troopy
01-20-2023, 02:37
Thời gian ở Mỹ ḿnh vừa đi học đại học, vừa đi làm bồi bàn ở một coffee shop, là một nhà hàng b́nh dân bên trong casino). Mới sang Mỹ cứ tưởng ḿnh là thằng sinh viên đại học th́ xin vô làm bồi bàn (Service hoặc Waiter, là người lấy Order và bưng đồ ăn cho khách) th́ đă là hạ thấp danh phẩm lắm rồi. Nhưng xin làm bồi bàn mà tụi Mỹ cũng không cho.
Tụi Mỹ nói phải có kinh nghiệm làm Busboy (Bus-Person) ít nhất 2 năm mới được làm Service. Busboy chỉ là những người dọn bàn, dọn dĩa chén dơ sau khi khách ăn xong sau đó đem vô cho bộ phận rửa chén rửa. Sau đó lại mang ly chén dĩa mới ra để set set up bàn cho khách. Ly chén mới rửa xong th́ ướt và rất nóng nhưng phải lau chùi muỗng nĩa cho sạch rồi mới đặt lên bàn. Khách ăn xong th́ phải dọn bàn với chén dĩa dơ, lau chùi quét dọn bàn ghế và set up muỗng nĩa cho lượt khách khác. Đôi lúc busboy giúp Service đem vài ly nước lọc, nước ngọt cho khách, chứ lấy order và đụng đến đồ ăn của khách th́ chỉ có Service được phép mà thôi. Nói chung Bus boy làm những công việc lặt vặt, chỉ có Service mới làm việc sạch sẽ là bưng đồ ăn cho khách.
Ngành dịch vụ ở Mỹ sống bằng tiền tips th́ tiền tips khách để lại trên bàn hay trên bills cũng là của Service. Service tips lại cho Busboy bao nhiêu th́ tuỳ hỉ nhưng thường chỉ 10-15% số tiền Tips Service có được một ngày. Công việc có vẻ như “thấp kém” này thường là công việc được sinh viên trẻ tuổi đi làm thêm làm nhiều nhất, v́ được giao tiếp với nhiều người, tiếng Anh cũng tốt hơn. Và muốn làm Bus boy cũng phải đi học và thi lấy bằng vệ sinh an toàn thực phẩm này nọ đủ kiểu. Dù lúc đó ḿnh là một thằng sinh viên sáng sủa nhanh nhẹn nhưng bản thân ḿnh cũng phải phấn đấu và học hỏi đến hơn 3 năm sau mới leo lên được vị trí Service. Sau này nghĩ lại quá tŕnh làm busboy cho ḿnh học được nhiều kỹ năng và h́nh thành nhiều thói quen sau này.
Tất cả đến từ những điều tưởng như là nhỏ nhất. Ví dụ khi cái ly nước của khách uống vơi đi c̣n 2/3 ly th́ Busboy phải luôn có mặt fill lại đầy nước, khi đặt ly nước lên bàn cho khách th́ không được để phát ra tiếng “cộp” v́ khách sẽ coi đó là "dằn mặt". Khi đi ngang bàn nào cũng phải luôn miệng hỏi thăm khách và tươi cười dù rất bận các bàn khác. Khi khách ăn xong 1 dĩa nào đó th́ Busboy phải có mặt ngay để dọn ngay cái dĩa đó ngay lập tức. Dù bận cách mấy cũng không được co chân lên chạy mà phải bước sải chân dài ra để đi nhanh hơn chứ không chạy v́ không được để khách mất cảm giác enjoy, relax khi ngồi ăn.
1 tuần đầu đi làm th́ 1 thằng công tử bột như ḿnh bước từ cửa sau nhà hàng ra parking lot bước cũng không nổi phải có người d́u đi v́ toàn thân đau nhức; đau từ cổ xuống tận ngón chân. Về đến nhà là đổ cái đùng ra nền pḥng khách mà ngủ chứ không thể bước nổi vào nhà tắm dù người dơ dáy dính đầy thức ăn. Một ngày đi làm 8 tiếng, được nghỉ ăn 1 tiếng thay phiên nhau. Nên có lúc vừa vô làm phải nghỉ ngay 1 tiếng để làm liên tục 7 tiếng. Và 7 tiếng c̣n lại th́ phải làm đủ 7 tiếng không thiếu một phút nào. Không bao giờ có chuyện đứng tựa lưng vô tường nói chuyện chứ đừng nói là ngồi. Dù không có khách cũng phải đi lau chùi muỗng nĩa bàn ghế. Khi đi toilet phải báo quản lư – mânger... Đôi giày đi làm phải là 1 đôi giày gần 200usd v́ chỉ với đôi giày đó mới có thể giúp đứng liên tục 7-8 tiếng 1 ngày.
Đến khi leo lên được vị trí Service sau hơn 3 năm dọn bàn th́ mới thấy họ bắt ḿnh làm busboy ít nhất 2 năm là vô cùng hợp lư. Có nhiều việc cứ nghĩ ḿnh biết rồi nhưng hoá ra chỉ biết bề ngoài chứ không thấy được hết bản chất công việc. Ví dụ 2 người nam - nữ vô bàn của ḿnh phụ trách ngồi th́ sau khi chào hỏi và cho họ một chút thời gian xem menu sẽ bắt đầu lấy order. Món của người nữ bếp sẽ nấu trong ṿng 7 phút, món người nam sẽ nấu trong ṿng 5 phút vậy th́ sau khi nhập vào máy tính phải bấm món ăn người nữ cho bếp nấu trước, và 2 phút sau bấm món của người nam. Để làm sao đảm bảo 2 món ăn này ra cùng lúc và không được chậm trễ phút nào, v́ đồ ăn sẽ bị khô và nguội sau khi bếp nấu xong 1-2 phút. Và khi đặt đồ ăn lên bàn cho khách phải ưu tiên đặt xuống phần của người nữ trước v́… lady first. Tương tự như vậy đối với người già.
Nhưng nếu đơn giản như vậy th́ nói làm ǵ. Vấn đề là món người nữ đi kèm với salad loại này với dressing (nước sốt) loại nọ, bánh ḿ loại kia và bơ trét là loại khác nữa, đó là những thứ Service phải tự lấy, tự làm, tự nướng và chuẩn bị. Món uống cũng kèm theo hàng tá thứ khác và nếu đó là cocktail th́ phải ra tận quầy bar để lấy từ bartender… Trong khi món người nam order th́ lại kèm theo hàng chục thứ lặt vặt khác phải nhớ. Đồng thời c̣n phải canh thời gian cho bếp nấu làm sao mà họ vừa dùng xong salad, bánh ḿ hay soup lặt vặt th́ phải có ngay món chính. Chỉ với 2 người khách th́ đă bấn loạn rồi, với bàn 4-5 người hay 7-8 người càng bấn loạn hơn. Mà mỗi Service đâu phải chỉ có một bàn. Mỗi Service thường có từ 5-7 bàn. Ngày đầu làm Service cứ như ḿnh là 1 thằng binh nh́ bị đẩy ra tiền tuyến. Xung quay mắt mờ tai ù, không c̣n thấy, không c̣n nghe, không c̣n biết ǵ hết, tất cả chỉ có chạy và chạy trong vô thức…
Những ngày đầu cảm thấy là đây là công việc ḿnh không thể làm nổi, không đủ khả năng, kỹ năng để làm… Nhưng sau chừng vài tuần th́ mọi thứ bắt đầu trôi chảy hơn. Không c̣n ướt đẫm mồ hôi như trước nữa, không c̣n bấn loạn nhờ vả van xin người khác giúp ḿnh như trước nữa. Khi đă biết sắp sếp mọi thứ một cách có tŕnh tự th́ lúc đó bắt đầu có thời gian tương tác nói chuyện chăm sóc khách hàng chu đáo hơn và tất nhiên tiền tips sẽ nhiều hơn. Khi đă thấy ḿnh khá Ok trong công việc th́ bắt đầu tự biết phân bổ thời gian để có thời gian đi học nhiều hơn. Người ta đi học một lớp chừng 3 credits th́ 12 credits tương đương 4 lớp tức là đi học Full-time. Full-time có nghĩa là không thể đi làm part-time ngoài giờ được nữa. Ḿnh th́ học một học kỳ 16 credits tức gấp rưỡi người khác và có thêm 1 fulltime job là Service nhà hàng. Mỗi ngày đi làm 8 tiếng cộng thêm 1 tiếng đi làm và 1 tiếng về nhà nữa là 10 tiếng. Ḿnh chọn làm ca khuya từ 11h đến 7h sáng để thời gian 14 tiếng c̣n lại là đi học và ngủ vài tiếng 1 ngày. Và ḿnh đă làm và học như vậy suốt nhiều năm liền.
Khi về Việt Nam làm việc, mỗi buổi trưa khi ăn trưa cùng nhân viên ḿnh luôn là người ăn nhanh nhất và đứng lên đầu tiên. Ḿnh không muốn phí thời gian ngồi chậm răi tận hưởng một dĩa cơm trong khi công việc c̣n ngổn ngang. Khi làm một việc ǵ ḿnh luôn so nó với một tiến độ thời gian theo từng phút. Nếu một việc có thể hoàn thành trong nữa tiếng th́ không bao giờ ḿnh muốn kéo nó ra 1-2 tiếng chứ đừng nói chi là cả ngày.
Khi ăn nói hay đi lại, ḿnh cũng là người đi nhanh nhất, bước chân sải dài nhất nhưng không co chân mà chạy. Khi nói chuyện khách hàng và đối tác ḿnh nhiệt t́nh và hoà nhă và chu đáo nhưng dứt khoát, không dây dưa. Khi hút thuốc trong giờ làm việc ḿnh chạy ra kéo vài phát chưa tới nữa điếu là vứt để vô làm tiếp, điều này th́ nhiều người từng chứng kiến. Ḿnh chỉ nhâm nhi tận hưởng điếu thuốc khi uống beer uống rượu một ḿnh vào buổi tối cuối ngày trước khi đi ngủ mà thôi.
Tất cả các thái độ làm việc nhanh gọn, quyết đoán, nhưng logic và tỉ mỉ từng chút đó đều được h́nh thành trong quá tŕnh đi làm bồi bàn ở Mỹ. Và không phải chỉ có một ḿnh Bow mà tất cả người Mỹ, thanh niên Mỹ, bạn học và đồng nghiệp ở Mỹ đều có một tác phong như vậy. V́ hầu như họ đều ít nhiều được một môi trường năng động và chuyên nghiệp tôi luyện cho từ những công việc nhỏ nhặt như vậy. Khi từng người năng động th́ vô h́nh chung th́ tất cả sẽ năng động và hiệu quả trong mọi lĩnh vực.
Ḿnh mong muốn được làm việc với những con người năng động nhanh nhẹn và sống trong một môi trường ngày càng năng động và nhanh nhẹn hơn. Ḿnh thường hay khuyên các bạn trẻ có thái độ làm việc “ù ĺ” và tư duy chậm chạp thiếu logic rằng: Hăy luyện tập thay đổi thói quen từ chính bước đi của ḿnh. Đi sải chân dài ra và nhanh hơn. Khi ḿnh đi nhanh hơn, tay chân vận động th́ năo cũng sẽ vận động linh hoạt và sáng tạo hơn. Công việc sẽ đạt hiệu quả hơn. Chứ đi cũng chậm, nói cũng chậm, ăn cũng chậm, hút thuốc cũng chậm th́ thôi thành nghệ sĩ cho rồi. Như lời của ai đó từng nói: H́nh thành thói quen để thói quen rồi sẽ h́nh thành nên tính cách, và tính cách mới là thứ quyết định thành công chứ không phải chuyên môn.
VietBF@sưu tập
Tụi Mỹ nói phải có kinh nghiệm làm Busboy (Bus-Person) ít nhất 2 năm mới được làm Service. Busboy chỉ là những người dọn bàn, dọn dĩa chén dơ sau khi khách ăn xong sau đó đem vô cho bộ phận rửa chén rửa. Sau đó lại mang ly chén dĩa mới ra để set set up bàn cho khách. Ly chén mới rửa xong th́ ướt và rất nóng nhưng phải lau chùi muỗng nĩa cho sạch rồi mới đặt lên bàn. Khách ăn xong th́ phải dọn bàn với chén dĩa dơ, lau chùi quét dọn bàn ghế và set up muỗng nĩa cho lượt khách khác. Đôi lúc busboy giúp Service đem vài ly nước lọc, nước ngọt cho khách, chứ lấy order và đụng đến đồ ăn của khách th́ chỉ có Service được phép mà thôi. Nói chung Bus boy làm những công việc lặt vặt, chỉ có Service mới làm việc sạch sẽ là bưng đồ ăn cho khách.
Ngành dịch vụ ở Mỹ sống bằng tiền tips th́ tiền tips khách để lại trên bàn hay trên bills cũng là của Service. Service tips lại cho Busboy bao nhiêu th́ tuỳ hỉ nhưng thường chỉ 10-15% số tiền Tips Service có được một ngày. Công việc có vẻ như “thấp kém” này thường là công việc được sinh viên trẻ tuổi đi làm thêm làm nhiều nhất, v́ được giao tiếp với nhiều người, tiếng Anh cũng tốt hơn. Và muốn làm Bus boy cũng phải đi học và thi lấy bằng vệ sinh an toàn thực phẩm này nọ đủ kiểu. Dù lúc đó ḿnh là một thằng sinh viên sáng sủa nhanh nhẹn nhưng bản thân ḿnh cũng phải phấn đấu và học hỏi đến hơn 3 năm sau mới leo lên được vị trí Service. Sau này nghĩ lại quá tŕnh làm busboy cho ḿnh học được nhiều kỹ năng và h́nh thành nhiều thói quen sau này.
Tất cả đến từ những điều tưởng như là nhỏ nhất. Ví dụ khi cái ly nước của khách uống vơi đi c̣n 2/3 ly th́ Busboy phải luôn có mặt fill lại đầy nước, khi đặt ly nước lên bàn cho khách th́ không được để phát ra tiếng “cộp” v́ khách sẽ coi đó là "dằn mặt". Khi đi ngang bàn nào cũng phải luôn miệng hỏi thăm khách và tươi cười dù rất bận các bàn khác. Khi khách ăn xong 1 dĩa nào đó th́ Busboy phải có mặt ngay để dọn ngay cái dĩa đó ngay lập tức. Dù bận cách mấy cũng không được co chân lên chạy mà phải bước sải chân dài ra để đi nhanh hơn chứ không chạy v́ không được để khách mất cảm giác enjoy, relax khi ngồi ăn.
1 tuần đầu đi làm th́ 1 thằng công tử bột như ḿnh bước từ cửa sau nhà hàng ra parking lot bước cũng không nổi phải có người d́u đi v́ toàn thân đau nhức; đau từ cổ xuống tận ngón chân. Về đến nhà là đổ cái đùng ra nền pḥng khách mà ngủ chứ không thể bước nổi vào nhà tắm dù người dơ dáy dính đầy thức ăn. Một ngày đi làm 8 tiếng, được nghỉ ăn 1 tiếng thay phiên nhau. Nên có lúc vừa vô làm phải nghỉ ngay 1 tiếng để làm liên tục 7 tiếng. Và 7 tiếng c̣n lại th́ phải làm đủ 7 tiếng không thiếu một phút nào. Không bao giờ có chuyện đứng tựa lưng vô tường nói chuyện chứ đừng nói là ngồi. Dù không có khách cũng phải đi lau chùi muỗng nĩa bàn ghế. Khi đi toilet phải báo quản lư – mânger... Đôi giày đi làm phải là 1 đôi giày gần 200usd v́ chỉ với đôi giày đó mới có thể giúp đứng liên tục 7-8 tiếng 1 ngày.
Đến khi leo lên được vị trí Service sau hơn 3 năm dọn bàn th́ mới thấy họ bắt ḿnh làm busboy ít nhất 2 năm là vô cùng hợp lư. Có nhiều việc cứ nghĩ ḿnh biết rồi nhưng hoá ra chỉ biết bề ngoài chứ không thấy được hết bản chất công việc. Ví dụ 2 người nam - nữ vô bàn của ḿnh phụ trách ngồi th́ sau khi chào hỏi và cho họ một chút thời gian xem menu sẽ bắt đầu lấy order. Món của người nữ bếp sẽ nấu trong ṿng 7 phút, món người nam sẽ nấu trong ṿng 5 phút vậy th́ sau khi nhập vào máy tính phải bấm món ăn người nữ cho bếp nấu trước, và 2 phút sau bấm món của người nam. Để làm sao đảm bảo 2 món ăn này ra cùng lúc và không được chậm trễ phút nào, v́ đồ ăn sẽ bị khô và nguội sau khi bếp nấu xong 1-2 phút. Và khi đặt đồ ăn lên bàn cho khách phải ưu tiên đặt xuống phần của người nữ trước v́… lady first. Tương tự như vậy đối với người già.
Nhưng nếu đơn giản như vậy th́ nói làm ǵ. Vấn đề là món người nữ đi kèm với salad loại này với dressing (nước sốt) loại nọ, bánh ḿ loại kia và bơ trét là loại khác nữa, đó là những thứ Service phải tự lấy, tự làm, tự nướng và chuẩn bị. Món uống cũng kèm theo hàng tá thứ khác và nếu đó là cocktail th́ phải ra tận quầy bar để lấy từ bartender… Trong khi món người nam order th́ lại kèm theo hàng chục thứ lặt vặt khác phải nhớ. Đồng thời c̣n phải canh thời gian cho bếp nấu làm sao mà họ vừa dùng xong salad, bánh ḿ hay soup lặt vặt th́ phải có ngay món chính. Chỉ với 2 người khách th́ đă bấn loạn rồi, với bàn 4-5 người hay 7-8 người càng bấn loạn hơn. Mà mỗi Service đâu phải chỉ có một bàn. Mỗi Service thường có từ 5-7 bàn. Ngày đầu làm Service cứ như ḿnh là 1 thằng binh nh́ bị đẩy ra tiền tuyến. Xung quay mắt mờ tai ù, không c̣n thấy, không c̣n nghe, không c̣n biết ǵ hết, tất cả chỉ có chạy và chạy trong vô thức…
Những ngày đầu cảm thấy là đây là công việc ḿnh không thể làm nổi, không đủ khả năng, kỹ năng để làm… Nhưng sau chừng vài tuần th́ mọi thứ bắt đầu trôi chảy hơn. Không c̣n ướt đẫm mồ hôi như trước nữa, không c̣n bấn loạn nhờ vả van xin người khác giúp ḿnh như trước nữa. Khi đă biết sắp sếp mọi thứ một cách có tŕnh tự th́ lúc đó bắt đầu có thời gian tương tác nói chuyện chăm sóc khách hàng chu đáo hơn và tất nhiên tiền tips sẽ nhiều hơn. Khi đă thấy ḿnh khá Ok trong công việc th́ bắt đầu tự biết phân bổ thời gian để có thời gian đi học nhiều hơn. Người ta đi học một lớp chừng 3 credits th́ 12 credits tương đương 4 lớp tức là đi học Full-time. Full-time có nghĩa là không thể đi làm part-time ngoài giờ được nữa. Ḿnh th́ học một học kỳ 16 credits tức gấp rưỡi người khác và có thêm 1 fulltime job là Service nhà hàng. Mỗi ngày đi làm 8 tiếng cộng thêm 1 tiếng đi làm và 1 tiếng về nhà nữa là 10 tiếng. Ḿnh chọn làm ca khuya từ 11h đến 7h sáng để thời gian 14 tiếng c̣n lại là đi học và ngủ vài tiếng 1 ngày. Và ḿnh đă làm và học như vậy suốt nhiều năm liền.
Khi về Việt Nam làm việc, mỗi buổi trưa khi ăn trưa cùng nhân viên ḿnh luôn là người ăn nhanh nhất và đứng lên đầu tiên. Ḿnh không muốn phí thời gian ngồi chậm răi tận hưởng một dĩa cơm trong khi công việc c̣n ngổn ngang. Khi làm một việc ǵ ḿnh luôn so nó với một tiến độ thời gian theo từng phút. Nếu một việc có thể hoàn thành trong nữa tiếng th́ không bao giờ ḿnh muốn kéo nó ra 1-2 tiếng chứ đừng nói chi là cả ngày.
Khi ăn nói hay đi lại, ḿnh cũng là người đi nhanh nhất, bước chân sải dài nhất nhưng không co chân mà chạy. Khi nói chuyện khách hàng và đối tác ḿnh nhiệt t́nh và hoà nhă và chu đáo nhưng dứt khoát, không dây dưa. Khi hút thuốc trong giờ làm việc ḿnh chạy ra kéo vài phát chưa tới nữa điếu là vứt để vô làm tiếp, điều này th́ nhiều người từng chứng kiến. Ḿnh chỉ nhâm nhi tận hưởng điếu thuốc khi uống beer uống rượu một ḿnh vào buổi tối cuối ngày trước khi đi ngủ mà thôi.
Tất cả các thái độ làm việc nhanh gọn, quyết đoán, nhưng logic và tỉ mỉ từng chút đó đều được h́nh thành trong quá tŕnh đi làm bồi bàn ở Mỹ. Và không phải chỉ có một ḿnh Bow mà tất cả người Mỹ, thanh niên Mỹ, bạn học và đồng nghiệp ở Mỹ đều có một tác phong như vậy. V́ hầu như họ đều ít nhiều được một môi trường năng động và chuyên nghiệp tôi luyện cho từ những công việc nhỏ nhặt như vậy. Khi từng người năng động th́ vô h́nh chung th́ tất cả sẽ năng động và hiệu quả trong mọi lĩnh vực.
Ḿnh mong muốn được làm việc với những con người năng động nhanh nhẹn và sống trong một môi trường ngày càng năng động và nhanh nhẹn hơn. Ḿnh thường hay khuyên các bạn trẻ có thái độ làm việc “ù ĺ” và tư duy chậm chạp thiếu logic rằng: Hăy luyện tập thay đổi thói quen từ chính bước đi của ḿnh. Đi sải chân dài ra và nhanh hơn. Khi ḿnh đi nhanh hơn, tay chân vận động th́ năo cũng sẽ vận động linh hoạt và sáng tạo hơn. Công việc sẽ đạt hiệu quả hơn. Chứ đi cũng chậm, nói cũng chậm, ăn cũng chậm, hút thuốc cũng chậm th́ thôi thành nghệ sĩ cho rồi. Như lời của ai đó từng nói: H́nh thành thói quen để thói quen rồi sẽ h́nh thành nên tính cách, và tính cách mới là thứ quyết định thành công chứ không phải chuyên môn.
VietBF@sưu tập