trungthuc
10-24-2023, 17:54
Phi cơ của Israel tiếp tục dội băo lửa ở khắp dải Gaza vào lúc cuộc tấn công trên bộ vào vùng lănh thổ do Hamas cai trị có thể sẽ bắt đầu bất cứ lúc nào. Israel cũng tiếp tục tấn công các mục tiêu ở Bờ Tây, vùng lănh thổ do chính quyền Palestine kiểm soát, cả những mục tiêu ở Syria và Lebanon. Bóng ma chiến tranh lan rộng khắp chảo lửa ở Trung Đông hiển hiện ra rơ hơn bao giờ hết.
Hai tuần trước đây, khi xảy ra vụ tấn công bất ngờ và tàn bạo của các tay súng Hamas vào phía Nam Israel, hầu hết giới quan sát đều nghĩ rằng, cuộc xung đột sẽ hạn chế trong phạm vi ở dải Gaza, như những xung đột vẫn thường xảy ra giữa đôi bên suốt mấy chục năm qua. Lư do là các đối thủ chính gồm Israel, Iran và Hoa Kỳ, đều đang bận tâm với nhiều chuyện trọng đại khác và đều không muốn cuộc xung đột giữa Israel-Hamas sẽ lan rộng ra. Các nước Ả Rập láng giềng như Jordan, Ai Cập cũng không muốn chiến tranh lan rộng v́ lo sợ làn sóng người tỵ nạn ồ ạt sẽ làm đảo lộn xă hội của họ.
Như Hoa Kỳ chẳng hạn, muốn có một vùng Trung Đông ổn định để không gây ra ảnh hưởng xấu đến thị trường dầu khí, gây nạn lạm phát lớn trên toàn cầu, cũng như không muốn kích thích các thế lực cực đoan và không làm giảm nguồn lực của Mỹ cho cuộc kháng chiến của Ukraine. Iran cũng vậy, chính phủ thần quyền ở Tehran đang lao đao với những vụ phản kháng của người dân trong nước đồng thời sự bang giao giữa Iran- Mỹ cũng đang có dấu hiệu tan băng sau khi Washington và Tehran đạt được thỏa thuận trao đổi tù nhân và tháo khoán khoản số tiền 6 tỷ USD của Iran bị Hoa Kỳ phong tỏa trong các nhà băng của Nam Hàn.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1740614007.jpg
Đêm thứ Bảy 22/10/2023, bất chấp cái lạnh dưới 0 độ C, người dân Edmonton, Canada đă đứng yên lặng một tiếng đồng hồ để tưởng niệm những nạn nhân của cuộc chiến Israel–Hamas và cầu nguyện một cơ hội cho ḥa b́nh. Đêm thắp nến không có cờ xí, biểu ngữ v́ không đứng về phía nào trong cuộc chiến. (Ảnh: Artur Widak/NurPhoto via Getty Images)
V́ thế, Hoa Kỳ đă có những phản ứng rất nhanh chóng. Một mặt, Mỹ cho triển khai ngay lập tức ở khu vực một lực lượng quân sự hùng hậu, kể cả hai nhóm tác chiến hàng không mẫu hạm, vừa nhằm hỗ trợ cho đồng minh Israel, vừa gửi đi một tín hiệu răn đe đến các đối thủ trong vùng, chớ nên lợi dụng t́nh thế để "đục nước béo c̣".
Mặt khác, Mỹ thực hiện một chiến dịch ngoại giao con thoi chưa từng thấy đến thủ đô các nước trong khu vực để vận động tháo ra ng̣i nổ chiến tranh. Tham gia chiến dịch ngoại giao cấp cao này không chỉ có Ngoại trưởng Antony Blinken, Bộ trưởng Quốc Pḥng Lloyd Austin III mà cả Tổng thống Joe Biden cũng bay đến vùng chiến sự để thể hiện vai tṛ lănh đạo của Mỹ. Ông Biden thậm chí c̣n viện dẫn "những sai lầm" của Mỹ sau vụ khủng bố 11/9/2001 để thuyết phục Israel chớ có hành động quá tay mà phải bảo đảm sinh mệnh của thường dân Palestine, cụ thể là t́m một biện pháp trả đũa khác, thay cho cuộc tấn công trên bộ mà Israel đang chuẩn bị.
Mộng du vào chiến tranh
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1752159325.jpg
Sau những đợt dội bom trả đũa của Israel, nhiều khu vực của Gaza chỉ c̣n là những đống gạch đổ nát. (Ảnh: Ahmad Hasaballah/Getty Images)
Nhưng từ cuối tuần qua, những biến cố bất ngờ đă làm những người dù có lạc quan nhất cũng phải lo lắng. Vụ nổ ở băi xe của bệnh viện Al Ahli ở Gaza hôm thứ Bảy, làm cho hàng trăm người chết, là một biến cố kinh hoàng như vậy. Cho đến hôm nay th́ không chỉ Israel và Hoa Kỳ mà cả Anh và Pháp đều đưa ra kết luận, vụ nổ là do một hỏa tiễn bị lạc hướng của tổ chức chiến binh Islamic Jihad (IJ) bắn đi từ lănh thổ Gaza, không phải do Israel. Thế nhưng, ngay sau vụ nổ, bọn Hamas và IJ lập tức đổ tội cho Israel pháo kích tàn sát dân lành. Dù cho đến nay, phía Hamas và IJ vẫn chưa đưa ra được bằng chứng khả tín nào, lời cáo buộc của họ cũng đă được người Ả Rập và người Hồi Giáo khắp nơi chấp nhận. Họ đă kích động với lập luận tuyền truyền dối trá làm nẩy sinh ra nhiều cuộc biểu t́nh lên án tội ác của Israel, chống Mỹ, nổ ra khắp vùng Trung Đông và lan ra nhiều nơi khác, kể cả Đông Nam Á. Biến cố bi thảm này cũng đă khiến cho cuộc họp thượng đỉnh giữa Quốc vương Jordan, Tổng thống Ai Cập, Tổng thống Palestine và Tổng thống Mỹ tại thủ đô Amman đă bị hủy bỏ vào phút chót, một cơ hội tốt và kịp thời nhằm t́m kiếm ḥa b́nh, ngăn chặn chiến tranh đă bị bỏ lỡ; ông Biden bay về Washington với hai bàn tay trắng.
Cho đến bây giờ, phi pháo của Hamas từ Gaza vẫn tiếp tục bắn sang Israel c̣n Israel ở phía Bắc Israel giáp với Lebanon, hàng chục làng mạc hai bên đường biên giới đang được di tản vào sâu bên trong khi quân đội Israel và tổ bọn Hồi giáo cực đoan Hezbollah ở Lebanon đấu pháo với nhau hàng ngày. Về phía Israel, trong cơn say máu trả thù cho thất bại nhục nhă hôm 7/10, Tel Aviv một mặt tích cực trả đũa bằng những cuộc ném bom, bắn hỏa tiễn san bằng nhiều khu dân cư ở Gaza, tấn công Hezbollah ở cả Syria và Lebanon, tập trung quân đội và vũ khí chuẩn bị tiến đánh sang Gaza, một mặt phớt lờ những lời kêu gọi sự kiềm chế của Hoa Kỳ và cộng đồng quốc tế. Quyết tâm của Israel là xóa sổ bọn khát máu Hamas là rơ ràng, và Tel Aviv có thể làm được điều đó trong một cuộc chiến tranh kéo dài, lan rộng và đẫm máu dù sau đó là ǵ th́ vẫn chưa xác định rơ được.
Biến cố mới nhất cũng làm lộ rơ vai tṛ của Iran và những tính toán chiến lược nguy hiểm của nước Cộng ḥa Hồi giáo này. Iran không chỉ "ăn mừng" rầm rộ sau cuộc tấn công man rợ của bọn Hamas vào lănh thổ Israel mà đưa ra những lời phát ngôn đầy kích động của bọn chóp bu Iran cũng cho thấy Tehran coi cuộc xung đột giữa Israel–Hamas là cơ hội mà họ phải nắm lấy để bành trướng thế lực ở khu vực này.
Chiến tranh Israel–Iran là khó tránh
Israel vốn theo Do Thái Giáo và Iran theo Hồi Giáo Shiite là hai kẻ thù không đội trời chung ở vùng Vịnh Ba Tư. Chế độ thần quyền Iran đặt mục tiêu xóa sổ quốc gia Do Thái khỏi bản đồ thế giới là một "nhiệm vụ tôn giáo" của mọi tín đồ Hồi Giáo và họ sử dụng nhiều phương cách để đạt mục tiêu đó. Trong khi đó, v́ sự tồn tại của ḿnh, Israel không bao giờ chấp nhận một nước Iran có vũ khí hạt nhân và giữ vai tṛ lănh đạo khu vực. Palestine và số phận bi thảm của dân tộc này suy cho cùng chỉ là quân cờ trong cuộc tranh giành của hai nước láng giềng hùng mạnh Iran và Israel.
Cuộc xung đột bất ngờ giữa Israel và Hamas đă mang lại cho Tehran cơ hội, cho dù cả Israel và Hoa Kỳ đều nói rắng, không t́m thấy bằng chứng về sự can dự của Iran vào cuộc tàn sát hôm 7/10, mục đích để khỏi lôi kéo Iran vào cuộc chiến khi chưa đến lúc. Ngoại trưởng Blinken c̣n gặp người đồng cấp Iran để nhấn mạnh Iran chớ có dính vào cuộc xung đột đang diễn ra.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1741626990.jpg
Người Palestine giận dữ tuần hành sau thi hài một người đàn ông bị giết trong đợt không kích hiếm hoi của Israel vào vùng lănh thổ thuộc quyền kiểm soát của chính quyền Palestine (PA) hôm 23/10/23. Dấu hiệu leo thang lan rộng càng lúc càng rơ nét. (Ảnh: Nasser Ishtayeh/SOPA Images/LightRocket via Getty Images)
Nhưng bọn chóp bu Iran lại không nghĩ như vậy. Trên đài Al Jazeera ngày 15/10, Ngoại trưởng Iran cảnh cáo nếu Israel tấn công trên bộ vào Gaza th́ "có khả năng rất cao rằng nhiều mặt trận sẽ được mở ra" và "các nhà lănh đạo kháng chiến sẽ biến nơi đó [Gaza] thành mồ chôn quân xâm lược". Kẻ đứng đầu tinh thần của Iran, Giáo chủ Ali Khamenei c̣n nói rơ hơn, đừng kỳ vọng Iran sẽ kiềm chân bọn khủng bố Hồi Giáo nếu Israel tấn công dải Gaza. Khi đe dọa như vậy, Iran đề cập tới các tổ chức cực đoan quân sự mà Tehran đă thành lập ra, huấn luyện và hậu thuẫn khắp vùng Trung Đông. Ngoài bọn Hamas và IJ ở dải Gaza, Iran c̣n hà hơi tiếp sức cho bọn Hezbollah ở Lebanon và Syria, bọn Houthi ở Yemen và nhóm phiến quân thân Iran ở Iraq. Các tổ chức này, giống như những chiếc ṿi bạch tuộc, có nhiệm vụ quấy nhiễu, phá hoại Israel và các quyền lợi của Mỹ ở khu vực qua những vụ khủng bố, đánh bom cảm tử và nhiều hành động gây bất ổn khác. Các thỏa thuận ḥa b́nh do Hoa Kỳ môi giới như Oslo I, Oslo II nhằm thiết lập hai quốc gia Israel và Palestine đă không trở thành hiện thực một phần cũng do sự chống đối của phe Do Thái cực hữu ở Israel, một phần do sự phá hoại ngầm của Iran, không muốn thấy một quốc gia Israel tồn tại.
Thế đứng của Iran bị đe dọa khi gần đây các nước Ả Rập bắt đầu xét lại lập trường chính trị đối với Israel. Không ai có thể nắm chặt bàn tay suốt đêm, sau nhiều thập niên, các nước Jordan và Ai Cập đă từ bỏ lập trường "xóa sổ Israel" để chung sống ḥa b́nh, đổi lấy việc Israel trả lại lănh thổ bán đảo Sinai và cao nguyên Golan mà Tel Aviv chiếm được trong cuộc chiến năm 1967. Gần đây, thỏa thuận Abrahams do chính phủ của Donald Trump đứng ra trung gian đă giúp cho Israel b́nh thường hóa mối bang giao với Các tiểu vương quốc Ả Rập (UAE), Bahrain và Morocco, theo đó các nước Hồi giáo này từ bỏ quan điểm phủ nhận sự tồn tại của quốc gia Do Thái được minh định trong Nghị quyết 142 của Liên Hiệp Quốc năm 1947. Hiệp ước Abrahams là một nhát dao đâm vào tham vọng bá quyền khu vực của Iran mà Tehran không chấp nhận được.
Chính phủ Hoa Kỳ có cách đối xử với Iran linh động hơn, kết hợp "cây gậy và củ cà rốt". Một mặt Washington t́m cách nối lại hiệp ước về chương tŕnh hạt nhân kư kết giữa Iran và nhóm P5+1 (gồm 5 nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an LHQ cộng với Đức) mà ông Trump đă rút ra 5 năm trước đây, mà vụ trao đổi tù nhân và tháo khoán khoản tiền 6 tỷ USD gần đây là bước đi có tính cách hiện thực.
Mặt khác, Washington tiếp tục thúc đẩy xu thế ḥa hoăn với Israel của các nước Ả Rập, tuy chưa hoàn toàn có ḥa b́nh th́ cũng làm giảm nhiệt các vụ xung đột để cho Hoa Kỳ rảnh tay đối phó với Trung cộng ở Đông Á và Nga ở châu Âu. Hiệp ước ḥa b́nh đang tiến triển thuận lợi giữa Israel và Saudi Arabia, cả hai là những quốc gia đồng minh quan trọng của Hoa Kỳ, là một bước chiến lược lớn. Khi các nước Ả Rập gác lại hận thù, công nhận và bang giao b́nh thường với Israel th́ một mặt trận bao vây Iran và các thế lực Hồi giáo cực đoan ở Trung Đông đă được h́nh thành ra.
Những sự toan tính nguy hiểm
Kích động bọn Hamas xua bọn lính tấn công Israel, thổi phồng vấn đề Palestine để phá vỡ mối liên hệ mới nhen nhóm của các nước Ả Rập với Israel là cách để cho Iran thoát ra khỏi t́nh trạng bị cô lập nói trên.
Vào cuối thời kỳ của 16 năm cầm quyền của Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Israel chuyển dần theo hướng độc tài cực hữu, dẫn đến những cuộc phản kháng mạnh mẽ của dân chúng trong nước, làm cho chính phủ và quân đội gần như bị tê liệt. Có lẽ trong 75 năm từ ngày thành lập ra quốc gia, chưa bao giờ mà Israel bị chia rẽ và suy yếu như thời điểm trước vụ tấn công. Sự kiện bọn khủng bố Hamas phá vỡ hàng rào pḥng ngự, xâm nhập sâu vào miền Nam Israel, tàn sát và bắt đi hàng trăm con tin mà không gặp sự kháng cự đáng kể là một minh chứng cho sự tê liệt của giới t́nh báo và lực lượng Pḥng Vệ Do Thái (IDF), cũng chứng minh cho việc chớp thời cơ của Iran.
Bây giờ th́ đốm lửa đang lan ra thành đám cháy. Tính cho đến sáng thứ Hai ngày 23 tháng Mười, đă có 5,087 người Palestine, trong đó có hơn 2,000 trẻ em, bị giết hại; 15,979 người bị thương; 1,4 triệu người bị mất nhà cửa; phía Israel có hơn 1,400 người chết, gần 5,000 người bị thương và hơn 200 người bị bắt làm con tin chưa rơ tung tích như thế nào. V́ Gaza bị phong tỏa chặt, viện trợ lương thực, thuốc men của quốc tế chỉ có thể đưa vào nhỏ giọt lại hứng chịu bom đạn liên miên nên một cuộc khủng hoảng nhân đạo quy mô khủng khiếp là chuyện khó tránh khỏi trong những ngày sắp tới. Nhưng sẽ c̣n khủng khiếp hơn nữa nếu chiến tranh tiếp tục lan rộng ra.
Nguy cơ chiến tranh lan rộng không phải là không thể tránh được nhưng sự tính toán của các bên đang cho thấy rằng, cuộc xung đột đang có xu hướng leo thang hơn là được giảm nhiệt. Hành vi tàn sát dân thường một cách man rợ của bọn khủng bố Hamas đă thúc đẩy người Israel đoàn kết trong quyết tâm trả thù với khí thế hừng hực. Mặc dù phía Hoa Kỳ liên tục kêu gọi Tel Aviv hăy kiềm chế, không để cho cơn giận dữ làm cho mù quáng, và cam kết luôn luôn kề vai sát cánh của quân đội mạnh nhất thế giới cùng vũ khí đạn dược liên tục chuyển đến làm cho chính phủ Israel vững tin rằng họ có thể tiến đánh một trận cuối cùng, quét sạch Hamas có thể cả bọn Hezbollah và "đập nát đầu con bạch tuộc" đang ngự trị ở Tehran. Israel biết họ không thể sống ḥa b́nh chừng nào mà Iran c̣n là kẻ đứng đầu chỉ đạo các thế lực cực đoan trong thế giới Hồi Giáo nhằm quyết tâm xóa sổ đất quốc gia Israel.
Iran lại tin rằng, họ có thể thúc đẩy các "ṿi bạch tuộc" tức là các tổ chức vũ trang do Iran trực tiếp chỉ đạo ở Iraq, Syria, Lebanon và Yemen, gia tăng các hoạt động khủng bố và quấy nhiễu, không loại trừ việc tấn công trực diện vào quân đội Hoa Kỳ và Israel. Một ví dụ mới đây vào hôm 18 tháng Mười, cquân đội Mỹ đă đánh chặn nhiều thiết bị bay không người lái (UAV) nhắm vào một căn cứ của Hoa Kỳ ở Iraq. Cùng lúc đó, một chiến hạm Mỹ trên Hồng Hải đă ngăn chặn 4 hỏa tiễn tầm xa và 15 chiếc UAV được cho là của bọn phiến quân Houthi ở Yemen nhắm vào các mục tiêu ở Israel. Mới nhất, Hoa Kỳ đă cho lệnh rút nhân viên ngoại giao khỏi đại sứ quán và lănh sự quán ở Iraq, đồng thời khuyến cáo công dân Mỹ không đi đến Trung Đông trong thời gian này.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1741630072.jpg
Hàng cứu trợ nhân đạo bắt đầu được đưa nhỏ giọt đến cho người dân ở dải Gaza. (Ảnh: Majdi Fathi/NurPhoto via Getty Images)
Vậy, Nga và Trung Quốc đang muốn ǵ?
Iran cũng trông cậy vào sự ủng hộ của các cường quốc bên ngoài, đặc biệt là Nga và TQ , những nước sẽ được hưởng lợi lớn nếu cuộc chiến ở Trung Đông bùng cháy. Nga và Iran có mối giao dịch đặc biệt. Nguồn cung cấp UAV cảm tử từ Iran đă giúp cho Nga giành lợi thế ở chiến trường Ukraine và phá hoại hệ thống hạ tầng năng lượng của nước này. Một cuộc chiến với Israel ở Trung Đông sẽ phân tán nguồn lực của Mỹ, tiền bạc và vũ khí viện trợ cho Ukraine chắc chắn sẽ bị giảm, tạo điều kiện cho quân Nga đảo ngược t́nh thế bi thảm của họ trên chiến trường ở Ukraine.
TQ cho đến nay vẫn không lên án hành động khủng bố man rợ của Hamas mà chỉ phê phán vụ trả đũa của Israel là quá đáng và kêu gọi ngừng bắn. Trong khi đó một hạm đội sáu chiến hạm của TQ lảng vảng gần khu vực chưa rơ để làm ǵ nhưng buộc nhóm hàng không mẫu hạm USS Dwight D. Eisenhower Carrier Strike Group của Mỹ phải thay đổi kế hoạch, từ phía Đông Địa Trung Hải quay về Bộ Tư lệnh ở Qatar để sẵn sàng bảo vệ cho quân đội Mỹ ở Syria và Iraq.
Thật là ghê tởm khi Tổng thống Nga Vladimir Putin cao giọng tố cáo Israel ném bom và bắn pháo vào dải Gaza gây ra đau thương chết chóc cho người Palestine và đ̣i ngừng bắn ngay lập tức trong lúc quân Nga của ông ta vẫn không ngừng tàn phá, giết chóc người dân Ukraine suốt 20 tháng qua đến mức Ṭa H́nh sự quốc tế cáo buộc ông ta là tên tội phạm chiến tranh và ra trát bắt giữ.
Trong diễn văn với quốc dân Hoa Kỳ tối thứ Năm ngày 19/10 vừa qua, Tổng thống Joe Biden đă gộp khủng bố với độc tài vào một giuộc và coi đó là mối đe dọa lớn nhất cho nền dân chủ thế giới. Nga, TQ và Iran là 1 liên minh ma quỷ có những mục đích khác nhau nhưng cả ba cùng chia sẻ một mối thâm thù với Hoa Kỳ, mong muốn làm suy yếu nước Mỹ và đó là điều đă giúp cho ba nước này trở thành "chiến hữu" trong một cuộc chiến Trung Đông lan rộng và kéo dài.
Washington dường như đă thấy trước bóng ma chiến tranh Trung Đông và đă ra sức ngăn chặn qua h́nh thức ngoại giao và cả về mặtquân sự. Nhưng diễn biến t́nh h́nh đang rất phức tạp và bất ngờ và chưa ai biết chắc thời cuộc được sẽ diển tiến như thế nào trong ngày mai, ngày mốt và sau đó.
Hai tuần trước đây, khi xảy ra vụ tấn công bất ngờ và tàn bạo của các tay súng Hamas vào phía Nam Israel, hầu hết giới quan sát đều nghĩ rằng, cuộc xung đột sẽ hạn chế trong phạm vi ở dải Gaza, như những xung đột vẫn thường xảy ra giữa đôi bên suốt mấy chục năm qua. Lư do là các đối thủ chính gồm Israel, Iran và Hoa Kỳ, đều đang bận tâm với nhiều chuyện trọng đại khác và đều không muốn cuộc xung đột giữa Israel-Hamas sẽ lan rộng ra. Các nước Ả Rập láng giềng như Jordan, Ai Cập cũng không muốn chiến tranh lan rộng v́ lo sợ làn sóng người tỵ nạn ồ ạt sẽ làm đảo lộn xă hội của họ.
Như Hoa Kỳ chẳng hạn, muốn có một vùng Trung Đông ổn định để không gây ra ảnh hưởng xấu đến thị trường dầu khí, gây nạn lạm phát lớn trên toàn cầu, cũng như không muốn kích thích các thế lực cực đoan và không làm giảm nguồn lực của Mỹ cho cuộc kháng chiến của Ukraine. Iran cũng vậy, chính phủ thần quyền ở Tehran đang lao đao với những vụ phản kháng của người dân trong nước đồng thời sự bang giao giữa Iran- Mỹ cũng đang có dấu hiệu tan băng sau khi Washington và Tehran đạt được thỏa thuận trao đổi tù nhân và tháo khoán khoản số tiền 6 tỷ USD của Iran bị Hoa Kỳ phong tỏa trong các nhà băng của Nam Hàn.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1740614007.jpg
Đêm thứ Bảy 22/10/2023, bất chấp cái lạnh dưới 0 độ C, người dân Edmonton, Canada đă đứng yên lặng một tiếng đồng hồ để tưởng niệm những nạn nhân của cuộc chiến Israel–Hamas và cầu nguyện một cơ hội cho ḥa b́nh. Đêm thắp nến không có cờ xí, biểu ngữ v́ không đứng về phía nào trong cuộc chiến. (Ảnh: Artur Widak/NurPhoto via Getty Images)
V́ thế, Hoa Kỳ đă có những phản ứng rất nhanh chóng. Một mặt, Mỹ cho triển khai ngay lập tức ở khu vực một lực lượng quân sự hùng hậu, kể cả hai nhóm tác chiến hàng không mẫu hạm, vừa nhằm hỗ trợ cho đồng minh Israel, vừa gửi đi một tín hiệu răn đe đến các đối thủ trong vùng, chớ nên lợi dụng t́nh thế để "đục nước béo c̣".
Mặt khác, Mỹ thực hiện một chiến dịch ngoại giao con thoi chưa từng thấy đến thủ đô các nước trong khu vực để vận động tháo ra ng̣i nổ chiến tranh. Tham gia chiến dịch ngoại giao cấp cao này không chỉ có Ngoại trưởng Antony Blinken, Bộ trưởng Quốc Pḥng Lloyd Austin III mà cả Tổng thống Joe Biden cũng bay đến vùng chiến sự để thể hiện vai tṛ lănh đạo của Mỹ. Ông Biden thậm chí c̣n viện dẫn "những sai lầm" của Mỹ sau vụ khủng bố 11/9/2001 để thuyết phục Israel chớ có hành động quá tay mà phải bảo đảm sinh mệnh của thường dân Palestine, cụ thể là t́m một biện pháp trả đũa khác, thay cho cuộc tấn công trên bộ mà Israel đang chuẩn bị.
Mộng du vào chiến tranh
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1752159325.jpg
Sau những đợt dội bom trả đũa của Israel, nhiều khu vực của Gaza chỉ c̣n là những đống gạch đổ nát. (Ảnh: Ahmad Hasaballah/Getty Images)
Nhưng từ cuối tuần qua, những biến cố bất ngờ đă làm những người dù có lạc quan nhất cũng phải lo lắng. Vụ nổ ở băi xe của bệnh viện Al Ahli ở Gaza hôm thứ Bảy, làm cho hàng trăm người chết, là một biến cố kinh hoàng như vậy. Cho đến hôm nay th́ không chỉ Israel và Hoa Kỳ mà cả Anh và Pháp đều đưa ra kết luận, vụ nổ là do một hỏa tiễn bị lạc hướng của tổ chức chiến binh Islamic Jihad (IJ) bắn đi từ lănh thổ Gaza, không phải do Israel. Thế nhưng, ngay sau vụ nổ, bọn Hamas và IJ lập tức đổ tội cho Israel pháo kích tàn sát dân lành. Dù cho đến nay, phía Hamas và IJ vẫn chưa đưa ra được bằng chứng khả tín nào, lời cáo buộc của họ cũng đă được người Ả Rập và người Hồi Giáo khắp nơi chấp nhận. Họ đă kích động với lập luận tuyền truyền dối trá làm nẩy sinh ra nhiều cuộc biểu t́nh lên án tội ác của Israel, chống Mỹ, nổ ra khắp vùng Trung Đông và lan ra nhiều nơi khác, kể cả Đông Nam Á. Biến cố bi thảm này cũng đă khiến cho cuộc họp thượng đỉnh giữa Quốc vương Jordan, Tổng thống Ai Cập, Tổng thống Palestine và Tổng thống Mỹ tại thủ đô Amman đă bị hủy bỏ vào phút chót, một cơ hội tốt và kịp thời nhằm t́m kiếm ḥa b́nh, ngăn chặn chiến tranh đă bị bỏ lỡ; ông Biden bay về Washington với hai bàn tay trắng.
Cho đến bây giờ, phi pháo của Hamas từ Gaza vẫn tiếp tục bắn sang Israel c̣n Israel ở phía Bắc Israel giáp với Lebanon, hàng chục làng mạc hai bên đường biên giới đang được di tản vào sâu bên trong khi quân đội Israel và tổ bọn Hồi giáo cực đoan Hezbollah ở Lebanon đấu pháo với nhau hàng ngày. Về phía Israel, trong cơn say máu trả thù cho thất bại nhục nhă hôm 7/10, Tel Aviv một mặt tích cực trả đũa bằng những cuộc ném bom, bắn hỏa tiễn san bằng nhiều khu dân cư ở Gaza, tấn công Hezbollah ở cả Syria và Lebanon, tập trung quân đội và vũ khí chuẩn bị tiến đánh sang Gaza, một mặt phớt lờ những lời kêu gọi sự kiềm chế của Hoa Kỳ và cộng đồng quốc tế. Quyết tâm của Israel là xóa sổ bọn khát máu Hamas là rơ ràng, và Tel Aviv có thể làm được điều đó trong một cuộc chiến tranh kéo dài, lan rộng và đẫm máu dù sau đó là ǵ th́ vẫn chưa xác định rơ được.
Biến cố mới nhất cũng làm lộ rơ vai tṛ của Iran và những tính toán chiến lược nguy hiểm của nước Cộng ḥa Hồi giáo này. Iran không chỉ "ăn mừng" rầm rộ sau cuộc tấn công man rợ của bọn Hamas vào lănh thổ Israel mà đưa ra những lời phát ngôn đầy kích động của bọn chóp bu Iran cũng cho thấy Tehran coi cuộc xung đột giữa Israel–Hamas là cơ hội mà họ phải nắm lấy để bành trướng thế lực ở khu vực này.
Chiến tranh Israel–Iran là khó tránh
Israel vốn theo Do Thái Giáo và Iran theo Hồi Giáo Shiite là hai kẻ thù không đội trời chung ở vùng Vịnh Ba Tư. Chế độ thần quyền Iran đặt mục tiêu xóa sổ quốc gia Do Thái khỏi bản đồ thế giới là một "nhiệm vụ tôn giáo" của mọi tín đồ Hồi Giáo và họ sử dụng nhiều phương cách để đạt mục tiêu đó. Trong khi đó, v́ sự tồn tại của ḿnh, Israel không bao giờ chấp nhận một nước Iran có vũ khí hạt nhân và giữ vai tṛ lănh đạo khu vực. Palestine và số phận bi thảm của dân tộc này suy cho cùng chỉ là quân cờ trong cuộc tranh giành của hai nước láng giềng hùng mạnh Iran và Israel.
Cuộc xung đột bất ngờ giữa Israel và Hamas đă mang lại cho Tehran cơ hội, cho dù cả Israel và Hoa Kỳ đều nói rắng, không t́m thấy bằng chứng về sự can dự của Iran vào cuộc tàn sát hôm 7/10, mục đích để khỏi lôi kéo Iran vào cuộc chiến khi chưa đến lúc. Ngoại trưởng Blinken c̣n gặp người đồng cấp Iran để nhấn mạnh Iran chớ có dính vào cuộc xung đột đang diễn ra.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1741626990.jpg
Người Palestine giận dữ tuần hành sau thi hài một người đàn ông bị giết trong đợt không kích hiếm hoi của Israel vào vùng lănh thổ thuộc quyền kiểm soát của chính quyền Palestine (PA) hôm 23/10/23. Dấu hiệu leo thang lan rộng càng lúc càng rơ nét. (Ảnh: Nasser Ishtayeh/SOPA Images/LightRocket via Getty Images)
Nhưng bọn chóp bu Iran lại không nghĩ như vậy. Trên đài Al Jazeera ngày 15/10, Ngoại trưởng Iran cảnh cáo nếu Israel tấn công trên bộ vào Gaza th́ "có khả năng rất cao rằng nhiều mặt trận sẽ được mở ra" và "các nhà lănh đạo kháng chiến sẽ biến nơi đó [Gaza] thành mồ chôn quân xâm lược". Kẻ đứng đầu tinh thần của Iran, Giáo chủ Ali Khamenei c̣n nói rơ hơn, đừng kỳ vọng Iran sẽ kiềm chân bọn khủng bố Hồi Giáo nếu Israel tấn công dải Gaza. Khi đe dọa như vậy, Iran đề cập tới các tổ chức cực đoan quân sự mà Tehran đă thành lập ra, huấn luyện và hậu thuẫn khắp vùng Trung Đông. Ngoài bọn Hamas và IJ ở dải Gaza, Iran c̣n hà hơi tiếp sức cho bọn Hezbollah ở Lebanon và Syria, bọn Houthi ở Yemen và nhóm phiến quân thân Iran ở Iraq. Các tổ chức này, giống như những chiếc ṿi bạch tuộc, có nhiệm vụ quấy nhiễu, phá hoại Israel và các quyền lợi của Mỹ ở khu vực qua những vụ khủng bố, đánh bom cảm tử và nhiều hành động gây bất ổn khác. Các thỏa thuận ḥa b́nh do Hoa Kỳ môi giới như Oslo I, Oslo II nhằm thiết lập hai quốc gia Israel và Palestine đă không trở thành hiện thực một phần cũng do sự chống đối của phe Do Thái cực hữu ở Israel, một phần do sự phá hoại ngầm của Iran, không muốn thấy một quốc gia Israel tồn tại.
Thế đứng của Iran bị đe dọa khi gần đây các nước Ả Rập bắt đầu xét lại lập trường chính trị đối với Israel. Không ai có thể nắm chặt bàn tay suốt đêm, sau nhiều thập niên, các nước Jordan và Ai Cập đă từ bỏ lập trường "xóa sổ Israel" để chung sống ḥa b́nh, đổi lấy việc Israel trả lại lănh thổ bán đảo Sinai và cao nguyên Golan mà Tel Aviv chiếm được trong cuộc chiến năm 1967. Gần đây, thỏa thuận Abrahams do chính phủ của Donald Trump đứng ra trung gian đă giúp cho Israel b́nh thường hóa mối bang giao với Các tiểu vương quốc Ả Rập (UAE), Bahrain và Morocco, theo đó các nước Hồi giáo này từ bỏ quan điểm phủ nhận sự tồn tại của quốc gia Do Thái được minh định trong Nghị quyết 142 của Liên Hiệp Quốc năm 1947. Hiệp ước Abrahams là một nhát dao đâm vào tham vọng bá quyền khu vực của Iran mà Tehran không chấp nhận được.
Chính phủ Hoa Kỳ có cách đối xử với Iran linh động hơn, kết hợp "cây gậy và củ cà rốt". Một mặt Washington t́m cách nối lại hiệp ước về chương tŕnh hạt nhân kư kết giữa Iran và nhóm P5+1 (gồm 5 nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an LHQ cộng với Đức) mà ông Trump đă rút ra 5 năm trước đây, mà vụ trao đổi tù nhân và tháo khoán khoản tiền 6 tỷ USD gần đây là bước đi có tính cách hiện thực.
Mặt khác, Washington tiếp tục thúc đẩy xu thế ḥa hoăn với Israel của các nước Ả Rập, tuy chưa hoàn toàn có ḥa b́nh th́ cũng làm giảm nhiệt các vụ xung đột để cho Hoa Kỳ rảnh tay đối phó với Trung cộng ở Đông Á và Nga ở châu Âu. Hiệp ước ḥa b́nh đang tiến triển thuận lợi giữa Israel và Saudi Arabia, cả hai là những quốc gia đồng minh quan trọng của Hoa Kỳ, là một bước chiến lược lớn. Khi các nước Ả Rập gác lại hận thù, công nhận và bang giao b́nh thường với Israel th́ một mặt trận bao vây Iran và các thế lực Hồi giáo cực đoan ở Trung Đông đă được h́nh thành ra.
Những sự toan tính nguy hiểm
Kích động bọn Hamas xua bọn lính tấn công Israel, thổi phồng vấn đề Palestine để phá vỡ mối liên hệ mới nhen nhóm của các nước Ả Rập với Israel là cách để cho Iran thoát ra khỏi t́nh trạng bị cô lập nói trên.
Vào cuối thời kỳ của 16 năm cầm quyền của Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Israel chuyển dần theo hướng độc tài cực hữu, dẫn đến những cuộc phản kháng mạnh mẽ của dân chúng trong nước, làm cho chính phủ và quân đội gần như bị tê liệt. Có lẽ trong 75 năm từ ngày thành lập ra quốc gia, chưa bao giờ mà Israel bị chia rẽ và suy yếu như thời điểm trước vụ tấn công. Sự kiện bọn khủng bố Hamas phá vỡ hàng rào pḥng ngự, xâm nhập sâu vào miền Nam Israel, tàn sát và bắt đi hàng trăm con tin mà không gặp sự kháng cự đáng kể là một minh chứng cho sự tê liệt của giới t́nh báo và lực lượng Pḥng Vệ Do Thái (IDF), cũng chứng minh cho việc chớp thời cơ của Iran.
Bây giờ th́ đốm lửa đang lan ra thành đám cháy. Tính cho đến sáng thứ Hai ngày 23 tháng Mười, đă có 5,087 người Palestine, trong đó có hơn 2,000 trẻ em, bị giết hại; 15,979 người bị thương; 1,4 triệu người bị mất nhà cửa; phía Israel có hơn 1,400 người chết, gần 5,000 người bị thương và hơn 200 người bị bắt làm con tin chưa rơ tung tích như thế nào. V́ Gaza bị phong tỏa chặt, viện trợ lương thực, thuốc men của quốc tế chỉ có thể đưa vào nhỏ giọt lại hứng chịu bom đạn liên miên nên một cuộc khủng hoảng nhân đạo quy mô khủng khiếp là chuyện khó tránh khỏi trong những ngày sắp tới. Nhưng sẽ c̣n khủng khiếp hơn nữa nếu chiến tranh tiếp tục lan rộng ra.
Nguy cơ chiến tranh lan rộng không phải là không thể tránh được nhưng sự tính toán của các bên đang cho thấy rằng, cuộc xung đột đang có xu hướng leo thang hơn là được giảm nhiệt. Hành vi tàn sát dân thường một cách man rợ của bọn khủng bố Hamas đă thúc đẩy người Israel đoàn kết trong quyết tâm trả thù với khí thế hừng hực. Mặc dù phía Hoa Kỳ liên tục kêu gọi Tel Aviv hăy kiềm chế, không để cho cơn giận dữ làm cho mù quáng, và cam kết luôn luôn kề vai sát cánh của quân đội mạnh nhất thế giới cùng vũ khí đạn dược liên tục chuyển đến làm cho chính phủ Israel vững tin rằng họ có thể tiến đánh một trận cuối cùng, quét sạch Hamas có thể cả bọn Hezbollah và "đập nát đầu con bạch tuộc" đang ngự trị ở Tehran. Israel biết họ không thể sống ḥa b́nh chừng nào mà Iran c̣n là kẻ đứng đầu chỉ đạo các thế lực cực đoan trong thế giới Hồi Giáo nhằm quyết tâm xóa sổ đất quốc gia Israel.
Iran lại tin rằng, họ có thể thúc đẩy các "ṿi bạch tuộc" tức là các tổ chức vũ trang do Iran trực tiếp chỉ đạo ở Iraq, Syria, Lebanon và Yemen, gia tăng các hoạt động khủng bố và quấy nhiễu, không loại trừ việc tấn công trực diện vào quân đội Hoa Kỳ và Israel. Một ví dụ mới đây vào hôm 18 tháng Mười, cquân đội Mỹ đă đánh chặn nhiều thiết bị bay không người lái (UAV) nhắm vào một căn cứ của Hoa Kỳ ở Iraq. Cùng lúc đó, một chiến hạm Mỹ trên Hồng Hải đă ngăn chặn 4 hỏa tiễn tầm xa và 15 chiếc UAV được cho là của bọn phiến quân Houthi ở Yemen nhắm vào các mục tiêu ở Israel. Mới nhất, Hoa Kỳ đă cho lệnh rút nhân viên ngoại giao khỏi đại sứ quán và lănh sự quán ở Iraq, đồng thời khuyến cáo công dân Mỹ không đi đến Trung Đông trong thời gian này.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1741630072.jpg
Hàng cứu trợ nhân đạo bắt đầu được đưa nhỏ giọt đến cho người dân ở dải Gaza. (Ảnh: Majdi Fathi/NurPhoto via Getty Images)
Vậy, Nga và Trung Quốc đang muốn ǵ?
Iran cũng trông cậy vào sự ủng hộ của các cường quốc bên ngoài, đặc biệt là Nga và TQ , những nước sẽ được hưởng lợi lớn nếu cuộc chiến ở Trung Đông bùng cháy. Nga và Iran có mối giao dịch đặc biệt. Nguồn cung cấp UAV cảm tử từ Iran đă giúp cho Nga giành lợi thế ở chiến trường Ukraine và phá hoại hệ thống hạ tầng năng lượng của nước này. Một cuộc chiến với Israel ở Trung Đông sẽ phân tán nguồn lực của Mỹ, tiền bạc và vũ khí viện trợ cho Ukraine chắc chắn sẽ bị giảm, tạo điều kiện cho quân Nga đảo ngược t́nh thế bi thảm của họ trên chiến trường ở Ukraine.
TQ cho đến nay vẫn không lên án hành động khủng bố man rợ của Hamas mà chỉ phê phán vụ trả đũa của Israel là quá đáng và kêu gọi ngừng bắn. Trong khi đó một hạm đội sáu chiến hạm của TQ lảng vảng gần khu vực chưa rơ để làm ǵ nhưng buộc nhóm hàng không mẫu hạm USS Dwight D. Eisenhower Carrier Strike Group của Mỹ phải thay đổi kế hoạch, từ phía Đông Địa Trung Hải quay về Bộ Tư lệnh ở Qatar để sẵn sàng bảo vệ cho quân đội Mỹ ở Syria và Iraq.
Thật là ghê tởm khi Tổng thống Nga Vladimir Putin cao giọng tố cáo Israel ném bom và bắn pháo vào dải Gaza gây ra đau thương chết chóc cho người Palestine và đ̣i ngừng bắn ngay lập tức trong lúc quân Nga của ông ta vẫn không ngừng tàn phá, giết chóc người dân Ukraine suốt 20 tháng qua đến mức Ṭa H́nh sự quốc tế cáo buộc ông ta là tên tội phạm chiến tranh và ra trát bắt giữ.
Trong diễn văn với quốc dân Hoa Kỳ tối thứ Năm ngày 19/10 vừa qua, Tổng thống Joe Biden đă gộp khủng bố với độc tài vào một giuộc và coi đó là mối đe dọa lớn nhất cho nền dân chủ thế giới. Nga, TQ và Iran là 1 liên minh ma quỷ có những mục đích khác nhau nhưng cả ba cùng chia sẻ một mối thâm thù với Hoa Kỳ, mong muốn làm suy yếu nước Mỹ và đó là điều đă giúp cho ba nước này trở thành "chiến hữu" trong một cuộc chiến Trung Đông lan rộng và kéo dài.
Washington dường như đă thấy trước bóng ma chiến tranh Trung Đông và đă ra sức ngăn chặn qua h́nh thức ngoại giao và cả về mặtquân sự. Nhưng diễn biến t́nh h́nh đang rất phức tạp và bất ngờ và chưa ai biết chắc thời cuộc được sẽ diển tiến như thế nào trong ngày mai, ngày mốt và sau đó.