Romano
08-31-2022, 10:38
Trong bối cảnh chiến sự Ukraine - Nga vẫn nóng và có những vụ pháo kích nhằm vào nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, người dân châu Âu thấp thỏm lo ngại khả năng xảy ra một thảm họa hạt nhân c̣n khủng khiếp hơn sự cố Chernobyl.
Nhà máy điện Zaporizhzhia của Ukraine là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu và nằm trong số các nhà máy điện hạt nhân lớn nhất thế giới. Các lực lượng quân sự Nga và Ukraine đang chiến đấu quanh nhà máy này. Đạn pháo đă làm hư hại đường dây điện và liên lạc tới nhà máy, khiến người ta e sợ về độ an toàn của nhà máy, đồng thời khơi gợi lại kư ức đau buồn về tai nạn hạt nhân tệ hại nhất thế giới tại Chernobyl vào năm 1986.
Ngoài ra giới chức Nga đă lên kế hoạch ngắt nhà máy này khỏi mạng lưới điện Ukraine. Việc ngắt này được cho là khá mạo hiểm.Nhà máy điện Zaporizhzhia có 6 ḷ phản ứng nước áp lực - các ḷ này sử dụng nước để vừa duy tŕ phản ứng phân hạch và làm mát ḷ phản ứng.
Các ḷ nói trên khác với các ḷ RBMK tại Chernobyl - sử dụng graphite thay thế cho nước để duy tŕ phản ứng phân hạch. Các ḷ RBMK được cho là không an toàn lắm và chỉ c̣n 8 chiếc như vậy đang được sử dụng trên thế giới, tất cả đều ở Nga.
Các ḷ phản ứng ở Zaporizhzhia có thiết kế tương đối tốt. Nhà máy này cũng có một thành tích an toàn đáng kể
Giới chức Ukraine đă yêu cầu Nga thực hiện vùng đệm an toàn 30km quanh nhà máy này. Tuy nhiên, Nga đă bao vây và chiếm nhà máy vào tháng 3.
Rủi ro nhà máy hạt nhân trúng đạn pháo hoặc tên lửa xuyên phá
Các nhà máy điện hạt nhân được xây dựng để phục vụ hoạt động thời b́nh chứ không phải thời chiến.
T́nh huống tệ hại nhất là nhà máy loại này trúng phải đạn pháo do pháo kích vô t́nh hoặc cố t́nh. Nếu một quả đạn pháo đánh trúng bể chứa nhiên liệu đă sử dụng (trong đó vẫn c̣n phóng xạ) hoặc nếu hỏa hoạn lan tới bể đó, th́ phóng xạ sẽ bị phát tán. Bể chứa nhiên liệu đă qua sử dụng không ở trong vỏ cứng an toàn, và do vậy càng dễ bị tác động từ bên ngoài.
Các vỏ cứng an toàn này (chuyên chứa các ḷ phản ứng hạt nhân), dẫu vậy, không được bảo vệ trước hành động cố t́nh pháo kích. Chúng được tạo ra để chịu các vụ nổ nhỏ chứ không phải là vụ nổ lớn.
Đối với các ḷ phản ứng trong các vỏ chứa cứng, khả năng chịu đựng c̣n tùy thuộc vào loại vũ khí được sử dụng.
Kịch bản xấu nhất là một tên lửa chuyên phá boong-ke xuyên thủng mái ṿm của vỏ cứng bao gồm bê tông tăng cường trên đỉnh ḷ phản ứng, rồi phát nổ. Khi ấy, ḷ phản ứng hạt nhân sẽ bị hư hại nghiêm trọng và phát tán phóng xạ ra khí quyển. Đây có thể là một thảm họa Chernobyl thứ 2.
Các mối quan ngại kế tiếp
1- Lỗi do con người
Nhân viên tại nhà máy làm việc dưới áp lực, áp lực có thể tăng nguy cơ mắc lỗi và giảm hiệu suất lao động.
Những người vận hành nhà máy là lớp pḥng thủ đầu tiên và cuối cùng của cơ sở này. Họ là những người đầu tiên phát hiện ra điều bất thường và người cuối cùng chặn sự cố đó. Nếu có tai nạn, họ là những người đầu tiên dũng cảm t́m cách khống chế sự cố.
2- Mất điện
Vấn đề thứ 2 là nhà máy hạt nhân cần được cấp điện liên tục, điều đó khó duy tŕ trong thời chiến.
Ngay cả khi tắt ḷ phản ứng, nhà máy vẫn cần nguồn điện từ bên ngoài để chạy hệ thống làm mát khổng lồ nhằm loại bỏ hơi nóng c̣n dư thừa trong ḷ và đưa ḷ về trạng thái “tắt lạnh”.
Tuần hoàn nước luôn cần để đảm bảo nhiên liệu đă qua sử dụng sẽ không bị nóng quá mức.
Các bể chứa nhiên liệu đă sử dụng cũng cần tuần hoàn nước thường xuyên nhằm giữ cho các bể đó được mát. Chúng cần được làm mát trong vài năm trước khi được đặt vào các thùng to và khô.Một trong các vấn đề của thảm họa nhà máy điện hạt nhân Fukushima tại Nhật Bản năm 2011 là các máy phát điện khẩn cấp (dùng để thay thế nguồn điện bên ngoài bị mất) đă bị ngập nước và không hoạt động được.
Trong những t́nh huống như thế, nhà máy sẽ mất điện, và không c̣n điện để chạy hệ thống làm mát. Đây là một trong những t́nh huống tệ hại nhất có thể xảy ra.
Trong hoàn cảnh đó, nhiên liệu đă qua sử dụng có thể bị nóng quá mức và lớp zirconium phủ bên ngoài có thể tạo ra bong bóng hydro. Nếu không thông khí để phân tán các bong bóng này đi, chúng sẽ phát nổ, làm phán tán phóng xạ.
Nếu mất nguồn điện ngoài, các nhân viên vận hành sẽ phải dựa vào các máy phát điện khẩn cấp, nhưng các máy phát điện này là những cỗ máy lớn. Đă vậy, vẫn cần phải có hệ thống nước làm mát cho chính các máy phát này.
Một mối lo ngại trong trường hợp nhà máy Zaporizhzhia là Ukraine bị mất điện lưới kéo dài. Nguy cơ này gia tăng do xung đột giữa Ukraine và Nga. Các cột điện có thể đổ ngă do đạn pháo.
Văn hóa an toàn hạt nhân giảm trong thời chiến
Quy tŕnh an toàn hay văn hóa an toàn có thể bị suy yếu trong bối cảnh chiến tranh, mà văn hóa an toàn đó lại rất thiết yếu đối với việc quản lư nhà máy điện hạt nhân.
Văn hóa an toàn trong nhà máy giống như hệ miễn dịch trong cơ thể người, giúp bảo vệ chúng ta trước các mầm bệnh và bệnh tật.
Cụ thể trong trường hợp nhà máy Zaporizhzhia, các nhân viên tại đây có thể đă bị căng thẳng và mệt mỏi. Việc bảo tŕ nhà máy cũng có thể gặp khó khăn do thiếu nhân viên hoặc thiếu linh kiện thay thế.
Trong điều kiện chiến tranh, các dịch vụ như pḥng cháy chữa cháy cũng bị xáo trộn và lực lượng cứu hỏa có thể không có sẵn để đáp ứng t́nh huống hỏa hoạn khẩn cấp tại nhà máy./.
Nhà máy điện Zaporizhzhia của Ukraine là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu và nằm trong số các nhà máy điện hạt nhân lớn nhất thế giới. Các lực lượng quân sự Nga và Ukraine đang chiến đấu quanh nhà máy này. Đạn pháo đă làm hư hại đường dây điện và liên lạc tới nhà máy, khiến người ta e sợ về độ an toàn của nhà máy, đồng thời khơi gợi lại kư ức đau buồn về tai nạn hạt nhân tệ hại nhất thế giới tại Chernobyl vào năm 1986.
Ngoài ra giới chức Nga đă lên kế hoạch ngắt nhà máy này khỏi mạng lưới điện Ukraine. Việc ngắt này được cho là khá mạo hiểm.Nhà máy điện Zaporizhzhia có 6 ḷ phản ứng nước áp lực - các ḷ này sử dụng nước để vừa duy tŕ phản ứng phân hạch và làm mát ḷ phản ứng.
Các ḷ nói trên khác với các ḷ RBMK tại Chernobyl - sử dụng graphite thay thế cho nước để duy tŕ phản ứng phân hạch. Các ḷ RBMK được cho là không an toàn lắm và chỉ c̣n 8 chiếc như vậy đang được sử dụng trên thế giới, tất cả đều ở Nga.
Các ḷ phản ứng ở Zaporizhzhia có thiết kế tương đối tốt. Nhà máy này cũng có một thành tích an toàn đáng kể
Giới chức Ukraine đă yêu cầu Nga thực hiện vùng đệm an toàn 30km quanh nhà máy này. Tuy nhiên, Nga đă bao vây và chiếm nhà máy vào tháng 3.
Rủi ro nhà máy hạt nhân trúng đạn pháo hoặc tên lửa xuyên phá
Các nhà máy điện hạt nhân được xây dựng để phục vụ hoạt động thời b́nh chứ không phải thời chiến.
T́nh huống tệ hại nhất là nhà máy loại này trúng phải đạn pháo do pháo kích vô t́nh hoặc cố t́nh. Nếu một quả đạn pháo đánh trúng bể chứa nhiên liệu đă sử dụng (trong đó vẫn c̣n phóng xạ) hoặc nếu hỏa hoạn lan tới bể đó, th́ phóng xạ sẽ bị phát tán. Bể chứa nhiên liệu đă qua sử dụng không ở trong vỏ cứng an toàn, và do vậy càng dễ bị tác động từ bên ngoài.
Các vỏ cứng an toàn này (chuyên chứa các ḷ phản ứng hạt nhân), dẫu vậy, không được bảo vệ trước hành động cố t́nh pháo kích. Chúng được tạo ra để chịu các vụ nổ nhỏ chứ không phải là vụ nổ lớn.
Đối với các ḷ phản ứng trong các vỏ chứa cứng, khả năng chịu đựng c̣n tùy thuộc vào loại vũ khí được sử dụng.
Kịch bản xấu nhất là một tên lửa chuyên phá boong-ke xuyên thủng mái ṿm của vỏ cứng bao gồm bê tông tăng cường trên đỉnh ḷ phản ứng, rồi phát nổ. Khi ấy, ḷ phản ứng hạt nhân sẽ bị hư hại nghiêm trọng và phát tán phóng xạ ra khí quyển. Đây có thể là một thảm họa Chernobyl thứ 2.
Các mối quan ngại kế tiếp
1- Lỗi do con người
Nhân viên tại nhà máy làm việc dưới áp lực, áp lực có thể tăng nguy cơ mắc lỗi và giảm hiệu suất lao động.
Những người vận hành nhà máy là lớp pḥng thủ đầu tiên và cuối cùng của cơ sở này. Họ là những người đầu tiên phát hiện ra điều bất thường và người cuối cùng chặn sự cố đó. Nếu có tai nạn, họ là những người đầu tiên dũng cảm t́m cách khống chế sự cố.
2- Mất điện
Vấn đề thứ 2 là nhà máy hạt nhân cần được cấp điện liên tục, điều đó khó duy tŕ trong thời chiến.
Ngay cả khi tắt ḷ phản ứng, nhà máy vẫn cần nguồn điện từ bên ngoài để chạy hệ thống làm mát khổng lồ nhằm loại bỏ hơi nóng c̣n dư thừa trong ḷ và đưa ḷ về trạng thái “tắt lạnh”.
Tuần hoàn nước luôn cần để đảm bảo nhiên liệu đă qua sử dụng sẽ không bị nóng quá mức.
Các bể chứa nhiên liệu đă sử dụng cũng cần tuần hoàn nước thường xuyên nhằm giữ cho các bể đó được mát. Chúng cần được làm mát trong vài năm trước khi được đặt vào các thùng to và khô.Một trong các vấn đề của thảm họa nhà máy điện hạt nhân Fukushima tại Nhật Bản năm 2011 là các máy phát điện khẩn cấp (dùng để thay thế nguồn điện bên ngoài bị mất) đă bị ngập nước và không hoạt động được.
Trong những t́nh huống như thế, nhà máy sẽ mất điện, và không c̣n điện để chạy hệ thống làm mát. Đây là một trong những t́nh huống tệ hại nhất có thể xảy ra.
Trong hoàn cảnh đó, nhiên liệu đă qua sử dụng có thể bị nóng quá mức và lớp zirconium phủ bên ngoài có thể tạo ra bong bóng hydro. Nếu không thông khí để phân tán các bong bóng này đi, chúng sẽ phát nổ, làm phán tán phóng xạ.
Nếu mất nguồn điện ngoài, các nhân viên vận hành sẽ phải dựa vào các máy phát điện khẩn cấp, nhưng các máy phát điện này là những cỗ máy lớn. Đă vậy, vẫn cần phải có hệ thống nước làm mát cho chính các máy phát này.
Một mối lo ngại trong trường hợp nhà máy Zaporizhzhia là Ukraine bị mất điện lưới kéo dài. Nguy cơ này gia tăng do xung đột giữa Ukraine và Nga. Các cột điện có thể đổ ngă do đạn pháo.
Văn hóa an toàn hạt nhân giảm trong thời chiến
Quy tŕnh an toàn hay văn hóa an toàn có thể bị suy yếu trong bối cảnh chiến tranh, mà văn hóa an toàn đó lại rất thiết yếu đối với việc quản lư nhà máy điện hạt nhân.
Văn hóa an toàn trong nhà máy giống như hệ miễn dịch trong cơ thể người, giúp bảo vệ chúng ta trước các mầm bệnh và bệnh tật.
Cụ thể trong trường hợp nhà máy Zaporizhzhia, các nhân viên tại đây có thể đă bị căng thẳng và mệt mỏi. Việc bảo tŕ nhà máy cũng có thể gặp khó khăn do thiếu nhân viên hoặc thiếu linh kiện thay thế.
Trong điều kiện chiến tranh, các dịch vụ như pḥng cháy chữa cháy cũng bị xáo trộn và lực lượng cứu hỏa có thể không có sẵn để đáp ứng t́nh huống hỏa hoạn khẩn cấp tại nhà máy./.