Romano
08-29-2023, 04:38
Vấn đề “lời nguyền tuổi 35” thu hút chú ư một phần do sự phát triển của ngành công nghệ ở Trung Quốc và “văn hóa 996” ở nước này. Theo các chuyên gia, cách tốt nhất để ngăn chặn t́nh trạng phân biệt tuổi tác và bất b́nh đẳng giới là thông qua cải cách pháp lư…
Khi Han, một nhà thiết kế giao diện, mất việc làm ở Bắc Kinh vào tháng 2, cô tự tin rằng với 10 năm kinh nghiệm làm việc, cô sẽ sớm t́m được công việc mới. Nhưng khi thời gian t́m việc mới kéo dài, cô bắt đầu lo lắng. Cô đă gửi hàng trăm đơn xin việc đi khắp nơi, nhưng chỉ được mời tham gia 4 cuộc phỏng vấn.
Không t́m được công việc đúng chuyên môn, Han chuyển sang làm công việc bán thời gian để trang trải cuộc sống. Cô làm nhân viên giao đồ ăn và kiếm được 20 nhân dân tệ (2,8 USD) mỗi ngày. Bên cạnh đó, cô c̣n làm hướng dẫn viên mua sắm, nhưng đă phải bỏ việc sau khi bị viêm ruột thừa cấp tính do đứng quá lâu.
“Tôi đă thử mọi công việc có thể, nhưng những công việc đó tốn nhiều công sức hoặc được trả lương quá thấp. Có vẻ như rất khó để duy tŕ cuộc sống cơ bản hàng ngày”.
"LỜI NGUYỀN TUỔI 35" - HIỆN TƯỢNG PHỔ BIẾN
Theo hăng tin CNN, Han tin rằng gốc rễ vấn đề của ḿnh là cô đă trở nên quá già trong mắt nhiều nhà tuyển dụng. Cô đă 34 tuổi và nằm trong số rất nhiều người lao động thuộc thế hệ millennial (hay c̣n gọi là thế hệ Y, khái niệm dùng để chỉ những người sinh ra trong khoảng thời gian từ 1980-1996) ở Trung Quốc. Họ lo sợ rằng ḿnh sẽ phải chịu “lời nguyền tuổi 35”.
Thuật ngữ này ban đầu được đặt ra trên mạng xă hội để mô tả tin đồn sa thải công nhân lớn tuổi của các công ty công nghệ lớn, nhưng sau đó nó đă trở nên phổ biến. Bất cứ ai nghi ngờ về sức mạnh của “lời nguyền” th́ chỉ cần nh́n vào vô số danh sách việc làm và trang web tuyển dụng trực tuyến, trong đó nêu rơ rằng ứng viên không được lớn hơn độ tuổi đó.
Hoặc họ có thể nh́n vào thông tin trên mạng xă hội. Vào tháng 6, một du khách đă phàn nàn rằng các nhà trọ ở Bắc Kinh thường từ chối khách trọ trên 35 tuổi. Lời phàn nàn này đă làm dấy lên cuộc tranh luận sôi nổi tại Trung Quốc. Thậm chí, nhiều vị trí công chức trong chính quyền Trung Quốc cũng không tuyển dụng các ứng viên trên 35 tuổi. Chính sách này đă bị một nhà lập pháp chất vấn tại cuộc họp thường niên của Quốc hội vào năm ngoái.
“Sự phân biệt đối xử vô h́nh về độ tuổi đối với những người 35 tuổi luôn tồn tại ở nơi làm việc”, nhà lập pháp Jiang Shengnan phát biểu trước cuộc họp, tờ China Youth Daily đưa tin, “Việc từ chối những ứng viên ở độ tuổi của họ là một sự lăng phí rất lớn về tài năng”.
Các học giả và quan chức hàng đầu cũng đă thừa nhận vấn đề này. Trong một bài báo đăng trên tờ Nhân dân Nhật báo của Trung Quốc vào năm 2022, một giáo sư tại Trường Đảng Trung ương đă gọi “lời nguyền” nêu trên là một “hiện tượng phổ biến trên thị trường lao động” và khiến công chúng bất an.
Năm nay, hăng thông tấn Tân Hoa Xă đă đề xuất giải pháp: đó là hoạch định các chính sách đặc biệt ưu tiên người lao động trên 35 tuổi, cùng với hỗ trợ tài chính và các quy định chống phân biệt tuổi tác.
Tuy nhiên, đối với nhiều người trong số hàng trăm triệu lao động trẻ ở Trung Quốc, các giải pháp này không thể sớm phát huy tác dụng. Trong bối cảnh Trung Quốc vẫn đang nỗ lực phục hồi sau thiệt hại kinh tế do đại dịch Covid-19 gây ra và có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại, thất nghiệp đă trở thành mối lo ngại hàng đầu đối với nhiều người.
Trên toàn quốc, tỷ lệ thất nghiệp đă tăng lên mức cao gần kỷ lục 6,1% vào năm ngoái. Mặc dù lệnh phong tỏa đă được dỡ bỏ, nhưng tỷ lệ này vẫn ở mức 5,2%.
ÁP LỰC ĐỐI VỚI LAO ĐỘNG NỮ
Vấn đề “lời nguyền tuổi 35” thu hút sự chú ư, một phần do sự phát triển của ngành công nghệ Trung Quốc và “văn hóa 996” ở nước này. “Văn hóa 996” nhằm chỉ t́nh trạng người lao động phải làm việc từ 9h sáng đến 9h tối trong 6 ngày một tuần.
Một bài báo đăng trên Tân Hoa Xă năm 2021 lư giải rằng những nhân viên chưa được thăng chức lên cấp quản lư ở tuổi 35 có thể bị coi là kém thành công hơn, do đó dễ bị sa thải hơn.
“Nói chung, hầu hết nhân viên có 10 năm kinh nghiệm sẽ trở thành lănh đạo hoặc quản lư nhóm nếu khả năng của họ thực sự tốt. Nói cách khác, “ngưỡng 35 tuổi” không phải để chỉ độ tuổi mà là thước đo năng lực làm việc của người sử dụng lao động”, vị giáo sư tại Trường Đảng Trung ương ở Trung Quốc nhấn mạnh.
Nhưng những giới hạn này khiến cho nhiều người nhận thấy ḿnh giống Han: có tŕnh độ cao, có học vấn và kinh nghiệm nhưng lại đang phải vật lộn để duy tŕ cuộc sống bằng công việc tự do.
Điều này đặc biệt đúng khi ngày càng có nhiều người theo đuổi bằng thạc sĩ và tiến sĩ với hy vọng giành được lợi thế trong thị trường việc làm đông đúc. Nhưng điều trớ trêu là họ lại không t́m được việc làm phù hợp.
Tao Chen, làm nghề sáng tạo nội dung, đă thu hút được sự chú ư vào tháng 3 sau khi đăng bài về trải nghiệm của ḿnh lên mạng. Sau khi lấy được tấm bằng thạc sĩ triết học tại Đại học Tứ Xuyên danh tiếng, anh bị cho thôi việc ở ngành báo chí. Lao vào kinh doanh, nhưng Chen đều thất bại. Ở tuổi 38, anh trở thành nhân viên giao đồ ăn, nhưng rồi cuối cùng cũng phải nghỉ việc v́ thu nhập không đủ trang trải cuộc sống.
“Mặc dù tôi có kinh nghiệm làm việc tốt và có bằng thạc sĩ, nhưng tôi thực sự không có khả năng cạnh tranh sau 35 tuổi”, Chen nói trong đoạn video đăng trên trang Douyin cá nhân. Hơn 98% đơn xin việc của anh không nhận được phản hồi từ nhà tuyển dụng, trong khi số c̣n lại cho rằng anh “không phù hợp” với vị trí công việc mà họ muốn tuyển. “Tôi gần như bị suy sụp tinh thần”, Chen chia sẻ.
Đối với nhiều phụ nữ Trung Quốc, “lời nguyền tuổi 35” càng làm trầm trọng thêm t́nh trạng phân biệt giới tính đă “ăn sâu bám rễ” ở nơi làm việc.
Lao động nữ ở độ tuổi này thường phải đối mặt với áp lực từ phía người sử dụng lao động không muốn trả lương cho thời gian họ nghỉ thai sản. Họ cho biết đă bỏ lỡ cơ hội thăng tiến v́ người chủ sợ họ sẽ nghỉ không làm việc trong thời gian dài, hoặc tệ hơn, ngay từ đầu họ có thể không được tuyển dụng.
“Ở độ tuổi này, nhiều công ty không sẵn sàng tuyển dụng bạn. Họ thích những người trẻ tuổi hơn. Họ cho rằng tôi có thể nhanh chóng kết hôn và có con. Dù tôi có nói với họ rằng tôi không có ư định kết hôn nhưng họ cũng không tin”, Han, một cư dân Bắc Kinh, nói.
Khi Liu, 35 tuổi, cư dân Thâm Quyến, trở lại làm việc tại một công ty kỹ thuật sinh học sau thời gian nghỉ thai sản sáu tháng, cô hy vọng được tham gia một dự án mới. Nhưng thay vào đó, cô đột ngột bị sa thải và vị trí của cô được giao cho một sinh viên mới tốt nghiệp.
Nhiều tháng sau, cô vẫn chưa t́m được việc làm khác. Liu tin rằng chính thời gian nghỉ thai sản đă khiến cô bị sa thải. “Họ rất thực tế. Khi không cần đến bạn, họ sẽ thay thế bạn bằng lao động được trả mức lương thấp hơn”, cô nói.
Không chỉ phụ nữ, đàn ông cũng có thể bị ảnh hưởng. Liu nhớ lại đă chứng kiến một đồng nghiệp nam vừa mới lên chức bố th́ được giao những nhiệm vụ mà cô cho là không phù hợp, chẳng hạn như được cử đi công tác ngay sau khi con chào đời.
Liu cho rằng, nhiều người sử dụng lao động chỉ quan tâm lợi nhuận. “Nhiều công ty xem xét hiệu quả chi phí”, Liu nói, “Họ cho rằng lương của tôi cao hơn sinh viên mới ra trường nên họ thích chọn sinh viên mới tốt nghiệp hơn. Tôi có thể nh́n thấu thủ đoạn của họ”.
Theo các chuyên gia,cách tốt nhất để ngăn chặn t́nh trạng phân biệt tuổi tác và bất b́nh đẳng giới là thông qua cải cách pháp lư.
Bà Yiran Zhang, trợ lư giáo sư tại Trường Luật Cornell, cho biết mặc dù luật lao động của Trung Quốc cấm phân biệt đối xử v́ lư do sắc tộc, giới tính và tín ngưỡng tôn giáo nhưng lại không cấm phân biệt đối xử v́ lư do tuổi tác.
Ngay cả ở những lĩnh vực được luật pháp bảo vệ, chẳng hạn như đối với các bà mẹ đang nghỉ thai sản, th́ việc thực thi luật c̣n yếu và t́nh trạng phân biệt đối xử về giới tính vẫn c̣n phổ biến, bà Zhang nói.
Theo bà, những nhân viên khởi kiện thành công chủ sử dụng lao động có thể chỉ nhận được mức bồi thường thiệt hại thấp, khiến một số người không muốn theo kiện.
Khi Han, một nhà thiết kế giao diện, mất việc làm ở Bắc Kinh vào tháng 2, cô tự tin rằng với 10 năm kinh nghiệm làm việc, cô sẽ sớm t́m được công việc mới. Nhưng khi thời gian t́m việc mới kéo dài, cô bắt đầu lo lắng. Cô đă gửi hàng trăm đơn xin việc đi khắp nơi, nhưng chỉ được mời tham gia 4 cuộc phỏng vấn.
Không t́m được công việc đúng chuyên môn, Han chuyển sang làm công việc bán thời gian để trang trải cuộc sống. Cô làm nhân viên giao đồ ăn và kiếm được 20 nhân dân tệ (2,8 USD) mỗi ngày. Bên cạnh đó, cô c̣n làm hướng dẫn viên mua sắm, nhưng đă phải bỏ việc sau khi bị viêm ruột thừa cấp tính do đứng quá lâu.
“Tôi đă thử mọi công việc có thể, nhưng những công việc đó tốn nhiều công sức hoặc được trả lương quá thấp. Có vẻ như rất khó để duy tŕ cuộc sống cơ bản hàng ngày”.
"LỜI NGUYỀN TUỔI 35" - HIỆN TƯỢNG PHỔ BIẾN
Theo hăng tin CNN, Han tin rằng gốc rễ vấn đề của ḿnh là cô đă trở nên quá già trong mắt nhiều nhà tuyển dụng. Cô đă 34 tuổi và nằm trong số rất nhiều người lao động thuộc thế hệ millennial (hay c̣n gọi là thế hệ Y, khái niệm dùng để chỉ những người sinh ra trong khoảng thời gian từ 1980-1996) ở Trung Quốc. Họ lo sợ rằng ḿnh sẽ phải chịu “lời nguyền tuổi 35”.
Thuật ngữ này ban đầu được đặt ra trên mạng xă hội để mô tả tin đồn sa thải công nhân lớn tuổi của các công ty công nghệ lớn, nhưng sau đó nó đă trở nên phổ biến. Bất cứ ai nghi ngờ về sức mạnh của “lời nguyền” th́ chỉ cần nh́n vào vô số danh sách việc làm và trang web tuyển dụng trực tuyến, trong đó nêu rơ rằng ứng viên không được lớn hơn độ tuổi đó.
Hoặc họ có thể nh́n vào thông tin trên mạng xă hội. Vào tháng 6, một du khách đă phàn nàn rằng các nhà trọ ở Bắc Kinh thường từ chối khách trọ trên 35 tuổi. Lời phàn nàn này đă làm dấy lên cuộc tranh luận sôi nổi tại Trung Quốc. Thậm chí, nhiều vị trí công chức trong chính quyền Trung Quốc cũng không tuyển dụng các ứng viên trên 35 tuổi. Chính sách này đă bị một nhà lập pháp chất vấn tại cuộc họp thường niên của Quốc hội vào năm ngoái.
“Sự phân biệt đối xử vô h́nh về độ tuổi đối với những người 35 tuổi luôn tồn tại ở nơi làm việc”, nhà lập pháp Jiang Shengnan phát biểu trước cuộc họp, tờ China Youth Daily đưa tin, “Việc từ chối những ứng viên ở độ tuổi của họ là một sự lăng phí rất lớn về tài năng”.
Các học giả và quan chức hàng đầu cũng đă thừa nhận vấn đề này. Trong một bài báo đăng trên tờ Nhân dân Nhật báo của Trung Quốc vào năm 2022, một giáo sư tại Trường Đảng Trung ương đă gọi “lời nguyền” nêu trên là một “hiện tượng phổ biến trên thị trường lao động” và khiến công chúng bất an.
Năm nay, hăng thông tấn Tân Hoa Xă đă đề xuất giải pháp: đó là hoạch định các chính sách đặc biệt ưu tiên người lao động trên 35 tuổi, cùng với hỗ trợ tài chính và các quy định chống phân biệt tuổi tác.
Tuy nhiên, đối với nhiều người trong số hàng trăm triệu lao động trẻ ở Trung Quốc, các giải pháp này không thể sớm phát huy tác dụng. Trong bối cảnh Trung Quốc vẫn đang nỗ lực phục hồi sau thiệt hại kinh tế do đại dịch Covid-19 gây ra và có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại, thất nghiệp đă trở thành mối lo ngại hàng đầu đối với nhiều người.
Trên toàn quốc, tỷ lệ thất nghiệp đă tăng lên mức cao gần kỷ lục 6,1% vào năm ngoái. Mặc dù lệnh phong tỏa đă được dỡ bỏ, nhưng tỷ lệ này vẫn ở mức 5,2%.
ÁP LỰC ĐỐI VỚI LAO ĐỘNG NỮ
Vấn đề “lời nguyền tuổi 35” thu hút sự chú ư, một phần do sự phát triển của ngành công nghệ Trung Quốc và “văn hóa 996” ở nước này. “Văn hóa 996” nhằm chỉ t́nh trạng người lao động phải làm việc từ 9h sáng đến 9h tối trong 6 ngày một tuần.
Một bài báo đăng trên Tân Hoa Xă năm 2021 lư giải rằng những nhân viên chưa được thăng chức lên cấp quản lư ở tuổi 35 có thể bị coi là kém thành công hơn, do đó dễ bị sa thải hơn.
“Nói chung, hầu hết nhân viên có 10 năm kinh nghiệm sẽ trở thành lănh đạo hoặc quản lư nhóm nếu khả năng của họ thực sự tốt. Nói cách khác, “ngưỡng 35 tuổi” không phải để chỉ độ tuổi mà là thước đo năng lực làm việc của người sử dụng lao động”, vị giáo sư tại Trường Đảng Trung ương ở Trung Quốc nhấn mạnh.
Nhưng những giới hạn này khiến cho nhiều người nhận thấy ḿnh giống Han: có tŕnh độ cao, có học vấn và kinh nghiệm nhưng lại đang phải vật lộn để duy tŕ cuộc sống bằng công việc tự do.
Điều này đặc biệt đúng khi ngày càng có nhiều người theo đuổi bằng thạc sĩ và tiến sĩ với hy vọng giành được lợi thế trong thị trường việc làm đông đúc. Nhưng điều trớ trêu là họ lại không t́m được việc làm phù hợp.
Tao Chen, làm nghề sáng tạo nội dung, đă thu hút được sự chú ư vào tháng 3 sau khi đăng bài về trải nghiệm của ḿnh lên mạng. Sau khi lấy được tấm bằng thạc sĩ triết học tại Đại học Tứ Xuyên danh tiếng, anh bị cho thôi việc ở ngành báo chí. Lao vào kinh doanh, nhưng Chen đều thất bại. Ở tuổi 38, anh trở thành nhân viên giao đồ ăn, nhưng rồi cuối cùng cũng phải nghỉ việc v́ thu nhập không đủ trang trải cuộc sống.
“Mặc dù tôi có kinh nghiệm làm việc tốt và có bằng thạc sĩ, nhưng tôi thực sự không có khả năng cạnh tranh sau 35 tuổi”, Chen nói trong đoạn video đăng trên trang Douyin cá nhân. Hơn 98% đơn xin việc của anh không nhận được phản hồi từ nhà tuyển dụng, trong khi số c̣n lại cho rằng anh “không phù hợp” với vị trí công việc mà họ muốn tuyển. “Tôi gần như bị suy sụp tinh thần”, Chen chia sẻ.
Đối với nhiều phụ nữ Trung Quốc, “lời nguyền tuổi 35” càng làm trầm trọng thêm t́nh trạng phân biệt giới tính đă “ăn sâu bám rễ” ở nơi làm việc.
Lao động nữ ở độ tuổi này thường phải đối mặt với áp lực từ phía người sử dụng lao động không muốn trả lương cho thời gian họ nghỉ thai sản. Họ cho biết đă bỏ lỡ cơ hội thăng tiến v́ người chủ sợ họ sẽ nghỉ không làm việc trong thời gian dài, hoặc tệ hơn, ngay từ đầu họ có thể không được tuyển dụng.
“Ở độ tuổi này, nhiều công ty không sẵn sàng tuyển dụng bạn. Họ thích những người trẻ tuổi hơn. Họ cho rằng tôi có thể nhanh chóng kết hôn và có con. Dù tôi có nói với họ rằng tôi không có ư định kết hôn nhưng họ cũng không tin”, Han, một cư dân Bắc Kinh, nói.
Khi Liu, 35 tuổi, cư dân Thâm Quyến, trở lại làm việc tại một công ty kỹ thuật sinh học sau thời gian nghỉ thai sản sáu tháng, cô hy vọng được tham gia một dự án mới. Nhưng thay vào đó, cô đột ngột bị sa thải và vị trí của cô được giao cho một sinh viên mới tốt nghiệp.
Nhiều tháng sau, cô vẫn chưa t́m được việc làm khác. Liu tin rằng chính thời gian nghỉ thai sản đă khiến cô bị sa thải. “Họ rất thực tế. Khi không cần đến bạn, họ sẽ thay thế bạn bằng lao động được trả mức lương thấp hơn”, cô nói.
Không chỉ phụ nữ, đàn ông cũng có thể bị ảnh hưởng. Liu nhớ lại đă chứng kiến một đồng nghiệp nam vừa mới lên chức bố th́ được giao những nhiệm vụ mà cô cho là không phù hợp, chẳng hạn như được cử đi công tác ngay sau khi con chào đời.
Liu cho rằng, nhiều người sử dụng lao động chỉ quan tâm lợi nhuận. “Nhiều công ty xem xét hiệu quả chi phí”, Liu nói, “Họ cho rằng lương của tôi cao hơn sinh viên mới ra trường nên họ thích chọn sinh viên mới tốt nghiệp hơn. Tôi có thể nh́n thấu thủ đoạn của họ”.
Theo các chuyên gia,cách tốt nhất để ngăn chặn t́nh trạng phân biệt tuổi tác và bất b́nh đẳng giới là thông qua cải cách pháp lư.
Bà Yiran Zhang, trợ lư giáo sư tại Trường Luật Cornell, cho biết mặc dù luật lao động của Trung Quốc cấm phân biệt đối xử v́ lư do sắc tộc, giới tính và tín ngưỡng tôn giáo nhưng lại không cấm phân biệt đối xử v́ lư do tuổi tác.
Ngay cả ở những lĩnh vực được luật pháp bảo vệ, chẳng hạn như đối với các bà mẹ đang nghỉ thai sản, th́ việc thực thi luật c̣n yếu và t́nh trạng phân biệt đối xử về giới tính vẫn c̣n phổ biến, bà Zhang nói.
Theo bà, những nhân viên khởi kiện thành công chủ sử dụng lao động có thể chỉ nhận được mức bồi thường thiệt hại thấp, khiến một số người không muốn theo kiện.