vuitoichat
12-04-2023, 16:30
Theo như cựu ngoại trưởng mỹ Henry Kissinger đă ra đi ở tuổi 100 mới đây đối với Trung Quốc được xem như là một sự «mất mát», Bắc Kinh mất đi một «người bạn» đáng tin cậy, «đóng lại cánh cửa giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc». Đài truyền h́nh Nhà nước Trung Quốc CCTV gọi Kissinger là nhà ngoại giao thuyền thoại đồng thời nêu bật vai tṛ quan trọng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc .
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2306244&stc=1&d=1701707265
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh (P) với cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger, Bắc Kinh, 17/03/2015. REUTERS/Feng Li/Pool
Cựu ngoại trưởng dưới thời tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon, Henry Kissinger đă ra đi ở tuổi 100 vào thứ Tư, ngày 29/11/2023 vừa qua. Một trong những thành tựu ngoại giao lớn nhất của ông đó là thiết lập b́nh thường hóa quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc dưới thời Chiến Tranh Lạnh. Đối với Trung Quốc, sự ra đi của ông được xem như là một sự « mất mát », Bắc Kinh mất đi một « người bạn » đáng tin cậy, « đóng lại cánh cửa giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc »
Tạp chí Time nhận định rằng, đối với một số người, Henry Kissinger là một người Mỹ yêu nước, yêu ḥa b́nh, nhưng số khác th́ lại coi ông là một kẻ hiếu chiến. Kissinger đă để lại một dấu ấn không thể xóa nḥa và gây tranh luận, thậm chí chia rẽ nhiều nơi trên thế giới. Thế nhưng tin cựu ngoại trưởng Hoa Kỳ qua đời ở tuổi 100, được tưởng niệm tại Trung Quốc, đất nước được coi là thành công ngoại giao lớn nhất của ông.
Trên mạng xă hội X, đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ, Tạ Phong (Xie Feng) nhận định rằng sự ra đi của Kissinger là một mất mát to lớn cho đất nước Trung Hoa và thế giới, và “ông ấy sẽ luôn sống măi trong trái tim người dân Trung Quốc” như “một người bạn lâu đời đáng quư nhất”.
Tại Trung Quốc, cụm từ “người bạn lâu đời” có ư nghĩa đặc biệt, đă được chính chủ tịch Tập Cận B́nh sử dụng để mô tả Kissinger trong chuyến thăm cuối cùng của ông đến nước này vào tháng 07/2023. Tập Cận B́nh đă khẳng định rằng “Trung- Mỹ, mối quan hệ sẽ luôn gắn liền với cái tên Henry Kissinger”.
Đài truyền h́nh Nhà nước Trung Quốc CCTV gọi Kissinger là nhà ngoại giao thuyền thoại đồng thời nêu bật vai tṛ quan trọng của ông trong việc thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc dưới thời Chiến Tranh Lạnh. Tại Trung Quốc, ông được coi là người “hai lần 100 tuổi”, v́ tuổi tác và v́ ông đă thăm Trung Quốc hơn 100 lần.
Kissinger đă giúp thiết lập quan hệ Mỹ Trung như thế nào trong Chiến Tranh Lạnh ?
Trước khi tổng thống Richard Nixon trở thành chủ nhân Nhà Trắng đầu năm 1969, Henry Kissinger đă quan tâm đến việc hàn gắn quan hệ Mỹ Trung, đồng thời tận dụng sự chia rẽ giữa Nga và Trung Quốc để kiềm chế Nga, đối thủ thời Chiến Tranh Lạnh của Hoa Kỳ. Kissinger được bổ nhiệm làm cố vấn an ninh quốc gia và sau đó là ngoại trưởng.
Nixon và Kissinger đă cố gắng thiết lập liên lạc với “Người Cầm Lái Vĩ Đại” Mao Trạch Đông. Tuy nhiên, những sự việc xảy ra sau đó, điển h́nh là việc Mỹ xâm lược Cam Bốt đă cản trở đối thoại. Kissinger đă cố gắng sử dụng Rumani và các mối liên hệ chung của sứ quán Trung Quốc ở Paris, và đặc biệt là qua việc sử dụng Pakistan làm trung gian.
Vào tháng 12/1970, thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai đă trả lời điện tín từ tổng thống Pakistan Yahya Khan cho biết “một đặc phái viên của tổng thống Nixon sẽ được chào đón nồng nhiệt nhất ở Bắc Kinh.” Đến mùa xuân năm 1971, hai nước đă gửi đi những dấu hiệu tích cực, qua việc tổng thống Nixon công khai bày tỏ mong muốn đến thăm Trung Quốc cũng như việc trao đổi vận động viên bóng bàn - từng được gọi là “ngoại giao bóng bàn”. Tháng 07/1971, Kissinger đă được bí mật cử đến Trung Quốc tham gia vào cuộc họp có ư nghĩa đầu tiên với Chu Ân Lai, nhằm giải quyết những bất đồng, đặc biệt là liên quan đến hồ sơ bán đảo Triều Tiên và Việt Nam.
Trang NBC của Hoa Kỳ cho rằng sự can thiệp của Kissinger đă tạo ra “chuyến đi lịch sử” của Nixon vào năm 1972, dẫn đến việc b́nh thường hóa chính thức quan hệ ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc vào năm 1979. Việc Bắc Kinh mở cửa với Mỹ sau nhiều thập kỷ cô lập dưới thời Mao Trạch Đông đă giúp Trung Quốc phát triển thành một cường quốc sản xuất, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và ngày càng khẳng định vị thế trên trường quốc tế.
Tại sao Mỹ Trung thiết lập quan hệ ngoại giao lại quan trọng ?
Theo The Wall Street Journal, việc Hoa Kỳ mở cửa với Trung Quốc được coi là một sự kiện thay đổi toàn cầu. Quan hệ hai bên nguội lạnh trong hơn hai thập kỷ, thậm chí xung đột với nhau trong chiến tranh Triều Tiên, và đối lập trong chiến tranh với Việt Nam, v́ Trung Quốc tập trung nguồn lực hỗ trợ Bắc Việt Nam. Xích lại gần Trung Quốc đă giúp Mỹ “thoát khỏi Việt Nam”, cho phép Bắc Kinh và Washington có cùng lư do chống lại Liên Xô, vốn đang cạnh tranh với chính phủ của Mao Trạch Đông để giành được ảnh hưởng tại các nước trong khối Cộng Sản và các nước đang phát triển.
« Liên minh ngầm » mà Kissinger thiết lập đă cắt đứt quan hệ ngoại giao chính thức giữa Mỹ và Đài Loan và tạo điều kiện dễ dàng cho các doanh nghiệp Mỹ đổ vào Trung Quốc sau khi người kế nhiệm Đặng Tiểu B́nh đưa ra các chính sách mở cửa thận trọng.
Vai tṛ của Henry Kissinger sau khi rời khỏi chính phủ Mỹ là ǵ ?
Sau khi Nixon từ chức, theo Wall Street Journal, các tổng thống kế nhiệm cũng được Kissinger cố vấn. Tuy nhiên, quan điểm của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc ngày càng cứng rắn hơn, do vậy mà các chính quyền kế nhiệm Nixon cũng giảm bớt sự can dự của ông.
Kissinger vẫn nhận được ủng hộ mạnh mẽ ở Bắc Kinh, v́ được coi là người ủng hộ hai chính phủ hợp tác, ông cũng luôn duy tŕ quan điểm “ Trung Quốc và Hoa Kỳ không cần - và không nên trở thành một tṛ chơi có tổng bằng 0,” dù quan hệ hai bên có suy giảm.
Kissinger vẫn tiếp tục hoạt động tích cực ở Trung Quốc với tư cách là một nhà ngoại giao và doanh nhân. Trong những năm gần đây, Kissinger thường bày tỏ quan ngại về quan hệ Mỹ - Trung khi hai bên xảy ra xung đột về một loạt vấn đề, về thương mại, công nghệ, nhân quyền, về chủ quyền của Đài Loan cũng như lập trường của Trung Quốc đối với cuộc chiến ở Ukraina và Trung Đông.
Chiến lược ngoại giao của Kissinger với Trung Quốc có ǵ đặc biệt?
Trong hơn 100 chuyến thăm Trung Quốc trong nửa thập kỷ qua, Kissinger đă gặp tất cả các nhà lănh đạo thời hiện đại của nước này, Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu B́nh, Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào và Tập Cận B́nh. Theo Wall Street Journal, trong khi nhiều chuyến đi có vẻ dè dặt nhưng các nguyên thủ của Trung Quốc đă sử dụng chuyến thăm của Kissinger để báo hiệu với Washington rằng Bắc Kinh muốn đối thoại.
Nhà nghiên cứu về Trung Quốc Ian Johnson, trả lời NBC, cho rằng những ǵ mà ông Kissinger để lại “khá là hỗn tạp” : “Một mặt, Kissinger đại diện cho một cách nh́n chính trị thực dụng hữu ích hiện nay về Trung Quốc, tức là không bị cuốn vào một hệ tư tưởng nào đó, coi Trung Quốc là một đối tác hữu ích trong việc giải quyết các thách thức toàn cầu mà Hoa Kỳ đang phải đối mặt. Mặt khác, đôi khi Kissinger lại để ḿnh làm chỗ dựa cho các nhà lănh đạo Trung Quốc muốn cho công chúng thấy rằng họ có quan hệ tốt với Hoa Kỳ, cùng lúc đó kiếm được lời lớn từ các chuyến đi đến Trung Quốc”.
Tư duy chiến lược và chính trị cũng như ưu tiên đàm phán hậu trường của Kissinger phù hợp với cách tiếp cận thực dụng của đảng Cộng Sản Trung Quốc vốn coi thường các cuộc tranh luận công khai. Phương pháp của Kissinger cũng phù hợp với phía Hoa Kỳ, coi Kissinger là người tốt nhất có thể “mở cánh cửa Trung Quốc.”
Liệu lợi ích kinh tế có ảnh hưởng đến đến những tư vấn về quan hệ Mỹ Trung của Kissinger hay không ?
Vấn đề này được đặt ra trong cuốn “Nước Mỹ thứ hai: Giới tinh hoa Mỹ đang làm cho Trung Quốc mạnh hơn như thế nào” (America Second: How America's Elites Are Making China Stronger 2022) của tác giả Isaac Stone Fish. Theo Wall Street Journal, qua tài liệu lưu trữ, tác giả Stone Fish chỉ ra rằng Kissinger đă thành lập quỹ China Ventures, trị giá 75 triệu đô la với một doanh nghiệp Trung Quốc vào tháng Năm 1989, sau đó ông đưa ra lập luận phản đối các trừng phạt của chính phủ Mỹ để trả đũa Bắc Kinh sau khi quân đội Trung Quốc nổ súng vào những người biểu t́nh ủng hộ dân chủ vài tháng sau, ở Thiên An Môn.
Cuốn sách chỉ ra rằng những lời khuyên của Kissinger đă cho phép đảng Cộng Sản Trung Quốc có quyền kiểm soát lớn hơn đối với các công ty nước ngoài, và khiến họ gần gũi hơn với Đảng. Như vậy Kissinger có thể tích lũy của cải cũng như tăng cường sức ảnh hưởng.
Công ty tư vấn Kissinger Associates không báo cáo số liệu tài chính, cũng không cho biết danh sách khách hàng của ḿnh, nhưng được cho là đă làm việc ở Trung Quốc, thay mặt cho nhiều tập đoàn Hoa Kỳ để giải quyết các vấn đề ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Cựu đại sứ Mỹ tại Trung Quốc J. Stapleton Roy, cũng là giám đốc điều hành Kissinger Associates cho biết: “Kissinger rất cẩn thận, tiếp cận các nhà lănh đạo Trung Quốc v́ họ quan tâm đến quan điểm của ông ấy về chính sách đối ngoại”. Kissinger thường đưa các lănh đạo doanh nghiệp đi cùng để gặp các nhà lănh đạo Trung Quốc, nhưng ông để họ tự thảo luận về các vấn đề kinh doanh ở Trung Quốc thay v́ yêu cầu sự giúp đỡ, và bằng cách này có thể bảo vệ “quyền tiếp cận của ông”.
Trong năm nay, quan hệ Mỹ-Trung đă giảm xuống mức thấp nhất, v́ vấn đề Đài Loan, v́ các biện pháp kiểm soát công nghệ của Mỹ, hay về lập trường đối với chiến tranh Ukraina,…và nhất là vụ một quả bóng do thám bị nghi ngờ của Trung Quốc, liệu Kissinger có đóng vai tṛ ǵ trong việc giải quyết mâu thuẫn hay không ?
Trên thực tế, để xoa dịu quan hệ giữa hai nước, chính quyền Biden đă cử nhiều lănh đạo cấp cao, bao gồm cả bộ trưởng Tài Chính Janet Yellen đến Bắc Kinh.
Trong bối cảnh này, theo Wall Street Journal, Kissinger đă xuất hiện ở thủ đô Bắc Kinh vào tháng Bảy, cùng ngồi với nhà lănh đạo Trung Quốc Tập Cận B́nh trong nhà khách chính phủ được trang trí công phu. Đó cũng là nơi mà nhà ngoại giao Mỹ đă đàm phán với thủ tướng Chu Ân Lai nửa thế kỷ trước đó, để chuẩn bị cho chuyến đi của Nixon. Ông Kissinger nói với Tập Cận B́nh rằng cuộc gặp với ông Chu Ân Lai cho thấy “mối quan hệ giữa hai nước sẽ là trung tâm cho ḥa b́nh trên thế giới và cho sự tiến bộ của xă hội”.
Theo The Wall Street Journal, Bắc Kinh cũng đă chơi khó với chính quyền Biden. Cuộc gặp của Kissinger trên thực tế đă được Washington ghi nhận. Khi ông Tập đồng ư đến Mỹ dự hội nghị thượng đỉnh với Biden, các nhà ngoại giao Trung Quốc muốn Kissinger đứng ra giới thiệu nhà lănh đạo Trung Quốc tại một bữa tiệc ở San Francisco với các lănh đạo doanh nghiệp Mỹ. Khi biết rằng Kissinger quá yếu, khó có thể đến tham dự, họ đă hỏi liệu ông có thể tham gia trực tuyến hay không. Nhưng điều này đă không xảy ra.
Tuy nhiên, phát biểu trước các doanh nhân Mỹ, ông Tập coi cuộc gặp với Kissinger vào tháng Bảy như là một phần của nỗ lực khôi phục quan hệ hai bên. Về phía Tập Cận B́nh, việc Kissinger từng tiếp cận với các lănh đạo mang tính biểu tượng như Mao Trạch Đông hay Chu Ân Lai giúp đánh bóng h́nh ảnh nhà lănh đạo của ḿnh.
Nếu như Kissinger có thể mở những cánh cửa rộng mở với Trung Quốc th́ ảnh hưởng của ông đối với các chính quyền tổng thống Mỹ gần đây ngày càng suy yếu. Các quan chức có thể lắng nghe ông nhưng không nhất thiết phải đồng t́nh với quan điểm của ông về sự cần thiết của hợp tác Mỹ-Trung.
Vào tháng 10 vừa qua, dù sức khỏe suy yếu, Kissinger “vẫn sáng suốt lưu ư rằng ông đă dành nửa cuộc đời ḿnh cho mối quan hệ Trung-Mỹ” và cảnh báo hai nước có một khả năng đặc biệt để mang lại ḥa b́nh và tiến bộ cho thế giới, và “cũng có khả năng độc nhất có thể hủy diệt thế giới nếu không cùng nhau hợp tác”.
https://www.vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2306244&stc=1&d=1701707265
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh (P) với cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger, Bắc Kinh, 17/03/2015. REUTERS/Feng Li/Pool
Cựu ngoại trưởng dưới thời tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon, Henry Kissinger đă ra đi ở tuổi 100 vào thứ Tư, ngày 29/11/2023 vừa qua. Một trong những thành tựu ngoại giao lớn nhất của ông đó là thiết lập b́nh thường hóa quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc dưới thời Chiến Tranh Lạnh. Đối với Trung Quốc, sự ra đi của ông được xem như là một sự « mất mát », Bắc Kinh mất đi một « người bạn » đáng tin cậy, « đóng lại cánh cửa giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc »
Tạp chí Time nhận định rằng, đối với một số người, Henry Kissinger là một người Mỹ yêu nước, yêu ḥa b́nh, nhưng số khác th́ lại coi ông là một kẻ hiếu chiến. Kissinger đă để lại một dấu ấn không thể xóa nḥa và gây tranh luận, thậm chí chia rẽ nhiều nơi trên thế giới. Thế nhưng tin cựu ngoại trưởng Hoa Kỳ qua đời ở tuổi 100, được tưởng niệm tại Trung Quốc, đất nước được coi là thành công ngoại giao lớn nhất của ông.
Trên mạng xă hội X, đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ, Tạ Phong (Xie Feng) nhận định rằng sự ra đi của Kissinger là một mất mát to lớn cho đất nước Trung Hoa và thế giới, và “ông ấy sẽ luôn sống măi trong trái tim người dân Trung Quốc” như “một người bạn lâu đời đáng quư nhất”.
Tại Trung Quốc, cụm từ “người bạn lâu đời” có ư nghĩa đặc biệt, đă được chính chủ tịch Tập Cận B́nh sử dụng để mô tả Kissinger trong chuyến thăm cuối cùng của ông đến nước này vào tháng 07/2023. Tập Cận B́nh đă khẳng định rằng “Trung- Mỹ, mối quan hệ sẽ luôn gắn liền với cái tên Henry Kissinger”.
Đài truyền h́nh Nhà nước Trung Quốc CCTV gọi Kissinger là nhà ngoại giao thuyền thoại đồng thời nêu bật vai tṛ quan trọng của ông trong việc thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc dưới thời Chiến Tranh Lạnh. Tại Trung Quốc, ông được coi là người “hai lần 100 tuổi”, v́ tuổi tác và v́ ông đă thăm Trung Quốc hơn 100 lần.
Kissinger đă giúp thiết lập quan hệ Mỹ Trung như thế nào trong Chiến Tranh Lạnh ?
Trước khi tổng thống Richard Nixon trở thành chủ nhân Nhà Trắng đầu năm 1969, Henry Kissinger đă quan tâm đến việc hàn gắn quan hệ Mỹ Trung, đồng thời tận dụng sự chia rẽ giữa Nga và Trung Quốc để kiềm chế Nga, đối thủ thời Chiến Tranh Lạnh của Hoa Kỳ. Kissinger được bổ nhiệm làm cố vấn an ninh quốc gia và sau đó là ngoại trưởng.
Nixon và Kissinger đă cố gắng thiết lập liên lạc với “Người Cầm Lái Vĩ Đại” Mao Trạch Đông. Tuy nhiên, những sự việc xảy ra sau đó, điển h́nh là việc Mỹ xâm lược Cam Bốt đă cản trở đối thoại. Kissinger đă cố gắng sử dụng Rumani và các mối liên hệ chung của sứ quán Trung Quốc ở Paris, và đặc biệt là qua việc sử dụng Pakistan làm trung gian.
Vào tháng 12/1970, thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai đă trả lời điện tín từ tổng thống Pakistan Yahya Khan cho biết “một đặc phái viên của tổng thống Nixon sẽ được chào đón nồng nhiệt nhất ở Bắc Kinh.” Đến mùa xuân năm 1971, hai nước đă gửi đi những dấu hiệu tích cực, qua việc tổng thống Nixon công khai bày tỏ mong muốn đến thăm Trung Quốc cũng như việc trao đổi vận động viên bóng bàn - từng được gọi là “ngoại giao bóng bàn”. Tháng 07/1971, Kissinger đă được bí mật cử đến Trung Quốc tham gia vào cuộc họp có ư nghĩa đầu tiên với Chu Ân Lai, nhằm giải quyết những bất đồng, đặc biệt là liên quan đến hồ sơ bán đảo Triều Tiên và Việt Nam.
Trang NBC của Hoa Kỳ cho rằng sự can thiệp của Kissinger đă tạo ra “chuyến đi lịch sử” của Nixon vào năm 1972, dẫn đến việc b́nh thường hóa chính thức quan hệ ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc vào năm 1979. Việc Bắc Kinh mở cửa với Mỹ sau nhiều thập kỷ cô lập dưới thời Mao Trạch Đông đă giúp Trung Quốc phát triển thành một cường quốc sản xuất, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và ngày càng khẳng định vị thế trên trường quốc tế.
Tại sao Mỹ Trung thiết lập quan hệ ngoại giao lại quan trọng ?
Theo The Wall Street Journal, việc Hoa Kỳ mở cửa với Trung Quốc được coi là một sự kiện thay đổi toàn cầu. Quan hệ hai bên nguội lạnh trong hơn hai thập kỷ, thậm chí xung đột với nhau trong chiến tranh Triều Tiên, và đối lập trong chiến tranh với Việt Nam, v́ Trung Quốc tập trung nguồn lực hỗ trợ Bắc Việt Nam. Xích lại gần Trung Quốc đă giúp Mỹ “thoát khỏi Việt Nam”, cho phép Bắc Kinh và Washington có cùng lư do chống lại Liên Xô, vốn đang cạnh tranh với chính phủ của Mao Trạch Đông để giành được ảnh hưởng tại các nước trong khối Cộng Sản và các nước đang phát triển.
« Liên minh ngầm » mà Kissinger thiết lập đă cắt đứt quan hệ ngoại giao chính thức giữa Mỹ và Đài Loan và tạo điều kiện dễ dàng cho các doanh nghiệp Mỹ đổ vào Trung Quốc sau khi người kế nhiệm Đặng Tiểu B́nh đưa ra các chính sách mở cửa thận trọng.
Vai tṛ của Henry Kissinger sau khi rời khỏi chính phủ Mỹ là ǵ ?
Sau khi Nixon từ chức, theo Wall Street Journal, các tổng thống kế nhiệm cũng được Kissinger cố vấn. Tuy nhiên, quan điểm của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc ngày càng cứng rắn hơn, do vậy mà các chính quyền kế nhiệm Nixon cũng giảm bớt sự can dự của ông.
Kissinger vẫn nhận được ủng hộ mạnh mẽ ở Bắc Kinh, v́ được coi là người ủng hộ hai chính phủ hợp tác, ông cũng luôn duy tŕ quan điểm “ Trung Quốc và Hoa Kỳ không cần - và không nên trở thành một tṛ chơi có tổng bằng 0,” dù quan hệ hai bên có suy giảm.
Kissinger vẫn tiếp tục hoạt động tích cực ở Trung Quốc với tư cách là một nhà ngoại giao và doanh nhân. Trong những năm gần đây, Kissinger thường bày tỏ quan ngại về quan hệ Mỹ - Trung khi hai bên xảy ra xung đột về một loạt vấn đề, về thương mại, công nghệ, nhân quyền, về chủ quyền của Đài Loan cũng như lập trường của Trung Quốc đối với cuộc chiến ở Ukraina và Trung Đông.
Chiến lược ngoại giao của Kissinger với Trung Quốc có ǵ đặc biệt?
Trong hơn 100 chuyến thăm Trung Quốc trong nửa thập kỷ qua, Kissinger đă gặp tất cả các nhà lănh đạo thời hiện đại của nước này, Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu B́nh, Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào và Tập Cận B́nh. Theo Wall Street Journal, trong khi nhiều chuyến đi có vẻ dè dặt nhưng các nguyên thủ của Trung Quốc đă sử dụng chuyến thăm của Kissinger để báo hiệu với Washington rằng Bắc Kinh muốn đối thoại.
Nhà nghiên cứu về Trung Quốc Ian Johnson, trả lời NBC, cho rằng những ǵ mà ông Kissinger để lại “khá là hỗn tạp” : “Một mặt, Kissinger đại diện cho một cách nh́n chính trị thực dụng hữu ích hiện nay về Trung Quốc, tức là không bị cuốn vào một hệ tư tưởng nào đó, coi Trung Quốc là một đối tác hữu ích trong việc giải quyết các thách thức toàn cầu mà Hoa Kỳ đang phải đối mặt. Mặt khác, đôi khi Kissinger lại để ḿnh làm chỗ dựa cho các nhà lănh đạo Trung Quốc muốn cho công chúng thấy rằng họ có quan hệ tốt với Hoa Kỳ, cùng lúc đó kiếm được lời lớn từ các chuyến đi đến Trung Quốc”.
Tư duy chiến lược và chính trị cũng như ưu tiên đàm phán hậu trường của Kissinger phù hợp với cách tiếp cận thực dụng của đảng Cộng Sản Trung Quốc vốn coi thường các cuộc tranh luận công khai. Phương pháp của Kissinger cũng phù hợp với phía Hoa Kỳ, coi Kissinger là người tốt nhất có thể “mở cánh cửa Trung Quốc.”
Liệu lợi ích kinh tế có ảnh hưởng đến đến những tư vấn về quan hệ Mỹ Trung của Kissinger hay không ?
Vấn đề này được đặt ra trong cuốn “Nước Mỹ thứ hai: Giới tinh hoa Mỹ đang làm cho Trung Quốc mạnh hơn như thế nào” (America Second: How America's Elites Are Making China Stronger 2022) của tác giả Isaac Stone Fish. Theo Wall Street Journal, qua tài liệu lưu trữ, tác giả Stone Fish chỉ ra rằng Kissinger đă thành lập quỹ China Ventures, trị giá 75 triệu đô la với một doanh nghiệp Trung Quốc vào tháng Năm 1989, sau đó ông đưa ra lập luận phản đối các trừng phạt của chính phủ Mỹ để trả đũa Bắc Kinh sau khi quân đội Trung Quốc nổ súng vào những người biểu t́nh ủng hộ dân chủ vài tháng sau, ở Thiên An Môn.
Cuốn sách chỉ ra rằng những lời khuyên của Kissinger đă cho phép đảng Cộng Sản Trung Quốc có quyền kiểm soát lớn hơn đối với các công ty nước ngoài, và khiến họ gần gũi hơn với Đảng. Như vậy Kissinger có thể tích lũy của cải cũng như tăng cường sức ảnh hưởng.
Công ty tư vấn Kissinger Associates không báo cáo số liệu tài chính, cũng không cho biết danh sách khách hàng của ḿnh, nhưng được cho là đă làm việc ở Trung Quốc, thay mặt cho nhiều tập đoàn Hoa Kỳ để giải quyết các vấn đề ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Cựu đại sứ Mỹ tại Trung Quốc J. Stapleton Roy, cũng là giám đốc điều hành Kissinger Associates cho biết: “Kissinger rất cẩn thận, tiếp cận các nhà lănh đạo Trung Quốc v́ họ quan tâm đến quan điểm của ông ấy về chính sách đối ngoại”. Kissinger thường đưa các lănh đạo doanh nghiệp đi cùng để gặp các nhà lănh đạo Trung Quốc, nhưng ông để họ tự thảo luận về các vấn đề kinh doanh ở Trung Quốc thay v́ yêu cầu sự giúp đỡ, và bằng cách này có thể bảo vệ “quyền tiếp cận của ông”.
Trong năm nay, quan hệ Mỹ-Trung đă giảm xuống mức thấp nhất, v́ vấn đề Đài Loan, v́ các biện pháp kiểm soát công nghệ của Mỹ, hay về lập trường đối với chiến tranh Ukraina,…và nhất là vụ một quả bóng do thám bị nghi ngờ của Trung Quốc, liệu Kissinger có đóng vai tṛ ǵ trong việc giải quyết mâu thuẫn hay không ?
Trên thực tế, để xoa dịu quan hệ giữa hai nước, chính quyền Biden đă cử nhiều lănh đạo cấp cao, bao gồm cả bộ trưởng Tài Chính Janet Yellen đến Bắc Kinh.
Trong bối cảnh này, theo Wall Street Journal, Kissinger đă xuất hiện ở thủ đô Bắc Kinh vào tháng Bảy, cùng ngồi với nhà lănh đạo Trung Quốc Tập Cận B́nh trong nhà khách chính phủ được trang trí công phu. Đó cũng là nơi mà nhà ngoại giao Mỹ đă đàm phán với thủ tướng Chu Ân Lai nửa thế kỷ trước đó, để chuẩn bị cho chuyến đi của Nixon. Ông Kissinger nói với Tập Cận B́nh rằng cuộc gặp với ông Chu Ân Lai cho thấy “mối quan hệ giữa hai nước sẽ là trung tâm cho ḥa b́nh trên thế giới và cho sự tiến bộ của xă hội”.
Theo The Wall Street Journal, Bắc Kinh cũng đă chơi khó với chính quyền Biden. Cuộc gặp của Kissinger trên thực tế đă được Washington ghi nhận. Khi ông Tập đồng ư đến Mỹ dự hội nghị thượng đỉnh với Biden, các nhà ngoại giao Trung Quốc muốn Kissinger đứng ra giới thiệu nhà lănh đạo Trung Quốc tại một bữa tiệc ở San Francisco với các lănh đạo doanh nghiệp Mỹ. Khi biết rằng Kissinger quá yếu, khó có thể đến tham dự, họ đă hỏi liệu ông có thể tham gia trực tuyến hay không. Nhưng điều này đă không xảy ra.
Tuy nhiên, phát biểu trước các doanh nhân Mỹ, ông Tập coi cuộc gặp với Kissinger vào tháng Bảy như là một phần của nỗ lực khôi phục quan hệ hai bên. Về phía Tập Cận B́nh, việc Kissinger từng tiếp cận với các lănh đạo mang tính biểu tượng như Mao Trạch Đông hay Chu Ân Lai giúp đánh bóng h́nh ảnh nhà lănh đạo của ḿnh.
Nếu như Kissinger có thể mở những cánh cửa rộng mở với Trung Quốc th́ ảnh hưởng của ông đối với các chính quyền tổng thống Mỹ gần đây ngày càng suy yếu. Các quan chức có thể lắng nghe ông nhưng không nhất thiết phải đồng t́nh với quan điểm của ông về sự cần thiết của hợp tác Mỹ-Trung.
Vào tháng 10 vừa qua, dù sức khỏe suy yếu, Kissinger “vẫn sáng suốt lưu ư rằng ông đă dành nửa cuộc đời ḿnh cho mối quan hệ Trung-Mỹ” và cảnh báo hai nước có một khả năng đặc biệt để mang lại ḥa b́nh và tiến bộ cho thế giới, và “cũng có khả năng độc nhất có thể hủy diệt thế giới nếu không cùng nhau hợp tác”.