Romano
02-17-2023, 03:31
Nếu vẫn để t́nh trạng doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu thua lỗ do không có chiết khấu, th́ thị trường xăng dầu c̣n nhiều bất ổn, đứt găy chuỗi cung ứng cục bộ c̣n xảy ra và Nhà nước cũng thất thu thuế…
Bán lẻ xăng dầu “khóc ṛng” v́ lỗ
Tại Hội thảo “Góp ư Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP và Nghị định 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Bộ Công thương tổ chức, hàng loạt doanh nghiệp xăng dầu tiếp tục than thở về t́nh trạng ngập trong thua lỗ suốt một năm nay.
Theo các doanh nghiệp này, t́nh trạng đứt găy chuỗi cung ứng xăng dầu lan rộng trên cả nước trong thời gian qua xuất phát chủ yếu từ quy định, phương thức quản lư giá của Nhà nước đặt trong bối cảnh biến động trên thế giới.
Cả nước hiện có khoảng 17.000 cửa hàng bán lẻ xăng dầu, trong đó gần 2/3 là doanh nghiệp tư nhân. Ông Hà Thanh Tùng, đại diện Công ty TNHH Thương mại vận tải Hà Giang phản ánh: “T́nh trạng thua lỗ của các doanh nghiệp bán lẻ đă kéo dài cả năm qua. Trong giai đoạn cao điểm khó khăn vừa qua, khoảng 9.000 doanh nghiệp bán lẻ trên cả nước lỗ lên tới 900 tỷ đồng/tháng và nếu tính từ tháng 3/2022 đến nay có thể lỗ tới 3.000-4.000 tỷ đồng”.
Trong khi đó, cũng là thương nhân kinh doanh xăng dầu, nhưng có thương nhân đầu mối sau khi được điều chỉnh th́ trong quư IV/2022 đă có lăi đến cả ngàn tỷ đồng.
Bán hàng, nhưng chiết khấu không có, giá nhập vào bằng giá bán ra, doanh nghiệp phải tự bù các chi phí trong kinh doanh là nguyên nhân chính khiến khối doanh nghiệp bán lẻ thua lỗ nặng nề.
Từ Lâm Đồng bay ra Hà Nội dự Hội thảo lấy ư kiến sửa đổi Nghị định kinh doanh xăng dầu, bà Hoàng An, Giám đốc Công ty TNHH Nhung Thanh Thủy cho biết, dù chỉ có một cửa hàng bán lẻ, đất đai không phải thuê, chi phí trên mỗi lít xăng thấp hơn nhiều so với các doanh nghiệp khác, nhưng bà kiến nghị phải có chiết khấu tối thiểu cho khâu bán lẻ 5 - 6%, th́ mới đủ có lăi để duy tŕ kinh doanh khi thị trường biến động hiện nay.
“Đầu tư một cửa hàng bán lẻ xăng dầu thấp nhất cũng hơn 20 tỷ đồng, chiết khấu luôn ở mức thấp, rồi về 0 đồng, đă kéo dài cả năm nay, nên áp lực vô cùng. Kinh doanh lỗ mà doanh nghiệp cứ phải bù, nếu không sửa quy định về chiết khấu tối thiểu, đến khi doanh nghiệp lỗ, phải rời thị trường th́ Nhà nước cũng thất thu thuế”, bà Hoàng An nói.
Sở hữu 2 cửa hàng bán lẻ xăng dầu tại Bắc Giang, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ An Huệ cũng đang chịu cảnh thua lỗ. Chi phí kinh doanh hàng tháng là 90-100 triệu đồng, gồm 60 triệu đồng trả lăi vay, 20 triệu đồng trả lương nhân viên, 10 triệu đồng là các chi phí khác. Doanh nghiệp này đang cố cầm cự thêm, nhưng có thể phải tính đến phương án đóng một cửa hàng để giảm áp lực chi phí vốn.
“Doanh nghiệp sẽ cố gắng cầm cự, nhưng có thể trong thời gian tới sẽ đăng kư với cơ quan quản lư để rút ngắn thời gian bán hàng, v́ càng bán nhiều càng lỗ nhiều. Kinh doanh thua lỗ, chịu quy định khắt khe, bất b́nh đẳng so với các thành phần trong chuỗi cung ứng, th́ các doanh nghiệp bán lẻ sẽ không có động lực để kinh doanh”, ông Hồ Văn An, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ An Huệ cho biết.
Ông An ví von, nếu doanh nghiệp ngành nghề khác khi bỏ ra chục tỷ đồng để kinh doanh, th́ lăi hưởng, lỗ chịu và đến khi lỗ quá sẽ dừng kinh doanh, nhưng bán lẻ xăng dầu th́ không thể v́ lỗ mà được phép nghỉ bán, v́ nghỉ sẽ bị phạt. Thậm chí, ngành nghề khác có thể nâng giá bán nếu dịch vụ, sản phẩm tốt, nhưng với xăng dầu không thể tự ư nâng giá.
Việc thua lỗ, theo các doanh nghiệp bán lẻ, c̣n do các quy định bất b́nh đẳng giữa các mắt xích trong chuỗi cung ứng xăng dầu. Doanh nghiệp bán lẻ chỉ được lấy hàng ở một nơi sau khi kư hợp đồng, nên họ có thể bị chèn ép bởi nhà phân phối. Nhà phân phối cho chiết khấu bao nhiêu cũng phải nhận, bởi nếu không lấy hàng th́ sẽ không thể lấy hàng của nhà phân phối khác. Do đó, doanh nghiệp bán lẻ bị kẹt, mọi sự cạnh tranh bị triệt tiêu.
Trong khi đó, doanh nghiệp phân phối vừa nhập hàng để bán buôn, vừa có các cửa hàng bán lẻ để cạnh tranh với doanh nghiệp bán lẻ. Qua đó, họ được hưởng nhiều lợi ích như lợi nhuận định mức, chí phí kinh doanh định mức, chủ động được nguồn hàng, không bị xử phạt khi dừng bán hàng…
Từ thực tế như vậy, các doanh nghiệp cho rằng, cần quy định chiết khấu tối thiểu với xăng dầu. Đây chính là phần cứng và là công cụ quản lư nhà nước hữu hiệu để đảm bảo cho mọi hoạt động của hệ thống kinh doanh xăng dầu được ổn định, công bằng.
Tự do hóa thị trường theo cung - cầu
Góp ư với Ban Soạn thảo về sửa đổi Nghị định kinh doanh xăng dầu, ông Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Bội Ngọc (Trà Vinh) cho rằng, kinh doanh xăng dầu hiện nay rất bất ổn, doanh nghiệp bán lẻ cực kỳ khó khăn, vậy nên, mấu chốt là làm sao xây dựng được nghị định kinh doanh xăng dầu lâu dài, ổn định, đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển kinh tế, kiềm chế lạm phát.
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư kư, Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng, Nghị định kinh doanh xăng dầu tác động lớn đến doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, đến doanh nghiệp đang sử dụng xăng dầu và ảnh hưởng đến đời sống người dân.
Theo đại diện VCCI, việc để giá thấp hơn chi phí sẽ gây đứt găy nguồn cung như thời gian qua. Do đó, đă đến lúc, cần phải trao thị trường xăng dầu về cho thị trường để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp kinh doanh có lăi và phát triển bền vững.
T́nh trạng càng bán nhiều càng lỗ nhiều, không ít cửa hàng xăng dầu đóng cửa, gây đứt găy cục bộ nguồn cung thực chất là do các quy định về kinh doanh của quản lư nhà nước chưa giải quyết được bài toán chi phí.
Mặc dù đă ngăn chặn t́nh trạng thiếu xăng bán lẻ bằng cách xử phạt cây xăng đóng cửa, nhưng theo VCCI, đây chỉ là giải pháp t́nh thế và chỉ có tác dụng trong ngắn hạn.
“Sửa đổi Nghị định kinh doanh xăng dầu lần này, cần nhất quán quan điểm về cạnh tranh b́nh đẳng, tự do kinh doanh và công khai, minh bạch. Khi đáp ứng yêu cầu này, th́ sẽ đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp, người dân”, ông Tuấn nói.
Nêu quan điểm về sửa đổi Nghị định kinh doanh xăng dầu, TS. Nguyễn Đ́nh Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lư kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, nh́n nhận thẳng thắn th́ thời gian qua có biểu hiện yếu kém trong quản lư nhà nước, để xảy ra đứt găy thị trường quan trọng như xăng dầu, trái phiếu.
“Chúng ta đă qua nhiều giai đoạn thế giới có các cuộc chiến tranh lớn như tại Kuwait, Iraq, có thời điểm, giá dầu thô lên 140 USD/thùng, chứ không phải bây giờ mới cao. Trước đây xử lư khác, không để t́nh trạng ‘đá bóng’ qua lại, rất thiếu trách nhiệm”, ông Cung b́nh luận.
Nguyên viện trưởng CIEM băn khoăn, chưa bao giờ có nghị định vừa ban hành chưa ráo mực đă phải sửa ngay. Cụ thể, Nghị định 95/2021/NĐ-CP ban hành tháng 11/2021 để sửa Nghị định 83/2014/NĐ-CP, th́ đầu năm 2023, phải sửa lại, tức là chỉ hơn một năm. Trong khi đó, Nghị định 83/2014/NĐ-CP, Nghị định 95/2021/NĐ-CP và cả dự thảo mà Bộ Công thương đang lấy ư kiến có rất nhiều điều khoản mà nội dung c̣n mù mờ, không rơ ràng, tạo dư địa tùy ư và tùy nghi thực hiện cho các cơ quan nhà nước liên quan.
“Mấu chốt là cần hướng tới cơ chế điều hành xăng dầu để ai cũng thắng, đó là tự do hóa để thị trường định giá theo quan hệ cung - cầu, gắn thị trường xăng dầu trong nước với thị trường xăng dầu quốc tế”, ông Cung nói.
Về phía đơn vị soạn thảo Dự thảo Nghị định sửa đổi, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương) nhấn mạnh, trong điều hành giá xăng dầu, cơ quan điều hành luôn phải đảm bảo mục tiêu làm sao đáp ứng được nguồn cung xăng dầu, đồng thời đảm bảo giá xăng dầu phải góp phần kiểm soát Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI).
“Lúc này cũng là cơ hội để cơ quan quản lư nhà nước tư duy lại cách thức điều hành xăng dầu, sử dụng công cụ của Nhà nước thế nào, Nhà nước nên can thiệp đến đâu để đảm bảo an ninh năng lượng, kiểm soát CPI, thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp phát triển”, ông Đông thừa nhận.
Bán lẻ xăng dầu “khóc ṛng” v́ lỗ
Tại Hội thảo “Góp ư Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP và Nghị định 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Bộ Công thương tổ chức, hàng loạt doanh nghiệp xăng dầu tiếp tục than thở về t́nh trạng ngập trong thua lỗ suốt một năm nay.
Theo các doanh nghiệp này, t́nh trạng đứt găy chuỗi cung ứng xăng dầu lan rộng trên cả nước trong thời gian qua xuất phát chủ yếu từ quy định, phương thức quản lư giá của Nhà nước đặt trong bối cảnh biến động trên thế giới.
Cả nước hiện có khoảng 17.000 cửa hàng bán lẻ xăng dầu, trong đó gần 2/3 là doanh nghiệp tư nhân. Ông Hà Thanh Tùng, đại diện Công ty TNHH Thương mại vận tải Hà Giang phản ánh: “T́nh trạng thua lỗ của các doanh nghiệp bán lẻ đă kéo dài cả năm qua. Trong giai đoạn cao điểm khó khăn vừa qua, khoảng 9.000 doanh nghiệp bán lẻ trên cả nước lỗ lên tới 900 tỷ đồng/tháng và nếu tính từ tháng 3/2022 đến nay có thể lỗ tới 3.000-4.000 tỷ đồng”.
Trong khi đó, cũng là thương nhân kinh doanh xăng dầu, nhưng có thương nhân đầu mối sau khi được điều chỉnh th́ trong quư IV/2022 đă có lăi đến cả ngàn tỷ đồng.
Bán hàng, nhưng chiết khấu không có, giá nhập vào bằng giá bán ra, doanh nghiệp phải tự bù các chi phí trong kinh doanh là nguyên nhân chính khiến khối doanh nghiệp bán lẻ thua lỗ nặng nề.
Từ Lâm Đồng bay ra Hà Nội dự Hội thảo lấy ư kiến sửa đổi Nghị định kinh doanh xăng dầu, bà Hoàng An, Giám đốc Công ty TNHH Nhung Thanh Thủy cho biết, dù chỉ có một cửa hàng bán lẻ, đất đai không phải thuê, chi phí trên mỗi lít xăng thấp hơn nhiều so với các doanh nghiệp khác, nhưng bà kiến nghị phải có chiết khấu tối thiểu cho khâu bán lẻ 5 - 6%, th́ mới đủ có lăi để duy tŕ kinh doanh khi thị trường biến động hiện nay.
“Đầu tư một cửa hàng bán lẻ xăng dầu thấp nhất cũng hơn 20 tỷ đồng, chiết khấu luôn ở mức thấp, rồi về 0 đồng, đă kéo dài cả năm nay, nên áp lực vô cùng. Kinh doanh lỗ mà doanh nghiệp cứ phải bù, nếu không sửa quy định về chiết khấu tối thiểu, đến khi doanh nghiệp lỗ, phải rời thị trường th́ Nhà nước cũng thất thu thuế”, bà Hoàng An nói.
Sở hữu 2 cửa hàng bán lẻ xăng dầu tại Bắc Giang, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ An Huệ cũng đang chịu cảnh thua lỗ. Chi phí kinh doanh hàng tháng là 90-100 triệu đồng, gồm 60 triệu đồng trả lăi vay, 20 triệu đồng trả lương nhân viên, 10 triệu đồng là các chi phí khác. Doanh nghiệp này đang cố cầm cự thêm, nhưng có thể phải tính đến phương án đóng một cửa hàng để giảm áp lực chi phí vốn.
“Doanh nghiệp sẽ cố gắng cầm cự, nhưng có thể trong thời gian tới sẽ đăng kư với cơ quan quản lư để rút ngắn thời gian bán hàng, v́ càng bán nhiều càng lỗ nhiều. Kinh doanh thua lỗ, chịu quy định khắt khe, bất b́nh đẳng so với các thành phần trong chuỗi cung ứng, th́ các doanh nghiệp bán lẻ sẽ không có động lực để kinh doanh”, ông Hồ Văn An, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ An Huệ cho biết.
Ông An ví von, nếu doanh nghiệp ngành nghề khác khi bỏ ra chục tỷ đồng để kinh doanh, th́ lăi hưởng, lỗ chịu và đến khi lỗ quá sẽ dừng kinh doanh, nhưng bán lẻ xăng dầu th́ không thể v́ lỗ mà được phép nghỉ bán, v́ nghỉ sẽ bị phạt. Thậm chí, ngành nghề khác có thể nâng giá bán nếu dịch vụ, sản phẩm tốt, nhưng với xăng dầu không thể tự ư nâng giá.
Việc thua lỗ, theo các doanh nghiệp bán lẻ, c̣n do các quy định bất b́nh đẳng giữa các mắt xích trong chuỗi cung ứng xăng dầu. Doanh nghiệp bán lẻ chỉ được lấy hàng ở một nơi sau khi kư hợp đồng, nên họ có thể bị chèn ép bởi nhà phân phối. Nhà phân phối cho chiết khấu bao nhiêu cũng phải nhận, bởi nếu không lấy hàng th́ sẽ không thể lấy hàng của nhà phân phối khác. Do đó, doanh nghiệp bán lẻ bị kẹt, mọi sự cạnh tranh bị triệt tiêu.
Trong khi đó, doanh nghiệp phân phối vừa nhập hàng để bán buôn, vừa có các cửa hàng bán lẻ để cạnh tranh với doanh nghiệp bán lẻ. Qua đó, họ được hưởng nhiều lợi ích như lợi nhuận định mức, chí phí kinh doanh định mức, chủ động được nguồn hàng, không bị xử phạt khi dừng bán hàng…
Từ thực tế như vậy, các doanh nghiệp cho rằng, cần quy định chiết khấu tối thiểu với xăng dầu. Đây chính là phần cứng và là công cụ quản lư nhà nước hữu hiệu để đảm bảo cho mọi hoạt động của hệ thống kinh doanh xăng dầu được ổn định, công bằng.
Tự do hóa thị trường theo cung - cầu
Góp ư với Ban Soạn thảo về sửa đổi Nghị định kinh doanh xăng dầu, ông Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Bội Ngọc (Trà Vinh) cho rằng, kinh doanh xăng dầu hiện nay rất bất ổn, doanh nghiệp bán lẻ cực kỳ khó khăn, vậy nên, mấu chốt là làm sao xây dựng được nghị định kinh doanh xăng dầu lâu dài, ổn định, đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển kinh tế, kiềm chế lạm phát.
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư kư, Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng, Nghị định kinh doanh xăng dầu tác động lớn đến doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, đến doanh nghiệp đang sử dụng xăng dầu và ảnh hưởng đến đời sống người dân.
Theo đại diện VCCI, việc để giá thấp hơn chi phí sẽ gây đứt găy nguồn cung như thời gian qua. Do đó, đă đến lúc, cần phải trao thị trường xăng dầu về cho thị trường để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp kinh doanh có lăi và phát triển bền vững.
T́nh trạng càng bán nhiều càng lỗ nhiều, không ít cửa hàng xăng dầu đóng cửa, gây đứt găy cục bộ nguồn cung thực chất là do các quy định về kinh doanh của quản lư nhà nước chưa giải quyết được bài toán chi phí.
Mặc dù đă ngăn chặn t́nh trạng thiếu xăng bán lẻ bằng cách xử phạt cây xăng đóng cửa, nhưng theo VCCI, đây chỉ là giải pháp t́nh thế và chỉ có tác dụng trong ngắn hạn.
“Sửa đổi Nghị định kinh doanh xăng dầu lần này, cần nhất quán quan điểm về cạnh tranh b́nh đẳng, tự do kinh doanh và công khai, minh bạch. Khi đáp ứng yêu cầu này, th́ sẽ đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp, người dân”, ông Tuấn nói.
Nêu quan điểm về sửa đổi Nghị định kinh doanh xăng dầu, TS. Nguyễn Đ́nh Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lư kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, nh́n nhận thẳng thắn th́ thời gian qua có biểu hiện yếu kém trong quản lư nhà nước, để xảy ra đứt găy thị trường quan trọng như xăng dầu, trái phiếu.
“Chúng ta đă qua nhiều giai đoạn thế giới có các cuộc chiến tranh lớn như tại Kuwait, Iraq, có thời điểm, giá dầu thô lên 140 USD/thùng, chứ không phải bây giờ mới cao. Trước đây xử lư khác, không để t́nh trạng ‘đá bóng’ qua lại, rất thiếu trách nhiệm”, ông Cung b́nh luận.
Nguyên viện trưởng CIEM băn khoăn, chưa bao giờ có nghị định vừa ban hành chưa ráo mực đă phải sửa ngay. Cụ thể, Nghị định 95/2021/NĐ-CP ban hành tháng 11/2021 để sửa Nghị định 83/2014/NĐ-CP, th́ đầu năm 2023, phải sửa lại, tức là chỉ hơn một năm. Trong khi đó, Nghị định 83/2014/NĐ-CP, Nghị định 95/2021/NĐ-CP và cả dự thảo mà Bộ Công thương đang lấy ư kiến có rất nhiều điều khoản mà nội dung c̣n mù mờ, không rơ ràng, tạo dư địa tùy ư và tùy nghi thực hiện cho các cơ quan nhà nước liên quan.
“Mấu chốt là cần hướng tới cơ chế điều hành xăng dầu để ai cũng thắng, đó là tự do hóa để thị trường định giá theo quan hệ cung - cầu, gắn thị trường xăng dầu trong nước với thị trường xăng dầu quốc tế”, ông Cung nói.
Về phía đơn vị soạn thảo Dự thảo Nghị định sửa đổi, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương) nhấn mạnh, trong điều hành giá xăng dầu, cơ quan điều hành luôn phải đảm bảo mục tiêu làm sao đáp ứng được nguồn cung xăng dầu, đồng thời đảm bảo giá xăng dầu phải góp phần kiểm soát Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI).
“Lúc này cũng là cơ hội để cơ quan quản lư nhà nước tư duy lại cách thức điều hành xăng dầu, sử dụng công cụ của Nhà nước thế nào, Nhà nước nên can thiệp đến đâu để đảm bảo an ninh năng lượng, kiểm soát CPI, thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp phát triển”, ông Đông thừa nhận.