pizza
10-29-2023, 22:25
V́ sao nạn nhân thường 'như chết cứng' trước kẻ xâm hại t́nh dục? Trong khi nhiều người nghĩ "sẽ chống trả đến cùng khi" bị tấn công t́nh dục, nhưng thực tế nhiều nạn nhân do hoảng loạn, sợ hăi đă không thể làm vậy, mà trong trạng thái "như chết cứng".
Từng bị cưỡng bức thời trung học tại trường, Amy, 28 tuổi, chia sẻ: "Tôi luôn nói rằng: Nếu một gă đàn ông dám làm điều đó với tôi, tôi sẽ đá vào chỗ hiểm của gă rồi bỏ chạy". Nhưng trong t́nh huống thực tế đó, nỗi sợ hăi lấn át và bạn cảm thấy bất lực, như chết cứng".
"Hầu hết mọi người đă nghe nói về 'chiến đấu hay bỏ chạy' nhưng chưa thực sự nghe nói về phản ứng phổ biến không kém khác trước nguy hiểm, đó là 'đóng băng'", Noel McDermott, nhà trị liệu tâm lư với nhiều năm kinh nghiệm điều trị cho những khách hàng từng bị tổn thương, cho hay.
Ông McDermott cho biết cả ba phản ứng này đều được điều khiển bởi một phần năo gọi là hạch hạnh nhân (amygdala) trong hệ thống limbic - một nhóm cấu trúc liên kết nằm sâu trong năo bộ, có nhiệm vụ kiểm soát cảm xúc và hành vi của con người. Phần năo này đưa ra quyết định sử dụng chiến lược nào, độc lập với ư muốn. Theo nghĩa đen, nó đảm nhận chức năng điều hành việc ra quyết định, ghi nhớ, chuyển động và hơn thế nữa.
Theo ông McDermott, phản ứng đóng băng phát triển như một cơ chế sinh tồn v́ hai lư do chính. Thứ nhất, việc đóng băng khiến con mồi trở nên vô h́nh trước nhiều kẻ săn mồi có mắt nhạy bén với chuyển động hơn là h́nh dạng hoặc màu sắc. Thứ hai, con mồi "giả chết" thường được thả v́ thú ăn thịt hầu hết không phải kẻ ăn xác thối.
"Rơ ràng kẻ hiếp dâm không phải là một con sư tử đang cố ăn thịt chúng ta, tại sao lại chọn 'giả chết'? Chủ yếu là do hạch hạnh nhân không có ư thức nên nó đưa ra quyết định dựa trên mức độ hormone căng thẳng. Nó được kích hoạt khi những hormone căng thẳng đó - chúng tôi gọi là nỗi sợ hăi - đạt đến mức đủ cao. Sau đó, nó sẽ đảm nhận việc ra quyết định từ các bộ phận điều hành trong năo của chúng ta. Trước nỗi kinh hoàng như bị hăm hiếp, đóng băng là phản ứng phổ biến hơn chiến đấu hay bỏ chạy", ông McDermott nói.
Nhiều tài liệu khoa học, nghiên cứu và chuyên gia ủng hộ lời giải thích của Noel McDermott về phản ứng đóng băng. Cơ quan công tố Hoàng Gia Anh (CPS) đă liệt kê và giải thích phản ứng này trong hướng dẫn chính thức dành cho thẩm phán và công tố viên trong các vụ án hiếp dâm.
Tuy nhiên, trong trường hợp của Amy, điều này hầu như không ngăn được những câu chất vấn được đưa ra trong pḥng xử án.
"Dữ liệu từ camera giám sát cho thấy hắn nhốt tôi trong lớp học và cố gắng nhét tiền vào áo đồng phục của tôi để khiến tôi im lặng. Bên bào chữa muốn biết tại sao tôi không mở khóa cửa và không cố gắng trốn thoát. Đó không phải là điều bạn có thể nghĩ tới trong t́nh huống như vậy, tôi đă rất hoảng sợ. Bị hỏi điều đó khiến tôi cảm thấy tức giận, bị coi thường và nhục nhă, như thể tôi có thể ngăn vụ việc xảy ra bằng cách nào đó", Amy nói.
Bất chấp các video, câu hỏi đă gây ra sự không chắc chắn đủ lớn trong bồi thẩm đoàn để khiến kẻ tấn công Amy được tuyên vô tội theo nguyên tắc "nghi ngờ hợp lư".
Vụ án của Amy là một trong những minh chứng cho lầm tưởng lớn nhất về hiếp dâm là việc không chống trả kẻ tấn công hay cố gắng chạy trốn được coi như dấu hiệu đồng thuận. Quan niệm này đă tồn tại dai dẳng hàng thế kỷ như một cách thẩm vấn hiệu quả cho các luật sư bào chữa trước ṭa và trở thành công cụ dễ dàng để thao túng bồi thẩm đoàn.
"Nhiều người nghĩ: 'Nếu là tôi, tôi sẽ chống trả khi bị tấn công, vậy tại sao cô ấy lại không? Nhưng trong trạng thái lạnh, khi chúng ta b́nh tĩnh, lư trí và không gặp bất kỳ nguy hiểm nào, thật khó để tưởng tượng chúng ta sẽ làm ǵ trong trạng thái nóng - những t́nh huống kích động và căng thẳng", Giáo sư Paul Dolan, nhà tâm lư học hành vi tại Học viện Kinh tế và Chính trị London, cho biết.
Định kiến này tiếp tục được các luật sư đại diện cho "trùm Hollywood" Harvey Weinstein lôi ra trong vụ kiện lạm dụng t́nh dục kéo dài từ năm 2017. Họ hỏi tại sao các nạn nhân không cố gắng trốn thoát khỏi pḥng khách sạn, thậm chí c̣n ám chỉ rằng nạn nhân đồng thuận với cuộc tấn công bằng cách vào pḥng của ông ta.
Năm 2020, một thẩm phán ṭa án gia đ́nh ở Sheffield, Anh, gây phẫn nộ khi hai lần ra phán quyết rằng nạn nhân không bị cưỡng hiếp v́ họ không thực hiện các bước để ngăn chặn kẻ tấn công ḿnh. Thẩm phán Robin Tolson phải đối mặt với những lời kêu gọi từ chức từ các đồng nghiệp, các nhà hoạt động và nghị sĩ, vụ án của ông ta phải xét xử lại.
Đại diện của Trung tâm trợ giúp nạn nhân bị hiếp dâm ở North London kể về một nạn nhân nhỏ tuổi đă bị sốc khi người bào chữa hỏi tại sao không khóa cửa pḥng ngủ để ngăn kẻ lạm dụng. Trong phiên ṭa khác, một nạn nhân dưới 12 tuổi bị lạm dụng nhận được câu hỏi tại sao không la hét hay gọi ai đó. Khi cô bé nói sợ hăi và cứng đờ, người bào chữa chỉ ra rằng đôi khi cô bé đánh nhau ở trường, vậy tại sao không biết tự vệ?
Tủi nhục và tái chấn thương là những tác dụng phụ thường gặp đối với nạn nhân khi bị luật sư bào chữa hạ bệ uy tín, làm chậm đáng kể quá tŕnh hồi phục của họ và gây thêm tổn thương tâm lư.
Bất chấp những tổn hại chưa kể xiết gây ra cho nạn nhân khi sử dụng định kiến sai lầm về hiếp dâm như một biện pháp bào chữa và bất chấp các hướng dẫn hiện có, không ai ngăn chặn điều này, thẩm phán hay bên công tố không bao giờ phản đối câu hỏi đó.
Harriet Wistrich, luật sư kiêm giám đốc Trung Tâm Công lư cho Phụ nữ, cùng với Liên minh Chấm dứt Bạo lực đối với Phụ nữ (EVAW) đang tích cực vận động để thay đổi thực trạng. Họ cho biết chính phủ sẽ tiến hành đánh giá các vụ hiếp dâm để xem xét những ǵ xảy ra trong pḥng xử án và những ǵ cần được cải thiện.
VietBF@ sưu tập
Từng bị cưỡng bức thời trung học tại trường, Amy, 28 tuổi, chia sẻ: "Tôi luôn nói rằng: Nếu một gă đàn ông dám làm điều đó với tôi, tôi sẽ đá vào chỗ hiểm của gă rồi bỏ chạy". Nhưng trong t́nh huống thực tế đó, nỗi sợ hăi lấn át và bạn cảm thấy bất lực, như chết cứng".
"Hầu hết mọi người đă nghe nói về 'chiến đấu hay bỏ chạy' nhưng chưa thực sự nghe nói về phản ứng phổ biến không kém khác trước nguy hiểm, đó là 'đóng băng'", Noel McDermott, nhà trị liệu tâm lư với nhiều năm kinh nghiệm điều trị cho những khách hàng từng bị tổn thương, cho hay.
Ông McDermott cho biết cả ba phản ứng này đều được điều khiển bởi một phần năo gọi là hạch hạnh nhân (amygdala) trong hệ thống limbic - một nhóm cấu trúc liên kết nằm sâu trong năo bộ, có nhiệm vụ kiểm soát cảm xúc và hành vi của con người. Phần năo này đưa ra quyết định sử dụng chiến lược nào, độc lập với ư muốn. Theo nghĩa đen, nó đảm nhận chức năng điều hành việc ra quyết định, ghi nhớ, chuyển động và hơn thế nữa.
Theo ông McDermott, phản ứng đóng băng phát triển như một cơ chế sinh tồn v́ hai lư do chính. Thứ nhất, việc đóng băng khiến con mồi trở nên vô h́nh trước nhiều kẻ săn mồi có mắt nhạy bén với chuyển động hơn là h́nh dạng hoặc màu sắc. Thứ hai, con mồi "giả chết" thường được thả v́ thú ăn thịt hầu hết không phải kẻ ăn xác thối.
"Rơ ràng kẻ hiếp dâm không phải là một con sư tử đang cố ăn thịt chúng ta, tại sao lại chọn 'giả chết'? Chủ yếu là do hạch hạnh nhân không có ư thức nên nó đưa ra quyết định dựa trên mức độ hormone căng thẳng. Nó được kích hoạt khi những hormone căng thẳng đó - chúng tôi gọi là nỗi sợ hăi - đạt đến mức đủ cao. Sau đó, nó sẽ đảm nhận việc ra quyết định từ các bộ phận điều hành trong năo của chúng ta. Trước nỗi kinh hoàng như bị hăm hiếp, đóng băng là phản ứng phổ biến hơn chiến đấu hay bỏ chạy", ông McDermott nói.
Nhiều tài liệu khoa học, nghiên cứu và chuyên gia ủng hộ lời giải thích của Noel McDermott về phản ứng đóng băng. Cơ quan công tố Hoàng Gia Anh (CPS) đă liệt kê và giải thích phản ứng này trong hướng dẫn chính thức dành cho thẩm phán và công tố viên trong các vụ án hiếp dâm.
Tuy nhiên, trong trường hợp của Amy, điều này hầu như không ngăn được những câu chất vấn được đưa ra trong pḥng xử án.
"Dữ liệu từ camera giám sát cho thấy hắn nhốt tôi trong lớp học và cố gắng nhét tiền vào áo đồng phục của tôi để khiến tôi im lặng. Bên bào chữa muốn biết tại sao tôi không mở khóa cửa và không cố gắng trốn thoát. Đó không phải là điều bạn có thể nghĩ tới trong t́nh huống như vậy, tôi đă rất hoảng sợ. Bị hỏi điều đó khiến tôi cảm thấy tức giận, bị coi thường và nhục nhă, như thể tôi có thể ngăn vụ việc xảy ra bằng cách nào đó", Amy nói.
Bất chấp các video, câu hỏi đă gây ra sự không chắc chắn đủ lớn trong bồi thẩm đoàn để khiến kẻ tấn công Amy được tuyên vô tội theo nguyên tắc "nghi ngờ hợp lư".
Vụ án của Amy là một trong những minh chứng cho lầm tưởng lớn nhất về hiếp dâm là việc không chống trả kẻ tấn công hay cố gắng chạy trốn được coi như dấu hiệu đồng thuận. Quan niệm này đă tồn tại dai dẳng hàng thế kỷ như một cách thẩm vấn hiệu quả cho các luật sư bào chữa trước ṭa và trở thành công cụ dễ dàng để thao túng bồi thẩm đoàn.
"Nhiều người nghĩ: 'Nếu là tôi, tôi sẽ chống trả khi bị tấn công, vậy tại sao cô ấy lại không? Nhưng trong trạng thái lạnh, khi chúng ta b́nh tĩnh, lư trí và không gặp bất kỳ nguy hiểm nào, thật khó để tưởng tượng chúng ta sẽ làm ǵ trong trạng thái nóng - những t́nh huống kích động và căng thẳng", Giáo sư Paul Dolan, nhà tâm lư học hành vi tại Học viện Kinh tế và Chính trị London, cho biết.
Định kiến này tiếp tục được các luật sư đại diện cho "trùm Hollywood" Harvey Weinstein lôi ra trong vụ kiện lạm dụng t́nh dục kéo dài từ năm 2017. Họ hỏi tại sao các nạn nhân không cố gắng trốn thoát khỏi pḥng khách sạn, thậm chí c̣n ám chỉ rằng nạn nhân đồng thuận với cuộc tấn công bằng cách vào pḥng của ông ta.
Năm 2020, một thẩm phán ṭa án gia đ́nh ở Sheffield, Anh, gây phẫn nộ khi hai lần ra phán quyết rằng nạn nhân không bị cưỡng hiếp v́ họ không thực hiện các bước để ngăn chặn kẻ tấn công ḿnh. Thẩm phán Robin Tolson phải đối mặt với những lời kêu gọi từ chức từ các đồng nghiệp, các nhà hoạt động và nghị sĩ, vụ án của ông ta phải xét xử lại.
Đại diện của Trung tâm trợ giúp nạn nhân bị hiếp dâm ở North London kể về một nạn nhân nhỏ tuổi đă bị sốc khi người bào chữa hỏi tại sao không khóa cửa pḥng ngủ để ngăn kẻ lạm dụng. Trong phiên ṭa khác, một nạn nhân dưới 12 tuổi bị lạm dụng nhận được câu hỏi tại sao không la hét hay gọi ai đó. Khi cô bé nói sợ hăi và cứng đờ, người bào chữa chỉ ra rằng đôi khi cô bé đánh nhau ở trường, vậy tại sao không biết tự vệ?
Tủi nhục và tái chấn thương là những tác dụng phụ thường gặp đối với nạn nhân khi bị luật sư bào chữa hạ bệ uy tín, làm chậm đáng kể quá tŕnh hồi phục của họ và gây thêm tổn thương tâm lư.
Bất chấp những tổn hại chưa kể xiết gây ra cho nạn nhân khi sử dụng định kiến sai lầm về hiếp dâm như một biện pháp bào chữa và bất chấp các hướng dẫn hiện có, không ai ngăn chặn điều này, thẩm phán hay bên công tố không bao giờ phản đối câu hỏi đó.
Harriet Wistrich, luật sư kiêm giám đốc Trung Tâm Công lư cho Phụ nữ, cùng với Liên minh Chấm dứt Bạo lực đối với Phụ nữ (EVAW) đang tích cực vận động để thay đổi thực trạng. Họ cho biết chính phủ sẽ tiến hành đánh giá các vụ hiếp dâm để xem xét những ǵ xảy ra trong pḥng xử án và những ǵ cần được cải thiện.
VietBF@ sưu tập