florida80
10-10-2022, 20:37
10/10
Làm cách nào tướng tư lệnh quân lực Ukraine Valery Zaluzhny đă có thể xoay chuyển được đợt thủy triều của cuộc chiến giữa Ukraine và quân xâm lược Nga.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 10/10/2022
Cali Today News – Người ta dễ đánh giá sai lầm tướng Valery Zaluzhny khi chúng ta gặp ông vào lúc ông không mang quân phục. Với tính t́nh xuề x̣a, dễ ḥa đồng với mọi người, tướng Zaluzhny thích mặc áo T-shirt và quần ngắn. Ông hay nói chuyện tiếu lâm làm người đối diện không thể nhịn cười được. Hồi tháng Bảy năm 2021, khi mới nghe tin Tổng thống Volodymyr Zelensky muốn bổ nhiệm ông làm tư lệnh quân đội Ukraine, ông trả lời với báo TIME trong cuộc phỏng vấn đầu tiên, khiến mọi người phải ngạc nhiên: “Các ông nói cái ǵ vậy? Bộ đùa hay sao? Đời nào tôi lại được làm tư lệnh quân đội!”. Ông tâm sự rằng khi nghe tin đó ông có cảm tưởng như vừa bị đấm một cú thật mạnh, không phải chỉ đấm vào bụng, mà là một cú đấm đánh ông ngă nhào xuống đất.”.
Nhưng quả thực cuộc chiến tranh ở Ukraine đi vào lịch sử, và ông Zaluzhny đă đóng vai tṛ chủ yếu trong cuộc chiến tranh này. Ông là thành viên chính trong các tướng lănh quân lực Ukraine từ nhiều năm qua thực hiện cuộc cải tổ quân lực Ukraine đang từ một hệ thống nặng nề, cũ kỹ theo mô h́nh Soviet ngày xưa để biến thành một lực lượng quân đội tinh nhuệ, và tối tân. Từng chịu nhiều gian khổ trong cuộc chiến ở mặt trận phía Đông với quân Nga, ông là người thuộc thế hệ mới trong số các tướng lănh đạo quân đội Ukraine. Ông áp dụng đường lối lănh đạo uyển chuyển, linh động, và hiểu rơ hoàn cảnh của người sĩ quan chỉ huy lính nơi tiền tuyến. Ở giai đoạn đầu của cuộc chiến xâm, ông đă bướng bỉnh áp dụng chiến thuật chuẩn bị đối phó bọn xâm lược Nga theo lối riêng của ông, hết sức linh động, và ông nắm rơ t́nh h́nh trận địa. Nhờ vậy mà quân đội Ukraine đă tránh được thảm họa không bị lính Nga tàn sát. Từ đó, ông chứng tỏ cho mọi người thấy ông là vị tướng tài giỏi, thích hợp với cuộc chiến hiện nay khi đối phó quân xâm lược Nga. Hồi tháng Năm, tướng Mark Milley, Tham Mưu Trưởng quân lực Hoa Kỳ viết cho báo TIME như sau: “Tướng Zaluzhny trở thành vị tướng mà quân đội Ukraine cần phải có. Khả năng lănh đạo của ông ta giúp quân đội Ukraine thích ứng mau chóng với chiến thuật áp dụng ngoài chiến trường khi đối đầu với quân Nga.”.
Sáng kiến của tướng Zaluzhny hiện đang được áp dụng để chuyển bại thành thắng trong cuộc chiến hiện nay ở Ukraine. Cuộc phản công chớp nhoáng, thần tốc thực hiện trong tháng Chín vừa qua ở vùng Đông Bắc Ukraine là thắng lợi lớn nhất của chính phủ Kyiv tính từ ngày quân Nga bắt đầu xâm lăng Ukraine hồi tháng Hai. Cuộc phản kích khiến lính Nga hoảng hồn, phải bỏ chạy trong hỗn loạn, và để lại những tàn phá khốc liệt ở những nơi chúng từng chiếm đóng. Cộng với những cuộc hành quân tái chiếm ở miền Nam, lực lượng quân đội Ukraine đă lấy lại được một diện tích lănh thổ rộng hơn 6,000 cây số vuông từng bị bọn Nga kiểm soát cách đây hai tuần lễ. Lực lượng quân sự Ukraine giải phóng được hàng chục tỉnh nhỏ, thành phố lớn, và cắt đứt đường tiếp tế của quân địch. Với tṛ dương đông kích tây, đánh lừa đối phương khéo léo, tuyên bố sẽ tấn công tới tấp ở phía Nam để rồi mở cuộc phản công ở phía Đông Bắc khiến cho quân Nga bị hụt hẫng, không pḥng bị kịp. Và điều này càng cho thấy sự hợp tác chặt chẽ về tin tức t́nh báo, cũng như hàng tỷ đô la quân cụ, vũ khí do các nước đồng minh phương Tây cung cấp đem lại kết quả cụ thể ngoài chiến trường.
Những chiến thắng liên tiếp xảy ra thật đúng lúc, vào thời điểm hết sức quan trọng v́ cuộc chiến làm hao ṃn rất nhiều tài nguyên vật lực. Trong lúc những áp lực kinh tế gia tăng trên khắp Âu châu và nhiều nơi khác trên thế giới, người ta bắt đầu hoài nghi không hiểu Ukraine có thắng được cuộc chiến tranh hao ṃn này hay không, và các nước đồng minh sẽ c̣n phải tiếp tục viện trợ cho Ukraine trong bao lâu nữa. Cuộc rút lui, tháo chạy của lính Nga khiến cho Mạc Tư Khoa bị rúng động, bắt buộc guồng máy tuyên truyền của điện Cẩm Linh phải thú nhận họ bị đánh lui, và Tổng thống Nga Vladimir Putin bị áp lực cả về kinh tế lẫn chính trị. Ngày 21 tháng Chín, trước những áp lực dồn dập xảy ra, ông Putin phải tuyên bố sẽ động viên 300,000 thanh niên. Đây là cuộc huy động binh lính lớn nhất kể từ sau Thế Chiến thứ Hai.
Cả người dân Ukraine cũng như các quan chức Hoa Kỳ tin rằng cuộc chiến sẽ c̣n kéo dài lâu hơn, và đẫm máu hơn, không như sự h́nh dung trước đây của mọi người. Putin hứa rằng hắn sẵn sàng hy sinh binh lính, và tàn sát dă man để khiến cho phe địch phải mệt mỏi, kiệt lực. Trong bài diễn văn Putin đọc, y nói rằng hắn không hù dọa đâu hắn sẽ sử dụng tất cả kho vũ khí có trong tay để bảo vệ nước Nga- với sự hiểu ngầm rằng hắn có thể sử dụng cả vũ khí nguyên tử. Những cuộc phản công gần đây của lực lượng Ukraine có thể là khúc rẽ quan trọng, nhưng chưa phải là đ̣n dứt điểm. Theo ông Dan Rice, cựu chiến binh Mỹ đang dạy trong trường quân sự West Point, và là cố vấn cho tướng Zaluzhny th́ những cuộc phản công mới đây có thể ví như trận đánh Midway của Mỹ ở Thái B́nh Dương hồi năm 1942, ba năm trước khi chấm dứt Thế Chiến Thứ Hai.
Tướng Zaluzhny là một trong những vị tướng tài giỏi giúp đem lại chiến thắng cho một quân đội nhỏ bé của Ukraine đánh bại đội binh to lớn của Nga. Những sĩ quan đóng góp phần quan trọng như Tướng Oleksandr Syrskyi, tư lệnh lực lượng vũ trang đánh trên đường bộ. Vị tướng này là người giúp bảo vệ cho thủ đô Kyiv không để rơi vào tay quân Nga, và gần đây, ông là người chỉ huy cuộc phản công ở vùng phía đông. Tướng Kyrylo Budanov, người đứng đầu ngành t́nh báo cũng giữ một phần hết sức quan trọng cho những chiến thắng mới đây. Kể từ khi Tổng thống Zelensky bổ nhiệm ông làm Tham Mưu Trưởng liên quân, th́ tướng Zaluzhny trở thành khuôn mặt đại diện cho toàn thể cuộc chiến. Trên trang mạng xă hội h́nh ảnh “Ông Tướng Thép” “Iron General” đứng quỳ gối trước mặt một bà mẹ đang khóc nức nở v́ có con bị tử trận, đầu gục vào quan tài của câu con trai là h́nh ảnh hết sức cảm động, được mọi người cùng chia sẻ. Một h́nh ảnh khác cũng được phổ biến hết sức cảm động đó là nụ cười nở trên môi ông Tướng Thép khi ông đứng ra làm lễ chủ hôn cho hai người lính dưới quyền ông ngay giữa mặt trận. Ông đi đâu cũng được rất nhiều “fan” hoan hô nhiệt liệt. Trang mạng xă hội Tik Tok chiếu nhiều đoạn video cho thấy ông đi đến đâu là ở đó rực sáng, có rất nhiều tiếng hoan hô vang dội.
Thật khó để mà tiên đoan khi nào cuộc chiến sẽ kết thúc, và vai tṛ của tướng Zaluzhny sẽ hoàn tất vào lúc nào. Nhưng rơ rệt là lực lượng quân đội dưới sự lănh đạo của ông đang làm nên những chiến thắng hết sức ngoạn mục.
Tướng Zaluzhny đang cầm lon bia uống trong ngày sinh nhật của vợ ông th́ ông nhận được điện thoại. Ông bước ra ngoài với điện thoại trên tay, và ông nhận được lệnh bổ nhiệm làm tư lệnh chiến trường do Tổng thống Zelensky giao phó. Khi đó, vị tướng 48 tuổi này c̣n ở vị trí rất thấp để nhận chức vụ mà Tổng thống giao phó. Tư Lệnh Liên Quân của Ukraine là một chức vụ cao nhất trong quân đội, ngoại trừ chức Tổng Tư Lệnh Quân Đội dành cho Tổng thống. Sự kiện ông được thăng chức nhảy vọt được ông tâm sự với báo TIME trong cuộc phỏng vấn hồi tháng Sáu như sau: “Nhiều khi nh́n lại quá tŕnh hoạt động của ḿnh, tôi tự hỏi không hiểu v́ sao tôi lại được bổ nhiệm vào chức vụ này?”
Trong một mức độ nào đó, có lẽ sự bổ nhiệm này có vẻ liều lĩnh. Mặc dù ông nổi tiếng là một vị tướng thao lược, tài giỏi, song cũng nhiều người cho rằng tánh ông hay “đùa cợt” không nghiêm chỉnh. Nói rơ hơn là ông hay pha tṛ khi tiếp xúc với binh lính dưới quyền, thay v́ phải nghiêm khắc, kỷ luật binh lính dưới quyền. Sinh năm 1973, trong một kho đạn của trại lính Nga ở vùng phía bắc Ukraine, dưới thời Soviet, hồi nhỏ ông ước mơ sau này lớn lên sẽ trở thành một diễn viên hài, giống như ông Zelensky. Nhưng về sau, ông lại đi theo con đường binh nghiệp của gia đ́nh. Ông tốt nghiệp học viện quân sự Odessa thời thập niên 1990’s đúng lúc đế quốc Soviet đang sụp đổ, tan vỡ ra từng mảnh, và nước Ukraine bị rơi vào khủng hoảng triền miên.
Ông Zaluzhny từ từ thăng cấp cùng với những sĩ quan thuộc thế hệ mới như ông. Họ là nhịp cầu kết nối giữa hai môi trường: Lớn lên trong một nước Ukraine thuộc hệ thống cộng sản Soviet, nhưng lại mong muốn xé nát những học thuyết quân sự cũ xưa của quân đội Liên Xô. Trong luận án lấy bằng Cao Học, ông Zaluzhny phân tích rất kỹ câu trúc quân đội Hoa Kỳ. Nhận ra được v́ sao quân đội Ukraine vẫn ù ĺ đè bẹp v́ chịu ảnh hưởng của hệ thống chỉ huy nặng nề, quyết định từ cấp lănh đạo ở tuốt trên cao, ông bắt đầu áp dụng những thay đổi quan trọng lấy kinh nghiệm từ cơ cấu quân sự của Hoa Kỳ và các nước trong khối NATO.
Ông Zaluzhny leo từ một sĩ quan nắm trung đội lên đến tư lệnh mặt trận phía đông khi bọn Nga sáp nhập vùng Crimea vào lănh thổ Nga năm 2014. Trong vai tṛ này, ông xây dựng một đội ngũ sĩ quan trẻ linh động, tài ba, và khuyến khích họ nên làm những quyết định uyển chuyển, đưa việc chọn lựa quyết định quân sự xuống tận nơi chiến địa. Không giống như quân đội Nga vẫn thường coi những người trung sĩ là những “con dê tế thần”, trái lại phải coi họ là những phụ tá đắc lực, những tài năng vốn quư của quân đội. Trong cuộc phỏng vấn dành cho Bộ Quốc Pḥng Ukraine ông giải thích rơ điều này, và ông kết luận: “Chúng ta không thể trở lại thời xa xưa, chịu ảnh hưởng của quân đội Nga. Bây giờ là quân đội của năm 2013.”.
Nhưng cùng lúc đó, tướng Zaluzhny cũng dành rất nhiều cảm phục và ngưỡng mộ đối với những định của quân đội đối phương. Trong pḥng làm việc của ông, ông giữ những tác phẩm nói về tài lănh đạo của viên tướng Nga Valery Gerasimov, tư lệnh liên quân Nga. Viên tướng này già hơn ông Zaluzhny 17 tuổi. Ông nói: “Tôi được đào tạo bằng học thuyết quân sự Nga, và tôi nghĩ rằng tất cả khoa học về chiến tranh đều nằm ở nước Nga. Tôi học được rất nhiều từ tướng Gerasimov. Tôi đọc tất cả những ǵ ông ta viết…Ông ấy là người hết sức thông minh, và tôi vẫn đặt rất nhiều kỳ vọng vào ông.”.
Khi Tổng thống Zelensky nhậm chức vào năm 2019, cuộc chiến ở phía Đông Ukraine đă bước vào năm thứ năm, và tướng Zaluzhny đang làm tư lệnh ở mặt trận. Trong một lần ông phải thuyết tŕnh cho tân Tổng thống nghe về t́nh h́nh chiến trường gồm cơ cấu tổ chức cũng như các cuộc hành quân. Tướng Zaluzhny thừ hiểu rằng ông Tổng thống chưa vào giờ ở trong quân đội, và ông không có ư định huấn luyện cấp tốc cho Tổng thống một vài bài học cơ bản về chiến tranh, nên khi thuyết tŕnh o6g không đi vào chi tiết. Không ngờ đó chính là điểm khiến cho Tổng thống Zelensky rất thích tướng Zaluzhny. Phụ tá Bộ trưởng Quốc Pḥng Ukraine là ông Oleksiy Melnyk nhận ngay ra điều này. Tổng thống Zelensky hoàn toàn tin tưởng vào các tướng lănh, và để các ông Tướng toàn quyền điều động binh lính dưới quyền.
Năm 2020, tướng Zaluzhny phụ trách việc thực hiện một số cuộc thao dượt, tập trận rất cam go, trong đó có việc biểu diễn bắn cháy xe tăng quân địch bằng hỏa tiễn Javelin. Với sự hiện diện của Tổng thống đứng xem từ đài quan sát ở trên cao. Không ngờ cuộc thực tập thất bại và những b́nh luận gia trên đài truyền h́nh nói rằng đây là điềm gở cho tập thể quân đội nước Ukraine. Tướng Zaluzhny đinh rằng Tổng thống Zelensky sẽ nghĩ ông là một “ông tướng tồi, và sử dụng loại hỏa tiễn Javelin bị hư.”.
Nhưng Tổng thống Zelensky nhất định muốn thay thế những viên chức thuộc thế hệ già nua bằng thành phần mới trẻ trung, và ông thích chọn những người trẻ mà ông cảm thấy thân thiện dễ nói chuyện, bất chấp người đó ở cấp bậc nào. Vào tháng Bảy năm 2021, khi thấy người Nga tập trung kéo xe tăng đến vùng biên giới, người Mỹ đă báo động Ukraine có thể sẽ phải đối phó với một cuộc tấn công quy mô của Nga, Tổng thống Zelensky quyết định giao trách nhiệm đối phó với quân xâm lược cho tướng Zaluzhny. Ông Andriy Yermak, Chánh Văn Pḥng của Tổng thống Zelensky nói: “Tôi chỉ đưa ư kiến là tôi cảm mến ông tướng này v́ ông là sĩ quan chuyên nghiệp, và thông minh.” Sau đó, chính Tổng thống Zelensky điện thoại nói chuyện thẳng với tướng Zaluzhny.
Tổng thống Zelensky thường hoài nghi không tin hoàn toàn vào tin tức t́nh báo, nên ông nghĩ rằng chưa chắc ǵ người Nga sẽ tấn công Ukraine. Ngược lại, tướng Zaluzhny đă từng ở ngoài chiến trường khá lâu, và ông thuộc nhóm những tướng lănh tin chắc bọn Nga sẽ tấn công, chỉ c̣n là vấn đề thời gian mà thôi. Trong ṿng vài tuần kể từ lúc được Tổng thống bổ nhiệm, tướng Zaluzhny lập tức làm một số thay đổi trong việc bố trí các lực lượng quân đội. Ông ra lệnh cho các binh sĩ dưới quyền hăy đánh trả tức khắc bọn Nga bằng bất cứ thứ vũ khí nào có trong tay, không cần phải xin phép thượng cấp. Tướng Zaluzhny nói: “Chúng ta phải đánh gục ư định muốn tấn công của chúng, và cho chúng thấy nanh vuốt của chúng ta sẵn sàng nghiền nát bọn chúng.”.
Vào khoảng đầu tháng Hai, áp lực chiến trường đè nặng trên vai tướng Zaluzhny. Ông cho tung ra cuộc thao diễn quân sự quy mô với hàng ngàn binh lính Ukraine. Nhưng tiếc thay bị thất bại hoàn toàn. Cuộc tập trận này nhắm mục đích khiêu khích bọn xâm lược Nga. Song cũng v́ thế nó để lộ những nhược điểm của quân đội Ukraine. Theo quan điểm của tướng Zaluzhny cuộc thực tập là trọng tâm điểm của chiến lược pḥng thủ lực lượng Ukraine dự tính sẽ làm. Nhưng rồi thực tế cho thấy những tướng lănh ngồi ở bàn thảo luận miên man, họ là lớp tướng già nua, không năng động. Tướng Zaluzhny kể lại: “Tôi khản cổ la hét, nhưng chẳng có ai nhúc nhích, động đậy, nghe lệnh chỉ huy của tôi. Tôi đành chịu thua.”.
Sau lần chuẩn bị chiến lược bị thất bại, tướng Zaluzhny cho duyệt xét lại tất cả những ǵ đă làm, và dẫn cả một phái đoàn tướng lănh đi thăm cơ sở quân sự, trại lính khắp nước để cho họ thấy không khí chiến tranh đang có thực, và hiện diện ở mọi nơi. Ông nhắc nhở với các tướng lănh trong phái đoàn: “Chúng ta cần phải dành yếu tố bất ngờ để khiến địch quân không kịp chuẩn bị.”. Ông cho phát tán lên trang mạng xă hội Facebook về những chuẩn bị sẵn sàng đánh lại quân xâm lược Nga của dân quân Ukraine.
Khi cuộc xâm lăng của Nga bắt đầu vào sáng ngày 24 tháng Hai, tướng Zaluzhny có hai mục tiêu chiến lược dùng để pḥng thủ cho Ukraine. Trước hết là không để cho thủ đô Kyiv rơi vào tay địch quân. Và thứ hai là chúng ta phải đánh thật mạnh ở khắp mọi chiến tuyến, máu chúng ta sẽ phải đổ rất nhiều, và có thể bị mất một phần lănh thổ. Mục tiêu của chiến lược này là dụ cho quân Nga tiến thật sâu vào lănh thổ Ukraine, đánh trực diện với bọn chúng, trong lúc đó cắt đứt đường tiếp tế quân cụ, và vật dụng tiếp liệu của bọn chúng cho mặt trận tiền phương. Đến ngày thứ sáu của cuộc chiến xâm lăng, tướng Zaluzhny nhận thấy chiến lược áp dụng có hiệu quả. Bọn xâm lược Nga không thể chiếm được phi trường gần thủ đô Kyiv, và chúng đă dại dột tiến sâu vào trong lănh thổ Ukraine, đủ làm cạn kiệt nguồn tiếp tế, và từ đó, chúng phô bày vị trí của ḿnh để quân Ukraine tha hồ đánh chúng.
Tướng Milley, Tham Mưu Trưởng liên quân Mỹ ngạc nhiên khi thấy lực lượng Ukraine vẫn giữ vững được thủ đô, và đánh trả bọn Nga. Tướng Milley hỏi tướng Zaluzhny: “Ông có dự tính di tản đến một vùng an toàn hơn hay không?”, và Tướng Zaluzhny hỏi lại tướng Milley: “Tôi không hiểu ông muốn nói điều ǵ. Theo ư tôi, cuộc chiến tranh đă bắt đầu từ năm 2014…, tôi đă không bỏ chạy ngay từ đầu, v́ thế bây giờ tôi cũng sẽ không tháo chạy.”.
Tướng Milley cũng ngạc nhiên về thái độ ngoan cố của quân Nga. Thông thường khi biết ḿnh bị quân địch chống cự dữ dội, hay mất nguồn tiếp liệu th́ ḿnh phải t́m phương cách khác để tiến hành cuộc chiến. Đằng này quân Nga cứ tiếp tục xô đẩy đi vào hàng đàn vào chỗ chết để quân Ukraine tự do bắn giết. Tướng Zaluzhny nhận xét: “Bọn Nga cứ thế đi vào chỗ chết đúng như sự dự tính của tôi.”.
Mặc dù Hoa Kỳ và đồng minh gửi hàng tỉ đô la viện trợ quân sự sang Ukraine, nhưng tin tức từ tiền tuyến gửi về cũng không được lạc quan sáng sủa. Bọn Nga tiếp tục tấn công rất mạnh vào thành phố cảng Mariupoil, giết hại hàng ngàn thường dân. Vào độ tháng Năm, hàng trăm chiến sĩ Ukraine đă phải bỏ ḿnh trong lúc cố gắng cố thủ địa điểm cuối cùng của thành phố cảng này là xưởng làm thép Azovstal, cuối cùng họ phải đầu hàng. (Ngày 21 tháng Chín, hơn 150 lính Ukraine được trở về trong cuộc trao đổi tù binh, có cả 5 vị tướng chỉ huy của quân đội Ukraine.). Nhiều nấm mộ chôn tập thể được t́m thấy ở nhiều tỉnh, làng mạc từng bị quân Nga chiếm đóng. Tuy nhiên, các quan chức Ukraine vẫn cả quyết rằng: “Chúng tôi sẽ thắng.”. Và tướng Zaluzhny tin rằng: “Chúng tôi sẽ chiến đấu đến giọt máu cuối cùng của người Ukraine.”.
Vài tuần sau, quân đội Ukraine bắt đầu làm một số hành động khiến mọi người phải kinh ngạc. Những nhà phân tích chiến lược quân sự nói đây là một hiện tượng bất thường trong quân sử. Các quan chức Ukraine, từ Tổng thống Zelensky, Bộ trưởng Quốc Pḥng Oleksiy Reznikov bắt đầu công khai tuyên bố rằng họ đang chuẩn bị cuộc tổng phản công trên quy mô lớn để dành lại những vùng lănh tổ bị bọn xâm lược Nga chiếm đóng. Để chuẩn bị cho các cuộc phản công của Ukraine, lính Nga bố trí lại lực lượng, họ đem một số đơn vị ưu tú từ nhiều vùng khác nhau đưa xuống bảo vệ miền nam. Ngày 29 tháng Tám, giới chức quân sự Ukraine tuyên bố cuộc phản công từng mong đợi từ bấy lâu nay sắp sửa bắt đầu ở mặt trận phía nam.
Nhưng đồng thời lại có dấu hiệu cho biết chiến cuộc đang được chuẩn bị ở một nơi khác. Ông Oleksiy Danilov, người đứng đầu Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Ukraine nói với báo TIME hôm 1 tháng Chín rằng: “Trận tuyến kéo dài khoảng 2,500 cây số. Các chuyên gia quân sự thắc mắc: “ Liệu quân đội Ukraine có thể mở cuộc phản công ở một trận tuyến hay không, nói chi đến hai trận tuyến một lượt?”.
Năm ngày sau, lực lượng quân sự Ukraine tung ra một cuộc tấn công ở vùng đông bắc của nước Ukraine. Bọn lính Nga bị đánh bất ngờ, hụt hẫng, không chuẩn bị kịp. Nhiều tên lính Nga bỏ chạy trong hỗn loạn, vứt cả vũ khí và quân cụ trên đường tháo lui. Phúc tŕnh chiến sự ở địa phương miêu tả h́nh ảnh nhục nhă của lính Nga trên đường tháo chạy. Chúng ăn cắp quần áo dân sự của dân, và lấy cả xe đạp, xe hơi của dân để chạy trốn.
Trong sáu ngày, quân đội Ukraine lấy lại được khoảng 3,000 cây số vuông đất từng bị quân Nga chiếm giữ, kể cả trạm xe lửa quan trọng cho việc tiếp tế quân nhu cho lính Nga. Theo các giới chức quân sự Hoa Kỳ, trận đánh phản công khiến điện Cẩm Linh kinh hăi, và ngay cả cấp lănh đạo cao cấp của Ukraine cũng phải ngạc nhiên. Ông Reznikov nói với báo TIME: “Tôi tự nhủ với ḷng ḿnh luôn luôn giữ chừng mực đừng quá vui mừng để rồi phải tuyệt vọng về sau. Nhưng quả thực có một số diễn biến xảy ra quá nhanh ngoài dự kiến.”.
Giúp đỡ về t́nh báo và vũ khí tối tân do Tây phương cung cấp quả thực đă đóng góp rất lớn cho những chiến thắng của Ukraine. Ông Reznikov nói: “Tin tức t́nh báo cho chúng tôi biết rơ vị trí đóng quân của quân thù. Cứ thế là chúng tôi nă pháo vào.”. Loại hỏa tiễn tối tân HIMARS do Ngũ Giác Đài cung cấp giúp chúng tôi có thể phá hủy kho đạn, bồn chứa xăng, và bộ chỉ huy của địch dễ dàng. Các loại xe quân đội nhẹ như chiếc Humvee do Mỹ tặng, cũng như xe vận tải, xe tăng của Ḥa Lan, Ba Lan, và Tiệp Khắc viện trợ rất tốt để chúng tôi có thể đánh lui quân Nga. Ông Jeffrey Edmond, cựu nhân viên CIA, hiện đang làm trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ nhận xét như sau: “Quân đội Ukraine rất giỏi trong việc áp dụng chiến thuật tác chiến với vũ khí tối tân. Họ là những chiến binh có tinh thần kỷ luật rất cao.”.
Các viên chức Ukraine cho biết thêm: “Cũng nhờ áp dụng đường lối chỉ huy uyển chuyển, nên chúng tôi có thể khai thác tối đa sự sụp đổ mau chóng của quân Nga.”. Ông Reznikov nói: “Quân đội Ukraine được tự do chọn quyết định ở mọi cấp, giống như quân đội của khối NATO. Họ làm quyết định rất nhanh, không giống như lính Nga.”.
Cho đến nay các quan chức Ukraine rất cẩn thận trong việc khen ngợi sự thành công của quân đội. Ông Reznikov nói: “Sự thành công kể trên không phải là của một cá nhân nổi bật như một ngôi sao, mà là thành quả của một chùm sao tinh đẩu gồm nhiều đơn vị ưu tú trong quân đội.”. Rồi ông kể ra rất nhiều tên các sĩ quan nổi tiếng trong binh chủng bộ binh, hải quân, không quân, quân y, và nhiều đơn vị khác.
Có tin đồn nói rằng có sự bất ḥa giữa Tổng thống Zelensky với một số tướng lĩnh trong quân đội. Nhưng thực ra đó chỉ là sự bịa đặt của quân thù nhằm gây chia rẽ. Theo phụ tá của Tổng thống Zelensky, ông Oleksiy Arestovych: “Nếu nói có sự xung đột giữa Tổng thống Zelensky với tướng Zaluzhny đó là sự bịa đặt hoàn toàn, nhằm gây chia rẽ. Nếu có sự xung đột giữa cấp cao như vậy, đó sẽ là một tai họa rất lớn.”.
Thấu hiểu sự gian khổ của chiến cuộc, các nhà lănh đạo Ukraine hiểu rằng chiến thắng vừa qua chỉ giúp họ có thêm chút ít thời gian trong cuộc đấu tranh trường kỳ hiện nay. Ông Danilov, đứng đầu trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Ukraine nói: “Hiện Nga đang bị lâm vào thế suy yếu trong cuộc chiến. Nhưng Putin nó sẽ không chịu thua. Hắn sẽ dùng đủ mọi thủ đoạn để đánh lại. V́ thế c̣n rất nhiều nguy hiểm, khó khăn cho nước Ukraine.”.
Hoạt động quân sự của Ukraine ở mặt trận phía Nam tiến triển rất chậm. Khi mùa Đông sắp đến, thủ đô Kyiv không những phải lo cho quân đội bị phân tán rất mỏng. Ngoài ra, c̣n có một kẻ thù khác nằm ngoài sự kiểm soát của Ukraine đó là cái lạnh, cái rét của mùa Đông. Trong tương lai, cuộc khủng hoảng về năng lượng, nhiên liệu, có thể khiến cho sự giúp đỡ về quân sự của Tây phương giảm bớt. Trong lúc đó, nước Nga dự tính cắt giảm nguồn cung cấp về xăng cho Âu châu đang từ 40% xuống mức 9%.
Về phần tướng Zaluzhny, ông dự tính rằng cuộc chiến sẽ c̣n kéo dài rất lâu và đẫm máu. Ông nói với báo TIME: “Tôi có kinh nghiệm đánh nhau với bọn Nga, tôi hiểu rằng chiến thắng vừa qua của chúng tôi chưa thể là chiến thắng sau cùng được. Chiến thắng đó chỉ giúp chúng tôi có dịp hít thở ít lâu, và chuẩn bị cho cuộc hiến kế tiếp.”
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 10/10/2022
Làm cách nào tướng tư lệnh quân lực Ukraine Valery Zaluzhny đă có thể xoay chuyển được đợt thủy triều của cuộc chiến giữa Ukraine và quân xâm lược Nga.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 10/10/2022
Cali Today News – Người ta dễ đánh giá sai lầm tướng Valery Zaluzhny khi chúng ta gặp ông vào lúc ông không mang quân phục. Với tính t́nh xuề x̣a, dễ ḥa đồng với mọi người, tướng Zaluzhny thích mặc áo T-shirt và quần ngắn. Ông hay nói chuyện tiếu lâm làm người đối diện không thể nhịn cười được. Hồi tháng Bảy năm 2021, khi mới nghe tin Tổng thống Volodymyr Zelensky muốn bổ nhiệm ông làm tư lệnh quân đội Ukraine, ông trả lời với báo TIME trong cuộc phỏng vấn đầu tiên, khiến mọi người phải ngạc nhiên: “Các ông nói cái ǵ vậy? Bộ đùa hay sao? Đời nào tôi lại được làm tư lệnh quân đội!”. Ông tâm sự rằng khi nghe tin đó ông có cảm tưởng như vừa bị đấm một cú thật mạnh, không phải chỉ đấm vào bụng, mà là một cú đấm đánh ông ngă nhào xuống đất.”.
Nhưng quả thực cuộc chiến tranh ở Ukraine đi vào lịch sử, và ông Zaluzhny đă đóng vai tṛ chủ yếu trong cuộc chiến tranh này. Ông là thành viên chính trong các tướng lănh quân lực Ukraine từ nhiều năm qua thực hiện cuộc cải tổ quân lực Ukraine đang từ một hệ thống nặng nề, cũ kỹ theo mô h́nh Soviet ngày xưa để biến thành một lực lượng quân đội tinh nhuệ, và tối tân. Từng chịu nhiều gian khổ trong cuộc chiến ở mặt trận phía Đông với quân Nga, ông là người thuộc thế hệ mới trong số các tướng lănh đạo quân đội Ukraine. Ông áp dụng đường lối lănh đạo uyển chuyển, linh động, và hiểu rơ hoàn cảnh của người sĩ quan chỉ huy lính nơi tiền tuyến. Ở giai đoạn đầu của cuộc chiến xâm, ông đă bướng bỉnh áp dụng chiến thuật chuẩn bị đối phó bọn xâm lược Nga theo lối riêng của ông, hết sức linh động, và ông nắm rơ t́nh h́nh trận địa. Nhờ vậy mà quân đội Ukraine đă tránh được thảm họa không bị lính Nga tàn sát. Từ đó, ông chứng tỏ cho mọi người thấy ông là vị tướng tài giỏi, thích hợp với cuộc chiến hiện nay khi đối phó quân xâm lược Nga. Hồi tháng Năm, tướng Mark Milley, Tham Mưu Trưởng quân lực Hoa Kỳ viết cho báo TIME như sau: “Tướng Zaluzhny trở thành vị tướng mà quân đội Ukraine cần phải có. Khả năng lănh đạo của ông ta giúp quân đội Ukraine thích ứng mau chóng với chiến thuật áp dụng ngoài chiến trường khi đối đầu với quân Nga.”.
Sáng kiến của tướng Zaluzhny hiện đang được áp dụng để chuyển bại thành thắng trong cuộc chiến hiện nay ở Ukraine. Cuộc phản công chớp nhoáng, thần tốc thực hiện trong tháng Chín vừa qua ở vùng Đông Bắc Ukraine là thắng lợi lớn nhất của chính phủ Kyiv tính từ ngày quân Nga bắt đầu xâm lăng Ukraine hồi tháng Hai. Cuộc phản kích khiến lính Nga hoảng hồn, phải bỏ chạy trong hỗn loạn, và để lại những tàn phá khốc liệt ở những nơi chúng từng chiếm đóng. Cộng với những cuộc hành quân tái chiếm ở miền Nam, lực lượng quân đội Ukraine đă lấy lại được một diện tích lănh thổ rộng hơn 6,000 cây số vuông từng bị bọn Nga kiểm soát cách đây hai tuần lễ. Lực lượng quân sự Ukraine giải phóng được hàng chục tỉnh nhỏ, thành phố lớn, và cắt đứt đường tiếp tế của quân địch. Với tṛ dương đông kích tây, đánh lừa đối phương khéo léo, tuyên bố sẽ tấn công tới tấp ở phía Nam để rồi mở cuộc phản công ở phía Đông Bắc khiến cho quân Nga bị hụt hẫng, không pḥng bị kịp. Và điều này càng cho thấy sự hợp tác chặt chẽ về tin tức t́nh báo, cũng như hàng tỷ đô la quân cụ, vũ khí do các nước đồng minh phương Tây cung cấp đem lại kết quả cụ thể ngoài chiến trường.
Những chiến thắng liên tiếp xảy ra thật đúng lúc, vào thời điểm hết sức quan trọng v́ cuộc chiến làm hao ṃn rất nhiều tài nguyên vật lực. Trong lúc những áp lực kinh tế gia tăng trên khắp Âu châu và nhiều nơi khác trên thế giới, người ta bắt đầu hoài nghi không hiểu Ukraine có thắng được cuộc chiến tranh hao ṃn này hay không, và các nước đồng minh sẽ c̣n phải tiếp tục viện trợ cho Ukraine trong bao lâu nữa. Cuộc rút lui, tháo chạy của lính Nga khiến cho Mạc Tư Khoa bị rúng động, bắt buộc guồng máy tuyên truyền của điện Cẩm Linh phải thú nhận họ bị đánh lui, và Tổng thống Nga Vladimir Putin bị áp lực cả về kinh tế lẫn chính trị. Ngày 21 tháng Chín, trước những áp lực dồn dập xảy ra, ông Putin phải tuyên bố sẽ động viên 300,000 thanh niên. Đây là cuộc huy động binh lính lớn nhất kể từ sau Thế Chiến thứ Hai.
Cả người dân Ukraine cũng như các quan chức Hoa Kỳ tin rằng cuộc chiến sẽ c̣n kéo dài lâu hơn, và đẫm máu hơn, không như sự h́nh dung trước đây của mọi người. Putin hứa rằng hắn sẵn sàng hy sinh binh lính, và tàn sát dă man để khiến cho phe địch phải mệt mỏi, kiệt lực. Trong bài diễn văn Putin đọc, y nói rằng hắn không hù dọa đâu hắn sẽ sử dụng tất cả kho vũ khí có trong tay để bảo vệ nước Nga- với sự hiểu ngầm rằng hắn có thể sử dụng cả vũ khí nguyên tử. Những cuộc phản công gần đây của lực lượng Ukraine có thể là khúc rẽ quan trọng, nhưng chưa phải là đ̣n dứt điểm. Theo ông Dan Rice, cựu chiến binh Mỹ đang dạy trong trường quân sự West Point, và là cố vấn cho tướng Zaluzhny th́ những cuộc phản công mới đây có thể ví như trận đánh Midway của Mỹ ở Thái B́nh Dương hồi năm 1942, ba năm trước khi chấm dứt Thế Chiến Thứ Hai.
Tướng Zaluzhny là một trong những vị tướng tài giỏi giúp đem lại chiến thắng cho một quân đội nhỏ bé của Ukraine đánh bại đội binh to lớn của Nga. Những sĩ quan đóng góp phần quan trọng như Tướng Oleksandr Syrskyi, tư lệnh lực lượng vũ trang đánh trên đường bộ. Vị tướng này là người giúp bảo vệ cho thủ đô Kyiv không để rơi vào tay quân Nga, và gần đây, ông là người chỉ huy cuộc phản công ở vùng phía đông. Tướng Kyrylo Budanov, người đứng đầu ngành t́nh báo cũng giữ một phần hết sức quan trọng cho những chiến thắng mới đây. Kể từ khi Tổng thống Zelensky bổ nhiệm ông làm Tham Mưu Trưởng liên quân, th́ tướng Zaluzhny trở thành khuôn mặt đại diện cho toàn thể cuộc chiến. Trên trang mạng xă hội h́nh ảnh “Ông Tướng Thép” “Iron General” đứng quỳ gối trước mặt một bà mẹ đang khóc nức nở v́ có con bị tử trận, đầu gục vào quan tài của câu con trai là h́nh ảnh hết sức cảm động, được mọi người cùng chia sẻ. Một h́nh ảnh khác cũng được phổ biến hết sức cảm động đó là nụ cười nở trên môi ông Tướng Thép khi ông đứng ra làm lễ chủ hôn cho hai người lính dưới quyền ông ngay giữa mặt trận. Ông đi đâu cũng được rất nhiều “fan” hoan hô nhiệt liệt. Trang mạng xă hội Tik Tok chiếu nhiều đoạn video cho thấy ông đi đến đâu là ở đó rực sáng, có rất nhiều tiếng hoan hô vang dội.
Thật khó để mà tiên đoan khi nào cuộc chiến sẽ kết thúc, và vai tṛ của tướng Zaluzhny sẽ hoàn tất vào lúc nào. Nhưng rơ rệt là lực lượng quân đội dưới sự lănh đạo của ông đang làm nên những chiến thắng hết sức ngoạn mục.
Tướng Zaluzhny đang cầm lon bia uống trong ngày sinh nhật của vợ ông th́ ông nhận được điện thoại. Ông bước ra ngoài với điện thoại trên tay, và ông nhận được lệnh bổ nhiệm làm tư lệnh chiến trường do Tổng thống Zelensky giao phó. Khi đó, vị tướng 48 tuổi này c̣n ở vị trí rất thấp để nhận chức vụ mà Tổng thống giao phó. Tư Lệnh Liên Quân của Ukraine là một chức vụ cao nhất trong quân đội, ngoại trừ chức Tổng Tư Lệnh Quân Đội dành cho Tổng thống. Sự kiện ông được thăng chức nhảy vọt được ông tâm sự với báo TIME trong cuộc phỏng vấn hồi tháng Sáu như sau: “Nhiều khi nh́n lại quá tŕnh hoạt động của ḿnh, tôi tự hỏi không hiểu v́ sao tôi lại được bổ nhiệm vào chức vụ này?”
Trong một mức độ nào đó, có lẽ sự bổ nhiệm này có vẻ liều lĩnh. Mặc dù ông nổi tiếng là một vị tướng thao lược, tài giỏi, song cũng nhiều người cho rằng tánh ông hay “đùa cợt” không nghiêm chỉnh. Nói rơ hơn là ông hay pha tṛ khi tiếp xúc với binh lính dưới quyền, thay v́ phải nghiêm khắc, kỷ luật binh lính dưới quyền. Sinh năm 1973, trong một kho đạn của trại lính Nga ở vùng phía bắc Ukraine, dưới thời Soviet, hồi nhỏ ông ước mơ sau này lớn lên sẽ trở thành một diễn viên hài, giống như ông Zelensky. Nhưng về sau, ông lại đi theo con đường binh nghiệp của gia đ́nh. Ông tốt nghiệp học viện quân sự Odessa thời thập niên 1990’s đúng lúc đế quốc Soviet đang sụp đổ, tan vỡ ra từng mảnh, và nước Ukraine bị rơi vào khủng hoảng triền miên.
Ông Zaluzhny từ từ thăng cấp cùng với những sĩ quan thuộc thế hệ mới như ông. Họ là nhịp cầu kết nối giữa hai môi trường: Lớn lên trong một nước Ukraine thuộc hệ thống cộng sản Soviet, nhưng lại mong muốn xé nát những học thuyết quân sự cũ xưa của quân đội Liên Xô. Trong luận án lấy bằng Cao Học, ông Zaluzhny phân tích rất kỹ câu trúc quân đội Hoa Kỳ. Nhận ra được v́ sao quân đội Ukraine vẫn ù ĺ đè bẹp v́ chịu ảnh hưởng của hệ thống chỉ huy nặng nề, quyết định từ cấp lănh đạo ở tuốt trên cao, ông bắt đầu áp dụng những thay đổi quan trọng lấy kinh nghiệm từ cơ cấu quân sự của Hoa Kỳ và các nước trong khối NATO.
Ông Zaluzhny leo từ một sĩ quan nắm trung đội lên đến tư lệnh mặt trận phía đông khi bọn Nga sáp nhập vùng Crimea vào lănh thổ Nga năm 2014. Trong vai tṛ này, ông xây dựng một đội ngũ sĩ quan trẻ linh động, tài ba, và khuyến khích họ nên làm những quyết định uyển chuyển, đưa việc chọn lựa quyết định quân sự xuống tận nơi chiến địa. Không giống như quân đội Nga vẫn thường coi những người trung sĩ là những “con dê tế thần”, trái lại phải coi họ là những phụ tá đắc lực, những tài năng vốn quư của quân đội. Trong cuộc phỏng vấn dành cho Bộ Quốc Pḥng Ukraine ông giải thích rơ điều này, và ông kết luận: “Chúng ta không thể trở lại thời xa xưa, chịu ảnh hưởng của quân đội Nga. Bây giờ là quân đội của năm 2013.”.
Nhưng cùng lúc đó, tướng Zaluzhny cũng dành rất nhiều cảm phục và ngưỡng mộ đối với những định của quân đội đối phương. Trong pḥng làm việc của ông, ông giữ những tác phẩm nói về tài lănh đạo của viên tướng Nga Valery Gerasimov, tư lệnh liên quân Nga. Viên tướng này già hơn ông Zaluzhny 17 tuổi. Ông nói: “Tôi được đào tạo bằng học thuyết quân sự Nga, và tôi nghĩ rằng tất cả khoa học về chiến tranh đều nằm ở nước Nga. Tôi học được rất nhiều từ tướng Gerasimov. Tôi đọc tất cả những ǵ ông ta viết…Ông ấy là người hết sức thông minh, và tôi vẫn đặt rất nhiều kỳ vọng vào ông.”.
Khi Tổng thống Zelensky nhậm chức vào năm 2019, cuộc chiến ở phía Đông Ukraine đă bước vào năm thứ năm, và tướng Zaluzhny đang làm tư lệnh ở mặt trận. Trong một lần ông phải thuyết tŕnh cho tân Tổng thống nghe về t́nh h́nh chiến trường gồm cơ cấu tổ chức cũng như các cuộc hành quân. Tướng Zaluzhny thừ hiểu rằng ông Tổng thống chưa vào giờ ở trong quân đội, và ông không có ư định huấn luyện cấp tốc cho Tổng thống một vài bài học cơ bản về chiến tranh, nên khi thuyết tŕnh o6g không đi vào chi tiết. Không ngờ đó chính là điểm khiến cho Tổng thống Zelensky rất thích tướng Zaluzhny. Phụ tá Bộ trưởng Quốc Pḥng Ukraine là ông Oleksiy Melnyk nhận ngay ra điều này. Tổng thống Zelensky hoàn toàn tin tưởng vào các tướng lănh, và để các ông Tướng toàn quyền điều động binh lính dưới quyền.
Năm 2020, tướng Zaluzhny phụ trách việc thực hiện một số cuộc thao dượt, tập trận rất cam go, trong đó có việc biểu diễn bắn cháy xe tăng quân địch bằng hỏa tiễn Javelin. Với sự hiện diện của Tổng thống đứng xem từ đài quan sát ở trên cao. Không ngờ cuộc thực tập thất bại và những b́nh luận gia trên đài truyền h́nh nói rằng đây là điềm gở cho tập thể quân đội nước Ukraine. Tướng Zaluzhny đinh rằng Tổng thống Zelensky sẽ nghĩ ông là một “ông tướng tồi, và sử dụng loại hỏa tiễn Javelin bị hư.”.
Nhưng Tổng thống Zelensky nhất định muốn thay thế những viên chức thuộc thế hệ già nua bằng thành phần mới trẻ trung, và ông thích chọn những người trẻ mà ông cảm thấy thân thiện dễ nói chuyện, bất chấp người đó ở cấp bậc nào. Vào tháng Bảy năm 2021, khi thấy người Nga tập trung kéo xe tăng đến vùng biên giới, người Mỹ đă báo động Ukraine có thể sẽ phải đối phó với một cuộc tấn công quy mô của Nga, Tổng thống Zelensky quyết định giao trách nhiệm đối phó với quân xâm lược cho tướng Zaluzhny. Ông Andriy Yermak, Chánh Văn Pḥng của Tổng thống Zelensky nói: “Tôi chỉ đưa ư kiến là tôi cảm mến ông tướng này v́ ông là sĩ quan chuyên nghiệp, và thông minh.” Sau đó, chính Tổng thống Zelensky điện thoại nói chuyện thẳng với tướng Zaluzhny.
Tổng thống Zelensky thường hoài nghi không tin hoàn toàn vào tin tức t́nh báo, nên ông nghĩ rằng chưa chắc ǵ người Nga sẽ tấn công Ukraine. Ngược lại, tướng Zaluzhny đă từng ở ngoài chiến trường khá lâu, và ông thuộc nhóm những tướng lănh tin chắc bọn Nga sẽ tấn công, chỉ c̣n là vấn đề thời gian mà thôi. Trong ṿng vài tuần kể từ lúc được Tổng thống bổ nhiệm, tướng Zaluzhny lập tức làm một số thay đổi trong việc bố trí các lực lượng quân đội. Ông ra lệnh cho các binh sĩ dưới quyền hăy đánh trả tức khắc bọn Nga bằng bất cứ thứ vũ khí nào có trong tay, không cần phải xin phép thượng cấp. Tướng Zaluzhny nói: “Chúng ta phải đánh gục ư định muốn tấn công của chúng, và cho chúng thấy nanh vuốt của chúng ta sẵn sàng nghiền nát bọn chúng.”.
Vào khoảng đầu tháng Hai, áp lực chiến trường đè nặng trên vai tướng Zaluzhny. Ông cho tung ra cuộc thao diễn quân sự quy mô với hàng ngàn binh lính Ukraine. Nhưng tiếc thay bị thất bại hoàn toàn. Cuộc tập trận này nhắm mục đích khiêu khích bọn xâm lược Nga. Song cũng v́ thế nó để lộ những nhược điểm của quân đội Ukraine. Theo quan điểm của tướng Zaluzhny cuộc thực tập là trọng tâm điểm của chiến lược pḥng thủ lực lượng Ukraine dự tính sẽ làm. Nhưng rồi thực tế cho thấy những tướng lănh ngồi ở bàn thảo luận miên man, họ là lớp tướng già nua, không năng động. Tướng Zaluzhny kể lại: “Tôi khản cổ la hét, nhưng chẳng có ai nhúc nhích, động đậy, nghe lệnh chỉ huy của tôi. Tôi đành chịu thua.”.
Sau lần chuẩn bị chiến lược bị thất bại, tướng Zaluzhny cho duyệt xét lại tất cả những ǵ đă làm, và dẫn cả một phái đoàn tướng lănh đi thăm cơ sở quân sự, trại lính khắp nước để cho họ thấy không khí chiến tranh đang có thực, và hiện diện ở mọi nơi. Ông nhắc nhở với các tướng lănh trong phái đoàn: “Chúng ta cần phải dành yếu tố bất ngờ để khiến địch quân không kịp chuẩn bị.”. Ông cho phát tán lên trang mạng xă hội Facebook về những chuẩn bị sẵn sàng đánh lại quân xâm lược Nga của dân quân Ukraine.
Khi cuộc xâm lăng của Nga bắt đầu vào sáng ngày 24 tháng Hai, tướng Zaluzhny có hai mục tiêu chiến lược dùng để pḥng thủ cho Ukraine. Trước hết là không để cho thủ đô Kyiv rơi vào tay địch quân. Và thứ hai là chúng ta phải đánh thật mạnh ở khắp mọi chiến tuyến, máu chúng ta sẽ phải đổ rất nhiều, và có thể bị mất một phần lănh thổ. Mục tiêu của chiến lược này là dụ cho quân Nga tiến thật sâu vào lănh thổ Ukraine, đánh trực diện với bọn chúng, trong lúc đó cắt đứt đường tiếp tế quân cụ, và vật dụng tiếp liệu của bọn chúng cho mặt trận tiền phương. Đến ngày thứ sáu của cuộc chiến xâm lăng, tướng Zaluzhny nhận thấy chiến lược áp dụng có hiệu quả. Bọn xâm lược Nga không thể chiếm được phi trường gần thủ đô Kyiv, và chúng đă dại dột tiến sâu vào trong lănh thổ Ukraine, đủ làm cạn kiệt nguồn tiếp tế, và từ đó, chúng phô bày vị trí của ḿnh để quân Ukraine tha hồ đánh chúng.
Tướng Milley, Tham Mưu Trưởng liên quân Mỹ ngạc nhiên khi thấy lực lượng Ukraine vẫn giữ vững được thủ đô, và đánh trả bọn Nga. Tướng Milley hỏi tướng Zaluzhny: “Ông có dự tính di tản đến một vùng an toàn hơn hay không?”, và Tướng Zaluzhny hỏi lại tướng Milley: “Tôi không hiểu ông muốn nói điều ǵ. Theo ư tôi, cuộc chiến tranh đă bắt đầu từ năm 2014…, tôi đă không bỏ chạy ngay từ đầu, v́ thế bây giờ tôi cũng sẽ không tháo chạy.”.
Tướng Milley cũng ngạc nhiên về thái độ ngoan cố của quân Nga. Thông thường khi biết ḿnh bị quân địch chống cự dữ dội, hay mất nguồn tiếp liệu th́ ḿnh phải t́m phương cách khác để tiến hành cuộc chiến. Đằng này quân Nga cứ tiếp tục xô đẩy đi vào hàng đàn vào chỗ chết để quân Ukraine tự do bắn giết. Tướng Zaluzhny nhận xét: “Bọn Nga cứ thế đi vào chỗ chết đúng như sự dự tính của tôi.”.
Mặc dù Hoa Kỳ và đồng minh gửi hàng tỉ đô la viện trợ quân sự sang Ukraine, nhưng tin tức từ tiền tuyến gửi về cũng không được lạc quan sáng sủa. Bọn Nga tiếp tục tấn công rất mạnh vào thành phố cảng Mariupoil, giết hại hàng ngàn thường dân. Vào độ tháng Năm, hàng trăm chiến sĩ Ukraine đă phải bỏ ḿnh trong lúc cố gắng cố thủ địa điểm cuối cùng của thành phố cảng này là xưởng làm thép Azovstal, cuối cùng họ phải đầu hàng. (Ngày 21 tháng Chín, hơn 150 lính Ukraine được trở về trong cuộc trao đổi tù binh, có cả 5 vị tướng chỉ huy của quân đội Ukraine.). Nhiều nấm mộ chôn tập thể được t́m thấy ở nhiều tỉnh, làng mạc từng bị quân Nga chiếm đóng. Tuy nhiên, các quan chức Ukraine vẫn cả quyết rằng: “Chúng tôi sẽ thắng.”. Và tướng Zaluzhny tin rằng: “Chúng tôi sẽ chiến đấu đến giọt máu cuối cùng của người Ukraine.”.
Vài tuần sau, quân đội Ukraine bắt đầu làm một số hành động khiến mọi người phải kinh ngạc. Những nhà phân tích chiến lược quân sự nói đây là một hiện tượng bất thường trong quân sử. Các quan chức Ukraine, từ Tổng thống Zelensky, Bộ trưởng Quốc Pḥng Oleksiy Reznikov bắt đầu công khai tuyên bố rằng họ đang chuẩn bị cuộc tổng phản công trên quy mô lớn để dành lại những vùng lănh tổ bị bọn xâm lược Nga chiếm đóng. Để chuẩn bị cho các cuộc phản công của Ukraine, lính Nga bố trí lại lực lượng, họ đem một số đơn vị ưu tú từ nhiều vùng khác nhau đưa xuống bảo vệ miền nam. Ngày 29 tháng Tám, giới chức quân sự Ukraine tuyên bố cuộc phản công từng mong đợi từ bấy lâu nay sắp sửa bắt đầu ở mặt trận phía nam.
Nhưng đồng thời lại có dấu hiệu cho biết chiến cuộc đang được chuẩn bị ở một nơi khác. Ông Oleksiy Danilov, người đứng đầu Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Ukraine nói với báo TIME hôm 1 tháng Chín rằng: “Trận tuyến kéo dài khoảng 2,500 cây số. Các chuyên gia quân sự thắc mắc: “ Liệu quân đội Ukraine có thể mở cuộc phản công ở một trận tuyến hay không, nói chi đến hai trận tuyến một lượt?”.
Năm ngày sau, lực lượng quân sự Ukraine tung ra một cuộc tấn công ở vùng đông bắc của nước Ukraine. Bọn lính Nga bị đánh bất ngờ, hụt hẫng, không chuẩn bị kịp. Nhiều tên lính Nga bỏ chạy trong hỗn loạn, vứt cả vũ khí và quân cụ trên đường tháo lui. Phúc tŕnh chiến sự ở địa phương miêu tả h́nh ảnh nhục nhă của lính Nga trên đường tháo chạy. Chúng ăn cắp quần áo dân sự của dân, và lấy cả xe đạp, xe hơi của dân để chạy trốn.
Trong sáu ngày, quân đội Ukraine lấy lại được khoảng 3,000 cây số vuông đất từng bị quân Nga chiếm giữ, kể cả trạm xe lửa quan trọng cho việc tiếp tế quân nhu cho lính Nga. Theo các giới chức quân sự Hoa Kỳ, trận đánh phản công khiến điện Cẩm Linh kinh hăi, và ngay cả cấp lănh đạo cao cấp của Ukraine cũng phải ngạc nhiên. Ông Reznikov nói với báo TIME: “Tôi tự nhủ với ḷng ḿnh luôn luôn giữ chừng mực đừng quá vui mừng để rồi phải tuyệt vọng về sau. Nhưng quả thực có một số diễn biến xảy ra quá nhanh ngoài dự kiến.”.
Giúp đỡ về t́nh báo và vũ khí tối tân do Tây phương cung cấp quả thực đă đóng góp rất lớn cho những chiến thắng của Ukraine. Ông Reznikov nói: “Tin tức t́nh báo cho chúng tôi biết rơ vị trí đóng quân của quân thù. Cứ thế là chúng tôi nă pháo vào.”. Loại hỏa tiễn tối tân HIMARS do Ngũ Giác Đài cung cấp giúp chúng tôi có thể phá hủy kho đạn, bồn chứa xăng, và bộ chỉ huy của địch dễ dàng. Các loại xe quân đội nhẹ như chiếc Humvee do Mỹ tặng, cũng như xe vận tải, xe tăng của Ḥa Lan, Ba Lan, và Tiệp Khắc viện trợ rất tốt để chúng tôi có thể đánh lui quân Nga. Ông Jeffrey Edmond, cựu nhân viên CIA, hiện đang làm trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ nhận xét như sau: “Quân đội Ukraine rất giỏi trong việc áp dụng chiến thuật tác chiến với vũ khí tối tân. Họ là những chiến binh có tinh thần kỷ luật rất cao.”.
Các viên chức Ukraine cho biết thêm: “Cũng nhờ áp dụng đường lối chỉ huy uyển chuyển, nên chúng tôi có thể khai thác tối đa sự sụp đổ mau chóng của quân Nga.”. Ông Reznikov nói: “Quân đội Ukraine được tự do chọn quyết định ở mọi cấp, giống như quân đội của khối NATO. Họ làm quyết định rất nhanh, không giống như lính Nga.”.
Cho đến nay các quan chức Ukraine rất cẩn thận trong việc khen ngợi sự thành công của quân đội. Ông Reznikov nói: “Sự thành công kể trên không phải là của một cá nhân nổi bật như một ngôi sao, mà là thành quả của một chùm sao tinh đẩu gồm nhiều đơn vị ưu tú trong quân đội.”. Rồi ông kể ra rất nhiều tên các sĩ quan nổi tiếng trong binh chủng bộ binh, hải quân, không quân, quân y, và nhiều đơn vị khác.
Có tin đồn nói rằng có sự bất ḥa giữa Tổng thống Zelensky với một số tướng lĩnh trong quân đội. Nhưng thực ra đó chỉ là sự bịa đặt của quân thù nhằm gây chia rẽ. Theo phụ tá của Tổng thống Zelensky, ông Oleksiy Arestovych: “Nếu nói có sự xung đột giữa Tổng thống Zelensky với tướng Zaluzhny đó là sự bịa đặt hoàn toàn, nhằm gây chia rẽ. Nếu có sự xung đột giữa cấp cao như vậy, đó sẽ là một tai họa rất lớn.”.
Thấu hiểu sự gian khổ của chiến cuộc, các nhà lănh đạo Ukraine hiểu rằng chiến thắng vừa qua chỉ giúp họ có thêm chút ít thời gian trong cuộc đấu tranh trường kỳ hiện nay. Ông Danilov, đứng đầu trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Ukraine nói: “Hiện Nga đang bị lâm vào thế suy yếu trong cuộc chiến. Nhưng Putin nó sẽ không chịu thua. Hắn sẽ dùng đủ mọi thủ đoạn để đánh lại. V́ thế c̣n rất nhiều nguy hiểm, khó khăn cho nước Ukraine.”.
Hoạt động quân sự của Ukraine ở mặt trận phía Nam tiến triển rất chậm. Khi mùa Đông sắp đến, thủ đô Kyiv không những phải lo cho quân đội bị phân tán rất mỏng. Ngoài ra, c̣n có một kẻ thù khác nằm ngoài sự kiểm soát của Ukraine đó là cái lạnh, cái rét của mùa Đông. Trong tương lai, cuộc khủng hoảng về năng lượng, nhiên liệu, có thể khiến cho sự giúp đỡ về quân sự của Tây phương giảm bớt. Trong lúc đó, nước Nga dự tính cắt giảm nguồn cung cấp về xăng cho Âu châu đang từ 40% xuống mức 9%.
Về phần tướng Zaluzhny, ông dự tính rằng cuộc chiến sẽ c̣n kéo dài rất lâu và đẫm máu. Ông nói với báo TIME: “Tôi có kinh nghiệm đánh nhau với bọn Nga, tôi hiểu rằng chiến thắng vừa qua của chúng tôi chưa thể là chiến thắng sau cùng được. Chiến thắng đó chỉ giúp chúng tôi có dịp hít thở ít lâu, và chuẩn bị cho cuộc hiến kế tiếp.”
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 10/10/2022