troopy
10-22-2023, 00:36
Một khu vực hay lănh thổ chứa đựng những mâu thuẫn sẽ là "miếng mồi ngon" của các thế lực và "sân khẩu" để cạnh tranh địa chính trị, có thể trở thành chiến trường bất cứ lúc nào.
Với vị trí địa chiến lược, địa chính trị cực kỳ quan trọng ở Đông bán cầu, Trung Đông trở thành đấu trường cạnh tranh địa chiến lược, địa chính trị giữa các cường quốc thế giới cũng như cường quốc khu vực.
Ngay khi khói súng của cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai c̣n chưa tan th́ cuộc chiến đầu tiên đă nổ ra chỉ một ngày sau khi người Anh kết thúc sứ mệnh ủy trị của họ tại miền Bắc Israel, bao gồm cả Jerusalem ngày 14/5/1948.
Quân đội của 4 nước Ai Cập, Syria, Jordani, Iraq kéo vào lănh thổ Israel. Các nước Saudi Arabia, Yemen, Morocco, Sudan cũng gửi quân tham chiến. Tất cả chỉ nhằm một mục tiêu duy nhất: Ngăn chặn việc thành lập một nhà nước Do Thái trên vùng đất truyền thống của người Arab với tâm điểm của tâm điểm là ngôi đền thiêng Al Aqsa.
Kể từ ngày đó, mâu thuẫn giữa Israel với các quốc gia Arab khi th́ ngấm ngầm, khi th́ bùng nổ nhưng chưa bao giờ chấm dứt hoàn toàn hoặc được giới hạn một cách cơ bản.
Trong thế giới hiện đại, bất cứ một khu vực, trong một lănh thổ nào chứa đựng những mâu thuẫn chồng chéo lên nhau, đan cài lẫn nhau như vậy đều trở thành "miếng mồi ngon" của các thế lực đế quốc, thành "sân khẩu" để thi thố các thủ pháp cạnh tranh địa chiến lược, địa chính trị, có thể trở thành chiến trường bất cứ lúc nào.
Sự sụp đổ của Liên Xô cùng sự tan ră của khối xă hội chủ nghĩa Đông Âu đă làm thay đổi cán cân so sánh lực lượng ở Trung Đông. Trong 30 năm cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI, Mỹ hầu như nắm toàn bộ "quyền sinh sát" tại khu vực này và việc lập ra một nhà nước Palestine độc lập tồn tại song song với nhà nước Israel chỉ c̣n lại trên những trang giấy.
C̣n Israel, họ cũng được hưởng sự yên ổn phần nào trên biên giới để tập trung thực hiện chiến thuật "tằm ăn dâu", đưa dân thường tới các khu định cư Do Thái nhằm lấn chiếm đất đai của người Palestine, tiến hành Do Thái hóa các sắc dân Palestine hoặc ít ra cũng vô hiệu hóa ư chỉ phản kháng của họ.
Đây chính là lúc các cường quốc khu vực mới nổi như Iran, Iraq, Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi Arabia bắt đầu bước ra sân khấu chính trị Trung Đông. Sau các sự kiện 11/9/2001 và lọ chứa chất bột trắng mà Ngoại trưởng Mỹ Colin Powel bảo rằng đó là chất độc hóa học, trưng ra ở Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, dường như thế giới Hồi giáo bắt đầu quay lưng lại với Mỹ.
Quá tŕnh phục hồi của các cường quốc Hồi giáo khu vực thực sự trở thành mối nguy cơ một lần nữa đe dọa an ninh của Israel.
Sau khi Al Qaeda đă sử dụng hết các chiêu tṛ, người Mỹ và Israel đối phó bằng cách tuyên chiến với một thế lực khủng bố Hồi giáo cực đoan khác là IS để mong giành lại quyền điều khiển tiến tŕnh tái thống trị Trung Đông. Nhưng người Nga đă không cho phép Mỹ thực hiện điều đó.
Chiến dịch Syria của Nga diễn ra ngay sau khi họ sáp nhập bán đảo Crimea không chỉ gây bất ngờ cho Mỹ - phương Tây mà c̣n cho thấy vị thế "siêu cường độc tôn" của Mỹ đang bị lung lay.
Sự lạnh nhạt dần quan hệ giữa Washington với Riyadh cũng như sự tái nhận thức của các chính trị gia Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ không c̣n tin tưởng vào Washington sau vụ đảo chính tháng 7/2018 cho thấy uy tín của Mỹ ở Trung Đông đă xuống thấp.
Thêm vào đó, việc Trung Quốc bắt đầu có những ảnh hưởng ngày càng tăng ở Trung Đông bằng sáng kiến "Vành đai - Con đường" càng làm giảm sút hơn nữa ảnh hưởng của Mỹ - phương Tây.
Nhận thức được xu thế đó, những người thuộc phái vũ trang Hamas trong PLO đă kiên tŕ, nhẫn nại tích lũy lực lượng trong hơn 2 năm để rồi mở một cuộc tấn công chiến lược vào đúng thời điểm ngày nghỉ Sabbath của người Do Thái, tương tự như cuộc tấn công ngày 6/10/1973, nhằm đúng Lễ Yom Kirrpir.
Nếu như không thành công triệt để th́ cũng làm lộ ra mọi vấn đề chính trị tưởng như đă bị chôn vùi suốt 30 năm qua, buộc các cường quốc phải bắt đầu lại tiến tŕnh thành lập một Nhà nước Palestine độc lập và đầy đủ, có lănh thổ chiếm 44% diện tích (theo Hiệp định ḥa b́nh Oslo 1995), có biên giới rơ ràng, có dân, có kinh tế riêng, có đối ngoại toàn vẹn (đặc biệt là được Liên Hợp Quốc công nhận đầy đủ), có Jerusalem là thủ đô…
Và cuộc Tổng tấn công Thu - Đông 2023 của nhóm vũ trang Hamas diễn ra như chúng ta đă biết.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2287380&stc=1&d=1697934919
Tổ hợp pḥng thủ Iron Dome của Israel khai hỏa đánh chặn rocket phóng đi từ dải Gaza (Ảnh: AFP).
Các mảng kiến tạo địa chính trị ở Trung Đông đang dịch chuyển quanh cuộc xung đột Israel-Hamas
Việc quân đội Israel sẽ bắt đầu chiến dịch tiến vào vùng lănh thổ Gaza có thể diễn ra bất cứ lúc nào khi lực lượng của họ đă được điều động để phản công. Nhưng liệu Israel có đạt được mục tiêu mà thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố là "xóa sổ Hamas khỏi trái đất" th́ lại là chuyện khác.
Nếu chỉ xét về tương quan lực lượng th́ 170.000 quân thường trực và hơn 300.000 quân dự bị động viên với hỏa lực áp đảo từ trên bộ, trên không, Israel thừa sức đánh bại khoảng 35.000 quân Hamas trong ṿng không quá một tuần. Nhưng Israel gặp phải bốn vấn đề cần giải quyết khi hạ quyết tâm phản công.
Một là vấn đề nhân đạo, Israel có thể giành lại toàn bộ dải Gaza nhưng cái giá mà họ phải trả đối với dư luận quốc tế về vấn đề nhân quyền - nhân đạo không hề nhỏ. Kể cả có Mỹ chống lưng bằng "tiêu chuẩn kép" th́ Israel cũng khó mà lấy lại được h́nh ảnh của ḿnh.
Và đáng sợ hơn nữa, việc gây thương vong lớn cho dân thường Palestine có thể khiến cả thế giới Arab nổi giận như những năm 1970 của thế kỷ trước, khi đó, Tel Aviv lại bị đặt vào thế đối đầu với cả thế giới Hồi Giáo, không chỉ ở Trung Đông mà c̣n ở khắp nơi trên toàn cầu.
C̣n Mỹ th́ sẽ hầu như không có bất cứ cơ hội nào để gia tăng hỗ trợ cho Tel Aviv. V́ cho dù Mỹ đă viết tên Hamas vào danh sách các tổ chức khủng bố nhưng họ sẽ phải lựa chọn Kiev hay Tel Aviv.
Hai là vấn đề con tin. Hamas đang nắm trong tay hàng trăm con tin không chỉ là các binh sĩ và dân thường Do Thái mà c̣n không ít người phương Tây. Đến ngày 15/10, chỉ có Bộ Ngoại giao Anh thừa nhận họ có khoảng 10 công dân của họ bị Hamas bắt làm con tin.
Các cơ quan t́nh báo Mỹ - phương Tây đang ráo riết t́m kiếm thông tin về số con tin c̣n lại trong khi các trang mạng xă hội đă tạo nên một "màn nhiễu" xung quanh vấn đề này tới mức không thể phân biệt thật - giả.
Ba là dưới ḷng đất của dải Gaza có thể có một hệ thống đường hầm chằng chịt. Với hệ thống này, quân của Hamas có thể vô hiệu hóa hỏa lực pháo binh, không quân của đối phương, có thể tự do di chuyển để mở những trận tập kích ngắn vào một cánh quân Israel bất kỳ ở một hay nhiều địa điểm do họ lựa chọn trước.
Cuộc chiến tiêu hao kiểu này trước sau sẽ làm cho quân đội Israel tuy không thể sụp đổ nhưng sẽ dần dần "mất máu", buộc phải rút lui.
Bốn là pháp luật Israel chỉ cho phép tổng động viên lực lượng dự bị trong ṿng không quá 30 ngày. Điều đó có nghĩa rằng "thời gian" cũng đang là "kẻ thù" của Israel.
Trong ṿng 30 ngày kể từ khi ban bố lệnh tổng động viên, đặt đất nước trong t́nh trạng chiến tranh, chính quyền Tel Aviv buộc phải lựa chọn: Hoặc là đánh nhanh, thắng nhanh để giải quyết dứt điểm đối phương một lần và măi măi, hoặc là ngồi vào bàn đàm phán mà trọng tâm sẽ là việc thực thi Hiệp định ḥa b́nh Oslo năm 1995 với sự chủ tŕ của Liên Hợp Quốc cùng với sự bảo trợ của các cường quốc thế giới và khu vực.
Nếu diễn ra khả năng đàm phán, Israel sẽ ở vào thế "thiểu số" ngay cả khi họ được Mỹ chống lưng.
Cho dù Israel có thể đánh bại Hamas trong một cuộc chiến tổng lực hoặc họ buộc phải chọn giải pháp ḥa b́nh sau khi giành ưu thế tương đối trên chiến trường th́ có một điều rơ ràng là vào lúc này, Israel sẽ phải đối mặt với những tổn thất mà họ chưa từng phải gánh chịu trong lịch sử.
Trong "Cuộc chiến sáu ngày" năm 1967, Israel đă mất khoảng 1.000 người, trong Chiến tranh Yom Kippur, số thương vong của họ khoảng 3.000 người. C̣n bây giờ, rất khó có thể dự báo được những thiệt hại về nhân sự mà Israel có thể phải gánh chịu nếu như họ tấn công vào Gaza dưới bất kỳ h́nh thức nào.
Ngày 15/10/2023, tại Qatar, lănh đạo Hamas Ismail Haniyeh đă có cuộc gặp với Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian. Điều này cho thấy những đồn đoán về việc Tehran không có ảnh hưởng ǵ đến Hamas là sai lầm.
Trên thực tế, có những dấu hiệu cho thấy Tehran đă hợp tác khá chặt chẽ với Hamas từ năm 2017. Và họ cũng "chia sẻ trách nhiệm" với Thổ Nhĩ Kỳ, thành viên mang màu sắc Hồi giáo duy nhất của NATO.
Mặt khác, nếu Israel "mạnh tay" với Hamas nói riêng và người Palestine nói chung th́ nguy cơ đổ vỡ các mối quan hệ mà họ đă gây dựng lại được với UAE, với Ai Cập cũng như tiến tŕnh b́nh thường hóa quan hệ với Saudi Arabia là không nhỏ.
Trong khi đó, Công đảng Israel với đường lối ôn ḥa hơn chắc chắn sẽ có nhiều lợi thế trên chính trường Israel, tạo ra nguy cơ đẩy đảng Likud của ông Benjamin Netanyahu vào thế thiểu số tại "Knesset" (Quốc hội Israel).
V́ vậy, cuộc xung đột hiện nay ở Trung Đông chắc chắn không chỉ mang tính khu vực hay t́nh huống. Đây là một phần của quá tŕnh kiến tạo địa chiến lược, địa chính trị đang diễn ra trên toàn thế giới.
Cùng với cuộc xung đột tại Ukraine và các diễn biến căng thẳng gia tăng ở một số nơi khác như bán đảo Triều Tiên, eo biển Đài Loan, cuộc xung đột mới này gắn liền với những thay đổi khi trật tự toàn cầu đang chuyển đổi từ thế giới đơn cực sang hệ thống đa cực - nhiều trung tâm.
Trong những chuyển biến ấy, đương nhiên là các quốc gia Trung Đông sẽ nỗ lực để h́nh thành trung tâm quyền lực của riêng ḿnh, thường được gọi là "Khối Hồi giáo Arab". Và lẽ dĩ nhiên là cả Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đang cố gắng đóng một vai tṛ nào đó trong việc h́nh thành trung tâm quyền lực này trong khi Saudi Arabia cũng dần thoát khỏi sự kiềm tỏa của Mỹ để khẳng định vai tṛ đứng đầu khối APEC+ cùng với các đối tác mới là Nga và Trung Quốc.
Những mâu thuẫn dường như vĩnh cửu giữa người Sunni và người Shia đang mờ dần v́ bây giờ mục tiêu chung của thế giới Arab đă được tái định h́nh: Đó là tạo nên một thất bại quyết định cho Israel, qua đó vẽ lại bản đồ địa chính trị của Trung Đông.
Nếu xem xét t́nh h́nh từ quan điểm tiếp cận tổng thể ba ṿng tṛn đồng tâm gồm: vấn đề Israel với Palestine, vấn đề thế giới Arab với Mỹ và phương tây (thông qua Israel), vấn đề quan hệ giữa Cộng đồng Arab với bộ ba Mỹ - Nga - Trung, th́ thất bại của Israel là không thể tránh khỏi.
Tất nhiên, không có nghĩa là thất bại của Israel sẽ diễn ra trong những tháng tới nhưng Tel Aviv sẽ dần mất đi sức mạnh, nguồn lực cạn kiệt và áp lực ngày càng gia tăng. Tuy vậy, c̣n một nguy cơ cuối cùng tồn tại ở đây là khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân.
Nếu ở bước đường cùng ấy, Israel có thể sẽ đẩy Trung Đông vào t́nh trạng hỗn loạn, cướp đi sinh mạng của hàng trăm triệu người. Rủi ro này không nên được đánh giá thấp.
V́ vậy, hăy quay trở lại cách tiếp cận tổng thể. Sự xuất hiện và tồn tại của Israel chỉ có thể được duy tŕ khi an ninh của nước này được Mỹ bảo đảm. Israel khó có thể hội nhập một cách hữu cơ vào Trung Đông v́ dường như họ luôn là "người xa lạ" trong "căn nhà" này.
Có thể nói bao nhiêu tùy thích về việc người Do Thái đă sống trên vùng đất này hàng ngh́n năm. Tất nhiên, điều này có thể là đúng v́ kinh thánh không phải là dữ liệu lịch sử trực tiếp, nhưng theo những ước tính lạc quan nhất, nhà nước Do Thái cuối cùng đă tồn tại ở khu vực này là từ trước thế kỷ thứ 2 sau Công nguyên.
V́ vậy, trong nhiều thế kỷ, nguồn gốc của nền văn minh Do Thái thông qua việc h́nh thành và phát triển nhà nước của chính nó đă không tồn tại. Nghĩa là, nền văn minh Do Thái chỉ tồn tại bên ngoài lănh thổ. Đây vừa là nét độc đáo vừa là bi kịch của dân tộc Do Thái.
Sự độc đáo là nền văn minh Do Thái có khả năng phát triển và thích ứng với mọi điều kiện. Ví dụ: không có nước Nga th́ cũng không có người Nga; không có nước Đức th́ không có người Đức… nhưng sẽ không có ǵ xảy ra với người Do Thái nếu không có Israel.
Bi kịch là việc thiếu một nhà nước, một lănh thổ có truyền thống lâu đời có thể khiến cho mọi thành tựu và nền văn hiến của người Do Thái đă, đang và sẽ trở thành thành tựu của các quốc gia và nền văn minh mà người Do Thái sinh sống. Và ngay cả Israel, trên thực tế là một phần của nền văn minh phương Tây, cũng không bao giờ có thể trở thành bàn đạp thực sự cho nền văn minh Do Thái để bước vào giai đoạn phát triển mới.
Israel là một phần của nền văn minh phương Tây chứ không phải của riêng người Do Thái. Điều này có nghĩa là Israel là một vùng đất xa xôi của phương Tây, và nó đ̣i hỏi nguồn lực hỗ trợ đáng kể để tồn tại.
Khi mà áp lực từ nền văn minh Hồi giáo - Arab ngày càng gia tăng, Israel sẽ càng cần nhiều nguồn lực hơn. Thật không may, khi hệ thống các "trung tâm quyền lực" phát triển, người Anglo-Saxon đương nhiên sẽ có ít nguồn lực hơn để duy tŕ vị thế của ḿnh.
Sự tồn tại của một nhà nước Do Thái chưa bao giờ là mục tiêu chính của những người theo chủ nghĩa toàn cầu hóa. Hỗ trợ Israel đồng nghĩa với việc định hướng và chuyển hướng nguồn lực vô tận mà không có mục tiêu rơ ràng.
Nếu không nh́n thấy lợi nhuận, th́ cái giá phải trả là khổng lồ th́ trong con mắt các nhà tài phiệt, bất cứ mục tiêu dù cao cả hay tồi tệ đến đâu sẽ dần dần trở nên vô nghĩa.
Do đó, một mặt, áp lực sẽ ngày càng ngày càng gia tăng đối với Israel. Mặt khác, sự hỗ trợ cũng sẽ giảm dần. Và nếu không có Mỹ th́ nguồn lực của Israel chẳng có mấy ư nghĩa ở khu vực này. Nền văn minh Hồi giáo - Arab sau 1.000 năm có thể đă đến thời điểm phát huy mạnh mẽ tiềm lực của nó để tiến tới một trong các cực của hệ thống quyền lực toàn cầu đang trong tiến tŕnh đa cực hóa.
VietBF@sưu tập
Với vị trí địa chiến lược, địa chính trị cực kỳ quan trọng ở Đông bán cầu, Trung Đông trở thành đấu trường cạnh tranh địa chiến lược, địa chính trị giữa các cường quốc thế giới cũng như cường quốc khu vực.
Ngay khi khói súng của cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai c̣n chưa tan th́ cuộc chiến đầu tiên đă nổ ra chỉ một ngày sau khi người Anh kết thúc sứ mệnh ủy trị của họ tại miền Bắc Israel, bao gồm cả Jerusalem ngày 14/5/1948.
Quân đội của 4 nước Ai Cập, Syria, Jordani, Iraq kéo vào lănh thổ Israel. Các nước Saudi Arabia, Yemen, Morocco, Sudan cũng gửi quân tham chiến. Tất cả chỉ nhằm một mục tiêu duy nhất: Ngăn chặn việc thành lập một nhà nước Do Thái trên vùng đất truyền thống của người Arab với tâm điểm của tâm điểm là ngôi đền thiêng Al Aqsa.
Kể từ ngày đó, mâu thuẫn giữa Israel với các quốc gia Arab khi th́ ngấm ngầm, khi th́ bùng nổ nhưng chưa bao giờ chấm dứt hoàn toàn hoặc được giới hạn một cách cơ bản.
Trong thế giới hiện đại, bất cứ một khu vực, trong một lănh thổ nào chứa đựng những mâu thuẫn chồng chéo lên nhau, đan cài lẫn nhau như vậy đều trở thành "miếng mồi ngon" của các thế lực đế quốc, thành "sân khẩu" để thi thố các thủ pháp cạnh tranh địa chiến lược, địa chính trị, có thể trở thành chiến trường bất cứ lúc nào.
Sự sụp đổ của Liên Xô cùng sự tan ră của khối xă hội chủ nghĩa Đông Âu đă làm thay đổi cán cân so sánh lực lượng ở Trung Đông. Trong 30 năm cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI, Mỹ hầu như nắm toàn bộ "quyền sinh sát" tại khu vực này và việc lập ra một nhà nước Palestine độc lập tồn tại song song với nhà nước Israel chỉ c̣n lại trên những trang giấy.
C̣n Israel, họ cũng được hưởng sự yên ổn phần nào trên biên giới để tập trung thực hiện chiến thuật "tằm ăn dâu", đưa dân thường tới các khu định cư Do Thái nhằm lấn chiếm đất đai của người Palestine, tiến hành Do Thái hóa các sắc dân Palestine hoặc ít ra cũng vô hiệu hóa ư chỉ phản kháng của họ.
Đây chính là lúc các cường quốc khu vực mới nổi như Iran, Iraq, Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi Arabia bắt đầu bước ra sân khấu chính trị Trung Đông. Sau các sự kiện 11/9/2001 và lọ chứa chất bột trắng mà Ngoại trưởng Mỹ Colin Powel bảo rằng đó là chất độc hóa học, trưng ra ở Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, dường như thế giới Hồi giáo bắt đầu quay lưng lại với Mỹ.
Quá tŕnh phục hồi của các cường quốc Hồi giáo khu vực thực sự trở thành mối nguy cơ một lần nữa đe dọa an ninh của Israel.
Sau khi Al Qaeda đă sử dụng hết các chiêu tṛ, người Mỹ và Israel đối phó bằng cách tuyên chiến với một thế lực khủng bố Hồi giáo cực đoan khác là IS để mong giành lại quyền điều khiển tiến tŕnh tái thống trị Trung Đông. Nhưng người Nga đă không cho phép Mỹ thực hiện điều đó.
Chiến dịch Syria của Nga diễn ra ngay sau khi họ sáp nhập bán đảo Crimea không chỉ gây bất ngờ cho Mỹ - phương Tây mà c̣n cho thấy vị thế "siêu cường độc tôn" của Mỹ đang bị lung lay.
Sự lạnh nhạt dần quan hệ giữa Washington với Riyadh cũng như sự tái nhận thức của các chính trị gia Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ không c̣n tin tưởng vào Washington sau vụ đảo chính tháng 7/2018 cho thấy uy tín của Mỹ ở Trung Đông đă xuống thấp.
Thêm vào đó, việc Trung Quốc bắt đầu có những ảnh hưởng ngày càng tăng ở Trung Đông bằng sáng kiến "Vành đai - Con đường" càng làm giảm sút hơn nữa ảnh hưởng của Mỹ - phương Tây.
Nhận thức được xu thế đó, những người thuộc phái vũ trang Hamas trong PLO đă kiên tŕ, nhẫn nại tích lũy lực lượng trong hơn 2 năm để rồi mở một cuộc tấn công chiến lược vào đúng thời điểm ngày nghỉ Sabbath của người Do Thái, tương tự như cuộc tấn công ngày 6/10/1973, nhằm đúng Lễ Yom Kirrpir.
Nếu như không thành công triệt để th́ cũng làm lộ ra mọi vấn đề chính trị tưởng như đă bị chôn vùi suốt 30 năm qua, buộc các cường quốc phải bắt đầu lại tiến tŕnh thành lập một Nhà nước Palestine độc lập và đầy đủ, có lănh thổ chiếm 44% diện tích (theo Hiệp định ḥa b́nh Oslo 1995), có biên giới rơ ràng, có dân, có kinh tế riêng, có đối ngoại toàn vẹn (đặc biệt là được Liên Hợp Quốc công nhận đầy đủ), có Jerusalem là thủ đô…
Và cuộc Tổng tấn công Thu - Đông 2023 của nhóm vũ trang Hamas diễn ra như chúng ta đă biết.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2287380&stc=1&d=1697934919
Tổ hợp pḥng thủ Iron Dome của Israel khai hỏa đánh chặn rocket phóng đi từ dải Gaza (Ảnh: AFP).
Các mảng kiến tạo địa chính trị ở Trung Đông đang dịch chuyển quanh cuộc xung đột Israel-Hamas
Việc quân đội Israel sẽ bắt đầu chiến dịch tiến vào vùng lănh thổ Gaza có thể diễn ra bất cứ lúc nào khi lực lượng của họ đă được điều động để phản công. Nhưng liệu Israel có đạt được mục tiêu mà thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố là "xóa sổ Hamas khỏi trái đất" th́ lại là chuyện khác.
Nếu chỉ xét về tương quan lực lượng th́ 170.000 quân thường trực và hơn 300.000 quân dự bị động viên với hỏa lực áp đảo từ trên bộ, trên không, Israel thừa sức đánh bại khoảng 35.000 quân Hamas trong ṿng không quá một tuần. Nhưng Israel gặp phải bốn vấn đề cần giải quyết khi hạ quyết tâm phản công.
Một là vấn đề nhân đạo, Israel có thể giành lại toàn bộ dải Gaza nhưng cái giá mà họ phải trả đối với dư luận quốc tế về vấn đề nhân quyền - nhân đạo không hề nhỏ. Kể cả có Mỹ chống lưng bằng "tiêu chuẩn kép" th́ Israel cũng khó mà lấy lại được h́nh ảnh của ḿnh.
Và đáng sợ hơn nữa, việc gây thương vong lớn cho dân thường Palestine có thể khiến cả thế giới Arab nổi giận như những năm 1970 của thế kỷ trước, khi đó, Tel Aviv lại bị đặt vào thế đối đầu với cả thế giới Hồi Giáo, không chỉ ở Trung Đông mà c̣n ở khắp nơi trên toàn cầu.
C̣n Mỹ th́ sẽ hầu như không có bất cứ cơ hội nào để gia tăng hỗ trợ cho Tel Aviv. V́ cho dù Mỹ đă viết tên Hamas vào danh sách các tổ chức khủng bố nhưng họ sẽ phải lựa chọn Kiev hay Tel Aviv.
Hai là vấn đề con tin. Hamas đang nắm trong tay hàng trăm con tin không chỉ là các binh sĩ và dân thường Do Thái mà c̣n không ít người phương Tây. Đến ngày 15/10, chỉ có Bộ Ngoại giao Anh thừa nhận họ có khoảng 10 công dân của họ bị Hamas bắt làm con tin.
Các cơ quan t́nh báo Mỹ - phương Tây đang ráo riết t́m kiếm thông tin về số con tin c̣n lại trong khi các trang mạng xă hội đă tạo nên một "màn nhiễu" xung quanh vấn đề này tới mức không thể phân biệt thật - giả.
Ba là dưới ḷng đất của dải Gaza có thể có một hệ thống đường hầm chằng chịt. Với hệ thống này, quân của Hamas có thể vô hiệu hóa hỏa lực pháo binh, không quân của đối phương, có thể tự do di chuyển để mở những trận tập kích ngắn vào một cánh quân Israel bất kỳ ở một hay nhiều địa điểm do họ lựa chọn trước.
Cuộc chiến tiêu hao kiểu này trước sau sẽ làm cho quân đội Israel tuy không thể sụp đổ nhưng sẽ dần dần "mất máu", buộc phải rút lui.
Bốn là pháp luật Israel chỉ cho phép tổng động viên lực lượng dự bị trong ṿng không quá 30 ngày. Điều đó có nghĩa rằng "thời gian" cũng đang là "kẻ thù" của Israel.
Trong ṿng 30 ngày kể từ khi ban bố lệnh tổng động viên, đặt đất nước trong t́nh trạng chiến tranh, chính quyền Tel Aviv buộc phải lựa chọn: Hoặc là đánh nhanh, thắng nhanh để giải quyết dứt điểm đối phương một lần và măi măi, hoặc là ngồi vào bàn đàm phán mà trọng tâm sẽ là việc thực thi Hiệp định ḥa b́nh Oslo năm 1995 với sự chủ tŕ của Liên Hợp Quốc cùng với sự bảo trợ của các cường quốc thế giới và khu vực.
Nếu diễn ra khả năng đàm phán, Israel sẽ ở vào thế "thiểu số" ngay cả khi họ được Mỹ chống lưng.
Cho dù Israel có thể đánh bại Hamas trong một cuộc chiến tổng lực hoặc họ buộc phải chọn giải pháp ḥa b́nh sau khi giành ưu thế tương đối trên chiến trường th́ có một điều rơ ràng là vào lúc này, Israel sẽ phải đối mặt với những tổn thất mà họ chưa từng phải gánh chịu trong lịch sử.
Trong "Cuộc chiến sáu ngày" năm 1967, Israel đă mất khoảng 1.000 người, trong Chiến tranh Yom Kippur, số thương vong của họ khoảng 3.000 người. C̣n bây giờ, rất khó có thể dự báo được những thiệt hại về nhân sự mà Israel có thể phải gánh chịu nếu như họ tấn công vào Gaza dưới bất kỳ h́nh thức nào.
Ngày 15/10/2023, tại Qatar, lănh đạo Hamas Ismail Haniyeh đă có cuộc gặp với Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian. Điều này cho thấy những đồn đoán về việc Tehran không có ảnh hưởng ǵ đến Hamas là sai lầm.
Trên thực tế, có những dấu hiệu cho thấy Tehran đă hợp tác khá chặt chẽ với Hamas từ năm 2017. Và họ cũng "chia sẻ trách nhiệm" với Thổ Nhĩ Kỳ, thành viên mang màu sắc Hồi giáo duy nhất của NATO.
Mặt khác, nếu Israel "mạnh tay" với Hamas nói riêng và người Palestine nói chung th́ nguy cơ đổ vỡ các mối quan hệ mà họ đă gây dựng lại được với UAE, với Ai Cập cũng như tiến tŕnh b́nh thường hóa quan hệ với Saudi Arabia là không nhỏ.
Trong khi đó, Công đảng Israel với đường lối ôn ḥa hơn chắc chắn sẽ có nhiều lợi thế trên chính trường Israel, tạo ra nguy cơ đẩy đảng Likud của ông Benjamin Netanyahu vào thế thiểu số tại "Knesset" (Quốc hội Israel).
V́ vậy, cuộc xung đột hiện nay ở Trung Đông chắc chắn không chỉ mang tính khu vực hay t́nh huống. Đây là một phần của quá tŕnh kiến tạo địa chiến lược, địa chính trị đang diễn ra trên toàn thế giới.
Cùng với cuộc xung đột tại Ukraine và các diễn biến căng thẳng gia tăng ở một số nơi khác như bán đảo Triều Tiên, eo biển Đài Loan, cuộc xung đột mới này gắn liền với những thay đổi khi trật tự toàn cầu đang chuyển đổi từ thế giới đơn cực sang hệ thống đa cực - nhiều trung tâm.
Trong những chuyển biến ấy, đương nhiên là các quốc gia Trung Đông sẽ nỗ lực để h́nh thành trung tâm quyền lực của riêng ḿnh, thường được gọi là "Khối Hồi giáo Arab". Và lẽ dĩ nhiên là cả Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đang cố gắng đóng một vai tṛ nào đó trong việc h́nh thành trung tâm quyền lực này trong khi Saudi Arabia cũng dần thoát khỏi sự kiềm tỏa của Mỹ để khẳng định vai tṛ đứng đầu khối APEC+ cùng với các đối tác mới là Nga và Trung Quốc.
Những mâu thuẫn dường như vĩnh cửu giữa người Sunni và người Shia đang mờ dần v́ bây giờ mục tiêu chung của thế giới Arab đă được tái định h́nh: Đó là tạo nên một thất bại quyết định cho Israel, qua đó vẽ lại bản đồ địa chính trị của Trung Đông.
Nếu xem xét t́nh h́nh từ quan điểm tiếp cận tổng thể ba ṿng tṛn đồng tâm gồm: vấn đề Israel với Palestine, vấn đề thế giới Arab với Mỹ và phương tây (thông qua Israel), vấn đề quan hệ giữa Cộng đồng Arab với bộ ba Mỹ - Nga - Trung, th́ thất bại của Israel là không thể tránh khỏi.
Tất nhiên, không có nghĩa là thất bại của Israel sẽ diễn ra trong những tháng tới nhưng Tel Aviv sẽ dần mất đi sức mạnh, nguồn lực cạn kiệt và áp lực ngày càng gia tăng. Tuy vậy, c̣n một nguy cơ cuối cùng tồn tại ở đây là khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân.
Nếu ở bước đường cùng ấy, Israel có thể sẽ đẩy Trung Đông vào t́nh trạng hỗn loạn, cướp đi sinh mạng của hàng trăm triệu người. Rủi ro này không nên được đánh giá thấp.
V́ vậy, hăy quay trở lại cách tiếp cận tổng thể. Sự xuất hiện và tồn tại của Israel chỉ có thể được duy tŕ khi an ninh của nước này được Mỹ bảo đảm. Israel khó có thể hội nhập một cách hữu cơ vào Trung Đông v́ dường như họ luôn là "người xa lạ" trong "căn nhà" này.
Có thể nói bao nhiêu tùy thích về việc người Do Thái đă sống trên vùng đất này hàng ngh́n năm. Tất nhiên, điều này có thể là đúng v́ kinh thánh không phải là dữ liệu lịch sử trực tiếp, nhưng theo những ước tính lạc quan nhất, nhà nước Do Thái cuối cùng đă tồn tại ở khu vực này là từ trước thế kỷ thứ 2 sau Công nguyên.
V́ vậy, trong nhiều thế kỷ, nguồn gốc của nền văn minh Do Thái thông qua việc h́nh thành và phát triển nhà nước của chính nó đă không tồn tại. Nghĩa là, nền văn minh Do Thái chỉ tồn tại bên ngoài lănh thổ. Đây vừa là nét độc đáo vừa là bi kịch của dân tộc Do Thái.
Sự độc đáo là nền văn minh Do Thái có khả năng phát triển và thích ứng với mọi điều kiện. Ví dụ: không có nước Nga th́ cũng không có người Nga; không có nước Đức th́ không có người Đức… nhưng sẽ không có ǵ xảy ra với người Do Thái nếu không có Israel.
Bi kịch là việc thiếu một nhà nước, một lănh thổ có truyền thống lâu đời có thể khiến cho mọi thành tựu và nền văn hiến của người Do Thái đă, đang và sẽ trở thành thành tựu của các quốc gia và nền văn minh mà người Do Thái sinh sống. Và ngay cả Israel, trên thực tế là một phần của nền văn minh phương Tây, cũng không bao giờ có thể trở thành bàn đạp thực sự cho nền văn minh Do Thái để bước vào giai đoạn phát triển mới.
Israel là một phần của nền văn minh phương Tây chứ không phải của riêng người Do Thái. Điều này có nghĩa là Israel là một vùng đất xa xôi của phương Tây, và nó đ̣i hỏi nguồn lực hỗ trợ đáng kể để tồn tại.
Khi mà áp lực từ nền văn minh Hồi giáo - Arab ngày càng gia tăng, Israel sẽ càng cần nhiều nguồn lực hơn. Thật không may, khi hệ thống các "trung tâm quyền lực" phát triển, người Anglo-Saxon đương nhiên sẽ có ít nguồn lực hơn để duy tŕ vị thế của ḿnh.
Sự tồn tại của một nhà nước Do Thái chưa bao giờ là mục tiêu chính của những người theo chủ nghĩa toàn cầu hóa. Hỗ trợ Israel đồng nghĩa với việc định hướng và chuyển hướng nguồn lực vô tận mà không có mục tiêu rơ ràng.
Nếu không nh́n thấy lợi nhuận, th́ cái giá phải trả là khổng lồ th́ trong con mắt các nhà tài phiệt, bất cứ mục tiêu dù cao cả hay tồi tệ đến đâu sẽ dần dần trở nên vô nghĩa.
Do đó, một mặt, áp lực sẽ ngày càng ngày càng gia tăng đối với Israel. Mặt khác, sự hỗ trợ cũng sẽ giảm dần. Và nếu không có Mỹ th́ nguồn lực của Israel chẳng có mấy ư nghĩa ở khu vực này. Nền văn minh Hồi giáo - Arab sau 1.000 năm có thể đă đến thời điểm phát huy mạnh mẽ tiềm lực của nó để tiến tới một trong các cực của hệ thống quyền lực toàn cầu đang trong tiến tŕnh đa cực hóa.
VietBF@sưu tập