Romano
03-12-2024, 10:08
Cơn thiếu máu năo thoáng qua với các triệu chứng xuất hiện và biến mất nhanh chóng, có thể sẽ khiến người bệnh chủ quan, không đi khám. Nhưng có đến 1/3 số người đă bị đột quỵ trong ṿng một năm sau khi bị cơn thiếu máu năo thoáng qua.Thiếu máu năo thoáng qua được xem là một yếu tố cảnh báo đột quỵ cần lưu ư với 3 - 4% nguy cơ hàng năm, 11% nguy cơ trong 7 ngày sau cơn thiếu máu năo thoáng qua và 24 - 29% nguy cơ trong 5 năm tiếp theo.
Trong số những bệnh nhân được cấp cứu đột quỵ thiếu máu cục bộ, có 7 - 40% trường hợp báo cáo đă bị cơn thiếu máu năo thoáng qua trước đó. Nhiều cơn đột quỵ có thể được ngăn chặn bằng cách lưu ư các dấu hiệu của cơn thiếu máu năo thoáng qua và điều trị các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. V́ vậy, việc pḥng tránh là vô cùng quan trọng.
Nguyên nhân của cơn thiếu máu năo thoáng qua
Cơn thiếu máu năo thoáng qua thường kéo dài vài phút. Hầu hết các dấu hiệu và triệu chứng biến mất trong ṿng một giờ, mặc dù hiếm khi các triệu chứng có thể kéo dài đến 24 giờ.Cơn thiếu máu năo thoáng qua có cùng nguồn gốc với đột quỵ do thiếu máu cục bộ, loại đột quỵ phổ biến nhất. Trong một cơn đột quỵ do thiếu máu cục bộ, cục máu đông sẽ chặn nguồn cung cấp máu cho một phần của năo. Trong thiếu máu năo thoáng qua, không giống như đột quỵ, sự tắc nghẽn diễn ra trong thời gian ngắn và không có tổn thương vĩnh viễn.
- Nguyên nhân cơ bản của thiếu máu năo thoáng qua thường là do sự tích tụ của các chất béo có chứa cholesterol, được gọi là mảng xơ vữa trong động mạch hoặc một trong các nhánh cung cấp ôxy và chất dinh dưỡng cho năo.
- Mảng xơ vữa có thể làm giảm lưu lượng máu qua động mạch hoặc dẫn đến sự phát triển của cục máu đông. Cục máu đông di chuyển đến động mạch cung cấp máu cho năo từ một phần khác của cơ thể, phổ biến nhất là từ tim, cũng có thể gây ra thiếu máu năo thoáng qua.
Yếu tố nguy cơ của cơn thiếu máu năo thoáng qua
Một số yếu tố rủi ro đối với thiếu máu năo thoáng qua và đột quỵ không thể thay đổi được. Những người khác th́ có thể kiểm soát.
Các yếu tố nguy cơ bệnh nhân không thể thay đổi bao gồm:
Bệnh nhân có tiền sử gia đ́nh: Nguy cơ mắc đột quỵ có thể lớn hơn nếu một trong những thành viên trong gia đ́nh bị thiếu máu năo thoáng qua hoặc đột quỵ.
Tiền sử gia đ́nh: Nếu trong gia đ́nh có người từng bị thiếu máu năo cục bộ thoáng qua hoặc đột quỵ, th́ các thành viên c̣n lại trong gia đ́nh sẽ có nguy cơ mắc phải bệnh lư này cao hơn người b́nh thường.
Tuổi cao: Sau 50 tuổi nguy cơ bị thiếu máu năo thoáng qua sẽ gia tăng, theo đó các bệnh nền với nguy cơ gây đột quỵ cũng sẽ chuyển biến nhanh chóng như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh lư về tim mạch…
Tiền sử bị thiếu máu năo thoáng qua trước đó: Một người đă từng trải qua cơn thiếu máu năo cục bộ thoáng qua sẽ có nguy cơ tái phát bệnh cao. Đồng thời đối tượng này sẽ có nguy cơ đột quỵ cao hơn người b́nh thường.
Bệnh hồng cầu h́nh liềm: Các tế bào máu h́nh lưỡi liềm mang ít oxy hơn và cũng có xu hướng mắc kẹt trong thành động mạch, cản trở lưu lượng máu đến năo, gây ra t́nh trạng thiếu máu năo thoáng qua.
Pḥng ngừa cơn thiếu máu năo thoáng qua thế nào?
Biết được các yếu tố nguy cơ, sống lành mạnh và kiểm tra y tế thường xuyên là những điều tốt nhất có thể làm để ngăn ngừa thiếu máu năo thoáng qua.
- Không hút thuốc: Ngừng hút thuốc sẽ làm giảm nguy cơ mắc thiếu máu năo thoáng qua hoặc đột quỵ.
- Hạn chế cholesterol và chất béo: Cắt giảm cholesterol và chất béo, đặc biệt là chất béo băo ḥa và chất béo chuyển hóa trong chế độ ăn uống có thể làm giảm sự tích tụ mảng bám trong động mạch.
- Ăn nhiều trái cây và rau quả: Những thực phẩm này chứa các chất dinh dưỡng như kali, folate và chất chống oxy hóa, có thể bảo vệ chống lại thiếu máu năo thoáng qua hoặc đột quỵ.
- Hạn chế natri: Nếu bị huyết áp cao, tránh ăn mặn và không thêm muối vào thức ăn có thể sẽ làm giảm huyết áp của bạn, lượng natri dư thừa có thể làm tăng huyết áp ở những người nhạy cảm với natri.
- Luyện tập thể dục đều đặn: Nếu bạn bị huyết áp cao, tập thể dục thường xuyên là một trong số ít cách giúp bạn hạ huyết áp mà không cần dùng thuốc.
- Hạn chế uống rượu: Uống rượu điều độ. Giới hạn được khuyến nghị là không quá một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và hai ly mỗi ngày đối với nam giới.
- Kiểm soát cân nặng thích hợp để khỏe mạnh: Thừa cân sẽ góp phần vào các yếu tố nguy cơ khác, chẳng hạn như huyết áp cao, bệnh tim mạch và tiểu đường. Giảm cân bằng chế độ ăn kiêng và tập thể dục có thể làm giảm huyết áp và cải thiện mức cholesterol của bạn.
- Không sử dụng thuốc và sử dụng các loại thuốc như cocaine có liên quan đến việc tăng nguy cơ thiếu máu năo thoáng qua hoặc đột quỵ khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Cần kiểm soát bệnh đái tháo đường: Nếu mắc bệnh cần kiểm soát bệnh đái tháo đường và huyết áp cao bằng chế độ ăn kiêng, tập thể dục, kiểm soát cân nặng và dùng thuốc khi cần thiết.
Trong số những bệnh nhân được cấp cứu đột quỵ thiếu máu cục bộ, có 7 - 40% trường hợp báo cáo đă bị cơn thiếu máu năo thoáng qua trước đó. Nhiều cơn đột quỵ có thể được ngăn chặn bằng cách lưu ư các dấu hiệu của cơn thiếu máu năo thoáng qua và điều trị các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. V́ vậy, việc pḥng tránh là vô cùng quan trọng.
Nguyên nhân của cơn thiếu máu năo thoáng qua
Cơn thiếu máu năo thoáng qua thường kéo dài vài phút. Hầu hết các dấu hiệu và triệu chứng biến mất trong ṿng một giờ, mặc dù hiếm khi các triệu chứng có thể kéo dài đến 24 giờ.Cơn thiếu máu năo thoáng qua có cùng nguồn gốc với đột quỵ do thiếu máu cục bộ, loại đột quỵ phổ biến nhất. Trong một cơn đột quỵ do thiếu máu cục bộ, cục máu đông sẽ chặn nguồn cung cấp máu cho một phần của năo. Trong thiếu máu năo thoáng qua, không giống như đột quỵ, sự tắc nghẽn diễn ra trong thời gian ngắn và không có tổn thương vĩnh viễn.
- Nguyên nhân cơ bản của thiếu máu năo thoáng qua thường là do sự tích tụ của các chất béo có chứa cholesterol, được gọi là mảng xơ vữa trong động mạch hoặc một trong các nhánh cung cấp ôxy và chất dinh dưỡng cho năo.
- Mảng xơ vữa có thể làm giảm lưu lượng máu qua động mạch hoặc dẫn đến sự phát triển của cục máu đông. Cục máu đông di chuyển đến động mạch cung cấp máu cho năo từ một phần khác của cơ thể, phổ biến nhất là từ tim, cũng có thể gây ra thiếu máu năo thoáng qua.
Yếu tố nguy cơ của cơn thiếu máu năo thoáng qua
Một số yếu tố rủi ro đối với thiếu máu năo thoáng qua và đột quỵ không thể thay đổi được. Những người khác th́ có thể kiểm soát.
Các yếu tố nguy cơ bệnh nhân không thể thay đổi bao gồm:
Bệnh nhân có tiền sử gia đ́nh: Nguy cơ mắc đột quỵ có thể lớn hơn nếu một trong những thành viên trong gia đ́nh bị thiếu máu năo thoáng qua hoặc đột quỵ.
Tiền sử gia đ́nh: Nếu trong gia đ́nh có người từng bị thiếu máu năo cục bộ thoáng qua hoặc đột quỵ, th́ các thành viên c̣n lại trong gia đ́nh sẽ có nguy cơ mắc phải bệnh lư này cao hơn người b́nh thường.
Tuổi cao: Sau 50 tuổi nguy cơ bị thiếu máu năo thoáng qua sẽ gia tăng, theo đó các bệnh nền với nguy cơ gây đột quỵ cũng sẽ chuyển biến nhanh chóng như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh lư về tim mạch…
Tiền sử bị thiếu máu năo thoáng qua trước đó: Một người đă từng trải qua cơn thiếu máu năo cục bộ thoáng qua sẽ có nguy cơ tái phát bệnh cao. Đồng thời đối tượng này sẽ có nguy cơ đột quỵ cao hơn người b́nh thường.
Bệnh hồng cầu h́nh liềm: Các tế bào máu h́nh lưỡi liềm mang ít oxy hơn và cũng có xu hướng mắc kẹt trong thành động mạch, cản trở lưu lượng máu đến năo, gây ra t́nh trạng thiếu máu năo thoáng qua.
Pḥng ngừa cơn thiếu máu năo thoáng qua thế nào?
Biết được các yếu tố nguy cơ, sống lành mạnh và kiểm tra y tế thường xuyên là những điều tốt nhất có thể làm để ngăn ngừa thiếu máu năo thoáng qua.
- Không hút thuốc: Ngừng hút thuốc sẽ làm giảm nguy cơ mắc thiếu máu năo thoáng qua hoặc đột quỵ.
- Hạn chế cholesterol và chất béo: Cắt giảm cholesterol và chất béo, đặc biệt là chất béo băo ḥa và chất béo chuyển hóa trong chế độ ăn uống có thể làm giảm sự tích tụ mảng bám trong động mạch.
- Ăn nhiều trái cây và rau quả: Những thực phẩm này chứa các chất dinh dưỡng như kali, folate và chất chống oxy hóa, có thể bảo vệ chống lại thiếu máu năo thoáng qua hoặc đột quỵ.
- Hạn chế natri: Nếu bị huyết áp cao, tránh ăn mặn và không thêm muối vào thức ăn có thể sẽ làm giảm huyết áp của bạn, lượng natri dư thừa có thể làm tăng huyết áp ở những người nhạy cảm với natri.
- Luyện tập thể dục đều đặn: Nếu bạn bị huyết áp cao, tập thể dục thường xuyên là một trong số ít cách giúp bạn hạ huyết áp mà không cần dùng thuốc.
- Hạn chế uống rượu: Uống rượu điều độ. Giới hạn được khuyến nghị là không quá một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và hai ly mỗi ngày đối với nam giới.
- Kiểm soát cân nặng thích hợp để khỏe mạnh: Thừa cân sẽ góp phần vào các yếu tố nguy cơ khác, chẳng hạn như huyết áp cao, bệnh tim mạch và tiểu đường. Giảm cân bằng chế độ ăn kiêng và tập thể dục có thể làm giảm huyết áp và cải thiện mức cholesterol của bạn.
- Không sử dụng thuốc và sử dụng các loại thuốc như cocaine có liên quan đến việc tăng nguy cơ thiếu máu năo thoáng qua hoặc đột quỵ khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Cần kiểm soát bệnh đái tháo đường: Nếu mắc bệnh cần kiểm soát bệnh đái tháo đường và huyết áp cao bằng chế độ ăn kiêng, tập thể dục, kiểm soát cân nặng và dùng thuốc khi cần thiết.