sunshine1104
04-14-2023, 15:02
Thời tiết thay đổi thất thường khiến nhiều người bị sổ mũi, viêm mũi dị ứng, viêm xoang hay cảm lạnh thông thường. Các vấn đề sức khỏe này đều có thể khiến dịch mũi chảy ra với màu sắc khác nhau như trắng trong, trắng đục, nước mũi xanh hoặc vàng... Trái lại, ṛ dịch năo tủy (Cerebrospinal Fluid - CSF) có thể do chấn thương hoặc biến chứng sau phẫu thuật khiến dịch năo tủy rỉ ra từ một lỗ ở lớp ngoài cùng trong màng năo (màng cứng) và ngoài ngoài qua mũi hoặc tai.
1. Phân biệt triệu chứng và nguyên nhân của sổ mũi và ṛ dịch năo tủy
Trước khi phân biệt triệu chứng bạn cần t́m hiểu về nguyên nhân gây sổ mũi và rỏ rỉ dịch năo tủy là ǵ.
+ Sổ mũi là t́nh trạng sức khỏe xảy ra khi dịch nhầy chảy ra từ mũi do nguyên nhân như thời tiết lạnh, cảm cúm hoặc dị ứng, cúm. T́nh trạng sổ mũi có thể đi kèm với các triệu chứng như ho, khó thở, sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, mất khứu giác, đau nhức cơ thể, đau họng, tiêu chảy, chảy nước mũi sau, viêm tai giữa, buồn nôn và nôn.
+ Dịch năo tủy là chất lỏng trong suốt như nước bao quanh năo có tác dụng bảo vệ. Không chỉ năo, dịch năo tủy c̣n như một tấm đệm giúp cột sống khỏi bị chấn thương. Dịch năo tủy cho phép nước, các phân tử nhỏ và protein di chuyển giữa các mô đang hoạt động của năo và máu từ các động mạch và tĩnh mạch.
Ṛ rỉ dịch năo tủy thường xảy ra do: chấn thương sọ năo (chiếm 80 - 90% nguyên nhân ṛ dịch năo tủy ở người trưởng thành), biến chứng của phẫu thuật, một số dị tật bẩm sinh, tăng áp lực nội sọ hoặc ṛ dịch năo tủy tự phát.
Nhu vậy có thể thấy các triệu chứng liên quan tới sổ mũi rất quen thuộc và phổ biến, bao gồm:
- Nước mũi trong suốt
- Hoặc chất nhầy dày có màu vàng hoặc xanh lá cây
- Nghẹt mũi
- Chảy nước mũi sau
- Ngứa mắt hoặc mũi
- Hắt xi.
Mặc dù có một số triệu chứng trùng với ṛ rỉ dịch năo tủy nhưng loại chảy nước mũi này cũng có thể gây ra các dấu hiệu bất thường hơn.
Cụ thể triệu chứng của ṛ rỉ dịch năo tủy bao gồm:
- Có chất lỏng trong suốt chảy ra từ mũi.
- T́nh trạng chảy nước mũi nặng hơn khi có sự thay đổi tư thế chẳng hạn như cúi đầu về phía trước hoặc khi đứng lên, khi bịt mũi - ngậm miệng lại và cố gắng thở ra trong nghiệm pháp Valsalva (là kỹ thuật thở gíup chẩn đoán t́nh trạng bệnh xảy ra ở hệ thống thần kinh tự trị (hệ thần kinh thực vật)).
- Miệng có vị mặn hoặc vị kim loại.
- Mất khứu giác thể anosmia (mất khứu giác hoàn toàn, không thể ngửi được mùi)
- Nhức đầu và mệt mỏi.
2. Chẩn đoán và phương pháp điều trị
Sổ mũi có thể được chẩn đoán thông qua khám sức khỏe, biểu hiện lâm sàng và phân lập virus. Các phương pháp điều trị chính có thể là uống kháng sinh, thuốc thông mũi, uống nhiều nước, nghỉ ngơi, rửa mũi bằng nước muối, thuốc kháng histamine, mát tạo độ ẩm hay các biện pháp khắc phục giảm nhẹ với tinh dầu, trà nóng, xông hơi nóng...
Đối với ṛ rỉ dịch năo tủy, bác sĩ sẽ chẩn đoán thông qua phân tích dịch mũi để t́m protein transferrin beta -2, chụp CT, chụp MRI, chụp CT mạch vành, thử nghiệm Pledget (đặt các miếng bông nhỏ (gọi là “pledget” vào mũi. Thử nghiệm này sẽ xác nhận sự hiện diện của ṛ rỉ, tuy nhiên không phải vị trí chính xác), chụp X-quang để xác định chính xác vị trí ṛ rỉ và chọc ḍ tủy sống.
Để điều trị rỏ rỉ dịch năo tủy, tùy theo mức độ mà sẽ có điều trị bảo tồn hoặc điều trị xâm lấn (phẫu thuật). Thông thường th́ ṛ rỉ dịch năo tủy có thể tự lành khi nghỉ ngơi tại chỗ trong vài ngày tới một tuần. Tuy nhiên khi không đáp ứng điều trị bảo tồn bác sĩ sẽ chỉ định điều trị xâm lấn, phổ biến là nội soi mũi xâm lấn và thường thời gian tối thiểu để lành là từ 7 - 10 ngày.
3. Biến chứng
Khi bị ṛ rỉ dịch năo tủy, vi khuẩn có thể lây lan từ bên trong thông qua đường mũi và xoang từ lỗ trên màng cứng xâm nhập vào lớp niêm mạc xung quanh năo. Điều này dẫn tới viêm màng năo do vi khuẩn có thể đe dọa tới tính mạng.
Nếu như xảy ra t́nh trạng chảy nước mũi không kèm theo các triệu chứng điển h́nh khác hoặc không thuyên giảm theo thời gian th́ cũng cần thăm khám sớm để bác sĩ có thể kiểm tra nguyên nhân và có phương pháp điều trị thích hợp.
1. Phân biệt triệu chứng và nguyên nhân của sổ mũi và ṛ dịch năo tủy
Trước khi phân biệt triệu chứng bạn cần t́m hiểu về nguyên nhân gây sổ mũi và rỏ rỉ dịch năo tủy là ǵ.
+ Sổ mũi là t́nh trạng sức khỏe xảy ra khi dịch nhầy chảy ra từ mũi do nguyên nhân như thời tiết lạnh, cảm cúm hoặc dị ứng, cúm. T́nh trạng sổ mũi có thể đi kèm với các triệu chứng như ho, khó thở, sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, mất khứu giác, đau nhức cơ thể, đau họng, tiêu chảy, chảy nước mũi sau, viêm tai giữa, buồn nôn và nôn.
+ Dịch năo tủy là chất lỏng trong suốt như nước bao quanh năo có tác dụng bảo vệ. Không chỉ năo, dịch năo tủy c̣n như một tấm đệm giúp cột sống khỏi bị chấn thương. Dịch năo tủy cho phép nước, các phân tử nhỏ và protein di chuyển giữa các mô đang hoạt động của năo và máu từ các động mạch và tĩnh mạch.
Ṛ rỉ dịch năo tủy thường xảy ra do: chấn thương sọ năo (chiếm 80 - 90% nguyên nhân ṛ dịch năo tủy ở người trưởng thành), biến chứng của phẫu thuật, một số dị tật bẩm sinh, tăng áp lực nội sọ hoặc ṛ dịch năo tủy tự phát.
Nhu vậy có thể thấy các triệu chứng liên quan tới sổ mũi rất quen thuộc và phổ biến, bao gồm:
- Nước mũi trong suốt
- Hoặc chất nhầy dày có màu vàng hoặc xanh lá cây
- Nghẹt mũi
- Chảy nước mũi sau
- Ngứa mắt hoặc mũi
- Hắt xi.
Mặc dù có một số triệu chứng trùng với ṛ rỉ dịch năo tủy nhưng loại chảy nước mũi này cũng có thể gây ra các dấu hiệu bất thường hơn.
Cụ thể triệu chứng của ṛ rỉ dịch năo tủy bao gồm:
- Có chất lỏng trong suốt chảy ra từ mũi.
- T́nh trạng chảy nước mũi nặng hơn khi có sự thay đổi tư thế chẳng hạn như cúi đầu về phía trước hoặc khi đứng lên, khi bịt mũi - ngậm miệng lại và cố gắng thở ra trong nghiệm pháp Valsalva (là kỹ thuật thở gíup chẩn đoán t́nh trạng bệnh xảy ra ở hệ thống thần kinh tự trị (hệ thần kinh thực vật)).
- Miệng có vị mặn hoặc vị kim loại.
- Mất khứu giác thể anosmia (mất khứu giác hoàn toàn, không thể ngửi được mùi)
- Nhức đầu và mệt mỏi.
2. Chẩn đoán và phương pháp điều trị
Sổ mũi có thể được chẩn đoán thông qua khám sức khỏe, biểu hiện lâm sàng và phân lập virus. Các phương pháp điều trị chính có thể là uống kháng sinh, thuốc thông mũi, uống nhiều nước, nghỉ ngơi, rửa mũi bằng nước muối, thuốc kháng histamine, mát tạo độ ẩm hay các biện pháp khắc phục giảm nhẹ với tinh dầu, trà nóng, xông hơi nóng...
Đối với ṛ rỉ dịch năo tủy, bác sĩ sẽ chẩn đoán thông qua phân tích dịch mũi để t́m protein transferrin beta -2, chụp CT, chụp MRI, chụp CT mạch vành, thử nghiệm Pledget (đặt các miếng bông nhỏ (gọi là “pledget” vào mũi. Thử nghiệm này sẽ xác nhận sự hiện diện của ṛ rỉ, tuy nhiên không phải vị trí chính xác), chụp X-quang để xác định chính xác vị trí ṛ rỉ và chọc ḍ tủy sống.
Để điều trị rỏ rỉ dịch năo tủy, tùy theo mức độ mà sẽ có điều trị bảo tồn hoặc điều trị xâm lấn (phẫu thuật). Thông thường th́ ṛ rỉ dịch năo tủy có thể tự lành khi nghỉ ngơi tại chỗ trong vài ngày tới một tuần. Tuy nhiên khi không đáp ứng điều trị bảo tồn bác sĩ sẽ chỉ định điều trị xâm lấn, phổ biến là nội soi mũi xâm lấn và thường thời gian tối thiểu để lành là từ 7 - 10 ngày.
3. Biến chứng
Khi bị ṛ rỉ dịch năo tủy, vi khuẩn có thể lây lan từ bên trong thông qua đường mũi và xoang từ lỗ trên màng cứng xâm nhập vào lớp niêm mạc xung quanh năo. Điều này dẫn tới viêm màng năo do vi khuẩn có thể đe dọa tới tính mạng.
Nếu như xảy ra t́nh trạng chảy nước mũi không kèm theo các triệu chứng điển h́nh khác hoặc không thuyên giảm theo thời gian th́ cũng cần thăm khám sớm để bác sĩ có thể kiểm tra nguyên nhân và có phương pháp điều trị thích hợp.