Log in

View Full Version : Những người di cư mắc kẹt trong hành tŕnh t́m 'giấc mơ Mỹ'


goodidea
08-26-2025, 02:22
Mong muốn tới Mỹ để thực hiện giấc mơ đổi đời, nhiều người di cư đang mắc kẹt ở biên giới Mỹ - Mexico với một tương lai vô định.

Cesar Atencio và Lina Arias vội vă cùng hai con nhỏ tới biên giới Mỹ hồi tháng một với hy vọng đến kịp trước khi Tổng thống Donald Trump thực hiện lời hứa trấn áp nhập cư. Băng qua sa mạc Chihuahua của Mexico vào một buổi sáng lạnh giá, họ bị các thành viên băng đảng giả dạng cảnh sát chặn lại và bắt cóc để đ̣i tiền chuộc.

"Họ nói với chúng tôi cả tin tốt lẫn tin xấu. Tin xấu là cho chúng tôi: ông Trump đă trở thành Tổng thống và đóng cửa biên giới. Tin tốt là cho họ: những kẻ buôn lậu sẽ tính phí cao hơn trong mỗi chuyến đưa người và ma túy vào Mỹ", Arias, 27 tuổi, kể lại.

https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=2565539&stc=1&d=1756174576
Cesar Atencio cùng vợ Lina Arias và hai con tại khu tạm trú ở thành phố Ciudad Juárez, Mexico. Ảnh: WSJ

Các biện pháp kiểm soát biên giới cứng rắn và cam kết trục xuất hàng loạt người di cư của chính quyền Trump đă lần đầu tiên chặn đứng ḍng người di chuyển đến biên giới Mỹ - Mexico sau nhiều thập kỷ. Giới chức Mỹ cho biết lượng người di cư tại biên giới đă giảm 93% so với một năm trước, xuống c̣n khoảng 7.800 người trong tháng 7.

Các quốc gia, từ Ecuador đến Costa Rica hay Guatemala, cũng "khép cửa" hơn với người di cư. Những người chậm chân đang mắc kẹt trên khắp khu vực.

Rất ít người chọn hồi hương, v́ họ muốn tránh t́nh trạng bạo lực, căng thẳng chính trị và lạm phát tăng cao ở các quốc gia như Venezuela, Haiti, Ecuador. Những người muốn quay về thường thiếu tiền hoặc giấy tờ cần thiết. Các nhân viên cứu trợ và quan chức Liên Hợp Quốc ước tính có vài trăm ngh́n người di cư bị mắc kẹt chỉ riêng ở Mexico.

"Chúng tôi muốn t́m một nơi an toàn, nhưng tất cả cánh cửa đều đóng sập", Atencio, 32 tuổi, nói.

Theo hồ sơ của công tố viên Mexico, những kẻ bắt cóc đă thả Atencio cùng vợ con anh sau gần một tháng để đổi lấy khoản tiền chuộc 1.000 USD. Từ đó, họ sống tại một khu tạm trú ở thành phố biên giới Ciudad Juárez, nơi Atencio làm công nhân xây dựng và giao đồ ăn để nuôi sống gia đ́nh.

Những trường hợp giống như họ đang đặt ra thách thức chính trị ngày càng lớn với các lănh đạo Mỹ Latin, trong đó có Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum. Bà đă t́m cách gây thiện cảm với Tổng thống Trump bằng cách tham gia nỗ lực kiềm chế ḍng người di cư bất hợp pháp vào Mỹ và tăng cường nỗ lực chống băng đảng ma túy ở biên giới.

"Toàn bộ vấn đề này giống như một con quái vật đang lớn lên trước mắt chúng ta nhưng chúng ta lại chẳng thể làm ǵ nhiều", Román Domínguez, mục sư điều hành một khu tạm trú đang chứa khoảng vài chục người di cư ở Ciudad Juárez, gần cây cầu đi bộ tới El Paso, bang Texas của Mỹ, cho hay.

'Không c̣n ǵ để mất'

Atencio rời khỏi Venezuela vào năm 2018 v́ áp lực kinh tế. Anh vượt biên sang Colombia và làm tại các nhà hàng, một trong số ít công việc không cần hộ chiếu hay giấy khai sinh.

Anh gặp Arias, dọn về sống chung với cô và xây dựng gia đ́nh. Trong hai năm, anh làm việc cho một quán ăn ở Apartadó, thành phố nhỏ bị các băng đảng hoành hành tại miền bắc Colombia. Gia đ́nh anh đă chứng kiến vô số người di cư đi qua thành phố trên đường tới Mỹ.

Kiệt sức v́ đồng lương thấp và t́nh h́nh tội phạm tràn lan, họ quyết dấn thân vào ḍng người di cư. Cặp vợ chồng gói ghém mọi thứ rồi lên đường. Họ giấu khoản tiền tiết kiệm 1.150 USD trong những chiếc dây buộc tóc nằm lẫn với quần áo. Đêm trước ngày khởi hành vào tháng 4/2024, họ th́ thầm với nhau trên giường: "Ḿnh không c̣n ǵ để mất".

Cả nhà 4 người tham gia một đoàn di cư băng qua rừng Darién Gap ở Panama, lội sông, leo núi. Atencio địu đứa con nhỏ nhất, Simón, trên ngực. Nhưng họ tụt lại phía sau và lạc đường, chiếc lều của họ bị sập dưới cơn mưa xối xả.

Sau một tuần trong rừng, họ tiếp tục di chuyển qua Trung Mỹ bằng xe buưt. Khi đến thành phố Tapachula ở miền nam Mexico vào tháng 7/2024, một băng đảng đă giam họ trong 4 ngày. Hai vợ chồng phải trả vài trăm USD để đổi lấy tự do.

Sau một tháng, tại Mexico City, họ mua rồi bán lại kẹo cùng kem que trên đường phố để kiếm tiền cho chặng đường tiếp theo. Tháng một năm nay, họ gom đủ tiền để cùng những người di cư khác đi nhờ xe lửa chở hóa chất và kim loại phế liệu hướng tới biên giới Mỹ.

Họ phải giữ chặt hai con trai khi đoàn tàu di chuyển. Angel, 4 tuổi, kể chuyến tàu có lần c̣n va chạm với một con ḅ, khiến máu và nội tạng văng tung tóe lên người họ. Những người di cư nhanh chóng nhảy xuống lấy bất kỳ miếng thịt nào có thể dùng làm bữa ăn. Atencio nhặt được một chiếc chân và họ dùng nó để nấu súp tại điểm dừng tiếp theo.

Căng thẳng và cái lạnh của hành tŕnh khiến hai cậu bé mất đi cảm giác thèm ăn. Arias cảm thấy tội lỗi v́ đă đưa con đi cùng. "Tôi là người lớn, tôi tự đưa ra lựa chọn này", cô nói. "Nhưng bọn trẻ chỉ biết đi theo chúng tôi".

Những tháng tiếp theo, họ đă hai lần đi hàng trăm km về phía bắc nhưng đều bị các quan chức di trú Mexico chặn lại tại chốt kiểm soát và buộc phải quay trở về.

Sau khi ông Trump tái đắc cử nhiệm kỳ hai vào tháng 11 năm ngoái, Atencio và Arias quyết định đánh liều một lần cuối cùng. Theo tài liệu của các công tố viên, vào ngày 12/1, họ lại bị bắt cóc. Các thành viên băng đảng bắt Atencio nấu ăn và quét dọn nhà kho, nơi gia đ́nh anh bị giam cùng hàng chục người di cư khác.

Atencio địu con trên đường di cư đến Mỹ cùng hàng trăm người khác. Ảnh: WSJ
Atencio địu con trên đường di cư đến Mỹ cùng hàng trăm người khác. Ảnh: WSJ

Băng đảng gửi tin nhắn cho mẹ của Atencio ở Venezuela, kèm theo h́nh ảnh đă bị chỉnh sửa khiến anh trông như bị đánh đập dă man. Chúng đ̣i 2.500 USD để thả mỗi người trong gia đ́nh.

Sau 25 ngày, gia đ́nh Atencio chuyển khoản 1.000 USD. Băng đảng này bỏ họ lại bên vệ đường ở một khu vực hẻo lánh, nơi cảnh sát t́m thấy và đưa gia đ́nh đến Ciudad Juárez. Hiện tại, họ quá sợ hăi nên không dám đi xa khỏi khu nhà tạm trú. Một hàng rào gần đó ngăn cách thành phố với khu trung tâm El Paso của Texas.

Mắc kẹt

Chính phủ Mexico đang duy tŕ một chương tŕnh cung cấp nơi ở, việc làm và tư vấn cho những công dân nước này bị trục xuất khỏi Mỹ. Tuy nhiên, những dịch vụ như vậy chỉ dành riêng cho công dân Mexico, không phải người di cư từ các quốc gia khác, khiến tổ chức từ thiện và chính quyền địa phương phải tự t́m cách hỗ trợ những người bị mắc kẹt.

Vào một ngày gần đây, khoảng 20 người di cư đă lấp đầy khu nhà tạm trú của mục sư Domínguez. Một số chạy trốn khỏi các mối đe dọa ở quê nhà tại Nam Mỹ. Những người khác rời Mỹ sau khi ông Trump trở lại nắm quyền v́ lo sợ nguy cơ bị chính quyền bắt.

Vài người trong nhóm đang vận hành một chiếc máy nhào bột do Domínguez mua để làm bánh donut bán trên phố. Trước đây, những người di cư thường t́m được công việc tại các nhà máy dọc biên giới, nơi sản xuất phụ tùng bán sang Mỹ. Nhưng những biện pháp thuế quan của Tổng thống Trump đă khiến nhu cầu sụt giảm, v́ thế việc làm cũng giảm theo.

"Những người này, họ chắc chắn không muốn đi xa đến vậy để rồi bị mắc kẹt ở đây", Domínguez nói. "Chúng ta nên làm ǵ để giúp họ?".

Ông lo ngại những người di cư tuyệt vọng muốn vào Mỹ sẽ t́m tới những cách đắt đỏ và rủi ro hơn. Domínguez cho biết một gia đ́nh người Guatemala sống tại khu tạm trú của ông gần đây đă trả 7.000 USD cho đường dây buôn người để sang bên kia biên giới. Một năm trước, số tiền bỏ ra chỉ khoảng 2.000 USD.

Các nhóm cứu trợ ít khi thành công trong việc thuyết phục người di cư ở lại Mexico thay v́ mạo hiểm vượt biên. 10 năm trước, nhiều người Haiti đă định cư tại thành phố Tijuana của Mexico, tạo nên một khu "Tiểu Haiti". Sau khi chính quyền Joe Biden cấp quy chế bảo vệ tạm thời cho những người Haiti không thể trở về quê hương v́ xung đột băng đảng, nhiều người đă lên đường đến Mỹ.

Những thay đổi gần đây buộc người di cư phải xem xét lại kế hoạch của ḿnh, nhưng không ít người vẫn ấp ủ thực hiện hành tŕnh đến với "giấc mơ Mỹ" trong tương lai.

"Đó là sức hút của Mỹ. Nền kinh tế, công việc, USD, ước ao đến Mỹ luôn luôn tồn tại", Jeremy MacGillivray, phó trưởng đại diện Tổ chức Di cư Quốc tế thuộc Liên Hợp Quốc tại Mexico, cho hay.

Tương lai vô định

Hồi tháng ba, Atencio t́m được việc thợ mộc ở Ciudad Juárez với mức lương tối thiểu, khoảng 20 USD mỗi ngày. Anh tiết kiệm để mua chiếc xe máy cũ và những tuần gần đây, Atencio chuyển sang chạy cho ứng dụng giao đồ ăn, kiếm tới 50 USD một ngày.

Số tiền giúp anh mua chiếc váy cưới màu trắng mà Arias mặc khi họ kết hôn vào tháng 6 tại văn pḥng đăng kư dân sự của thành phố. Simón và Angel không có mặt v́ trẻ em không được phép vào ṭa nhà. Chỉ có 4 t́nh nguyện viên từ tổ chức Hành động v́ Quyền con người Tích cực, tham dự buổi lễ.

Đám cưới được tổ chức nhờ nhóm này nộp đơn yêu cầu văn pḥng đăng kư dân sự miễn cho gia đ́nh Atencio việc cung cấp các giấy tờ bắt buộc, như giấy khai sinh mà anh không có.

Karla Gutiérrez, người đứng đầu cơ quan đăng kư, chủ tŕ đám cưới. Bà cho biết cơ quan vẫn phê duyệt cho một số trường hợp ngoại lệ nhằm ngăn các gia đ́nh di cư có nhiều quốc tịch bị chia cắt. "Có rất nhiều trường hợp như vậy", Gutiérrez nói.

Sau đám cưới, Atencio và Arias trở về khu tạm trú để ăn trưa cùng khoảng 50 người di cư tại đây. Kết thúc bữa ăn, anh nhanh chóng quay trở lại với chiếc xe máy để đi giao pizza và burger.

Cặp vợ chồng nói họ dự định ở lại Ciudad Juárez đến cuối năm, tiết kiệm tiền cho điểm đến tiếp theo với hy vọng t́m được một nơi ổn định trước khi các con đủ tuổi đi học. Atencio vẫn mơ ước được sống ở Mỹ, tuy nhiên gia đ́nh Arias ở vùng nông thôn Colombia đang giục cô trở về.

"Chúng tôi nên chờ ông Trump măn nhiệm hay nên cố đến một nơi nào khác như Tây Ban Nha hay Canada? Tôi thật sự không biết nữa", Atencio nói sau cuộc đi dạo với gia đ́nh ở biên giới. Gần đó, một chiếc xe tăng của Mỹ đang đậu trên đỉnh đồi nh́n xuống bức tường ngăn cách.

Arias trả lời chồng, lặp lại một câu nói mà cô thấy xuất hiện ngày càng nhiều trên các trang mạng xă hội gần đây: "Hăy xem liệu giấc mơ Mỹ có thể chuyển thành giấc mơ Mỹ Latin không".

VietBF@sưu tập