong các điều kiện trồng trọt khác nhau.
Để nuôi trồng loại nấm dược liệu, phải đầu tư hệ thống nhà xưởng sạch, vô trùng, nhiệt độ luôn phải duy tŕ từ 17-19 độ C. Phải bảo đảm tuyệt đối vệ sinh cao, không được để vi sinh vật xâm nhập vào khu nuôi trồng v́ nấm mốc, bào tử trong không khí rất dễ làm hỏng nấm đông trùng hạ thảo nuôi. Chế độ chăm sóc hoàn toàn tự động, phải trang bị hệ thống lọc không khí hiện đại, tối ưu, không khí bên ngoài không thể xâm nhập được vào khu nuôi trồng riêng biệt.
"Đáng tiếc là nhiều nơi, người kinh doanh, nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo không có kinh nghiệm về vi sinh vật, thậm chí các cơ sơ kinh doanh về cơ khí, về bất động sản cũng xây dựng các trang trại để trồng nấm. Do không có đủ kiến thức, kinh nghiệm nên loại nấm được nuôi trồng này chứa rất ít hoạt chất Cordycepin, v́ thế chỉ có giá trị như loại nấm ăn thông thường.
Một số nhà hàng kinh doanh lẩu nấm cao cấp, thường có thực đơn với đĩa nấm đông trùng hạ thảo, thực chất chỉ là loại nấm thực phẩm. Loại nấm này có giá dao động khoảng 1 triệu đồng/kg", T/S. Phạm Văn Nhạ cho biết.
Để phân biệt hai loại nấm này, theo T/S. Phạm Văn Nhạ, có thể dựa vào đặc điểm h́nh thức bên ngoài. Nấm thực phẩm có đầu quả thể h́nh chùy, tṛn, trong khi nấm dược phẩm có quả thể nhọn. Màu của nấm dược liệu là cam sẫm, trong khi nấm thực phẩm có màu vàng nhạt.
Màu sắc thể hiện rơ hàm lượng hoạt chất Cordycepin của từng loại nấm. Tuy vậy, để người tiêu dùng phân biệt hai loại nấm vẫn c̣n khó khăn do phần lớn không có sản phẩm để đối chứng. Hơn nữa, gần như không ai mua nấm về rồi đem đi kiểm tra hoạt chất.
Đối với loại nầm dược liệu, một số nơi sản xuất sử dụng "mẹo" thu hoạch nấm sớm hơn để cho đầu nấm có h́nh nhọn hơn, gần giống với nấm dược liệu hơn. Tuy nhiên về màu sắc nấm th́ không thể làm giả được. Hai loại nấm này chênh lệch khá lớn về giá cả. Loại nấm dược liệu có giá khoảng 7.000.000-8.000.000 đồng/100gr nấm tươi th́ nấm thực phẩm chỉ có giá khoảng 1.000.000 đồng/kg.
Việc trà trộn nấm như vậy sẽ có ảnh hưởng lớn đến người dùng. Đáng tiếc, theo T/S. Phạm Văn Nhạ, ngay cả một số cơ sở sản xuất nấm đông trùng hạ thảo cũng không nắm được điều này, cứ thế mà sản xuất, nuôi trồng và bán ra thị trường. Điều đáng nói, số cơ sở kinh doanh trồng nấm kiểu này theo TS. Nhạ, chiếm đến 2/3 lượng nấm đông trùng hạ thảo đang bán trên thị trường.
Không nên có ảo tưởng về tác dụng của đông trùng hạ thảo
Gần đây, hàng loạt sự kiện về các cơ sở kinh doanh, quảng cáo Đông trùng hạ thảo không đúng với thực tế đă bị xử phạt. Ở góc độ người tiêu dùng, sự hiểu biết về mặt hàng này c̣n hạn chế, trong khi quảng cáo về chúng th́ rất nhiều với những tác dụng thần kỳ như có thể chống ung thư, ngăn lăo hóa, tăng cường miễn dịch… Liệu Đông trùng hạ thảo có thực sự đem lại thần kỳ như thế hay không?
https://suckhoedoisong.qltns .mediacdn.vn/thumb_w/640/324455921873985536/2022/8/1/dong-trung-16593271460105183232 19.jpg
Đông trùng hạ thảo tuy có hoạt chất tốt cho sức khỏe, song không nên quá ảo tưởng vào tác dụng thật sự của chúng.
Trăn trở nhiều năm về điều này, G/S. Bùi Công Hiển, Hội Côn trùng học Việt Nam cho biết, đông trùng hạ thảo được h́nh thành từ hiện tượng ấu trùng các loài bướm thuộc chi Thitarodes bị nấm thuộc chi Ophiocordyceps và/hoặc Cordyceps kư sinh. Đó là một dạng kư sinh giữa một loài nấm túi có tên khoa học là Ophiocordyceps sinensis với sâu non (ấu trùng) của một loài côn trùng thuộc chi Thitarodes. Đông trùng hạ thảo chủ yếu t́m thấy vào mùa hè vùng núi cao trên 4.000 m ở cao nguyên Thanh Tạng (Thanh Hải-Tây Tạng) và ở Tứ Xuyên (Trung Quốc). Nhưng hiện nay c̣n lại rất ít, gần như rất hiếm t́m thấy ngoài thiên nhiên.
Loại đông trùng hạ thảo bán trên thị trường hiện nay đa số là nhân nuôi nấm trên con tằm hay c̣n gọi là nhộng trùng thảo. Đông trùng hạ thảo nguyên bản khai thác tự nhiên vùng núi ở Trung Quốc đúng là có những hoạt chất hiếm gặp thậm chí có thể ức chế hàng ngàn tế bào ung thư (?). Nhưng loại Đông trùng hạ thảo phổ biến trên thị trường hiện nay th́ không có hoạt chất đó, hoặc có th́ cũng rất ít ỏi, chỉ giống như các loại thực phẩm ăn hàng ngày có dưỡng chất tốt cho cơ thể mà thôi.
Theo T/S. Phạm Văn Nhạ, hiện các pḥng thí nghiệm ở Việt Nam đều có thể phân tích được thành phần của Đông trùng hạ thảo. Tuy nhiên, việc phân biệt sản phẩm Đông trùng hạ thảo được nuôi trồng hay t́m thấy ngoài tự nhiên rất khó, thậm chí giới khoa học cũng không thể phân biệt được, v́ cấu trúc của 2 loại nấm này giống nhau. Khi đem đi phân tích hàm lượng có thể cũng giống nhau nhưng chắc chắn là chất lượng sẽ khác nhau.
Trên thế giới không ai công bố thành phần dinh dưỡng của sản phẩm nuôi trồng là bao nhiêu, trong thiên nhiên là bao nhiêu, sự khác biệt như thế nào v́ là "bí mật kinh doanh". Đông trùng hạ thảo trên thị trường được quảng cáo là Đông trùng hạ thảo Tây Tạng với giá bán hàng tỷ đồng mỗi kg mà chất lượng như thế nào th́ rất khó kiểm soát và xác định rơ ràng được. Nên cảnh giác và dè đặt trước khi bỏ tiền ra để mua.
Nhận biết về "nấm dược liệu" và "nấm thực phẩm"
T/S. Phạm Văn Nhạ, Viện Nghiên cứu Thảo dược VN cho biết, thị trường đông trùng hạ thảo hiện nay khá phong phú, nhu cầu sử dụng của người dân cũng rất lớn. Đáng tiếc là có hiện tượng nấm đông trùng hạ thảo sản xuất cho mục đích thực phẩm (có giá trị như nấm ăn) lại được trà trộn bán như nấm dược liệu (làm thuốc, có hoạt chất cao). Hai loại nấm này dù có tên khoa học là Cordyceps militaris nhưng lại thuộc hai ḍng khác nhau.
Đối với ḍng nấm thực phẩm, điều kiện nuôi trồng không cần phải nghiêm ngặt, cho ra năng suất cao, thời gian thu hoạch ngắn, chỉ từ 35-40 ngày là có thể thu hoạch. Trong khi ḍng nấm dược liệu yêu cầu điều kiện nuôi trồng rất khắt khe, hoàn toàn vô trùng, năng suất thấp, thời gian thu hoạch khoảng 90 ngày.
https://suckhoedoisong.qltns .mediacdn.vn/324455921873985536/2022/8/1/dong-trung-ha-thao-1-16593269729785484713 9.jpg
Đông trùng hạ thảo có thể nuôi cấy trong các điều kiện trồng trọt khác nhau.
Để nuôi trồng loại nấm dược liệu, phải đầu tư hệ thống nhà xưởng sạch, vô trùng, nhiệt độ luôn phải duy tŕ từ 17-19 độ C. Phải bảo đảm tuyệt đối vệ sinh cao, không được để vi sinh vật xâm nhập vào khu nuôi trồng v́ nấm mốc, bào tử trong không khí rất dễ làm hỏng nấm đông trùng hạ thảo nuôi. Chế độ chăm sóc hoàn toàn tự động, phải trang bị hệ thống lọc không khí hiện đại, tối ưu, không khí bên ngoài không thể xâm nhập được vào khu nuôi trồng riêng biệt.
"Đáng tiếc là nhiều nơi, người kinh doanh, nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo không có kinh nghiệm về vi sinh vật, thậm chí các cơ sơ kinh doanh về cơ khí, về bất động sản cũng xây dựng các trang trại để trồng nấm. Do không có đủ kiến thức, kinh nghiệm nên loại nấm được nuôi trồng này chứa rất ít hoạt chất Cordycepin, v́ thế chỉ có giá trị như loại nấm ăn thông thường.
Một số nhà hàng kinh doanh lẩu nấm cao cấp, thường có thực đơn với đĩa nấm đông trùng hạ thảo, thực chất chỉ là loại nấm thực phẩm. Loại nấm này có giá dao động khoảng 1 triệu đồng/kg", T/S. Phạm Văn Nhạ cho biết.
Để phân biệt hai loại nấm này, theo T/S. Phạm Văn Nhạ, có thể dựa vào đặc điểm h́nh thức bên ngoài. Nấm thực phẩm có đầu quả thể h́nh chùy, tṛn, trong khi nấm dược phẩm có quả thể nhọn. Màu của nấm dược liệu là cam sẫm, trong khi nấm thực phẩm có màu vàng nhạt.
Màu sắc thể hiện rơ hàm lượng hoạt chất Cordycepin của từng loại nấm. Tuy vậy, để người tiêu dùng phân biệt hai loại nấm vẫn c̣n khó khăn do phần lớn không có sản phẩm để đối chứng. Hơn nữa, gần như không ai mua nấm về rồi đem đi kiểm tra hoạt chất.
Đối với loại nầm dược liệu, một số nơi sản xuất sử dụng "mẹo" thu hoạch nấm sớm hơn để cho đầu nấm có h́nh nhọn hơn, gần giống với nấm dược liệu hơn. Tuy nhiên về màu sắc nấm th́ không thể làm giả được. Hai loại nấm này chênh lệch khá lớn về giá cả. Loại nấm dược liệu có giá khoảng 7.000.000-8.000.000 đồng/100gr nấm tươi th́ nấm thực phẩm chỉ có giá khoảng 1.000.000 đồng/kg.
Việc trà trộn nấm như vậy sẽ có ảnh hưởng lớn đến người dùng. Đáng tiếc, theo T/S. Phạm Văn Nhạ, ngay cả một số cơ sở sản xuất nấm đông trùng hạ thảo cũng không nắm được điều này, cứ thế mà sản xuất, nuôi trồng và bán ra thị trường. Điều đáng nói, số cơ sở kinh doanh trồng nấm kiểu này theo TS. Nhạ, chiếm đến 2/3 lượng nấm đông trùng hạ thảo đang bán trên thị trường.
Không nên có ảo tưởng về tác dụng của đông trùng hạ thảo
Gần đây, hàng loạt sự kiện về các cơ sở kinh doanh, quảng cáo Đông trùng hạ thảo không đúng với thực tế đă bị xử phạt. Ở góc độ người tiêu dùng, sự hiểu biết về mặt hàng này c̣n hạn chế, trong khi quảng cáo về chúng th́ rất nhiều với những tác dụng thần kỳ như có thể chống ung thư, ngăn lăo hóa, tăng cường miễn dịch… Liệu Đông trùng hạ thảo có thực sự đem lại thần kỳ như thế hay không?
https://suckhoedoisong.qltns .mediacdn.vn/thumb_w/640/324455921873985536/2022/8/1/dong-trung-16593271460105183232 19.jpg
Đông trùng hạ thảo tuy có hoạt chất tốt cho sức khỏe, song không nên quá ảo tưởng vào tác dụng thật sự của chúng.
Trăn trở nhiều năm về điều này, G/S. Bùi Công Hiển, Hội Côn trùng học Việt Nam cho biết, đông trùng hạ thảo được h́nh thành từ hiện tượng ấu trùng các loài bướm thuộc chi Thitarodes bị nấm thuộc chi Ophiocordyceps và/hoặc Cordyceps kư sinh. Đó là một dạng kư sinh giữa một loài nấm túi có tên khoa học là Ophiocordyceps sinensis với sâu non (ấu trùng) của một loài côn trùng thuộc chi Thitarodes. Đông trùng hạ thảo chủ yếu t́m thấy vào mùa hè vùng núi cao trên 4.000 m ở cao nguyên Thanh Tạng (Thanh Hải-Tây Tạng) và ở Tứ Xuyên (Trung Quốc). Nhưng hiện nay c̣n lại rất ít, gần như rất hiếm t́m thấy ngoài thiên nhiên.
Loại đông trùng hạ thảo bán trên thị trường hiện nay đa số là nhân nuôi nấm trên con tằm hay c̣n gọi là nhộng trùng thảo. Đông trùng hạ thảo nguyên bản khai thác tự nhiên vùng núi ở Trung Quốc đúng là có những hoạt chất hiếm gặp thậm chí có thể ức chế hàng ngàn tế bào ung thư (?). Nhưng loại Đông trùng hạ thảo phổ biến trên thị trường hiện nay th́ không có hoạt chất đó, hoặc có th́ cũng rất ít ỏi, chỉ giống như các loại thực phẩm ăn hàng ngày có dưỡng chất tốt cho cơ thể mà thôi.
Theo T/S. Phạm Văn Nhạ, hiện các pḥng thí nghiệm ở Việt Nam đều có thể phân tích được thành phần của Đông trùng hạ thảo. Tuy nhiên, việc phân biệt sản phẩm Đông trùng hạ thảo được nuôi trồng hay t́m thấy ngoài tự nhiên rất khó, thậm chí giới khoa học cũng không thể phân biệt được, v́ cấu trúc của 2 loại nấm này giống nhau. Khi đem đi phân tích hàm lượng có thể cũng giống nhau nhưng chắc chắn là chất lượng sẽ khác nhau.
Trên thế giới không ai công bố thành phần dinh dưỡng của sản phẩm nuôi trồng là bao nhiêu, trong thiên nhiên là bao nhiêu, sự khác biệt như thế nào v́ là "bí mật kinh doanh". Đông trùng hạ thảo trên thị trường được quảng cáo là Đông trùng hạ thảo Tây Tạng với giá bán hàng tỷ đồng mỗi kg mà chất lượng như thế nào th́ rất khó kiểm soát và xác định rơ ràng được. Nên cảnh giác và dè đặt trước khi bỏ tiền ra để mua.