Romano
08-07-2025, 16:06
Máy bay chiến đấu tàng h́nh F-35 của Mỹ tiếp tục gặp khó khăn trên thị trường quốc tế, khi Tây Ban Nha chính thức gác lại kế hoạch mua sắm ḍng chiến đấu cơ thế hệ thứ năm này.Theo tờ El País, việc Madrid hủy bỏ kế hoạch mua F-35 là bước lùi đáng kể đối với cả nhà sản xuất Lockheed Martin và chiến lược xuất khẩu quốc pḥng của Washington.Ban đầu, Tây Ban Nha đă phân bổ 6,25 tỷ euro (tương đương 7,24 tỷ USD) trong ngân sách năm 2023 để mua máy bay chiến đấu mới. Tuy nhiên, đến năm 2025, Chính phủ nước này quyết định dành phần lớn trong số 10,5 tỷ euro c̣n lại cho các dự án quốc pḥng tại châu Âu, đồng nghĩa với việc kế hoạch mua F-35 gần như không c̣n cơ hội thực hiện.
Sự thay đổi chính sách này của Tây Ban Nha không phải là điều bất ngờ. Trong nhiệm kỳ trước, ông Trump từng gây sức ép, buộc các nước NATO tăng chi tiêu quốc pḥng lên 5% GDP – cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% hiện tại.
Tây Ban Nha, dưới sự lănh đạo của Thủ tướng Pedro Sánchez, đă phản đối gay gắt, cho rằng yêu cầu này không phù hợp với các ưu tiên kinh tế và phúc lợi xă hội trong nước. Căng thẳng gia tăng khi ông Trump dọa áp thuế đối với hàng hóa từ Madrid, khiến quan hệ giữa hai đồng minh NATO rơi vào trạng thái lạnh nhạt kéo dài.
Thay v́ mua chiến đấu cơ Mỹ, Tây Ban Nha lựa chọn đầu tư vào Eurofighter Typhoon – ḍng máy bay thế hệ 4,5 do một liên minh châu Âu phát triển, đồng thời tiếp tục tham gia chương tŕnh phát triển máy bay thế hệ sáu FCAS (Hệ thống Không chiến Tương lai) cùng Pháp và Đức.
Cuối năm 2024, Tây Ban Nha đă kư hợp đồng mua thêm 25 chiếc Eurofighter theo chương tŕnh Halcon II, nâng tổng số Typhoon của nước này lên 115 chiếc. Đây là bước đi cụ thể thể hiện cam kết lâu dài với ngành công nghiệp quốc pḥng châu Âu và nỗ lực xây dựng năng lực pḥng thủ độc lập khỏi Mỹ.
Dù vậy, không phải mọi lựa chọn thay thế đều suôn sẻ. Dự án FCAS – được kỳ vọng sẽ trở thành trụ cột sức mạnh không quân của châu Âu vào năm 2040, đang đối mặt với hàng loạt rào cản.Bất đồng giữa các đối tác trong việc phân chia khối lượng công việc, đặc biệt giữa Dassault của Pháp và Airbus của Đức, đă làm chậm tiến độ phát triển nghiêm trọng. Dassault muốn nắm tới 80% phần việc liên quan đến máy bay chiến đấu thế hệ mới (NGF), trong khi Airbus và Indra (Tây Ban Nha) lo ngại điều này sẽ làm mất cân bằng lợi ích trong khối.
Trước khi chính thức từ chối F-35, Tây Ban Nha từng cân nhắc mua 50 chiếc, gồm 25 mẫu F-35A cho Không quân và 25 mẫu F-35B cho Hải quân, nhằm thay thế các phi đội F/A-18 Hornet và AV-8B Harrier đă lỗi thời. Đến tháng 11/2023, Bộ Quốc pḥng Tây Ban Nha khẳng định không c̣n ư định theo đuổi thương vụ này, lựa chọn duy tŕ con đường "quốc pḥng châu Âu" thay v́ lệ thuộc vào Washington.
Không chỉ Tây Ban Nha, làn sóng hoài nghi F-35 đang lan rộng tại châu Âu. Tháng 3/2025, Bồ Đào Nha tuyên bố xem xét lại kế hoạch mua F-35, viện dẫn lư do an ninh và khả năng dự đoán của các đồng minh. Bộ trưởng Quốc pḥng Nuno Melo nhấn mạnh rằng việc sở hữu F-35 đồng nghĩa với việc phải phụ thuộc vào hệ thống bảo tŕ, hậu cần và điều hành do Mỹ kiểm soát.
T́nh h́nh ở Bắc Mỹ cũng không khá hơn. Chính phủ Canada cũng đang cân nhắc lại kế hoạch mua 88 chiếc F-35A, sau khi ông Trump áp thuế nặng lên hàng hóa Canada và đưa ra những phát ngôn gây tranh căi về việc "biến Canada thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ". Dù đă thanh toán cho 16 chiếc, chính phủ Canada đang xem xét các lựa chọn thay thế từ châu Âu.
Bên cạnh đó, báo cáo từ Tổng Kiểm toán Canada cho thấy kế hoạch mua F-35 đang gặp vô số thách thức: chi phí tăng vọt, thiếu cơ sở hạ tầng, thiếu phi công được đào tạo và khả năng vận hành hạn chế.
Tại châu Á, Ấn Độ – một quốc gia từng được ông Trump đề nghị mua F-35 hồi tháng 2, cũng đă khẳng định không quan tâm đến ḍng chiến đấu cơ này, thay vào đó tập trung vào các dự án nội địa như AMCA và duy tŕ lựa chọn từ các nguồn khác như Nga và Pháp.
Ngay cả Mỹ cũng đang giảm dần mức độ ưu tiên cho F-35. Không quân Mỹ đă đề xuất cắt giảm đơn hàng F-35A từ nay đến năm 2026, chỉ c̣n mua 24 chiếc mỗi năm.
Sự thay đổi chính sách này của Tây Ban Nha không phải là điều bất ngờ. Trong nhiệm kỳ trước, ông Trump từng gây sức ép, buộc các nước NATO tăng chi tiêu quốc pḥng lên 5% GDP – cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% hiện tại.
Tây Ban Nha, dưới sự lănh đạo của Thủ tướng Pedro Sánchez, đă phản đối gay gắt, cho rằng yêu cầu này không phù hợp với các ưu tiên kinh tế và phúc lợi xă hội trong nước. Căng thẳng gia tăng khi ông Trump dọa áp thuế đối với hàng hóa từ Madrid, khiến quan hệ giữa hai đồng minh NATO rơi vào trạng thái lạnh nhạt kéo dài.
Thay v́ mua chiến đấu cơ Mỹ, Tây Ban Nha lựa chọn đầu tư vào Eurofighter Typhoon – ḍng máy bay thế hệ 4,5 do một liên minh châu Âu phát triển, đồng thời tiếp tục tham gia chương tŕnh phát triển máy bay thế hệ sáu FCAS (Hệ thống Không chiến Tương lai) cùng Pháp và Đức.
Cuối năm 2024, Tây Ban Nha đă kư hợp đồng mua thêm 25 chiếc Eurofighter theo chương tŕnh Halcon II, nâng tổng số Typhoon của nước này lên 115 chiếc. Đây là bước đi cụ thể thể hiện cam kết lâu dài với ngành công nghiệp quốc pḥng châu Âu và nỗ lực xây dựng năng lực pḥng thủ độc lập khỏi Mỹ.
Dù vậy, không phải mọi lựa chọn thay thế đều suôn sẻ. Dự án FCAS – được kỳ vọng sẽ trở thành trụ cột sức mạnh không quân của châu Âu vào năm 2040, đang đối mặt với hàng loạt rào cản.Bất đồng giữa các đối tác trong việc phân chia khối lượng công việc, đặc biệt giữa Dassault của Pháp và Airbus của Đức, đă làm chậm tiến độ phát triển nghiêm trọng. Dassault muốn nắm tới 80% phần việc liên quan đến máy bay chiến đấu thế hệ mới (NGF), trong khi Airbus và Indra (Tây Ban Nha) lo ngại điều này sẽ làm mất cân bằng lợi ích trong khối.
Trước khi chính thức từ chối F-35, Tây Ban Nha từng cân nhắc mua 50 chiếc, gồm 25 mẫu F-35A cho Không quân và 25 mẫu F-35B cho Hải quân, nhằm thay thế các phi đội F/A-18 Hornet và AV-8B Harrier đă lỗi thời. Đến tháng 11/2023, Bộ Quốc pḥng Tây Ban Nha khẳng định không c̣n ư định theo đuổi thương vụ này, lựa chọn duy tŕ con đường "quốc pḥng châu Âu" thay v́ lệ thuộc vào Washington.
Không chỉ Tây Ban Nha, làn sóng hoài nghi F-35 đang lan rộng tại châu Âu. Tháng 3/2025, Bồ Đào Nha tuyên bố xem xét lại kế hoạch mua F-35, viện dẫn lư do an ninh và khả năng dự đoán của các đồng minh. Bộ trưởng Quốc pḥng Nuno Melo nhấn mạnh rằng việc sở hữu F-35 đồng nghĩa với việc phải phụ thuộc vào hệ thống bảo tŕ, hậu cần và điều hành do Mỹ kiểm soát.
T́nh h́nh ở Bắc Mỹ cũng không khá hơn. Chính phủ Canada cũng đang cân nhắc lại kế hoạch mua 88 chiếc F-35A, sau khi ông Trump áp thuế nặng lên hàng hóa Canada và đưa ra những phát ngôn gây tranh căi về việc "biến Canada thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ". Dù đă thanh toán cho 16 chiếc, chính phủ Canada đang xem xét các lựa chọn thay thế từ châu Âu.
Bên cạnh đó, báo cáo từ Tổng Kiểm toán Canada cho thấy kế hoạch mua F-35 đang gặp vô số thách thức: chi phí tăng vọt, thiếu cơ sở hạ tầng, thiếu phi công được đào tạo và khả năng vận hành hạn chế.
Tại châu Á, Ấn Độ – một quốc gia từng được ông Trump đề nghị mua F-35 hồi tháng 2, cũng đă khẳng định không quan tâm đến ḍng chiến đấu cơ này, thay vào đó tập trung vào các dự án nội địa như AMCA và duy tŕ lựa chọn từ các nguồn khác như Nga và Pháp.
Ngay cả Mỹ cũng đang giảm dần mức độ ưu tiên cho F-35. Không quân Mỹ đă đề xuất cắt giảm đơn hàng F-35A từ nay đến năm 2026, chỉ c̣n mua 24 chiếc mỗi năm.