trungthuc
09-19-2023, 23:33
Ngành y tế là ngành nghề "nhạy cảm", theo nghĩa bóng v́ đang được công luận xă hội quan tâm rất nhiều, nhưng c̣n cả theo nghĩa đen, v́ có nhiều t́nh huống cần phải tiếp xúc trực tiếp với người bệnh thật "khác thường".(?)
Thầy thuốc, do yêu cầu của nghề nghiệp đ̣i hỏi, phải tiếp xúc trực tiếp cơ thể của người bệnh nhiều hơn bất cứ một nghề nghiệp nào khác, kể cả nghề làm người mẩu. Người bệnh khi nằm trong pḥng hồi sức hoàn toàn không có mặc quần áo ǵ, trên người chỉ che bằng một tấm vải mỏng, v́ dây nhợ gắn đầy người, rồi c̣n phải thăm khám làm thủ thuật bất cứ lúc nào, nếu cần. Người có bệnh lư nhẹ hơn th́ cũng mặc quần áo bệnh viện rộng răi, để dễ dàng bộc lộ ra cơ thể khi được khám bệnh, nếu cần.
Người bệnh khám ngoại trú cũng nhiều khi cần phải bộc lộ ra cơ thể khi được khám bệnh, khi chụp chiếu X-quang, chẳng hạn. Nhiều khi người bệnh được yêu cầu phải cởi bỏ toàn bộ quần áo để cho bác sĩ có điều kiện quan sát, đánh giá những dấu hiệu bất thường trên cơ thể nào đó.
Chính v́ công việc khá khác thường như vậy nên dễ xảy ra sự hiểu lầm, ngộ nhận. Gần như năm nào cũng có nghe qua vài vụ sàm sở, đụng chạm bệnh nhân như vậy trên giới truyền thông. Mới đây là vụ nhân viên bị tố sàm sỡ thiếu nữ mới 16 tuổi ở Bệnh viện Việt Đức, thực hư như thế nào xin chờ nhà chức trách đưa kết luận, nhưng tại sao lại có những thông tin có dính líu đến bác sĩ, nhân viên ngành y tế như vậy?
https://cdnphoto.dantri.com. vn/ziSKvatJK_YDc_odlQQv ym9ltDU=/2023/09/18/screenshot-2023-09-18-232916-1695054804310.jpg
Bệnh viện Việt-Đức cho biết, đă nộp toàn bộ các thông tin có liên quan cho phía công an, đề nghị bên công an cho điều tra làm rơ. Trong bản tường tŕnh, cả sinh viên, êkíp trực đều khẳng định không có cử chỉ hành vi sàm sỡ như đơn tố cáo (Ảnh chụp màn h́nh clip tố cáo).
V́ đặc điểm của nghề nghiệp này, nên nếu không có sự giải thích kỹ lưỡng, sẽ dễ gây ra hiểu lầm là người thầy thuốc đang lạm dụng đến bệnh nhân. Chưa kể do môi trường là bệnh viện, khung cảnh của buồng chụp chiếu biệt lập, làm tăng lên cảm giác lo sợ của người bệnh, tăng "tính nhạy cảm" lên...(?)
Không phải là tôi (*người viết bài này vốn là bác sĩ trong nghề) bao che cho đồng nghiệp nhưng thật sự ra, đại đa số các vụ ầm ĩ trong những năm qua là "do hiểu lầm!" (?) V́ người làm trong ngành y tế được giáo dục rất kỹ về việc tôn trọng nhân phẩm của người bệnh và ai cũng hiểu nếu bị vi phạm th́ dễ bị "mất nghề" như chơi. Tất nhiên, không thể loại trừ ra có thể có một số rất ít người trong ngành này có hành vi "không đúng chừng mực" (?) với người bệnh. Điều này có gặp ở cả Việt Nam lẫn trên toàn thế giới.
Vấn đề là thiểu số rất nhỏ này làm "vấy bẩn" ngành y, làm cho sự lo lắng của người bệnh có cơ sở. Làm sao để phân biệt được người ngay và kẻ gian. Rơ ràng là không thể chỉ bằng lời nói, mà phải bằng các quy tŕnh làm việc cụ thể cùng các thiết bị vật dụng hỗ trợ bổ sung: camera. Các quy tŕnh này cũng không thể ngay một lúc mà có đầy đủ được, mà cần bổ sung liên tục theo thực tế công việc.(?)
Ở Việt Nam, việc tôn trọng sự riêng tư của người bệnh đă có nhiều sự tiến bộ rơ rệt trong thời gian vừa qua. Ban đầu là pḥng khám cấp cứu cứ thông suốt, giường bệnh nọ nh́n thấy hết giường bệnh kia. Ai cũng thấy rơ được chính là không có tôn trọng không gian riêng tư ǵ cả, nhưng được một cái là thầy thuốc có thể dễ quan sát bao quát chung, nếu có điều ǵ bất thường là biết ngay. Nhưng rồi các yêu cầu của người bệnh được nâng cấp lên, bây giờ hầu hết các pḥng khám đều có rèm che chắn riêng cho từng giường bệnh một.
Nhưng khi đă có rèm che riêng từng giường lại nẩy sinh ra vấn đề mới. Ở bệnh viện nơi mà tôi làm trước kia, có bác sĩ đang khám cho một người bệnh nữ th́ bị la toáng lên là "sàm sỡ". Vụ này được loan tin ầm ĩ lên cả báo chí nhưng cũng không đi đến kết luận được ǵ v́ sau bức rèm khám đó chỉ có bác sĩ và bệnh nhân. Sau vụ đó, bệnh viện đă cho bổ sung thêm quy định là khi khám bệnh phải có thêm một nam/nữ điều dưỡng đứng để chứng kiến. Thế là lại tăng con số điều dưỡng lên. Số nhân viên được tăng thêm đó, ai sẽ trả lương đây?
Đến khi kỹ thuật lắp đặt camera phổ biến rộng răi th́ đúng là một giải pháp hay mà có khá nhiều bác sĩ, nhân viên ngành y mong đợi. Tất cả "khu vực nhạy cảm" của bệnh viện đă được gắn camera, khi có vụ ǵ th́ chỉ cần kiểm tra lại(check cam) là biết rơ trắng/đen.
Camera đă cứu giúp cho nhiều đồng nghiệp. Bản thân tôi cũng nhờ camera mà đă thanh minh được nhiều sự việc ngoài ư muốn. Có một bệnh nhân mắc bệnh tim, một hôm đang ngồi trên giường th́ bổng lăn ra đột tử. Chúng tôi tiến hành cấp cứu ngay nhưng không kịp v́ người bệnh có tuổi tác cao. Tuy nhiên người nhà lại đổ lổi, bắt đền là do bệnh viện khi tiêm thuốc gây sốc thuốc cho người bệnh. Nhờ có camera mà người nhà thấy rơ lúc đó không hề có tiêm hay truyền ǵ cả, v́ lúc đó người bệnh đang ngồi nói chuyện th́ đột nhiên lại gục xuống. Và cũng nhờ có camera mà người nhà c̣n thấy chúng tôi đă cấp cứu nhanh và tận t́nh đến như thế nào, nên đă hóa giải được mọi thắc mắc.
Camera gắn ở pḥng cấp cứu, pḥng khám, pḥng chụp chiếu cũng giúp bảo vệ cho thầy thuốc khỏi bị hiểu lầm hoặc thậm chí là có hành động bạo lực. Thật vậy, chỉ cần nói "pḥng có gắn cam đấy", là các đối tượng đang hung hăn đă phải suy nghĩ lại trước khi để cho các cảm xúc tiêu cực dẫn lối chỉ đường ...nói bậy, làm bậy. Camera gắn trong pḥng bệnh c̣n giúp cho thầy thuốc kiểm soát việc chăm sóc điều trị người bệnh sẽ chu đáo hơn.
Có một hôm, một ông chồng đi theo thăm nuôi vợ nằm viện bỗng chửi té tát một điều dưỡng viên là "mày ăn cắp thuốc của vợ tao". Hỏi kỹ ra th́ ông chồng này cho biết, là vợ ḿnh hôm nay không được tiêm kháng sinh. Người điều dưỡng kia th́ bảo "Cháu vừa tiêm rồi", c̣n ông kia lại bảo "Tao không nh́n thấy". Cuối cùng phải mời ông ấy xuống pḥng đặt máy chủ để "check cam", th́ thấy rơ người điều dưỡng kéo xe tiêm đến đầu giường, lấy lọ thuốc ra pha, rồi tiêm vào tĩnh mạch. Tất cả các thao tác ấy rất nhanh gọn, đến nỗi ông chồng chỉ mới quay lưng đi làm việc ǵ đó th́ khi quay lại đă tiêm xong rồi!
Tất nhiên người điều dưỡng ấy cũng bị phê b́nh v́ trước khi tiêm đă không trao đổi với người bệnh theo đúng quy tŕnh tiêm truyền.
Tuy nhiên, gắn camera trong pḥng chụp chiếu chưa chắc đă là giải pháp tối ưu. Những h́nh ảnh nhạy cảm mà camera ghi lại khi đó, nếu bị phát tán ra ngoài sẽ c̣n nguy hiểm hơn. Lúc đó ai sẽ là người chịu trách nhiệm? (*một câu hỏi thật là ngớ ngẩn?) Gắn camera th́ giúp yên tâm ban đầu cho người bệnh, nhưng lại gieo cho họ nỗi lo lâu dài, là h́nh ảnh nhạy cảm của ḿnh đó giờ đang nằm trong tay ai, sẽ có nguy cơ nào bị lọt ra ngoài hay không?
Để giải quyết t́nh trạng này, có bệnh viện đưa ra giải pháp là mời người nhà cùng vào chứng kiến khi chiếu chụp. Đây cũng chưa hẳn là phương cách hay, v́ sẽ làm phức tạp thêm quá tŕnh chụp chiếu. Chưa kể nếu phương pháp này mà được phổ biến rộng răi ra, th́ đến một lúc nào đó, người nhà sẽ đ̣i vào xem tất cả thủ thuật về quy tŕnh phẫu thuật. Tôi đă thấy ớn lạnh khi tưởng tượng ra cảnh tượng ḿnh "vừa đặt nội khí quản cho bệnh nhân vừa canh chừng người nhà đang đứng bên cạnh, không biết sẽ "đập" ḿnh lúc nào?". V́ ai có làm việc trong pḥng cấp cứu th́ biết rơ, thủ thuật đặt nội khí quản nhiều khi nh́n khá là thô bạo. Rồi c̣n biết bao thủ thuật khác nữa...
Trong khi chờ có giải pháp kỹ thuật nào hoàn hảo hơn, tôi thấy trước mắt các bệnh viện cần tuyệt đối tuân thủ các quy tŕnh thăm khám đang có. Chỉ như vậy thôi cũng đă hạn chế được khá nhiều vụ việc "ngoài ư muốn" có thể xảy ra. Tiếp đến là các biện pháp trừng phạt thật nghiêm khắc, không được bao che, nếu như có vụ vi phạm thật đă có xảy ra. Cuối cùng là quy luật đào thải của thị trường với những cá nhân hay tập thể nào vướng vào các vi phạm đạo đức nghề nghiệp này. Tất cả những điều đó sẽ mang lại cho người bệnh sự an tâm khi đặt chân đến cơ sở y tế.
Thầy thuốc, do yêu cầu của nghề nghiệp đ̣i hỏi, phải tiếp xúc trực tiếp cơ thể của người bệnh nhiều hơn bất cứ một nghề nghiệp nào khác, kể cả nghề làm người mẩu. Người bệnh khi nằm trong pḥng hồi sức hoàn toàn không có mặc quần áo ǵ, trên người chỉ che bằng một tấm vải mỏng, v́ dây nhợ gắn đầy người, rồi c̣n phải thăm khám làm thủ thuật bất cứ lúc nào, nếu cần. Người có bệnh lư nhẹ hơn th́ cũng mặc quần áo bệnh viện rộng răi, để dễ dàng bộc lộ ra cơ thể khi được khám bệnh, nếu cần.
Người bệnh khám ngoại trú cũng nhiều khi cần phải bộc lộ ra cơ thể khi được khám bệnh, khi chụp chiếu X-quang, chẳng hạn. Nhiều khi người bệnh được yêu cầu phải cởi bỏ toàn bộ quần áo để cho bác sĩ có điều kiện quan sát, đánh giá những dấu hiệu bất thường trên cơ thể nào đó.
Chính v́ công việc khá khác thường như vậy nên dễ xảy ra sự hiểu lầm, ngộ nhận. Gần như năm nào cũng có nghe qua vài vụ sàm sở, đụng chạm bệnh nhân như vậy trên giới truyền thông. Mới đây là vụ nhân viên bị tố sàm sỡ thiếu nữ mới 16 tuổi ở Bệnh viện Việt Đức, thực hư như thế nào xin chờ nhà chức trách đưa kết luận, nhưng tại sao lại có những thông tin có dính líu đến bác sĩ, nhân viên ngành y tế như vậy?
https://cdnphoto.dantri.com. vn/ziSKvatJK_YDc_odlQQv ym9ltDU=/2023/09/18/screenshot-2023-09-18-232916-1695054804310.jpg
Bệnh viện Việt-Đức cho biết, đă nộp toàn bộ các thông tin có liên quan cho phía công an, đề nghị bên công an cho điều tra làm rơ. Trong bản tường tŕnh, cả sinh viên, êkíp trực đều khẳng định không có cử chỉ hành vi sàm sỡ như đơn tố cáo (Ảnh chụp màn h́nh clip tố cáo).
V́ đặc điểm của nghề nghiệp này, nên nếu không có sự giải thích kỹ lưỡng, sẽ dễ gây ra hiểu lầm là người thầy thuốc đang lạm dụng đến bệnh nhân. Chưa kể do môi trường là bệnh viện, khung cảnh của buồng chụp chiếu biệt lập, làm tăng lên cảm giác lo sợ của người bệnh, tăng "tính nhạy cảm" lên...(?)
Không phải là tôi (*người viết bài này vốn là bác sĩ trong nghề) bao che cho đồng nghiệp nhưng thật sự ra, đại đa số các vụ ầm ĩ trong những năm qua là "do hiểu lầm!" (?) V́ người làm trong ngành y tế được giáo dục rất kỹ về việc tôn trọng nhân phẩm của người bệnh và ai cũng hiểu nếu bị vi phạm th́ dễ bị "mất nghề" như chơi. Tất nhiên, không thể loại trừ ra có thể có một số rất ít người trong ngành này có hành vi "không đúng chừng mực" (?) với người bệnh. Điều này có gặp ở cả Việt Nam lẫn trên toàn thế giới.
Vấn đề là thiểu số rất nhỏ này làm "vấy bẩn" ngành y, làm cho sự lo lắng của người bệnh có cơ sở. Làm sao để phân biệt được người ngay và kẻ gian. Rơ ràng là không thể chỉ bằng lời nói, mà phải bằng các quy tŕnh làm việc cụ thể cùng các thiết bị vật dụng hỗ trợ bổ sung: camera. Các quy tŕnh này cũng không thể ngay một lúc mà có đầy đủ được, mà cần bổ sung liên tục theo thực tế công việc.(?)
Ở Việt Nam, việc tôn trọng sự riêng tư của người bệnh đă có nhiều sự tiến bộ rơ rệt trong thời gian vừa qua. Ban đầu là pḥng khám cấp cứu cứ thông suốt, giường bệnh nọ nh́n thấy hết giường bệnh kia. Ai cũng thấy rơ được chính là không có tôn trọng không gian riêng tư ǵ cả, nhưng được một cái là thầy thuốc có thể dễ quan sát bao quát chung, nếu có điều ǵ bất thường là biết ngay. Nhưng rồi các yêu cầu của người bệnh được nâng cấp lên, bây giờ hầu hết các pḥng khám đều có rèm che chắn riêng cho từng giường bệnh một.
Nhưng khi đă có rèm che riêng từng giường lại nẩy sinh ra vấn đề mới. Ở bệnh viện nơi mà tôi làm trước kia, có bác sĩ đang khám cho một người bệnh nữ th́ bị la toáng lên là "sàm sỡ". Vụ này được loan tin ầm ĩ lên cả báo chí nhưng cũng không đi đến kết luận được ǵ v́ sau bức rèm khám đó chỉ có bác sĩ và bệnh nhân. Sau vụ đó, bệnh viện đă cho bổ sung thêm quy định là khi khám bệnh phải có thêm một nam/nữ điều dưỡng đứng để chứng kiến. Thế là lại tăng con số điều dưỡng lên. Số nhân viên được tăng thêm đó, ai sẽ trả lương đây?
Đến khi kỹ thuật lắp đặt camera phổ biến rộng răi th́ đúng là một giải pháp hay mà có khá nhiều bác sĩ, nhân viên ngành y mong đợi. Tất cả "khu vực nhạy cảm" của bệnh viện đă được gắn camera, khi có vụ ǵ th́ chỉ cần kiểm tra lại(check cam) là biết rơ trắng/đen.
Camera đă cứu giúp cho nhiều đồng nghiệp. Bản thân tôi cũng nhờ camera mà đă thanh minh được nhiều sự việc ngoài ư muốn. Có một bệnh nhân mắc bệnh tim, một hôm đang ngồi trên giường th́ bổng lăn ra đột tử. Chúng tôi tiến hành cấp cứu ngay nhưng không kịp v́ người bệnh có tuổi tác cao. Tuy nhiên người nhà lại đổ lổi, bắt đền là do bệnh viện khi tiêm thuốc gây sốc thuốc cho người bệnh. Nhờ có camera mà người nhà thấy rơ lúc đó không hề có tiêm hay truyền ǵ cả, v́ lúc đó người bệnh đang ngồi nói chuyện th́ đột nhiên lại gục xuống. Và cũng nhờ có camera mà người nhà c̣n thấy chúng tôi đă cấp cứu nhanh và tận t́nh đến như thế nào, nên đă hóa giải được mọi thắc mắc.
Camera gắn ở pḥng cấp cứu, pḥng khám, pḥng chụp chiếu cũng giúp bảo vệ cho thầy thuốc khỏi bị hiểu lầm hoặc thậm chí là có hành động bạo lực. Thật vậy, chỉ cần nói "pḥng có gắn cam đấy", là các đối tượng đang hung hăn đă phải suy nghĩ lại trước khi để cho các cảm xúc tiêu cực dẫn lối chỉ đường ...nói bậy, làm bậy. Camera gắn trong pḥng bệnh c̣n giúp cho thầy thuốc kiểm soát việc chăm sóc điều trị người bệnh sẽ chu đáo hơn.
Có một hôm, một ông chồng đi theo thăm nuôi vợ nằm viện bỗng chửi té tát một điều dưỡng viên là "mày ăn cắp thuốc của vợ tao". Hỏi kỹ ra th́ ông chồng này cho biết, là vợ ḿnh hôm nay không được tiêm kháng sinh. Người điều dưỡng kia th́ bảo "Cháu vừa tiêm rồi", c̣n ông kia lại bảo "Tao không nh́n thấy". Cuối cùng phải mời ông ấy xuống pḥng đặt máy chủ để "check cam", th́ thấy rơ người điều dưỡng kéo xe tiêm đến đầu giường, lấy lọ thuốc ra pha, rồi tiêm vào tĩnh mạch. Tất cả các thao tác ấy rất nhanh gọn, đến nỗi ông chồng chỉ mới quay lưng đi làm việc ǵ đó th́ khi quay lại đă tiêm xong rồi!
Tất nhiên người điều dưỡng ấy cũng bị phê b́nh v́ trước khi tiêm đă không trao đổi với người bệnh theo đúng quy tŕnh tiêm truyền.
Tuy nhiên, gắn camera trong pḥng chụp chiếu chưa chắc đă là giải pháp tối ưu. Những h́nh ảnh nhạy cảm mà camera ghi lại khi đó, nếu bị phát tán ra ngoài sẽ c̣n nguy hiểm hơn. Lúc đó ai sẽ là người chịu trách nhiệm? (*một câu hỏi thật là ngớ ngẩn?) Gắn camera th́ giúp yên tâm ban đầu cho người bệnh, nhưng lại gieo cho họ nỗi lo lâu dài, là h́nh ảnh nhạy cảm của ḿnh đó giờ đang nằm trong tay ai, sẽ có nguy cơ nào bị lọt ra ngoài hay không?
Để giải quyết t́nh trạng này, có bệnh viện đưa ra giải pháp là mời người nhà cùng vào chứng kiến khi chiếu chụp. Đây cũng chưa hẳn là phương cách hay, v́ sẽ làm phức tạp thêm quá tŕnh chụp chiếu. Chưa kể nếu phương pháp này mà được phổ biến rộng răi ra, th́ đến một lúc nào đó, người nhà sẽ đ̣i vào xem tất cả thủ thuật về quy tŕnh phẫu thuật. Tôi đă thấy ớn lạnh khi tưởng tượng ra cảnh tượng ḿnh "vừa đặt nội khí quản cho bệnh nhân vừa canh chừng người nhà đang đứng bên cạnh, không biết sẽ "đập" ḿnh lúc nào?". V́ ai có làm việc trong pḥng cấp cứu th́ biết rơ, thủ thuật đặt nội khí quản nhiều khi nh́n khá là thô bạo. Rồi c̣n biết bao thủ thuật khác nữa...
Trong khi chờ có giải pháp kỹ thuật nào hoàn hảo hơn, tôi thấy trước mắt các bệnh viện cần tuyệt đối tuân thủ các quy tŕnh thăm khám đang có. Chỉ như vậy thôi cũng đă hạn chế được khá nhiều vụ việc "ngoài ư muốn" có thể xảy ra. Tiếp đến là các biện pháp trừng phạt thật nghiêm khắc, không được bao che, nếu như có vụ vi phạm thật đă có xảy ra. Cuối cùng là quy luật đào thải của thị trường với những cá nhân hay tập thể nào vướng vào các vi phạm đạo đức nghề nghiệp này. Tất cả những điều đó sẽ mang lại cho người bệnh sự an tâm khi đặt chân đến cơ sở y tế.