vuitoichat
03-28-2011, 18:31
Quan hệ Việt Nam với Trung Quốc tự ngàn năm qua và trong những năm tháng gần đây hơn những sự kiện Hoàng Sa, Trường Sa, chiến tranh biên giới 1979, lấn đấn, lấn biển, khai thác quặng mỏ ở Cao Nguyên Trung phần, uy hiếp ngư dân vùng biển phía Bắc Việt Nam, v.v.. đă khiến người Việt Nam, nói chung, có một cái nh́n rất ít thiện cảm với chính quyền nước CHND Trung Hoa nói riêng. hay với người Tàu nói chung.
DCVOnline xin được giới thiệu đến bạn đọc một bài viết của tác giả dchph với nhiều nhiều thông tin, lư luận về về sự liên hệ giữa “người Tàu” và “người Việt”. Bài viết chỉ là một phụ đính nhỏ viết bằng tiếng Việt trong một bản thảo của một khảo luận cùng tác giả viết bằng Anh ngữ, “What Makes Vietnamese So Chinese? An Introduction to Sinitic-Vietnamese Studies”
Mời bạn đọc theo dơi, “Một vài suy nghĩ về nguồn gốc dân Việt (On the Origin of the Vietnamese People)
Một vài suy nghĩ về nguồn gốc dân Việt (On the Origin of the Vietnamese People)
dchph
Bạn hiền:
Gần đây, bạn thường gởi email cho bạn bè, trong đó có tôi, những bài viết về Tàu, về lịch sử Trung hoa, về nguồn gốc dân tộc Việt Nam, về những vấn đề gay cấn trong mối quan hệ Việt Nam và Trung Quốc hiện nay. Có lần bạn xin lỗi tôi và D. trước với ư nghĩ là e rằng lời lẽ của bạn sẽ làm hai đứa tôi phật ḷng v́ bạn cho là trong đám bạn có lẽ hai đứa tôi có máu Tàu trong người nhiều nhất. Tôi nhớ là đă trả lời với bạn là bạn chẳngcần phải xin lỗi ai hết, chúng ta đều là người Việt Nam. Tôi tuy là người việt gốc “Bông” nhưng khôngchừng tôi lại là Việt Nam hơn rất nhiều người, kể cả những ông mang họ Nguyễn và họ Lê nào đó... là những họ mà người ta thường cho là đa số người Việt Nam mới có.
Nói như vậy là v́ có những ông trở thành côngdân nước khác mà quên mẹ nó mất là ḿnh là người gốc Việt. Cũng trong cách nh́n nầy, tôi là người Việt Nam nhưng tôi lại khôngquên tôi có gốcTàu (khôngphải là ḿnh thường chê người Mỹ da trắng tứ xứ ở Mỹ là sao họ lại quên mẹ nó mất tổ tiên họ là ai?) Cây có cội nước có nguồn mà lị (câu nầy là của Tàu à nha: “Thụ hữu căn thuỷ hữu nguyên”)! Bạn cứ xem những điều tôi sắp viết ra đây là chuyện tư văn, trà dư tửu hậu, đọc rồi quên đi, chớ quan trọng hoá vấn đề quá cỡ, câu chuyện sẽ trở nên nặng nề. Có lẽ không mấy ai sẽ kiên nhẫn đọc và đồng ư với những điều tôi sẽ nói, “biết rồi, khổ lắm, nói măi”, nhưng có những sự kiện mà nhiều người không biết hoặc tảng lờ đi.
Thí dụ, người Hán hiện đại là một dân tộc hợp chủng. Tương tự, người Việt hiện đại cũng có nguồn gốc hợp chủng. Tôi hy vọng là giữa tôi và bạn có cùng “mẫu số chung” cho dù “phụ hệ có tử số riêng”. “Bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy là khác giống nhưng chung một giàn” (chữ “bầu” là tiếngTàu, chữ “bí” là tiếng Việt, nhưng cùng gốc cả!)
Tôi sẽ lần lượt triển khai và tŕnh bày ư kiến của tôi nhưng đây không phải là nghiên cứu ǵ ráo trạo mà chỉ là nghĩ sao viết vậy, chẳng lớp lang, là kếtquả mà tôi lượm lặt được trong quá tŕnh nghiên cứu và học hỏi, và v́ tới tuổi thần trí bắt đầu kém hẳn đi, tôi không nhớ được nguồn trích dẫn và những con số chính xác cho những luận cứ hoặc định luận nêu ra ở đây. Điều quan trọng đó là khôngphải tưởng tượng và bịa đặt.
Ở đây, ngoài ngữ tố “Hoa”, như “người Hoa”, “Hoakiều”... là từ để chỉ những người c̣n mang bản sắc Trung hoa dù tổ tiên đă đến Việt Nam đó ba bốn đời nhưng chưa hoàn toàn hoà nhập với người Việt bản xứ, kể luôn cả “các chú”(<~”kháchtrú” <~ “kháchgia” <~ “Hakka”), tôi sẽ dùng cả từ “Tàu” rất nhiều, là từ chúng ta thường dùng để cái ǵ thuộc về Trung hoa, v́ tính cách lịch sử của nó (“Tần” ~> “Tàu”? hay là “ngườiTiều” ~> “ngườiTàu” ~> “nướcTàu” ~> “Tàu”?) chứ không có ư miệt thị ai (?) và có hay không th́ tuỳ vào ngữ cảnh hay cách nói chuyện của người sử dụng từ nầy. Ngoại trừ hai từ hàm ư miệt thị là “Chệt” (so sánh “Chin” hay bính âm hiện đại “Qín”) và “ba Tàu” (điều thú vị là đây cũng là một từ gốc Hán, trong cổ thư tiếng hán gọi là “Tam Tần”, để chỉ ba vùng đất mạn đông nam (Quan trung) được sát nhập vào nướcTần về sau, và đó cũng là cách gọi nướcTần ngày xưa của dân sống ở những vùng khác trên đất Trung hoa!) từ “Tàu” đối với tôi là một từ trung hoà, giống như ta nói “ở nhà Tây ăn cơm Tàu”, “trà Tàu”, “gái Tàu”, “vợ Tàu”, “cha Tàu mẹ Việt”, “Bác hoạt động cách mạng ở bên Tàu”, v.v... đều không mang nghĩa xấu.
Trong khi đó danh xưng “Trung Quốc” là một thực thể chính trị-địa lư (giống như hầu hết cả thế giới ngày nay đều gọi Sài g̣n là Thành phố Hồ Chí Minh vậy, bạn có thể không thích nhưng đó là một sự thật lịch sử) th́ dùng để chỉ nước Tàu hiện đại và ta không thể áp dụng tên nước của xứ nầy rồi đồng hoá mọi thứ liên hệ với nó là “nước Tàu” và “người Tàu” để rồi mang ra áp dụng cho tất cả những yếu tố “Tàu” ở Việt Nam. Do đó, Trung Quốc, cho dù nó bao hàm cả khái niệm “Trung cộng”, “nước Tàu”, ưnghĩa của nó chỉ giới hạn ở những cách nói như “chuyên viên Trung Quốc khai mỏ Bôxít”, “hàng hoá Trung Quốc tràn ngập thị trong nước”, “du khách Trung Quốc đến Vịnh Hạ Long tăng cao mỗi năm”, “hai phe Trung cộng và Quốcdân đảng bắt tay nhau', “ghe thuyền đánh cá Việt Nam bị tàu Trung cộng uy hiếp”, v.v... Giống như ta phân biệt trong giọng điệu khi nói về người da đen ở Mỹ, thí dụ, “tôi hănh diện là công dân của nước Mỹ có mộ tvị tổng thống là người da đen” khác với “mứcđộ phạmpháp của những tên lưumanh người da đen.” Do đó để tỏ sự nghiêm chỉnh ta không thể mỗi khi bàn tán chuyện Việt Nam và Trung Quốc là kèm theo “Chệt” và “ba Tàu”, xỏ xiên quên bẵng “ba gai là cha mách qué, kỳ đà là bố kỳ nhông”. Tóm lại, điều mà số đông chấp nhận cũng chưa chắc đó là sự thật lịch sử, chớ nên quơ đũa cả nắm “vú cả lấp miệng em”, như vậy chỉ cho thấy ḿnh là người thiếu hiểu biết. Bên Mỹ, mỗi lần tôi cầm một tờ báo Việt Nam lên, lướt qua mà bắt đọc thấy đại loại những từ trên là xếp chúng vào hạng lá cải ngay.
Riêng bản thân tôi, nói và đọc viết được tiếngTrung hiện đại và đọc được ít nhiều tiếng hán cổ đại là do tôi bắt đầu học chúng như một ngoại ngữ trên đại học gần ba mươi năm trước, tôi vẫn tự xem ḿnh không những là người việt sanh ra và lớn lên trên đất Việt màc̣n hănh diện tự hào là tôi nắm đủ tiếng Việt để viết lách chút đỉnh từ năm 16 tuổi với bài viết đăng trên gần cả chục tạp chí như Khởi hành, Văn, Vấn đề, v.v... và nay đang nghiên cứu tiếng Việt và biên soạn từ điển từ nguyên tiếng Việt của những từ có gốc Hán, và ngay cả đề xướng việc cải tổ tiếng Việt, cho dù bạn không thích nhưng không thể phủ nhận “tính phi thường” của sự kiện! Bạn đến chơi nhàtôi th́ biết đấy, không có ǵ là “Tàu” hết phải không? Nếu tôi không mách bảo bạn, th́ có lẽ bạn không biết và giờ nầy không cần phải ṿng voTam quốc chi ở đây để ráng chứngminh tôi là người Việt Nam hầu mongsao ngườikhác nh́n những điều tôi viết thấy có vẻ khách quan (chứ không phải “khách sáo”) và nặng kư (“quả đấm thôi sơn”) một chút. Nếu lời lẽ nầy do một ông Nguyễn nào đó viết th́ ngườiđọc sẽ bớt đi một ít thiên kiến v́ chưa bao giờ có ông “thuần tuư” Việt Nam nào tự vỗ ngực đi nhận bà con xa gần với anh Tàu. Do đâu? Định kiến và thiên kiến. Điều nầy chỉ nói lên tính thiển cận và nông cạn của mộtsố người thiếu am hiểu vấn đề. Học giả nhà ta có thể viết sách nghiên cứu văn minh Hy lạp và văn minh La mă tràng giang đại hải rất có tầm vóc nhưng khi đụng tới vấn đề nguồn gốc người Việt là cóchuyện, không ồ chấy th́ cũng tháu cáy, chụp m ũ “ba Tàu” ngay. Bạn lên mạng google là t́m thấy ngay những bài viết nực mùi phân biệt chủng tộc kiểu như vậy.
Như tôi đă nói, máu mủ Tàu trong con người tôi chỉ có khác với bạn ở chỗ là tổ tiên tôi có thể chỉ mới di cư sang Việt Nam đến Việt Nam sau tổ tiên của bạn đă rất nhiều đời. Gịng họ P. nhà tôi c̣n giữ gia phả nên tôi biết chắc được nguồn gốc của ḿnh. Tổ tiên của tôi làm quan dưới triều Mi nh cư trú ở Tỉnh Phúc Kiến đă được sai phái đến đảo Hải Nam cách đây hai mươi đời khoảng 500 năm trước. Tới đời ông cố tôi, vào khoảng đầu thế kỷ 20, có lẽ do v́ miếng cơm manh áo ḍng họ tôi đă di cư tới Việt Nam bằng đường biển và định cư ở Tuy Hoà, Phú Yên. C̣n những chi phái cùng tông khác đă di cư và rải dài không ít ra khắp nơi ở Việt Nam, và ngày nay, sang đến nước Mỹ và những nước khác. Một người cùng họ với tôi, nếu có chữ lót là C. cùng vai vế, như vậy chắc chắn chúng tôi có bà con xa gần với nhau. Thời kháng Pháp loạn lạc, ông nội tôi lại đưa gia đ́nh tản cư ra vùng Bồng Sơn, Tỉnh B́nh Định, hoà nhập vào thiểu số dân Hải Nam đă đến trướcđó có thể bằng đường biển, và đa số đều nói tiếng Việt sơi như dân Việt. Sự phân bố người Tàu di cư đến Việt Nam rơ ràng là có nhiều ngă đường, phần đông dân Hải Nam định cư ở vùng miền Trung (Đà Nẵng, Qui Nhơn, Tuy Hoà...) nhiều nhất v́ điều kiện địa lư gần gũi thông qua đường biển.
Chồng của một bà cô họ của tôi, nămnay đă trên 86 tuổi, ông kể là thời thanh niên thuở đôi mươi ông đă đi đi lại lại về Hải Nam thường xuyên và có vợ ở cả hai nơi (giống như một số Việt kiều ở Mỹ về nước vậy, hi hi)! Tôi nói dông dài như vậy để cho bạn thấy chỉ trong chi tổ họ P. của tôi trên đất Việt có lẽ đăcó sự hiện diện của hàng ngàn người trở lên, rồi nay v́ những biến cố lịch sử, lại di cư một lần nữa sang nước Mỹ và các nước khác, mà hễ là họ P. dĩ nhiên là từ Việt Nam đến. Bạn lật sổ điện thoại ra, in ở bên Việt Nam lẫn bên Mỹ, là thấy ngay nhiều tên mang họ của tôi có tên lót đi sau như P.C. (vai của tôi), hoặc P.T. (vai của ông già tôi), P.G. (vai của con tôi), chưakể các đời trước và đời sau đó, v.v. Riêng ở SF, có khoảng bốn người trùng tên với tôi. Nguồn gốc vai vế nầy rất rơ ràng, dựa vào một bài thơ Đường do ông tổ đầu tiên khi mới đến Hải Nam đặtra, với tất cả những người mang họ P. như tôi, nếu cha ông vẫn c̣n theo đúng truyền thống tổ tiên đặt tên con với chữ lót có lớp lang, tôi chắc chắn là họ có chung một ông tổ với tôi. Dĩ nhiên là nhiều tông phái thuộc ḍng họ khác của người Tàu, cũng có truyền thống nầy. Tênhọ người Việt Nam nếu cũng theo “trường phái” nầy th́ tôi đoán họ cũng có nguồn gốc Tàu cận đại hơn. Tôi tin là nhiều người Việt Nam, nếu có gia phả hoặc c̣n nhớ lời ông bà kể lại, th́ cũng sẽcó câu chuyện tương tự như trên của tôi để kể cho mọi người nghe. Cứ thế mà quy nạp nhân lên cấp số nhân là gần bằng dân số “người Kinh” ở Việt Nam hiệngiờ.
http://184.73.254.72/images/032011/quantau_vn.jpg
Quan Tàu (1890), Quan Việt Nam (Hoàng Cao Khải, 1850-1933)
Nguồn: OntheNet
Bạn mang họ Huỳnh, là họ rất “Tiều” (Tàu?) xuất phát từ miền Nam, cùng gốc với họ “Hoàng” xuất phát từ miền bắc. Bạn có lẽ không biết tổ tiên ḿnh có gốc Tàu bởi lẽ là gịng họ nhà bạn đă Việt hoá bao nhiêu đời và v́ tiên nhân không để lại gia phả hay là đă bị đánh mất. Tuy không ăn xổi ở th́ và xuề xoà thực sự như người trong Nam của người họ Vơ (họ nầy được chọn ra ở đây là để nhấn mạnh sự đối lập với họ Vũ thường thường là gốc Bắckỳ như cái cặp họ Huỳnh/Hoàng), nhưng tính cách của bạn vẫn là người mang nặng rất nhiều yếu tố miền Nam có sao nói vậy, và có lẽ bạn không biết họ Huỳnh (cũng như họ Vơ) lại có gốc Triều châu lập nghiệp ở miền Tây Nam bộ. Chắc bạn chưa quên là đa số người Triều định cư ở miền Tây là hậuduệ những người theochân Mạc Cửu với hơn 50 ngàn người Minh Hương ào ạt từ Tàu tỵ nạn thẳng tới miền Tây Việt Nam bằng đường biển khi nhà Minh sụp đổ cách đây hơn 500 năm. Có phải v́ vậy ta gọi họ là “người Tàu”? Giống như “thuyền nhân”, “boat peop le”, Việt Nam vậy. Thành phần người Tàu đó cộng chung với một thiểu số khác có lẽ đă đến trướcđó cũng bằng tàu ghe, bao gồm cả những nhóm mà ta gọi là người Hẹ, người Phúc Kiến, người Quảng... đă đến định cư lâu đời ở miền Tây, đa s ố có thể giờ đây đă Việt hoá hoàn toàn.
Nhưng cũng chưa chắc, cứ thử giả định rằng ông cố ông sơ của bạn cũng có thể mang họ Nguyễn, và nếu quả lànhư vậy cũng rất có khả năng là tổ tiên bạn đă đổi họ tên sau khi mang gịng máu họ Nguyễn từ Bắc di cư vào Nam bằng đường bộ. Họ Hoàng hay họ Vũ cũng theo đường này. Tuy nhiên, có thể có một hay nhiều khâu dọc theo đường cái quan cha ông của tổ tiên bạn đă lấy vợ hoặc là người Chàm hoặc là người Chân lạp... và như vậy đời con đời cháu đă hoà chủng với người bản xứ.
Nói như vậy tôi có ư nhấn mạnh là càng tiến sâu vào miền Nam, lượng máu Tàu của di dân khai hoang lập nghiệp trong Nam có lẽ ngày càng loăng dần. Đối với một thiểu số người ta có thể dùng mắt trần nh́n thấy sự khác biệt qua vóc dáng và thể chất. Nhưng bạn vẫn tự hào là người Việt Nam cho dù cái họ Huỳnh, nếu không phải gốc Tàu th́ tổ tiên bạn sẽ “đớp” (adopt) cái họ Việt Nam có ư nghĩa hơn là “vàng” chứ không mắc mớ ǵ lại mượn tiếng Hán Việt “hoàng kim” hay “huỳnh kim”. H́nh như chẳng thấy ai làm nhưthế v́ tôi chưa hề biết là cóngười có họ “Vàng”, mà chỉ có họ Hoàng, mà người Tàu Quảng đông có cái họ đồng tông biến thể là họ “Wong”. Nhưng Hoàng với cách viết khác có nghĩa là “vua”, tức là bà con với một ông “Huang” ông “Wang” nào đó, mà “Wang” c̣n là đồng tông với họ “Vương”!
Một người bạn của chúng ta mang họ Đỗ, bạn ta cho rằng gịng họ của nhà bạn là họ Nguyễn, tổ tiên đổi họ không chừng có lẽ trong thời kỳ gịng họ Nguyễn lánh nạn trong Nam v́ có quan hệ tới Nguyễn Ánh. Lư lẽ của anh bạn ḿnh có thể sai bởi lẽ là gia đ́nh bạn ḿnh là Bắc kỳ di cư 54. Có điều là họ Nguyễn xuất hiện rất nhiều với tên của người gốc Quảng đông, Triều Châu và Hẹ (“Các chú”). Hầu hết mọi người trong chúng ta chỉ biết nói tôi đây là người Việt dù không giải thích được nguồn gốc cái họ Tàu của ḿnh. Cái dở của ông bà ḿnh là ở chỗ đó, có lẽ v́ chiến tranh loạn lạc và đói khát triền miên, nếu không giờ nầy ta không c̣n thắc mắc tại sao Lạc Việt, Lạc Hồng, Hùng Vương, Hồng Bàng, Đại Ngu, Đại Việt, và Việt Nam lại mang ngữ tố Hán Việt.
Theo sự suy luận của tôi dựa theo những dữ kiện lịch sử và ngôn ngữ, tôi luận định là từ “Tàu” rất có thể là do chữ “Tần” mà ra mặc dù vẫn chưa t́m thấy sự xuất hiện của cách gọi nầy trong sách vở xưa của Việt Nam bởi lẽ thư tịch cổ và công văn Việt Nam c̣n giữ được từ thế kỷ thứ 10 đến 1857 đều viết bằng tiếng Hán gọi nước Tàu bằng tên triều đại đang trị v́ bên đó, bao gồm cả chữ Nôm, tức nhiên là lấy chữ Tàu hoặc dùng thành tố đó để kư âm tiếng Nôm, và cái âm Nôm ta đọc là dùng tiếng Việt ngày nay để đọc, do đó, âm “tàu” chưa chắc là đă được đọc như vậy từ ngàn xưa. Xi n nhắc lại đây chuyện đại phu Khuất Nguyên là người nước Sở đă khẳng khái chống lại sự xâm lấn của quân Tần (“Tàu”) và ông đă trầm ḿnh tự vẫn v́ tức giận Sở Hoài vương không nghe lời khuyên can để bị nước Tần thôn tính. V́ ḷng kính yêu nhà thơ yêu nước nầy nên dân nước Sở đă nấu bánh-ú thả xuống sông nơi Khuất Nguyên trầm ḿnh để cá khỏi rỉa thân xác ông, do đó đă có tục ngày Tết Đoan ngọ mồng năm tháng năm âm lịch. Dân Việt cho măi tới ngày nay vẫn c̣n “ăn” Tết Đoan ngọ cũng như tất cả sắcdân của sáu nước bị nước Tần thâu tóm thuở xưa mà giờ đây toàn bộ đă trở thành thực thể Hán tộc, mà có lẽ trong vô thức tất cả đều xem người Tần là “người Tàu” xâm lược.
Dân nước Sở, theo sách vở, là một thành phần trong khối Bách Việt, thổ dân nguyên thuỷ sống phía dưới vùng phía nam hữu ngạn sông Hoàng Hà và toàn vùng lưu vực Sông Dương Tử về phía nam, mà B́nh Nguyên Lộc cho là họ thuộc chủng tộc Mă Lai, trong khi các nhà dân tộc học Tây phương ngày nay phân biệt rơ thành người Nam Á, hay là Austroasiatic, và Ma lay, thuộc Austronesian, và cả hai là tổ tiên của tất cả những cư dân phân bố khắp vùng đông nam Châu Á. Ngoài ra ta cũng có thể suy luận căn cứ vào thời điểm lịch sử và vị trí địa lư, cư dân nước Sở, nằm trong địa phận của Tỉnh Hồ Bắc thuộc Trung Quốc ngày nay, phải có nguồn gốc Bách Việt.
Có sách c̣n khẳng định họ là tổ tiên của dân tộc Nùng, hậu duệ của dân một nước có tên là Thương ngô thời cổ đại có từ 4000 năm TCN (trước Công nguyên). V́ lẽ đó, khi nhà Hán tiêu diệt nhà Tần, những người dân thuộc các sắc tộc có gốc Bách Việt trong sáu nước bị nước Tần thôn tính (phải hiểu là dân chúng trong mỗi nước là một tập hợp của nhiều sắc dân bản xứ đă hoà chủng với dân của người thuộc giai cấp thống trị đứng đầu là vua hay vương) đă dễ dàng chấp nhận sự cai trị và đồng hoá của người Hán (thời bấy giờ khái niệm nầy đối lập với “người Tần”). Thời điểm đó bao gồm luôn cả nhiều sắc tộc cư dân ḍng dơi Bách Việt của nước Nam Việt dưới sựcai trị của một vị tướng nhà Tần là Triệu Đà. Theo thời gian, v́ những lư do biến thiên lịch sử như ta đă biết, ta đă hoà đồng khái niệm “người Hán” và “người Tàu” vàochung một giỏ theo nghĩa ta dùng ngày nay, y chang như trong tâm thức “người Hán”, là họ ư thức được “tộc Hán” là một tổng thể kế thợp đa dạng. Do đó ta không lấy làm lạ ngày lễ ở Trung Quốc hiện đại không có ngày lễ nào gọi là lễ Ngưu, Thuấn, Lưu Bang (Hán Cao tổ), Lư Dân (Đường Thái tổ), hay ngay cả tên đường phố, dường như không có tên đường phố nào gọi là đường Viêm Đế, Châu Văn vương, Đường Minh Hoàng, Khang Hi hay Càn Long (đại diện cho dân tộc Măn châu đă bị Hán hoá), v.v…
Điều thú vị là ở Sài g̣n ngày xưa trước năm 1975 ta lại có những tên đường phố như Khổng tử, Trang tử, Hải thượng Lăn Ông, Triệu Đà, v.v... Trung Quốc ngày nay là một nước chính thức gồm có đại đa số thành phần dân tộc mà tôi gọi là “người Hán-tạp pín lù” và trên 50 sắctộc thiểu số chưa hoàn toàn bị Hán hoá, nói một cách khác, là một liên bang “hợp chủng Quốc” thành h́nh từ thời cổ đại và nếu xứ nầy không có chữ Hán gắn bó họ lại với nhau, ngày nay nước Tàu có thể đă bị chia năm xẻ bảy không khác ǵ Âu châu. Dân tộc Hán tự bản thân trong ḍng máu của họ cũng đă chan hoà đủ các thành phần sắc tộc rồi, và trên một nửa số các dân tộc thiểu số, họ là các sắctộc thuộc chủng Bách Việt (hăy so sánh chủng Ấn Âu của các xứ trong Cộng đồng Âu châu). Như vậy ta cũng có thể suy ra, trong gịngmáu họ cũng đă chảy đều một phần máu mủ của dân Bách Việt.
DCVOnline xin được giới thiệu đến bạn đọc một bài viết của tác giả dchph với nhiều nhiều thông tin, lư luận về về sự liên hệ giữa “người Tàu” và “người Việt”. Bài viết chỉ là một phụ đính nhỏ viết bằng tiếng Việt trong một bản thảo của một khảo luận cùng tác giả viết bằng Anh ngữ, “What Makes Vietnamese So Chinese? An Introduction to Sinitic-Vietnamese Studies”
Mời bạn đọc theo dơi, “Một vài suy nghĩ về nguồn gốc dân Việt (On the Origin of the Vietnamese People)
Một vài suy nghĩ về nguồn gốc dân Việt (On the Origin of the Vietnamese People)
dchph
Bạn hiền:
Gần đây, bạn thường gởi email cho bạn bè, trong đó có tôi, những bài viết về Tàu, về lịch sử Trung hoa, về nguồn gốc dân tộc Việt Nam, về những vấn đề gay cấn trong mối quan hệ Việt Nam và Trung Quốc hiện nay. Có lần bạn xin lỗi tôi và D. trước với ư nghĩ là e rằng lời lẽ của bạn sẽ làm hai đứa tôi phật ḷng v́ bạn cho là trong đám bạn có lẽ hai đứa tôi có máu Tàu trong người nhiều nhất. Tôi nhớ là đă trả lời với bạn là bạn chẳngcần phải xin lỗi ai hết, chúng ta đều là người Việt Nam. Tôi tuy là người việt gốc “Bông” nhưng khôngchừng tôi lại là Việt Nam hơn rất nhiều người, kể cả những ông mang họ Nguyễn và họ Lê nào đó... là những họ mà người ta thường cho là đa số người Việt Nam mới có.
Nói như vậy là v́ có những ông trở thành côngdân nước khác mà quên mẹ nó mất là ḿnh là người gốc Việt. Cũng trong cách nh́n nầy, tôi là người Việt Nam nhưng tôi lại khôngquên tôi có gốcTàu (khôngphải là ḿnh thường chê người Mỹ da trắng tứ xứ ở Mỹ là sao họ lại quên mẹ nó mất tổ tiên họ là ai?) Cây có cội nước có nguồn mà lị (câu nầy là của Tàu à nha: “Thụ hữu căn thuỷ hữu nguyên”)! Bạn cứ xem những điều tôi sắp viết ra đây là chuyện tư văn, trà dư tửu hậu, đọc rồi quên đi, chớ quan trọng hoá vấn đề quá cỡ, câu chuyện sẽ trở nên nặng nề. Có lẽ không mấy ai sẽ kiên nhẫn đọc và đồng ư với những điều tôi sẽ nói, “biết rồi, khổ lắm, nói măi”, nhưng có những sự kiện mà nhiều người không biết hoặc tảng lờ đi.
Thí dụ, người Hán hiện đại là một dân tộc hợp chủng. Tương tự, người Việt hiện đại cũng có nguồn gốc hợp chủng. Tôi hy vọng là giữa tôi và bạn có cùng “mẫu số chung” cho dù “phụ hệ có tử số riêng”. “Bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy là khác giống nhưng chung một giàn” (chữ “bầu” là tiếngTàu, chữ “bí” là tiếng Việt, nhưng cùng gốc cả!)
Tôi sẽ lần lượt triển khai và tŕnh bày ư kiến của tôi nhưng đây không phải là nghiên cứu ǵ ráo trạo mà chỉ là nghĩ sao viết vậy, chẳng lớp lang, là kếtquả mà tôi lượm lặt được trong quá tŕnh nghiên cứu và học hỏi, và v́ tới tuổi thần trí bắt đầu kém hẳn đi, tôi không nhớ được nguồn trích dẫn và những con số chính xác cho những luận cứ hoặc định luận nêu ra ở đây. Điều quan trọng đó là khôngphải tưởng tượng và bịa đặt.
Ở đây, ngoài ngữ tố “Hoa”, như “người Hoa”, “Hoakiều”... là từ để chỉ những người c̣n mang bản sắc Trung hoa dù tổ tiên đă đến Việt Nam đó ba bốn đời nhưng chưa hoàn toàn hoà nhập với người Việt bản xứ, kể luôn cả “các chú”(<~”kháchtrú” <~ “kháchgia” <~ “Hakka”), tôi sẽ dùng cả từ “Tàu” rất nhiều, là từ chúng ta thường dùng để cái ǵ thuộc về Trung hoa, v́ tính cách lịch sử của nó (“Tần” ~> “Tàu”? hay là “ngườiTiều” ~> “ngườiTàu” ~> “nướcTàu” ~> “Tàu”?) chứ không có ư miệt thị ai (?) và có hay không th́ tuỳ vào ngữ cảnh hay cách nói chuyện của người sử dụng từ nầy. Ngoại trừ hai từ hàm ư miệt thị là “Chệt” (so sánh “Chin” hay bính âm hiện đại “Qín”) và “ba Tàu” (điều thú vị là đây cũng là một từ gốc Hán, trong cổ thư tiếng hán gọi là “Tam Tần”, để chỉ ba vùng đất mạn đông nam (Quan trung) được sát nhập vào nướcTần về sau, và đó cũng là cách gọi nướcTần ngày xưa của dân sống ở những vùng khác trên đất Trung hoa!) từ “Tàu” đối với tôi là một từ trung hoà, giống như ta nói “ở nhà Tây ăn cơm Tàu”, “trà Tàu”, “gái Tàu”, “vợ Tàu”, “cha Tàu mẹ Việt”, “Bác hoạt động cách mạng ở bên Tàu”, v.v... đều không mang nghĩa xấu.
Trong khi đó danh xưng “Trung Quốc” là một thực thể chính trị-địa lư (giống như hầu hết cả thế giới ngày nay đều gọi Sài g̣n là Thành phố Hồ Chí Minh vậy, bạn có thể không thích nhưng đó là một sự thật lịch sử) th́ dùng để chỉ nước Tàu hiện đại và ta không thể áp dụng tên nước của xứ nầy rồi đồng hoá mọi thứ liên hệ với nó là “nước Tàu” và “người Tàu” để rồi mang ra áp dụng cho tất cả những yếu tố “Tàu” ở Việt Nam. Do đó, Trung Quốc, cho dù nó bao hàm cả khái niệm “Trung cộng”, “nước Tàu”, ưnghĩa của nó chỉ giới hạn ở những cách nói như “chuyên viên Trung Quốc khai mỏ Bôxít”, “hàng hoá Trung Quốc tràn ngập thị trong nước”, “du khách Trung Quốc đến Vịnh Hạ Long tăng cao mỗi năm”, “hai phe Trung cộng và Quốcdân đảng bắt tay nhau', “ghe thuyền đánh cá Việt Nam bị tàu Trung cộng uy hiếp”, v.v... Giống như ta phân biệt trong giọng điệu khi nói về người da đen ở Mỹ, thí dụ, “tôi hănh diện là công dân của nước Mỹ có mộ tvị tổng thống là người da đen” khác với “mứcđộ phạmpháp của những tên lưumanh người da đen.” Do đó để tỏ sự nghiêm chỉnh ta không thể mỗi khi bàn tán chuyện Việt Nam và Trung Quốc là kèm theo “Chệt” và “ba Tàu”, xỏ xiên quên bẵng “ba gai là cha mách qué, kỳ đà là bố kỳ nhông”. Tóm lại, điều mà số đông chấp nhận cũng chưa chắc đó là sự thật lịch sử, chớ nên quơ đũa cả nắm “vú cả lấp miệng em”, như vậy chỉ cho thấy ḿnh là người thiếu hiểu biết. Bên Mỹ, mỗi lần tôi cầm một tờ báo Việt Nam lên, lướt qua mà bắt đọc thấy đại loại những từ trên là xếp chúng vào hạng lá cải ngay.
Riêng bản thân tôi, nói và đọc viết được tiếngTrung hiện đại và đọc được ít nhiều tiếng hán cổ đại là do tôi bắt đầu học chúng như một ngoại ngữ trên đại học gần ba mươi năm trước, tôi vẫn tự xem ḿnh không những là người việt sanh ra và lớn lên trên đất Việt màc̣n hănh diện tự hào là tôi nắm đủ tiếng Việt để viết lách chút đỉnh từ năm 16 tuổi với bài viết đăng trên gần cả chục tạp chí như Khởi hành, Văn, Vấn đề, v.v... và nay đang nghiên cứu tiếng Việt và biên soạn từ điển từ nguyên tiếng Việt của những từ có gốc Hán, và ngay cả đề xướng việc cải tổ tiếng Việt, cho dù bạn không thích nhưng không thể phủ nhận “tính phi thường” của sự kiện! Bạn đến chơi nhàtôi th́ biết đấy, không có ǵ là “Tàu” hết phải không? Nếu tôi không mách bảo bạn, th́ có lẽ bạn không biết và giờ nầy không cần phải ṿng voTam quốc chi ở đây để ráng chứngminh tôi là người Việt Nam hầu mongsao ngườikhác nh́n những điều tôi viết thấy có vẻ khách quan (chứ không phải “khách sáo”) và nặng kư (“quả đấm thôi sơn”) một chút. Nếu lời lẽ nầy do một ông Nguyễn nào đó viết th́ ngườiđọc sẽ bớt đi một ít thiên kiến v́ chưa bao giờ có ông “thuần tuư” Việt Nam nào tự vỗ ngực đi nhận bà con xa gần với anh Tàu. Do đâu? Định kiến và thiên kiến. Điều nầy chỉ nói lên tính thiển cận và nông cạn của mộtsố người thiếu am hiểu vấn đề. Học giả nhà ta có thể viết sách nghiên cứu văn minh Hy lạp và văn minh La mă tràng giang đại hải rất có tầm vóc nhưng khi đụng tới vấn đề nguồn gốc người Việt là cóchuyện, không ồ chấy th́ cũng tháu cáy, chụp m ũ “ba Tàu” ngay. Bạn lên mạng google là t́m thấy ngay những bài viết nực mùi phân biệt chủng tộc kiểu như vậy.
Như tôi đă nói, máu mủ Tàu trong con người tôi chỉ có khác với bạn ở chỗ là tổ tiên tôi có thể chỉ mới di cư sang Việt Nam đến Việt Nam sau tổ tiên của bạn đă rất nhiều đời. Gịng họ P. nhà tôi c̣n giữ gia phả nên tôi biết chắc được nguồn gốc của ḿnh. Tổ tiên của tôi làm quan dưới triều Mi nh cư trú ở Tỉnh Phúc Kiến đă được sai phái đến đảo Hải Nam cách đây hai mươi đời khoảng 500 năm trước. Tới đời ông cố tôi, vào khoảng đầu thế kỷ 20, có lẽ do v́ miếng cơm manh áo ḍng họ tôi đă di cư tới Việt Nam bằng đường biển và định cư ở Tuy Hoà, Phú Yên. C̣n những chi phái cùng tông khác đă di cư và rải dài không ít ra khắp nơi ở Việt Nam, và ngày nay, sang đến nước Mỹ và những nước khác. Một người cùng họ với tôi, nếu có chữ lót là C. cùng vai vế, như vậy chắc chắn chúng tôi có bà con xa gần với nhau. Thời kháng Pháp loạn lạc, ông nội tôi lại đưa gia đ́nh tản cư ra vùng Bồng Sơn, Tỉnh B́nh Định, hoà nhập vào thiểu số dân Hải Nam đă đến trướcđó có thể bằng đường biển, và đa số đều nói tiếng Việt sơi như dân Việt. Sự phân bố người Tàu di cư đến Việt Nam rơ ràng là có nhiều ngă đường, phần đông dân Hải Nam định cư ở vùng miền Trung (Đà Nẵng, Qui Nhơn, Tuy Hoà...) nhiều nhất v́ điều kiện địa lư gần gũi thông qua đường biển.
Chồng của một bà cô họ của tôi, nămnay đă trên 86 tuổi, ông kể là thời thanh niên thuở đôi mươi ông đă đi đi lại lại về Hải Nam thường xuyên và có vợ ở cả hai nơi (giống như một số Việt kiều ở Mỹ về nước vậy, hi hi)! Tôi nói dông dài như vậy để cho bạn thấy chỉ trong chi tổ họ P. của tôi trên đất Việt có lẽ đăcó sự hiện diện của hàng ngàn người trở lên, rồi nay v́ những biến cố lịch sử, lại di cư một lần nữa sang nước Mỹ và các nước khác, mà hễ là họ P. dĩ nhiên là từ Việt Nam đến. Bạn lật sổ điện thoại ra, in ở bên Việt Nam lẫn bên Mỹ, là thấy ngay nhiều tên mang họ của tôi có tên lót đi sau như P.C. (vai của tôi), hoặc P.T. (vai của ông già tôi), P.G. (vai của con tôi), chưakể các đời trước và đời sau đó, v.v. Riêng ở SF, có khoảng bốn người trùng tên với tôi. Nguồn gốc vai vế nầy rất rơ ràng, dựa vào một bài thơ Đường do ông tổ đầu tiên khi mới đến Hải Nam đặtra, với tất cả những người mang họ P. như tôi, nếu cha ông vẫn c̣n theo đúng truyền thống tổ tiên đặt tên con với chữ lót có lớp lang, tôi chắc chắn là họ có chung một ông tổ với tôi. Dĩ nhiên là nhiều tông phái thuộc ḍng họ khác của người Tàu, cũng có truyền thống nầy. Tênhọ người Việt Nam nếu cũng theo “trường phái” nầy th́ tôi đoán họ cũng có nguồn gốc Tàu cận đại hơn. Tôi tin là nhiều người Việt Nam, nếu có gia phả hoặc c̣n nhớ lời ông bà kể lại, th́ cũng sẽcó câu chuyện tương tự như trên của tôi để kể cho mọi người nghe. Cứ thế mà quy nạp nhân lên cấp số nhân là gần bằng dân số “người Kinh” ở Việt Nam hiệngiờ.
http://184.73.254.72/images/032011/quantau_vn.jpg
Quan Tàu (1890), Quan Việt Nam (Hoàng Cao Khải, 1850-1933)
Nguồn: OntheNet
Bạn mang họ Huỳnh, là họ rất “Tiều” (Tàu?) xuất phát từ miền Nam, cùng gốc với họ “Hoàng” xuất phát từ miền bắc. Bạn có lẽ không biết tổ tiên ḿnh có gốc Tàu bởi lẽ là gịng họ nhà bạn đă Việt hoá bao nhiêu đời và v́ tiên nhân không để lại gia phả hay là đă bị đánh mất. Tuy không ăn xổi ở th́ và xuề xoà thực sự như người trong Nam của người họ Vơ (họ nầy được chọn ra ở đây là để nhấn mạnh sự đối lập với họ Vũ thường thường là gốc Bắckỳ như cái cặp họ Huỳnh/Hoàng), nhưng tính cách của bạn vẫn là người mang nặng rất nhiều yếu tố miền Nam có sao nói vậy, và có lẽ bạn không biết họ Huỳnh (cũng như họ Vơ) lại có gốc Triều châu lập nghiệp ở miền Tây Nam bộ. Chắc bạn chưa quên là đa số người Triều định cư ở miền Tây là hậuduệ những người theochân Mạc Cửu với hơn 50 ngàn người Minh Hương ào ạt từ Tàu tỵ nạn thẳng tới miền Tây Việt Nam bằng đường biển khi nhà Minh sụp đổ cách đây hơn 500 năm. Có phải v́ vậy ta gọi họ là “người Tàu”? Giống như “thuyền nhân”, “boat peop le”, Việt Nam vậy. Thành phần người Tàu đó cộng chung với một thiểu số khác có lẽ đă đến trướcđó cũng bằng tàu ghe, bao gồm cả những nhóm mà ta gọi là người Hẹ, người Phúc Kiến, người Quảng... đă đến định cư lâu đời ở miền Tây, đa s ố có thể giờ đây đă Việt hoá hoàn toàn.
Nhưng cũng chưa chắc, cứ thử giả định rằng ông cố ông sơ của bạn cũng có thể mang họ Nguyễn, và nếu quả lànhư vậy cũng rất có khả năng là tổ tiên bạn đă đổi họ tên sau khi mang gịng máu họ Nguyễn từ Bắc di cư vào Nam bằng đường bộ. Họ Hoàng hay họ Vũ cũng theo đường này. Tuy nhiên, có thể có một hay nhiều khâu dọc theo đường cái quan cha ông của tổ tiên bạn đă lấy vợ hoặc là người Chàm hoặc là người Chân lạp... và như vậy đời con đời cháu đă hoà chủng với người bản xứ.
Nói như vậy tôi có ư nhấn mạnh là càng tiến sâu vào miền Nam, lượng máu Tàu của di dân khai hoang lập nghiệp trong Nam có lẽ ngày càng loăng dần. Đối với một thiểu số người ta có thể dùng mắt trần nh́n thấy sự khác biệt qua vóc dáng và thể chất. Nhưng bạn vẫn tự hào là người Việt Nam cho dù cái họ Huỳnh, nếu không phải gốc Tàu th́ tổ tiên bạn sẽ “đớp” (adopt) cái họ Việt Nam có ư nghĩa hơn là “vàng” chứ không mắc mớ ǵ lại mượn tiếng Hán Việt “hoàng kim” hay “huỳnh kim”. H́nh như chẳng thấy ai làm nhưthế v́ tôi chưa hề biết là cóngười có họ “Vàng”, mà chỉ có họ Hoàng, mà người Tàu Quảng đông có cái họ đồng tông biến thể là họ “Wong”. Nhưng Hoàng với cách viết khác có nghĩa là “vua”, tức là bà con với một ông “Huang” ông “Wang” nào đó, mà “Wang” c̣n là đồng tông với họ “Vương”!
Một người bạn của chúng ta mang họ Đỗ, bạn ta cho rằng gịng họ của nhà bạn là họ Nguyễn, tổ tiên đổi họ không chừng có lẽ trong thời kỳ gịng họ Nguyễn lánh nạn trong Nam v́ có quan hệ tới Nguyễn Ánh. Lư lẽ của anh bạn ḿnh có thể sai bởi lẽ là gia đ́nh bạn ḿnh là Bắc kỳ di cư 54. Có điều là họ Nguyễn xuất hiện rất nhiều với tên của người gốc Quảng đông, Triều Châu và Hẹ (“Các chú”). Hầu hết mọi người trong chúng ta chỉ biết nói tôi đây là người Việt dù không giải thích được nguồn gốc cái họ Tàu của ḿnh. Cái dở của ông bà ḿnh là ở chỗ đó, có lẽ v́ chiến tranh loạn lạc và đói khát triền miên, nếu không giờ nầy ta không c̣n thắc mắc tại sao Lạc Việt, Lạc Hồng, Hùng Vương, Hồng Bàng, Đại Ngu, Đại Việt, và Việt Nam lại mang ngữ tố Hán Việt.
Theo sự suy luận của tôi dựa theo những dữ kiện lịch sử và ngôn ngữ, tôi luận định là từ “Tàu” rất có thể là do chữ “Tần” mà ra mặc dù vẫn chưa t́m thấy sự xuất hiện của cách gọi nầy trong sách vở xưa của Việt Nam bởi lẽ thư tịch cổ và công văn Việt Nam c̣n giữ được từ thế kỷ thứ 10 đến 1857 đều viết bằng tiếng Hán gọi nước Tàu bằng tên triều đại đang trị v́ bên đó, bao gồm cả chữ Nôm, tức nhiên là lấy chữ Tàu hoặc dùng thành tố đó để kư âm tiếng Nôm, và cái âm Nôm ta đọc là dùng tiếng Việt ngày nay để đọc, do đó, âm “tàu” chưa chắc là đă được đọc như vậy từ ngàn xưa. Xi n nhắc lại đây chuyện đại phu Khuất Nguyên là người nước Sở đă khẳng khái chống lại sự xâm lấn của quân Tần (“Tàu”) và ông đă trầm ḿnh tự vẫn v́ tức giận Sở Hoài vương không nghe lời khuyên can để bị nước Tần thôn tính. V́ ḷng kính yêu nhà thơ yêu nước nầy nên dân nước Sở đă nấu bánh-ú thả xuống sông nơi Khuất Nguyên trầm ḿnh để cá khỏi rỉa thân xác ông, do đó đă có tục ngày Tết Đoan ngọ mồng năm tháng năm âm lịch. Dân Việt cho măi tới ngày nay vẫn c̣n “ăn” Tết Đoan ngọ cũng như tất cả sắcdân của sáu nước bị nước Tần thâu tóm thuở xưa mà giờ đây toàn bộ đă trở thành thực thể Hán tộc, mà có lẽ trong vô thức tất cả đều xem người Tần là “người Tàu” xâm lược.
Dân nước Sở, theo sách vở, là một thành phần trong khối Bách Việt, thổ dân nguyên thuỷ sống phía dưới vùng phía nam hữu ngạn sông Hoàng Hà và toàn vùng lưu vực Sông Dương Tử về phía nam, mà B́nh Nguyên Lộc cho là họ thuộc chủng tộc Mă Lai, trong khi các nhà dân tộc học Tây phương ngày nay phân biệt rơ thành người Nam Á, hay là Austroasiatic, và Ma lay, thuộc Austronesian, và cả hai là tổ tiên của tất cả những cư dân phân bố khắp vùng đông nam Châu Á. Ngoài ra ta cũng có thể suy luận căn cứ vào thời điểm lịch sử và vị trí địa lư, cư dân nước Sở, nằm trong địa phận của Tỉnh Hồ Bắc thuộc Trung Quốc ngày nay, phải có nguồn gốc Bách Việt.
Có sách c̣n khẳng định họ là tổ tiên của dân tộc Nùng, hậu duệ của dân một nước có tên là Thương ngô thời cổ đại có từ 4000 năm TCN (trước Công nguyên). V́ lẽ đó, khi nhà Hán tiêu diệt nhà Tần, những người dân thuộc các sắc tộc có gốc Bách Việt trong sáu nước bị nước Tần thôn tính (phải hiểu là dân chúng trong mỗi nước là một tập hợp của nhiều sắc dân bản xứ đă hoà chủng với dân của người thuộc giai cấp thống trị đứng đầu là vua hay vương) đă dễ dàng chấp nhận sự cai trị và đồng hoá của người Hán (thời bấy giờ khái niệm nầy đối lập với “người Tần”). Thời điểm đó bao gồm luôn cả nhiều sắc tộc cư dân ḍng dơi Bách Việt của nước Nam Việt dưới sựcai trị của một vị tướng nhà Tần là Triệu Đà. Theo thời gian, v́ những lư do biến thiên lịch sử như ta đă biết, ta đă hoà đồng khái niệm “người Hán” và “người Tàu” vàochung một giỏ theo nghĩa ta dùng ngày nay, y chang như trong tâm thức “người Hán”, là họ ư thức được “tộc Hán” là một tổng thể kế thợp đa dạng. Do đó ta không lấy làm lạ ngày lễ ở Trung Quốc hiện đại không có ngày lễ nào gọi là lễ Ngưu, Thuấn, Lưu Bang (Hán Cao tổ), Lư Dân (Đường Thái tổ), hay ngay cả tên đường phố, dường như không có tên đường phố nào gọi là đường Viêm Đế, Châu Văn vương, Đường Minh Hoàng, Khang Hi hay Càn Long (đại diện cho dân tộc Măn châu đă bị Hán hoá), v.v…
Điều thú vị là ở Sài g̣n ngày xưa trước năm 1975 ta lại có những tên đường phố như Khổng tử, Trang tử, Hải thượng Lăn Ông, Triệu Đà, v.v... Trung Quốc ngày nay là một nước chính thức gồm có đại đa số thành phần dân tộc mà tôi gọi là “người Hán-tạp pín lù” và trên 50 sắctộc thiểu số chưa hoàn toàn bị Hán hoá, nói một cách khác, là một liên bang “hợp chủng Quốc” thành h́nh từ thời cổ đại và nếu xứ nầy không có chữ Hán gắn bó họ lại với nhau, ngày nay nước Tàu có thể đă bị chia năm xẻ bảy không khác ǵ Âu châu. Dân tộc Hán tự bản thân trong ḍng máu của họ cũng đă chan hoà đủ các thành phần sắc tộc rồi, và trên một nửa số các dân tộc thiểu số, họ là các sắctộc thuộc chủng Bách Việt (hăy so sánh chủng Ấn Âu của các xứ trong Cộng đồng Âu châu). Như vậy ta cũng có thể suy ra, trong gịngmáu họ cũng đă chảy đều một phần máu mủ của dân Bách Việt.