TinNhanh247
02-17-2023, 07:15
Tại sao tỷ phú Elon Musk muốn đặt một con chip máy tính vào năo của bạn?
https://photo-baomoi.bmcdn.me/w700_r1/2023_02_17_194_45067 022/484321892ec4c79a9ed5 .jpg
Tỷ phú Elon Musk sắp gắn chip vào năo người: Từ phim khoa học viễn tưởng đến ngành công nghiệp tỷ USD. Trong ảnh, một ca phẫu thuật kích thích năo sâu - cấy BCI hỗ trợ người mắc bệnh Parkinson. (Nguồn: Reuters)
Neuralink, công ty khởi nghiệp về công nghệ thần kinh của tỷ phú Elon Musk đă nỗ lực hướng tới mục tiêu cấy chip máy tính vào hộp sọ của con người, kể từ khi thành lập vào năm 2016. Gần đây, họ đă công bố kế hoạch bắt đầu thử nghiệm trên người trong vài tháng tới.
Dự án không thể mạo hiểm hơn?
Sau nhiều năm thử nghiệm trên các đối tượng động vật, vào tháng 12/2022, Elon Musk thông báo, công ty của ông đă lên kế hoạch thử nghiệm trên người trong ṿng 6 tháng. Đây không phải là lần đầu tiên ông công bố những thử nghiệm này chuẩn bị diễn ra.
Ư tưởng là dịch các tín hiệu năo thành đầu ra kỹ thuật số — chẳng hạn như có thể gửi tin nhắn văn bản hoặc nhập văn bản chỉ bằng một ư nghĩ.
Tuy vậy, có những mối nguy hiểm thực sự và những cạm bẫy đạo đức đặc biệt đối với việc cấy ghép chip vào thần kinh con người. Các bằng chứng thuyết phục cho thấy, các thiết bị cấy ghép có thể gây ra những thay đổi về nhận thức ngoài phạm vi ứng dụng dự định, cũng có nguy cơ làm cho con người ngày càng phụ thuộc quá mức vào chúng. Thậm chí, với một số người, các thiết bị c̣n làm thay đổi tính cách.
Vậy chip năo có thể thay đổi bạn như thế nào? Các nghiên cứu cho thấy, công nghệ mới của Elon Musk có thể bẻ cong tâm trí bạn theo những cách kỳ lạ và rắc rối.
Công ty Neuralink đă dành hơn nửa thập kỷ để t́m ra cách dịch tín hiệu năo thành đầu ra kỹ thuật số — hăy tưởng tượng bạn có thể di chuyển con trỏ, gửi tin nhắn văn bản hoặc nhập tŕnh xử lư văn bản chỉ bằng một ư nghĩ.
Mặc dù, trọng tâm ban đầu là ứng dụng trong các trường hợp phải can thiệp y tế, chẳng hạn như trợ giúp những người bị liệt giao tiếp, nhưng tỷ phú Musk c̣n có mong muốn hơn thế. Ông muốn đưa chip của Neuralink trở thành một bộ phận có tính chủ đạo - “Fitbit trong hộp sọ của bạn”.
Hiện công ty của vị tỷ phú nổi tiếng này không phải là nhóm duy nhất nghiên cứu về kết nối trực tiếp giữa năo người và máy tính, hoặc các hệ thống có thể thực hiện được mục tiêu đó. Các nhà nghiên cứu khác cũng đang xem xét việc sử dụng BCI (giao thức tương tác trực tiếp giữa các tín hiệu năo với một thiết bị bên ngoài) để khôi phục các giác quan đă mất, kiểm soát các chi giả, cũng như trong một số ứng dụng khác.
Mặc dù những công nghệ này vẫn c̣n ở giai đoạn sơ khai, nhưng chúng đă có thời gian đủ lâu để các nhà nghiên cứu ngày càng hiểu được cách thức cấy ghép thần kinh tương tác với trí năo con người.
Anna Wexler, trợ lư giáo sư triết học tại Khoa Đạo đức y tế và chính sách y tế tại Đại học Pennsylvania, cho biết "Chắc chắn nó gây ra những thay đổi.
Câu hỏi đặt ra là nó gây ra những loại thay đổi nào và những thay đổi đó nguy hiểm đến mức nào?
Can thiệp vào hoạt động tinh tế của bộ năo con người là một công việc khó khăn và các tác động không phải lúc nào cũng như mong muốn hoặc dự kiến. Những người sử dụng có thể cảm thấy bị phụ thuộc hoàn toàn vào các thiết bị hoặc như thể ư thức về bản thân của họ đă bị thay đổi.
V́ vậy, trước khi con người đạt đến thời điểm mà mọi người xếp hàng để được cấy ghép điện thoại thông minh vào năo, thách thức phải vượt qua c̣n rất lớn bởi ngoài sự nguy hiểm c̣n có các “cạm bẫy đạo đức”.
Trong bộ phim The Terminal Man năm 1974, một người đàn ông được cấy ghép năo xâm lấn để giúp điều trị cơn co giật. Mặc dù ban đầu có vẻ thành công, nhưng mọi thứ trở nên tồi tệ khi việc tiếp xúc liên tục với con chip khiến anh ta nổi cơn tâm thần. Ngoài ra, giống như trong các bộ phim khoa học viễn tưởng, không ít nhà khoa học đă sớm cảnh báo về thảm họa.
Tại sao Tỷ phú Elon Musk quyết đầu tư lớn?
Như vậy, "gắn chip máy tính vào năo người" đúng là một dự án không thể mạo hiểm hơn, nhưng có vẻ hợp với phong cách đầu tư táo bạo của vị tỷ phú nổi tiếng thế giới.
Trong khi con người vẫn chưa sản xuất được ô tô bay, hay sứ mệnh đưa con người lên sao Hỏa vẫn c̣n những khó khăn nhất định, BCI có thể là công nghệ nổi bật nhất không chỉ bắt kịp, mà trong một số trường hợp c̣n vượt qua cả những mô tả trong khoa học viễn tưởng.
Hơn 200.000 người trên khắp thế giới đă sử dụng một số loại BCI, chủ yếu là v́ lư do y tế. Trường hợp được biết đến nhiều nhất là cấy ghép ốc tai điện tử, trợ giúp người khiếm thính.
Một trường hợp sử dụng ưu việt khác là pḥng chống động kinh. Các thiết bị hiện có thể theo dơi hoạt động của tín hiệu năo để dự đoán các cơn động kinh và cảnh báo người bệnh để họ tránh một số hoạt động nhất định hoặc dùng thuốc pḥng ngừa.
Một số nhà nghiên cứu đă đề xuất các hệ thống không chỉ phát hiện mà c̣n ngăn chặn các cơn co giật bằng kích thích điện, gần như chính xác với cơ chế được mô tả trong phim "The Terminal Man".
Việc cấy ghép các thiết bị điện tử cho người mắc bệnh Parkinson, trầm cảm, OCD (chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế) và động kinh đă được thử nghiệm trên người trong nhiều năm.
Những cải tiến gần đây về trí tuệ nhân tạo và vật liệu thăm ḍ thần kinh đă làm cho các thiết bị ít xâm lấn hơn và có khả năng phát triển mở rộng hơn, điều này đă thu hút một cách tự nhiên làn sóng tài trợ tư nhân và cả quân sự.
Paradromics, Blackrock Neurotech và Synchron chỉ là một vài đối thủ cạnh tranh tiềm năng trong ngành, họ hiện đang liên doanh nhằm phát triển thiết bị cho người bị liệt.
Tháng 11 năm ngoái, một công ty khởi nghiệp có tên là Science cũng đă tiết lộ khái niệm về giao diện điện sinh học nhằm giúp điều trị bệnh mù ḷa.
Tháng 9/2022, Magnus Medical đă được Cục Quản lư thực phẩm và dược phẩm Mỹ chấp thuận triển khai một liệu pháp kích thích năo, có mục tiêu hỗ trợ chữa trị chứng rối loạn trầm cảm nghiêm trọng.
Trong khi đó, với những đeo bám nhằm thực hiện các cuộc thử nghiệm đă hứa hẹn với công chúng, Công ty Neuralink của tỷ phú Elon Musk bị cho là đă kích hoạt cuộc điều tra liên bang liên quan các khiếu nại vi phạm quyền lợi động vật.
Trên thực tế, công nghệ BCI dù bị hạn chế trong lĩnh vực y tế, nhưng lại khá "nở rộ" trong một loạt ứng dụng phi y tế. Chẳng hạn, một nghiên cứu được công bố vào năm 2018 đă cho phép con người sử dụng BCI để giao tiếp với nhiều ứng dụng trên máy tính bảng hệ điều hành Android, bao gồm gơ, nhắn tin và t́m kiếm trên web chỉ bằng cách tưởng tượng các chuyển động có liên quan.
Các ứng dụng năo bộ nhiều hơn, bao gồm chơi tṛ chơi điện tử, điều khiển thực tế ảo hoặc thậm chí nhận dữ liệu đầu vào như tin nhắn văn bản hoặc video trực tiếp mà không cần màn h́nh.
Những điều trên nghe có vẻ giống như khoa học viễn tưởng, nhưng thực tế là công nghệ đă bắt đầu vượt xa các rào cản kỹ thuật, thậm chí như giới khoa học cảnh báo, đôi khi chúng đă đạt đến ranh giới các rào cản về văn hóa và đạo đức.
Hăy tưởng tượng có một chiếc điện thoại thông minh trong năo của bạn, gần giống như ư tưởng của Elon Musk.
Xét cho cùng, nếu việc nghiện smartphone dễ dàng như thế nào, th́ hăy nghĩ xem, khả năng gây nghiện sẽ c̣n đơn giản hơn nhiều nếu nó luôn thường trực và kết nối trực tiếp vào năo của bạn.
Trong các nghiên cứu về đạo đức thần kinh ứng dụng của ḿnh, Giáo sư triết học Frederic Gilbert của Đại học Tasmania tiết lộ về một bệnh nhân đă cảm thấy như thể họ không thể ra ngoài hoặc quyết định ăn ǵ mà không tham khảo trước "ư kiến" thiết bị trong năo của họ.
"Cuối cùng, thiết bị này thay thế con người đưa ra quyết định, loại họ ra khỏi ṿng lặp sinh học", Gilbert nói. Một người tham gia nghiên cứu ẩn danh chia sẻ: “Tôi dần quen với nó... rồi nó đă trở thành tôi".
Hoặc có người tham gia nghiên cứu rơi vào trạng thái trầm cảm khi mất sự hỗ trợ của thiết bị, mà đơn giản chỉ là v́ bản dùng thử đă hết hạn hoặc hết tiền tài trợ.
Như vậy, ngoài những lo ngại về quyền riêng tư đi kèm với việc máy tính có quyền truy cập vào sóng năo của bạn. Tiền tài trợ là "loại phụ thuộc" c̣n phức tạp hơn, bởi thực tế đây là một dự án vô cùng phức tạp về mặt khoa học, đồng thời đắt đỏ về kinh tế, nên việc đột ngột mất nguồn tài trợ không hiếm gặp, bởi những lư do không mong muốn từ chủ quan... đến khách quan là công ty tài trợ phá sản.
Tuy nhiên không chỉ tỷ phú Elon Musk, mà cả các đối thủ của ông đều nh́n thấy tiềm năng to lớn của "công nghệ độc" này. Như Công ty T́nh báo thị trường Grand View Research từng định giá, thị trường cấy ghép năo toàn cầu ở mức 4,9 tỷ USD vào năm 2021. Trong nhiều dự báo khác, con số này có thể tăng gấp đôi vào năm 2030.
https://photo-baomoi.bmcdn.me/w700_r1/2023_02_17_194_45067 022/484321892ec4c79a9ed5 .jpg
Tỷ phú Elon Musk sắp gắn chip vào năo người: Từ phim khoa học viễn tưởng đến ngành công nghiệp tỷ USD. Trong ảnh, một ca phẫu thuật kích thích năo sâu - cấy BCI hỗ trợ người mắc bệnh Parkinson. (Nguồn: Reuters)
Neuralink, công ty khởi nghiệp về công nghệ thần kinh của tỷ phú Elon Musk đă nỗ lực hướng tới mục tiêu cấy chip máy tính vào hộp sọ của con người, kể từ khi thành lập vào năm 2016. Gần đây, họ đă công bố kế hoạch bắt đầu thử nghiệm trên người trong vài tháng tới.
Dự án không thể mạo hiểm hơn?
Sau nhiều năm thử nghiệm trên các đối tượng động vật, vào tháng 12/2022, Elon Musk thông báo, công ty của ông đă lên kế hoạch thử nghiệm trên người trong ṿng 6 tháng. Đây không phải là lần đầu tiên ông công bố những thử nghiệm này chuẩn bị diễn ra.
Ư tưởng là dịch các tín hiệu năo thành đầu ra kỹ thuật số — chẳng hạn như có thể gửi tin nhắn văn bản hoặc nhập văn bản chỉ bằng một ư nghĩ.
Tuy vậy, có những mối nguy hiểm thực sự và những cạm bẫy đạo đức đặc biệt đối với việc cấy ghép chip vào thần kinh con người. Các bằng chứng thuyết phục cho thấy, các thiết bị cấy ghép có thể gây ra những thay đổi về nhận thức ngoài phạm vi ứng dụng dự định, cũng có nguy cơ làm cho con người ngày càng phụ thuộc quá mức vào chúng. Thậm chí, với một số người, các thiết bị c̣n làm thay đổi tính cách.
Vậy chip năo có thể thay đổi bạn như thế nào? Các nghiên cứu cho thấy, công nghệ mới của Elon Musk có thể bẻ cong tâm trí bạn theo những cách kỳ lạ và rắc rối.
Công ty Neuralink đă dành hơn nửa thập kỷ để t́m ra cách dịch tín hiệu năo thành đầu ra kỹ thuật số — hăy tưởng tượng bạn có thể di chuyển con trỏ, gửi tin nhắn văn bản hoặc nhập tŕnh xử lư văn bản chỉ bằng một ư nghĩ.
Mặc dù, trọng tâm ban đầu là ứng dụng trong các trường hợp phải can thiệp y tế, chẳng hạn như trợ giúp những người bị liệt giao tiếp, nhưng tỷ phú Musk c̣n có mong muốn hơn thế. Ông muốn đưa chip của Neuralink trở thành một bộ phận có tính chủ đạo - “Fitbit trong hộp sọ của bạn”.
Hiện công ty của vị tỷ phú nổi tiếng này không phải là nhóm duy nhất nghiên cứu về kết nối trực tiếp giữa năo người và máy tính, hoặc các hệ thống có thể thực hiện được mục tiêu đó. Các nhà nghiên cứu khác cũng đang xem xét việc sử dụng BCI (giao thức tương tác trực tiếp giữa các tín hiệu năo với một thiết bị bên ngoài) để khôi phục các giác quan đă mất, kiểm soát các chi giả, cũng như trong một số ứng dụng khác.
Mặc dù những công nghệ này vẫn c̣n ở giai đoạn sơ khai, nhưng chúng đă có thời gian đủ lâu để các nhà nghiên cứu ngày càng hiểu được cách thức cấy ghép thần kinh tương tác với trí năo con người.
Anna Wexler, trợ lư giáo sư triết học tại Khoa Đạo đức y tế và chính sách y tế tại Đại học Pennsylvania, cho biết "Chắc chắn nó gây ra những thay đổi.
Câu hỏi đặt ra là nó gây ra những loại thay đổi nào và những thay đổi đó nguy hiểm đến mức nào?
Can thiệp vào hoạt động tinh tế của bộ năo con người là một công việc khó khăn và các tác động không phải lúc nào cũng như mong muốn hoặc dự kiến. Những người sử dụng có thể cảm thấy bị phụ thuộc hoàn toàn vào các thiết bị hoặc như thể ư thức về bản thân của họ đă bị thay đổi.
V́ vậy, trước khi con người đạt đến thời điểm mà mọi người xếp hàng để được cấy ghép điện thoại thông minh vào năo, thách thức phải vượt qua c̣n rất lớn bởi ngoài sự nguy hiểm c̣n có các “cạm bẫy đạo đức”.
Trong bộ phim The Terminal Man năm 1974, một người đàn ông được cấy ghép năo xâm lấn để giúp điều trị cơn co giật. Mặc dù ban đầu có vẻ thành công, nhưng mọi thứ trở nên tồi tệ khi việc tiếp xúc liên tục với con chip khiến anh ta nổi cơn tâm thần. Ngoài ra, giống như trong các bộ phim khoa học viễn tưởng, không ít nhà khoa học đă sớm cảnh báo về thảm họa.
Tại sao Tỷ phú Elon Musk quyết đầu tư lớn?
Như vậy, "gắn chip máy tính vào năo người" đúng là một dự án không thể mạo hiểm hơn, nhưng có vẻ hợp với phong cách đầu tư táo bạo của vị tỷ phú nổi tiếng thế giới.
Trong khi con người vẫn chưa sản xuất được ô tô bay, hay sứ mệnh đưa con người lên sao Hỏa vẫn c̣n những khó khăn nhất định, BCI có thể là công nghệ nổi bật nhất không chỉ bắt kịp, mà trong một số trường hợp c̣n vượt qua cả những mô tả trong khoa học viễn tưởng.
Hơn 200.000 người trên khắp thế giới đă sử dụng một số loại BCI, chủ yếu là v́ lư do y tế. Trường hợp được biết đến nhiều nhất là cấy ghép ốc tai điện tử, trợ giúp người khiếm thính.
Một trường hợp sử dụng ưu việt khác là pḥng chống động kinh. Các thiết bị hiện có thể theo dơi hoạt động của tín hiệu năo để dự đoán các cơn động kinh và cảnh báo người bệnh để họ tránh một số hoạt động nhất định hoặc dùng thuốc pḥng ngừa.
Một số nhà nghiên cứu đă đề xuất các hệ thống không chỉ phát hiện mà c̣n ngăn chặn các cơn co giật bằng kích thích điện, gần như chính xác với cơ chế được mô tả trong phim "The Terminal Man".
Việc cấy ghép các thiết bị điện tử cho người mắc bệnh Parkinson, trầm cảm, OCD (chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế) và động kinh đă được thử nghiệm trên người trong nhiều năm.
Những cải tiến gần đây về trí tuệ nhân tạo và vật liệu thăm ḍ thần kinh đă làm cho các thiết bị ít xâm lấn hơn và có khả năng phát triển mở rộng hơn, điều này đă thu hút một cách tự nhiên làn sóng tài trợ tư nhân và cả quân sự.
Paradromics, Blackrock Neurotech và Synchron chỉ là một vài đối thủ cạnh tranh tiềm năng trong ngành, họ hiện đang liên doanh nhằm phát triển thiết bị cho người bị liệt.
Tháng 11 năm ngoái, một công ty khởi nghiệp có tên là Science cũng đă tiết lộ khái niệm về giao diện điện sinh học nhằm giúp điều trị bệnh mù ḷa.
Tháng 9/2022, Magnus Medical đă được Cục Quản lư thực phẩm và dược phẩm Mỹ chấp thuận triển khai một liệu pháp kích thích năo, có mục tiêu hỗ trợ chữa trị chứng rối loạn trầm cảm nghiêm trọng.
Trong khi đó, với những đeo bám nhằm thực hiện các cuộc thử nghiệm đă hứa hẹn với công chúng, Công ty Neuralink của tỷ phú Elon Musk bị cho là đă kích hoạt cuộc điều tra liên bang liên quan các khiếu nại vi phạm quyền lợi động vật.
Trên thực tế, công nghệ BCI dù bị hạn chế trong lĩnh vực y tế, nhưng lại khá "nở rộ" trong một loạt ứng dụng phi y tế. Chẳng hạn, một nghiên cứu được công bố vào năm 2018 đă cho phép con người sử dụng BCI để giao tiếp với nhiều ứng dụng trên máy tính bảng hệ điều hành Android, bao gồm gơ, nhắn tin và t́m kiếm trên web chỉ bằng cách tưởng tượng các chuyển động có liên quan.
Các ứng dụng năo bộ nhiều hơn, bao gồm chơi tṛ chơi điện tử, điều khiển thực tế ảo hoặc thậm chí nhận dữ liệu đầu vào như tin nhắn văn bản hoặc video trực tiếp mà không cần màn h́nh.
Những điều trên nghe có vẻ giống như khoa học viễn tưởng, nhưng thực tế là công nghệ đă bắt đầu vượt xa các rào cản kỹ thuật, thậm chí như giới khoa học cảnh báo, đôi khi chúng đă đạt đến ranh giới các rào cản về văn hóa và đạo đức.
Hăy tưởng tượng có một chiếc điện thoại thông minh trong năo của bạn, gần giống như ư tưởng của Elon Musk.
Xét cho cùng, nếu việc nghiện smartphone dễ dàng như thế nào, th́ hăy nghĩ xem, khả năng gây nghiện sẽ c̣n đơn giản hơn nhiều nếu nó luôn thường trực và kết nối trực tiếp vào năo của bạn.
Trong các nghiên cứu về đạo đức thần kinh ứng dụng của ḿnh, Giáo sư triết học Frederic Gilbert của Đại học Tasmania tiết lộ về một bệnh nhân đă cảm thấy như thể họ không thể ra ngoài hoặc quyết định ăn ǵ mà không tham khảo trước "ư kiến" thiết bị trong năo của họ.
"Cuối cùng, thiết bị này thay thế con người đưa ra quyết định, loại họ ra khỏi ṿng lặp sinh học", Gilbert nói. Một người tham gia nghiên cứu ẩn danh chia sẻ: “Tôi dần quen với nó... rồi nó đă trở thành tôi".
Hoặc có người tham gia nghiên cứu rơi vào trạng thái trầm cảm khi mất sự hỗ trợ của thiết bị, mà đơn giản chỉ là v́ bản dùng thử đă hết hạn hoặc hết tiền tài trợ.
Như vậy, ngoài những lo ngại về quyền riêng tư đi kèm với việc máy tính có quyền truy cập vào sóng năo của bạn. Tiền tài trợ là "loại phụ thuộc" c̣n phức tạp hơn, bởi thực tế đây là một dự án vô cùng phức tạp về mặt khoa học, đồng thời đắt đỏ về kinh tế, nên việc đột ngột mất nguồn tài trợ không hiếm gặp, bởi những lư do không mong muốn từ chủ quan... đến khách quan là công ty tài trợ phá sản.
Tuy nhiên không chỉ tỷ phú Elon Musk, mà cả các đối thủ của ông đều nh́n thấy tiềm năng to lớn của "công nghệ độc" này. Như Công ty T́nh báo thị trường Grand View Research từng định giá, thị trường cấy ghép năo toàn cầu ở mức 4,9 tỷ USD vào năm 2021. Trong nhiều dự báo khác, con số này có thể tăng gấp đôi vào năm 2030.