Romano
03-12-2023, 04:31
Sự kiện các TikToker và YouTuber làm náo loạn đám tang của nghệ sĩ cải lương Vũ Linh với mục đích câu view đă khiến nhiều người giật ḿnh. Đây không phải là lần đầu những người chơi hệ “nổi tiếng trên mạng” khiến dân t́nh bức xúc. Nó cũng chẳng phải là câu chuyện của riêng Việt Nam.
Con đường “câu view bất chấp”
Đúng dịp Tết, Trung tâm văn hóa Pháp tại Việt Nam có giới thiệu (miễn phí) một loạt phim mới của Pháp, trong đó có Selfie của 5 đạo diễn (con số chắc là kỷ lục) gồm Thomas Bidegain, Marc Fitoussi, Tristan Aurouet, Cyril Gelblat và Vianney Lebasque. Thuật ngữ selfie đă trở thành từ cửa miệng của mọi quốc gia, không phân biên giới, màu da, và nó là một phần của cuộc sống hiện đại, bất kể chúng ta làm công việc ǵ, ở độ tuổi nào...
Như tựa đề, bộ phim nói về cuộc sống ảo (trên mạng) của nhiều người, nơi mà không ai có thể tách rời công nghệ, trong khi một số người nghiện đến mức bị nó chi phối th́ một số khác ở trên bờ vực suy sụp tinh thần. “Những người tử tế” dường như rất dễ trở thành những kẻ nói dối như cuội khi họ bị đẩy thành “ngôi sao”, “người có ảnh hưởng trên mạng xă hội” hay “người sở hữu những video triệu view”...“Lượt view” trở thành một thứ quyền lực thống trị, thậm chí làm méo mó nhân tính. C̣n có thể giải thích thế nào với việc quay phim tường thuật bất chấp, thậm chí bịa tạc về một đám ma, xa hơn nữa là một tai nạn, một đám cháy... Việc cố t́nh phơi bày mất mát và nỗi đau của người khác để thu hút sự ṭ ṃ của đám đông nói ǵ th́ nói cũng vẫn là một hành xử phi nhân. Sự hấp dẫn của nổi tiếng nhiều khi đă lấn át tất thảy, kể cả năng lực phân biệt tốt xấu đúng sai.
Phim Selfie có một câu chuyện (trong rất nhiều câu chuyện được kể trong phim) khá điển h́nh: Lucas - cậu con út của gia đ́nh Perez mắc một căn bệnh hiếm gặp, sự sống của cậu chỉ tính bằng tháng. Bố mẹ Lucas muốn những ngày tháng cuối cùng của con trai phải thật vui vẻ đáng nhớ.
Do đó, họ thực hiện mong ước của cậu bé, là làm video đăng lên mạng xă hội và đợi cho tới khi đủ 2 triệu lượt xem. Ban đầu, chỉ là chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, những lần đi khám bệnh, quá tŕnh chữa trị, thời gian lưu trú ở bệnh viện của cậu bé 10 tuổi. Dần dần, câu chuyện truyền cảm hứng của nhà Perez trở thành trend trên mạng, biến gia đ́nh này thành “sao”.
Từ những lượt theo dơi khổng lồ, nhà Perez bắt đầu được truyền thông để ư, được Hollywood mời sang tham dự buổi ra mắt phim và chờ đợi họ là nhiều hợp đồng quảng cáo khác. Tuy nhiên, khi bác sĩ thông báo Lucas bất ngờ khỏi bệnh một cách thần kỳ, th́ cư dân mạng quay ngoắt. Lượt tương tác từ đây giảm với tốc độ thẳng đứng. Không ai c̣n hứng thú với câu chuyện của một gia đ́nh b́nh thường, nghĩa là không có kịch tính và nước mắt, hay nỗi đau...
Trang nhà Perez đă bị phủ bụi. Vợ chồng Perez không chấp nhận được chuyện này, họ nghĩ đủ mọi cách để có thể thu hút khán giả trở lại, đỉnh điểm của khao khát nổi tiếng bất chấp ấy là khi anh chồng đề nghị “hay chúng ta đóng phim con heo”?
“Mạng xă hội không phải chỗ cho ḷng tốt và sự vị tha”
Đây là câu thoại trong phim Selfie. Sau tất cả nỗ lực mua vui cho công chúng, điều mà gia đ́nh Perez nhận lại sau khi cậu út khỏi bệnh chỉ là những b́nh luận ác ư, những chế giễu, cười cợt khiến cả nhà lâm vào t́nh trạng ngă từ chín tầng mây.
Liều thuốc mạnh này không khiến cặp vợ chồng đă “ăn phải bả của lượt view” tỉnh ngộ. Việc cậu con trai lớn v́ quá chán những tṛ lố của bố mẹ mà bỏ nhà tham gia vào hàng ngũ của kẻ khủng bố đă khiến cặp vợ chồng này t́m ra một hướng hút view khác.
Đoạn video đăng tải cảnh cậu con trai của họ cùng nhóm khủng bố xả súng ở một thị trấn đạt được 3 triệu lượt xem lập tức lại bơm đầy sinh lực cho hai kẻ nghiện view. Từ đây, họ quay sang chiêu đăi mạng xă hội một chủ đề khác: về những kẻ khủng bố vị thành niên, và những lượt view vẫn đeo bám họ từ pḥng ăn, pḥng khách, cho đến pḥng ngủ.
Một YouTuber sau đám tang của nghệ sĩ Vũ Linh chia sẻ rằng áp lực giữ view khiến anh phải vác máy quay đến mọi sự kiện “dự là hút khách”, nếu không, chỉ sau vài tuần “ế ẩm” kênh sẽ tụt hạng, và đi kèm với nó là không có khoản thu. Đây là sự thật, và bài học nhỡn tiền là những kênh từng “hái ra tiền” như “bà Tân Vlog” sau khi đă khiến khán giả bội thực v́ những món siêu to khổng lồ th́ giờ mỗi video chỉ lèo tèo một vài ngh́n lượt xem so với con số hàng chục triệu view trước đó. Làm video, nội dung... bây giờ không c̣n chỉ đơn thuần là nhu cầu giăi bày (hay phơi bày) và nhu cầu được chú ư nữa, nó c̣n là một nghề có thu nhập hẳn hoi.
Để hạn chế những tác dụng phụ của các chế phẩm này, hiện đă có nhiều kiến nghị các cơ quan luật pháp nên ban hành luật cụ thể về quy định “hành nghề” với các YouTuber và TikToker. Trên thế giới, rất nhiều nước đă có những bộ luật về các sản phẩm giải trí trên mạng, trong đó quy định tỉ mỉ, chi tiết những ǵ được làm, và những ǵ bị cấm.
Đơn cử, ở Pháp, ngoài quy định về độ tuổi, thời gian làm việc, chế độ giám sát thu nhập, th́ Luật mới c̣n có một “quyền được lăng quên” cho những người có ảnh hưởng dưới 16 tuổi. Điều này có nghĩa là bất cứ lúc nào họ cũng có thể yêu cầu YouTube và các trang web khác xóa các video trực tuyến của họ. Nhiều “ngôi sao” khi lớn lên không muốn tiếp tục tỏa sáng nữa, th́ có quyền trở lại cuộc sống đời thường và “xóa sạch” mọi dấu vết về “thời huy hoàng” để không ai c̣n có thể làm phiền họ “tái ḥa nhập cộng đồng”.
Con đường “câu view bất chấp”
Đúng dịp Tết, Trung tâm văn hóa Pháp tại Việt Nam có giới thiệu (miễn phí) một loạt phim mới của Pháp, trong đó có Selfie của 5 đạo diễn (con số chắc là kỷ lục) gồm Thomas Bidegain, Marc Fitoussi, Tristan Aurouet, Cyril Gelblat và Vianney Lebasque. Thuật ngữ selfie đă trở thành từ cửa miệng của mọi quốc gia, không phân biên giới, màu da, và nó là một phần của cuộc sống hiện đại, bất kể chúng ta làm công việc ǵ, ở độ tuổi nào...
Như tựa đề, bộ phim nói về cuộc sống ảo (trên mạng) của nhiều người, nơi mà không ai có thể tách rời công nghệ, trong khi một số người nghiện đến mức bị nó chi phối th́ một số khác ở trên bờ vực suy sụp tinh thần. “Những người tử tế” dường như rất dễ trở thành những kẻ nói dối như cuội khi họ bị đẩy thành “ngôi sao”, “người có ảnh hưởng trên mạng xă hội” hay “người sở hữu những video triệu view”...“Lượt view” trở thành một thứ quyền lực thống trị, thậm chí làm méo mó nhân tính. C̣n có thể giải thích thế nào với việc quay phim tường thuật bất chấp, thậm chí bịa tạc về một đám ma, xa hơn nữa là một tai nạn, một đám cháy... Việc cố t́nh phơi bày mất mát và nỗi đau của người khác để thu hút sự ṭ ṃ của đám đông nói ǵ th́ nói cũng vẫn là một hành xử phi nhân. Sự hấp dẫn của nổi tiếng nhiều khi đă lấn át tất thảy, kể cả năng lực phân biệt tốt xấu đúng sai.
Phim Selfie có một câu chuyện (trong rất nhiều câu chuyện được kể trong phim) khá điển h́nh: Lucas - cậu con út của gia đ́nh Perez mắc một căn bệnh hiếm gặp, sự sống của cậu chỉ tính bằng tháng. Bố mẹ Lucas muốn những ngày tháng cuối cùng của con trai phải thật vui vẻ đáng nhớ.
Do đó, họ thực hiện mong ước của cậu bé, là làm video đăng lên mạng xă hội và đợi cho tới khi đủ 2 triệu lượt xem. Ban đầu, chỉ là chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, những lần đi khám bệnh, quá tŕnh chữa trị, thời gian lưu trú ở bệnh viện của cậu bé 10 tuổi. Dần dần, câu chuyện truyền cảm hứng của nhà Perez trở thành trend trên mạng, biến gia đ́nh này thành “sao”.
Từ những lượt theo dơi khổng lồ, nhà Perez bắt đầu được truyền thông để ư, được Hollywood mời sang tham dự buổi ra mắt phim và chờ đợi họ là nhiều hợp đồng quảng cáo khác. Tuy nhiên, khi bác sĩ thông báo Lucas bất ngờ khỏi bệnh một cách thần kỳ, th́ cư dân mạng quay ngoắt. Lượt tương tác từ đây giảm với tốc độ thẳng đứng. Không ai c̣n hứng thú với câu chuyện của một gia đ́nh b́nh thường, nghĩa là không có kịch tính và nước mắt, hay nỗi đau...
Trang nhà Perez đă bị phủ bụi. Vợ chồng Perez không chấp nhận được chuyện này, họ nghĩ đủ mọi cách để có thể thu hút khán giả trở lại, đỉnh điểm của khao khát nổi tiếng bất chấp ấy là khi anh chồng đề nghị “hay chúng ta đóng phim con heo”?
“Mạng xă hội không phải chỗ cho ḷng tốt và sự vị tha”
Đây là câu thoại trong phim Selfie. Sau tất cả nỗ lực mua vui cho công chúng, điều mà gia đ́nh Perez nhận lại sau khi cậu út khỏi bệnh chỉ là những b́nh luận ác ư, những chế giễu, cười cợt khiến cả nhà lâm vào t́nh trạng ngă từ chín tầng mây.
Liều thuốc mạnh này không khiến cặp vợ chồng đă “ăn phải bả của lượt view” tỉnh ngộ. Việc cậu con trai lớn v́ quá chán những tṛ lố của bố mẹ mà bỏ nhà tham gia vào hàng ngũ của kẻ khủng bố đă khiến cặp vợ chồng này t́m ra một hướng hút view khác.
Đoạn video đăng tải cảnh cậu con trai của họ cùng nhóm khủng bố xả súng ở một thị trấn đạt được 3 triệu lượt xem lập tức lại bơm đầy sinh lực cho hai kẻ nghiện view. Từ đây, họ quay sang chiêu đăi mạng xă hội một chủ đề khác: về những kẻ khủng bố vị thành niên, và những lượt view vẫn đeo bám họ từ pḥng ăn, pḥng khách, cho đến pḥng ngủ.
Một YouTuber sau đám tang của nghệ sĩ Vũ Linh chia sẻ rằng áp lực giữ view khiến anh phải vác máy quay đến mọi sự kiện “dự là hút khách”, nếu không, chỉ sau vài tuần “ế ẩm” kênh sẽ tụt hạng, và đi kèm với nó là không có khoản thu. Đây là sự thật, và bài học nhỡn tiền là những kênh từng “hái ra tiền” như “bà Tân Vlog” sau khi đă khiến khán giả bội thực v́ những món siêu to khổng lồ th́ giờ mỗi video chỉ lèo tèo một vài ngh́n lượt xem so với con số hàng chục triệu view trước đó. Làm video, nội dung... bây giờ không c̣n chỉ đơn thuần là nhu cầu giăi bày (hay phơi bày) và nhu cầu được chú ư nữa, nó c̣n là một nghề có thu nhập hẳn hoi.
Để hạn chế những tác dụng phụ của các chế phẩm này, hiện đă có nhiều kiến nghị các cơ quan luật pháp nên ban hành luật cụ thể về quy định “hành nghề” với các YouTuber và TikToker. Trên thế giới, rất nhiều nước đă có những bộ luật về các sản phẩm giải trí trên mạng, trong đó quy định tỉ mỉ, chi tiết những ǵ được làm, và những ǵ bị cấm.
Đơn cử, ở Pháp, ngoài quy định về độ tuổi, thời gian làm việc, chế độ giám sát thu nhập, th́ Luật mới c̣n có một “quyền được lăng quên” cho những người có ảnh hưởng dưới 16 tuổi. Điều này có nghĩa là bất cứ lúc nào họ cũng có thể yêu cầu YouTube và các trang web khác xóa các video trực tuyến của họ. Nhiều “ngôi sao” khi lớn lên không muốn tiếp tục tỏa sáng nữa, th́ có quyền trở lại cuộc sống đời thường và “xóa sạch” mọi dấu vết về “thời huy hoàng” để không ai c̣n có thể làm phiền họ “tái ḥa nhập cộng đồng”.