miro1510
01-21-2024, 13:25
Ợ nóng là cảm giác nóng rát ở ngực, phía sau xương ức hoặc vùng bụng trên, thường do sự trào ngược acid trong dạ dày lên thực quản, kèm theo vị đắng trong cổ họng hoặc miệng.
Triệu chứng ợ nóng thường xảy ra khi ăn quá nhiều, ăn tối muộn, trong khi cúi hoặc nằm xuống. Nhiều nghiên cứu cho thấy khoảng 90% nguyên nhân gây ợ nóng rát cổ là do bệnh lư trào ngược dạ dày thực quản. Ngoài ra, một số bệnh lư khác như viêm dạ dày, loét dạ dày, ung thư dạ dày, sỏi mật, bệnh tim mạch,… cùng có thể gây ra triệu chứng ợ hơi nóng cổ.
Sau đây là các nguyên nhân gây ra t́nh trạng ợ nóng:
- Do thói quen ăn uống, sinh hoạt
Thói quen ăn uống, sinh hoạt không khoa học cũng là nguyên nhân dẫn đến t́nh trạng trào ngược acid gây hiện tượng ợ nóng:
- Do ăn nhiều chất béo, ăn quá no: Ăn quá no hoặc tiêu thụ nhiều chất béo khiến quá tŕnh tiêu hóa bị chậm lại, thức ăn ứ đọng lâu trong dạ dày dễ sinh khí, một phần hơi này sẽ bị đẩy ra ngoài qua đường thực quản. Khí này thường chứa acid dạ dày, khi đi qua thực quản và họng sẽ gây cảm giác nóng rát khó chịu.
https://photo-baomoi.bmcdn.me/w700_r1/2024_01_21_94_481377 09/65904dc02e8cc7d29e9d .jpg
Ăn nhiều thức ăn cay nóng có thể gây ợ nóng.
- Do ăn đồ uống có gas, cồn, thức ăn cay nóng: Thực phẩm kích thích như thức uống có gas, đồ uống có cồn, thức ăn cay nóng, trà đặc, trà bạc hà,… có thể khiến dạ dày tiết acid nhiều hơn. Thêm vào đó t́nh trạng rối loạn tiêu hóa, đặc biệt là ở những người cơ ṿng thực quản giăn, khí hơi cùng acid dư thừa dễ dàng bị đẩy lên thực quản gây ợ nóng rát cổ họng.
- Do tác dụng phụ của thuốc
Nếu mắc các bệnh lư cần điều trị bằng thuốc th́ có thể bị ợ nóng. Ví dụ nhóm thuốc điều trị như Glucocorticoid, thuốc chống viêm nhóm NSAID có thể làm mỏng dịch nhầy dạ dày, tạo điều kiện cho acid dịch vị tiếp xúc niêm mạc dạ dày, kích thích hệ thần kinh chi phối co bóp dạ dày. Khi dạ dày bị rối loạn co bóp dễ khiến thức ăn và acid trào ngược lên thực quản, người bệnh sẽ triệu chứng ợ nóng, ho, rát họng,…
Ngoài ra, ợ nóng c̣n là biểu hiện của một số bệnh như:
- Bệnh viêm loét dạ dày
Nếu mắc viêm loét dạ dày sẽ khiến hoạt động tiêu hóa thức ăn bị suy giảm, làm tăng tiết acid dạ dày bất thường, thần kinh bị kích thích làm rối loạn nhu động co bóp dạ dày, dẫn đến hiện tượng trào ngược, gây ra triệu chứng ợ nóng liên tục.
- Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản
Khi mắc trào ngược dạ dày – thực quản gây ra bởi sự kết hợp của yếu tố như: Dạ dày tăng tiết acid dịch vị bất thường, chức năng co thắt thực quản dưới bị suy giảm và rối loạn nhu động dạ dày. Khi đó, dịch vị dạ dày sẽ trào ngược lên thực quản, khiến người bệnh gặp triệu chứng ợ chua, ợ nóng, đau rát thượng vị…
- Rối loạn chức năng cơ thắt thực quản dưới
Nếu mắc rối loạn chức năng cơ thắt thực quản th́ cơ thắt thực quản dưới yếu hoặc mất trương lực sẽ không đóng lại hoàn toàn sau khi thức ăn vào dạ dày, khiến acid dạ dày có thể trào ngược lên thực quản gây ợ nóng.
- Rối loạn nhu động ruột
Trong quá tŕnh tiêu hóa, thức ăn được di chuyển qua đường tiêu hóa nhờ các cơn co thắt nhịp nhàng gọi là nhu động ruột. Khi bị rối loạn nhu động ruột, những cơn co thắt này sẽ diễn ra bất thường. Lúc này, thức ăn ở dạ dày không đổ xuống ruột non nhanh như b́nh thường. Sự kết hợp của các yếu tố như: thức ăn tồn, sự gia tăng áp lực trong dạ dày do chậm làm rỗng sẽ làm tăng acid dạ dày trào ngược lên thực quản.
- Bệnh mạch vành
Nếu mắc bệnh mạch vành, khi người bệnh bị đau ngực do bệnh lư tim mạch, các xung động thần kinh trở nên nhạy cảm, dễ bị kích thích khiến quá tŕnh tiêu hóa ở dạ dày bị rối loạn, acid dịch vị bị đẩy lên thực quản, khiến bệnh nhân thường xuyên gặp ợ nóng cổ họng.
- Ung thư dạ dày
Nếu mắc ung thư dạ dày khi đó dạ dày không thể làm tốt chức năng tiêu hóa, dẫn tới người bệnh gặp phải nhiều triệu chứng khó chịu như: ợ nóng, ợ chua, khó tiêu, chướng hơi…
Ngoài ra, ở phụ nữ mang thai cũng có thể gây ra t́nh trạng ợ nóng. Theo nghiên cứu, t́nh trạng ợ nóng xuất hiện ở khoảng 80% phụ nữ mang thai. Nguyên nhân là do sự thay đổi nội tiết tố kết hợp với việc gia tăng áp lực lên vùng bụng do thai nhi ngày càng phát triển. Khi lượng hormone progesterone tăng cao làm giảm trương lực cơ của cơ thắt thực quản dưới và làm chậm nhu động dạ dày, khiến thức ăn bị ứ đọng, sinh hơi và thoát ra đường miệng kèm theo acid dịch vị, dẫn đến triệu chứng ợ nóng khi mang thai.
Tóm lại: Ợ nóng là vấn đề hay gặp, nếu do các nguyên nhân thói quen ăn uống, sinh hoạt th́ cần điều chỉnh từ đó sẽ giảm được các triệu chứng khó chịu. Người bệnh cần tránh mặc quần áo bó sát, gây áp lực lên bụng và cơ thắt thực quản dưới. Tránh các loại thực phẩm dễ gây ra chứng ợ nóng như: thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, chiên rán, trái cây có hàm lượng acid cao như cam, quưt, chanh,…
Cần tránh nằm ngay sau khi ăn, hoạt động nhẹ nhàng hoặc ngồi nghỉ sau khi ăn. Tránh ăn muộn, ăn khuya, ăn trước khi đi ngủ. Kiểm soát cân nặng hợp lư, tránh thừa cân sẽ gây áp lực lên ổ bụng, đẩy dạ dày lên và khiến trào ngược lên thực quản. Đối với các trường hợp không đỡ và kéo dài cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.
Triệu chứng ợ nóng thường xảy ra khi ăn quá nhiều, ăn tối muộn, trong khi cúi hoặc nằm xuống. Nhiều nghiên cứu cho thấy khoảng 90% nguyên nhân gây ợ nóng rát cổ là do bệnh lư trào ngược dạ dày thực quản. Ngoài ra, một số bệnh lư khác như viêm dạ dày, loét dạ dày, ung thư dạ dày, sỏi mật, bệnh tim mạch,… cùng có thể gây ra triệu chứng ợ hơi nóng cổ.
Sau đây là các nguyên nhân gây ra t́nh trạng ợ nóng:
- Do thói quen ăn uống, sinh hoạt
Thói quen ăn uống, sinh hoạt không khoa học cũng là nguyên nhân dẫn đến t́nh trạng trào ngược acid gây hiện tượng ợ nóng:
- Do ăn nhiều chất béo, ăn quá no: Ăn quá no hoặc tiêu thụ nhiều chất béo khiến quá tŕnh tiêu hóa bị chậm lại, thức ăn ứ đọng lâu trong dạ dày dễ sinh khí, một phần hơi này sẽ bị đẩy ra ngoài qua đường thực quản. Khí này thường chứa acid dạ dày, khi đi qua thực quản và họng sẽ gây cảm giác nóng rát khó chịu.
https://photo-baomoi.bmcdn.me/w700_r1/2024_01_21_94_481377 09/65904dc02e8cc7d29e9d .jpg
Ăn nhiều thức ăn cay nóng có thể gây ợ nóng.
- Do ăn đồ uống có gas, cồn, thức ăn cay nóng: Thực phẩm kích thích như thức uống có gas, đồ uống có cồn, thức ăn cay nóng, trà đặc, trà bạc hà,… có thể khiến dạ dày tiết acid nhiều hơn. Thêm vào đó t́nh trạng rối loạn tiêu hóa, đặc biệt là ở những người cơ ṿng thực quản giăn, khí hơi cùng acid dư thừa dễ dàng bị đẩy lên thực quản gây ợ nóng rát cổ họng.
- Do tác dụng phụ của thuốc
Nếu mắc các bệnh lư cần điều trị bằng thuốc th́ có thể bị ợ nóng. Ví dụ nhóm thuốc điều trị như Glucocorticoid, thuốc chống viêm nhóm NSAID có thể làm mỏng dịch nhầy dạ dày, tạo điều kiện cho acid dịch vị tiếp xúc niêm mạc dạ dày, kích thích hệ thần kinh chi phối co bóp dạ dày. Khi dạ dày bị rối loạn co bóp dễ khiến thức ăn và acid trào ngược lên thực quản, người bệnh sẽ triệu chứng ợ nóng, ho, rát họng,…
Ngoài ra, ợ nóng c̣n là biểu hiện của một số bệnh như:
- Bệnh viêm loét dạ dày
Nếu mắc viêm loét dạ dày sẽ khiến hoạt động tiêu hóa thức ăn bị suy giảm, làm tăng tiết acid dạ dày bất thường, thần kinh bị kích thích làm rối loạn nhu động co bóp dạ dày, dẫn đến hiện tượng trào ngược, gây ra triệu chứng ợ nóng liên tục.
- Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản
Khi mắc trào ngược dạ dày – thực quản gây ra bởi sự kết hợp của yếu tố như: Dạ dày tăng tiết acid dịch vị bất thường, chức năng co thắt thực quản dưới bị suy giảm và rối loạn nhu động dạ dày. Khi đó, dịch vị dạ dày sẽ trào ngược lên thực quản, khiến người bệnh gặp triệu chứng ợ chua, ợ nóng, đau rát thượng vị…
- Rối loạn chức năng cơ thắt thực quản dưới
Nếu mắc rối loạn chức năng cơ thắt thực quản th́ cơ thắt thực quản dưới yếu hoặc mất trương lực sẽ không đóng lại hoàn toàn sau khi thức ăn vào dạ dày, khiến acid dạ dày có thể trào ngược lên thực quản gây ợ nóng.
- Rối loạn nhu động ruột
Trong quá tŕnh tiêu hóa, thức ăn được di chuyển qua đường tiêu hóa nhờ các cơn co thắt nhịp nhàng gọi là nhu động ruột. Khi bị rối loạn nhu động ruột, những cơn co thắt này sẽ diễn ra bất thường. Lúc này, thức ăn ở dạ dày không đổ xuống ruột non nhanh như b́nh thường. Sự kết hợp của các yếu tố như: thức ăn tồn, sự gia tăng áp lực trong dạ dày do chậm làm rỗng sẽ làm tăng acid dạ dày trào ngược lên thực quản.
- Bệnh mạch vành
Nếu mắc bệnh mạch vành, khi người bệnh bị đau ngực do bệnh lư tim mạch, các xung động thần kinh trở nên nhạy cảm, dễ bị kích thích khiến quá tŕnh tiêu hóa ở dạ dày bị rối loạn, acid dịch vị bị đẩy lên thực quản, khiến bệnh nhân thường xuyên gặp ợ nóng cổ họng.
- Ung thư dạ dày
Nếu mắc ung thư dạ dày khi đó dạ dày không thể làm tốt chức năng tiêu hóa, dẫn tới người bệnh gặp phải nhiều triệu chứng khó chịu như: ợ nóng, ợ chua, khó tiêu, chướng hơi…
Ngoài ra, ở phụ nữ mang thai cũng có thể gây ra t́nh trạng ợ nóng. Theo nghiên cứu, t́nh trạng ợ nóng xuất hiện ở khoảng 80% phụ nữ mang thai. Nguyên nhân là do sự thay đổi nội tiết tố kết hợp với việc gia tăng áp lực lên vùng bụng do thai nhi ngày càng phát triển. Khi lượng hormone progesterone tăng cao làm giảm trương lực cơ của cơ thắt thực quản dưới và làm chậm nhu động dạ dày, khiến thức ăn bị ứ đọng, sinh hơi và thoát ra đường miệng kèm theo acid dịch vị, dẫn đến triệu chứng ợ nóng khi mang thai.
Tóm lại: Ợ nóng là vấn đề hay gặp, nếu do các nguyên nhân thói quen ăn uống, sinh hoạt th́ cần điều chỉnh từ đó sẽ giảm được các triệu chứng khó chịu. Người bệnh cần tránh mặc quần áo bó sát, gây áp lực lên bụng và cơ thắt thực quản dưới. Tránh các loại thực phẩm dễ gây ra chứng ợ nóng như: thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, chiên rán, trái cây có hàm lượng acid cao như cam, quưt, chanh,…
Cần tránh nằm ngay sau khi ăn, hoạt động nhẹ nhàng hoặc ngồi nghỉ sau khi ăn. Tránh ăn muộn, ăn khuya, ăn trước khi đi ngủ. Kiểm soát cân nặng hợp lư, tránh thừa cân sẽ gây áp lực lên ổ bụng, đẩy dạ dày lên và khiến trào ngược lên thực quản. Đối với các trường hợp không đỡ và kéo dài cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.