Log in

View Full Version : Bài học sâu sắc mà đại quan tham Ḥa Thân để lại cho hậu thế


pizza
02-09-2024, 22:54
Đại quan tham Ḥa Thân để lại bài học ǵ cho hậu thế? Có nhiều lư do để Càn Long bao che cho Ḥa Thân song sự cố gắng của nhân vật này được xem là yếu tố then chốt.

Nghệ thuật lấy ḷng cấp trên của Ḥa Thân
Khi c̣n đi học, Ḥa Thân đă bộc lộ sự vượt trội hơn hẳn so với các bạn học cùng xuất thân Bát Kỳ khác. Năm lên 10 tuổi, ông đă bắt đầu học cách bắt chước kiểu chữ của Càn Long để sau này khi viết tấu chương có thể lấy được thiện cảm từ Hoàng đế. Thầy dạy của ông là Ngô Tỉnh Lan biết được chuyện này lại càng thêm cảm mến học tṛ của ḿnh, từ đó dốc ḷng truyền dạy cho Ḥa Thân.

Nhờ học thuộc Luận Ngữ, Ḥa Thân đă trở thành thị vệ duy nhất có thể đàm đạo cùng Càn Long. Có lần, nhà vua thuận miệng dẫn một câu trong Luận Ngữ để biểu đạt ư trách cứ với quần thần. Khi đó, một thị vệ tuấn tú đă tiếp lời ông. Không chỉ hiểu ư Càn Long, thị vệ kia c̣n đưa ra một câu trả lời khiến Hoàng đế vô cùng hài ḷng. Đó không ai khác chính là Ḥa Thân. Từ đó về sau, Càn Long đă bắt đầu để mắt và thích đàm đạo cùng người thị vệ họ Ḥa này.

Có lần, Càn Long ngồi ở Viên Minh Viên xem chú giải của Chu Hi về "Mạnh Tử". Nhưng v́ chữ quả nhỏ nên Hoàng đế cảm thấy khó nh́n. Ngay lúc ấy, Ḥa Thân đă nhanh chí học thuộc toàn bộ chú giải và đọc lại cho Hoàng đế nghe. Nhờ vậy, Hoàng đế khen ngợi ông có tài học, ban chỉ phong cho chức tước. Kể từ đó, Ḥa Thân chính thức bắt đầu con đường quan lộ của ḿnh.

Uốn ba tấc lưỡi, dễ dàng hóa nguy thành an
Khi về già, Càn Long rất mực sủng ái Đôn phi. Vị phi tần này càng được nước, trở nên ngang ngược, thường xuyên đánh mắng người hầu. Có lần, Đôn phi v́ một chuyện nhỏ mà đánh chết cung nữ. Càn Long biết chuyện đă vô cùng tức giận, định phế truất nàng.

Đôn phi vội t́m đến cầu cứu Ḥa Thân. Vốn hiểu tính Hoàng đế vị quan họ Ḥa biết Càn Long chỉ tức giận nhất thời, liền lấy lư do Thập công chúa c̣n nhỏ, cần mẹ chăm sóc để khuyên nhà vua bớt giận.

Nhờ câu nói ấy, Hoàng đế chỉ giáng Đôn phi xuống làm tần. Sau này, khi đă lấy lại được sự sủng ái, Đôn phi gả Thập công chúa cho con trai Ḥa Thân để báo ân.

Thông qua cuộc hôn nhân với hoàng tộc, địa vị của gia tộc họ Ḥa thời bấy giờ càng trở nên vững chắc.

Cách đối nhân xử thế với người thân của vị quan họ Ḥa
Sinh thời, Ḥa Thân từng được mệnh danh là "đệ nhất mỹ nam tử Măn Châu". Có giai thoại c̣n truyền lại rằng, ông sở hữu dung mạo rất mực tuấn tú, lại có vài phần giống với người t́nh cũ của Càn Long nên mới được Hoàng đế sủng ái.

Năm xưa, Ḥa Thân phất lên phần nào cũng nhờ cuộc hôn nhân với Phùng Tế Văn, con gái tổng đốc Phùng Anh Liêm.

Vị quan này nổi tiếng là có duyên với phụ nữ. Cái khôn khéo của ông không chỉ có đất dụng vơ trên chốn quan trường mà cũng được bộc lộ trong cách đối xử với gia đ́nh.

Cũng bởi vậy mà sau khi tham quan họ Ḥa ngă ngựa và qua đời, những mỹ nhân theo ông đă nhiều năm như danh kỹ Ngô Liên Khanh, Đậu Khấu cùng ái thiếp Trường Nhị Cô đều tự tử.

T́nh yêu nghệ thuật và cách "lách luật" khôn khéo
Năm xưa, Ḥa Thân từng vô cùng yêu thích cuốn tiểu thuyết "Thạch đầu kư". Thế nhưng chờ măi không thấy ra hồi thứ 40, nên vị quan này đă âm thầm t́m Cao Ngạch và lệnh cho ông viết tiếp.

Dưới thời bấy giờ, "Thạch đầu kư" nằm trong danh mục sách cấm. Cao Ngạch chiếu theo ư của Ḥa Thân nên đă tiến hành biên soạn, sửa đổi, thêm nội dung ca ngợi triều đ́nh vào cuốn tiểu thuyết này.

Sau đó, Ḥa Thân đổi tên sách thành "Hồng Lâu Mộng", lại nhờ Đôn phi dâng cho Càn Long. Nhà vua thấy tác phẩm ấy không có chỗ nào phản nghịch nên đă đồng ư phát hành khắp thiên hạ.

Có thể nói, Hồng Lâu Mộng được lưu truyền và phổ biến cho tới ngày hôm nay, ít nhiều cũng có một phần công sức của vị quan họ Ḥa.

Câu chuyện "có ân tất báo" của đại tham quan họ Ḥa
Sau này, Ḥa Thân nắm quyền quản lư, giám sát kỳ thi Hội. Hai người thầy năm xưa của ông là Ngô Tỉnh Khâm và Ngô Tỉnh Lang bất ngờ đến thăm và bái Ḥa Thân làm thầy. Bởi hai người nhiều lần thi trượt, nên lần này muốn Ḥa Thân giúp đỡ. Ḥa đại nhân cũng không quên ân xưa, âm thầm mua chuộc thái giám bên người Hoàng đế. Từ đó, ông biết được Càn Long gần đây thường đọc những phần nào của "Tứ thư", lại nắm rơ Hoàng đế đang quan tâm đến vấn đề ǵ nên gần như đoán chính xác phạm vi ra đề. Năm ấy, hai người thầy họ Ngô nhờ sự giúp đỡ của Ḥa Thân nên đă thi đỗ, thuận lợi bước lên con đường làm quan.

Càn Long qua đời, Ḥa Thân cũng nhanh chóng rớt đài. Sau khi đại tham quan này ngă ngựa, Túc Thân vương Vĩnh Tích phụ trách kiểm kê tài sản của nhà họ Ḥa.

Phải tới hai tháng sau, kết quả kiểm kê mới được công bố với những con số khổng lồ tới mức khó tin. Dân gian c̣n truyền rằng, tài sản nhà Ḥa Thân thậm chí bằng 15 năm quốc khố thu vào của Đại Thanh.

Ba ngày trước khi Ḥa Thân qua đời vừa đúng vào dịp tết Nguyên Tiêu, khi ấy, ông đă biết thời gian của ḿnh không c̣n nhiều. Ngồi trong ngục giam nh́n ra cảnh tượng vui vẻ bên ngoài, Ḥa Thân không khỏi cảm khái, liền viết lên tường hai bài "Hối thi" (thơ hối hận).

Dù được miễn án lăng tŕ, nhưng đại tham quan khét tiếng này vẫn không tránh khỏi tội chết. Tháng 2 năm 1799, Ḥa Thân tự sát ở tuổi 49.

VietBF@ sưu tập