Hanna
10-14-2023, 10:52
Giới quan sát nhận định xung đột Israel-Hamas sẽ ảnh hưởng 2 mục tiêu lớn trong chính sách Trung Đông của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden.Một tuần trước khi cuộc xung đột Israel-Hamas nổ ra, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan nhận định khu vực Trung Đông ngày nay “yên tĩnh hơn hai thập niên trước”.Thế nhưng sự kiện phong trào vũ trang Hồi giáo Hamas kiểm soát Dải Gaza (Palestine) tấn công vào Israel sáng 7-10 và chiến dịch đáp trả của Israel sau đó đă giáng đ̣n mạnh vào nỗ lực của Mỹ nhằm ḥa giải Israel và Saudi Arabia, đồng thời làm phức tạp thêm cách tiếp cận của Washington đối với Iran, theo hăng tin Reuters.Theo giới quan sát, xung đột Israel-Hamas đang đẩy chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden vào một cuộc khủng hoảng có khả năng định h́nh lại chính sách Trung Đông của nước này.
Tiến tŕnh b́nh thường hóa quan hệ Israel-Saudi Arabia
Nhiều quan chức Mỹ nhấn mạnh rằng nỗ lực b́nh thường hóa quan hệ Israel và Saudi Arabia có thể vượt qua cuộc khủng hoảng hiện nay. Song nhiều chuyên gia lại có quan điểm bi quan hơn, theo Reuters.
Các chuyên gia nhận định cuộc xung đột Israel-Hamas đe dọa tŕ hoăn hoặc làm chệch hướng nỗ lực ngoại giao nhiều năm qua của Mỹ nhằm cải thiện quan hệ giữa Israel và các nước láng giềng Ả Rập, theo hăng tin AP.
Ông Jon Alterman - Giám đốc Chương tŕnh Trung Đông tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (Mỹ) - nhận định “mọi nỗ lực b́nh thường hóa có thể bị tŕ hoăn trong tương lai gần”.
Tương tự, ông Steven Cook - thành viên cấp cao về Nghiên cứu Trung Đông và châu Phi tại Tổ chức nghiên cứu về chính sách đối ngoại Mỹ và quan hệ quốc tế Council on Foreign Relations (Mỹ) - cho rằng “động lực b́nh thường hóa này có thể sẽ chậm đi hoặc dừng lại, ít nhất là trong một khoảng thời gian”.Đầu tuần, điều phối viên về truyền thông chiến lược của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby từ chối b́nh luận về tiến triển của các cuộc đàm phán b́nh thường hóa giữa Israel-Saudi Arabia mà trọng tâm của Washington hiện nay là hỗ trợ Israel.
Xung đột cũng làm dấy lên những chỉ trích mới về việc chính quyền Biden thúc đẩy mở rộng quan hệ giữa Tel Aviv và Riyadh. Ông Khaled Elgindy - chuyên gia tại Viện Trung Đông tại Mỹ (tổ chức phi lợi nhuận nghiên cứu về khu vực Trung Đông) và là cựu cố vấn cho các lănh đạo Palestine - cáo buộc chính quyền ông Biden đă phớt lờ người Palestine khi thúc đẩy quá tŕnh b́nh thường hóa Israel-Saudi Arabia.
Theo các quan chức Palestine và một nguồn tin trong khu vực, nhóm Hamas đă gửi một thông điệp rằng không thể phớt lờ người Palestine nếu Israel muốn đảm bảo an ninh, và bất kỳ thỏa thuận nào giữa Israel và Saudi Arabia cũng có thể cản trở quá tŕnh b́nh thường hóa giữa Riyadh với Iran.
Cách tiếp cận với Iran
Giới chuyên gia nhận định sau xung đột Israel-Hamas, Mỹ có thể bị buộc phải xem xét lại cách tiếp cận đối với Iran, theo Reuters. Kể từ khi nhậm chức vào năm 2021, chính quyền ông Biden nỗ lực đưa Iran quay trở lại bàn đàm phán hạt nhân năm 2015 nhưng vẫn không có tiến triển.
Ngày 9-10, Nhà Trắng cáo buộc Iran “đồng lơa” với nhóm Hamas trong vụ tấn công vào Israel cuối tuần qua. Tờ The Wall Street Journal trước đó cũng đưa tin các quan chức Iran hỗ trợ nhóm Hamas lên kế hoạch tấn công vào lănh thổ Israel. Tuy nhiên, Mỹ chưa cung cấp thông tin t́nh báo hay bằng chứng cho thấy Iran có vai tṛ trực tiếp.
Đáp lại, Tehran bác bỏ cáo buộc trên, gọi đó là “động cơ chính trị”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran - ông Nasser Kanani khẳng định nước này không can thiệp "vào việc ra quyết định của các quốc gia khác, bao gồm Palestine". Phái đoàn thường trực của Iran tại Liên Hợp Quốc cũng bác bỏ các cáo buộc về sự liên quan của Tehran trong xung đột Israel-Hamas, theo hăng tin AFP.
Các chuyên gia nhận định xung đột Israel-Hamas có thể sẽ đẩy mạnh “cuộc chiến tranh trong bóng tối” của Iran với Israel. “Iran ngày nay có thể ít bị răn đe hơn, dù đúng hay không, bởi v́ nước này coi chính quyền [Mỹ] ít sẵn sàng tham gia vào một cuộc xung đột quân sự hoặc thực hiện các hành động có nguy cơ xảy ra xung đột” - ông Jonathan Panikoff, cựu quan chức t́nh báo Mỹ ở Trung Đông, nói.
Bà Sanam Vakil - GS tại ĐH Johns Hopkins (Mỹ) và là giám đốc Chương tŕnh Trung Đông và Bắc Phi tại tổ chức nghiên cứu Chatham House (Anh) - nói rằng: “Chưa có tổng thống Mỹ nào phát triển chính sách để quản lư và kiềm chế vai tṛ của Iran trong khu vực”.
Do đó, bà Vakil nhấn mạnh: “Một cách tiếp cận hoàn toàn mới, một chiến lược hoàn toàn mới với Iran là rất cần thiết”.
Tiến tŕnh b́nh thường hóa quan hệ Israel-Saudi Arabia
Nhiều quan chức Mỹ nhấn mạnh rằng nỗ lực b́nh thường hóa quan hệ Israel và Saudi Arabia có thể vượt qua cuộc khủng hoảng hiện nay. Song nhiều chuyên gia lại có quan điểm bi quan hơn, theo Reuters.
Các chuyên gia nhận định cuộc xung đột Israel-Hamas đe dọa tŕ hoăn hoặc làm chệch hướng nỗ lực ngoại giao nhiều năm qua của Mỹ nhằm cải thiện quan hệ giữa Israel và các nước láng giềng Ả Rập, theo hăng tin AP.
Ông Jon Alterman - Giám đốc Chương tŕnh Trung Đông tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (Mỹ) - nhận định “mọi nỗ lực b́nh thường hóa có thể bị tŕ hoăn trong tương lai gần”.
Tương tự, ông Steven Cook - thành viên cấp cao về Nghiên cứu Trung Đông và châu Phi tại Tổ chức nghiên cứu về chính sách đối ngoại Mỹ và quan hệ quốc tế Council on Foreign Relations (Mỹ) - cho rằng “động lực b́nh thường hóa này có thể sẽ chậm đi hoặc dừng lại, ít nhất là trong một khoảng thời gian”.Đầu tuần, điều phối viên về truyền thông chiến lược của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby từ chối b́nh luận về tiến triển của các cuộc đàm phán b́nh thường hóa giữa Israel-Saudi Arabia mà trọng tâm của Washington hiện nay là hỗ trợ Israel.
Xung đột cũng làm dấy lên những chỉ trích mới về việc chính quyền Biden thúc đẩy mở rộng quan hệ giữa Tel Aviv và Riyadh. Ông Khaled Elgindy - chuyên gia tại Viện Trung Đông tại Mỹ (tổ chức phi lợi nhuận nghiên cứu về khu vực Trung Đông) và là cựu cố vấn cho các lănh đạo Palestine - cáo buộc chính quyền ông Biden đă phớt lờ người Palestine khi thúc đẩy quá tŕnh b́nh thường hóa Israel-Saudi Arabia.
Theo các quan chức Palestine và một nguồn tin trong khu vực, nhóm Hamas đă gửi một thông điệp rằng không thể phớt lờ người Palestine nếu Israel muốn đảm bảo an ninh, và bất kỳ thỏa thuận nào giữa Israel và Saudi Arabia cũng có thể cản trở quá tŕnh b́nh thường hóa giữa Riyadh với Iran.
Cách tiếp cận với Iran
Giới chuyên gia nhận định sau xung đột Israel-Hamas, Mỹ có thể bị buộc phải xem xét lại cách tiếp cận đối với Iran, theo Reuters. Kể từ khi nhậm chức vào năm 2021, chính quyền ông Biden nỗ lực đưa Iran quay trở lại bàn đàm phán hạt nhân năm 2015 nhưng vẫn không có tiến triển.
Ngày 9-10, Nhà Trắng cáo buộc Iran “đồng lơa” với nhóm Hamas trong vụ tấn công vào Israel cuối tuần qua. Tờ The Wall Street Journal trước đó cũng đưa tin các quan chức Iran hỗ trợ nhóm Hamas lên kế hoạch tấn công vào lănh thổ Israel. Tuy nhiên, Mỹ chưa cung cấp thông tin t́nh báo hay bằng chứng cho thấy Iran có vai tṛ trực tiếp.
Đáp lại, Tehran bác bỏ cáo buộc trên, gọi đó là “động cơ chính trị”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran - ông Nasser Kanani khẳng định nước này không can thiệp "vào việc ra quyết định của các quốc gia khác, bao gồm Palestine". Phái đoàn thường trực của Iran tại Liên Hợp Quốc cũng bác bỏ các cáo buộc về sự liên quan của Tehran trong xung đột Israel-Hamas, theo hăng tin AFP.
Các chuyên gia nhận định xung đột Israel-Hamas có thể sẽ đẩy mạnh “cuộc chiến tranh trong bóng tối” của Iran với Israel. “Iran ngày nay có thể ít bị răn đe hơn, dù đúng hay không, bởi v́ nước này coi chính quyền [Mỹ] ít sẵn sàng tham gia vào một cuộc xung đột quân sự hoặc thực hiện các hành động có nguy cơ xảy ra xung đột” - ông Jonathan Panikoff, cựu quan chức t́nh báo Mỹ ở Trung Đông, nói.
Bà Sanam Vakil - GS tại ĐH Johns Hopkins (Mỹ) và là giám đốc Chương tŕnh Trung Đông và Bắc Phi tại tổ chức nghiên cứu Chatham House (Anh) - nói rằng: “Chưa có tổng thống Mỹ nào phát triển chính sách để quản lư và kiềm chế vai tṛ của Iran trong khu vực”.
Do đó, bà Vakil nhấn mạnh: “Một cách tiếp cận hoàn toàn mới, một chiến lược hoàn toàn mới với Iran là rất cần thiết”.