vuitoichat
06-16-2011, 11:40
HẬU GIANG - Khi thành phố Cần Thơ được tách ra khỏi tỉnh Hậu Giang, có lẽ trong mắt khách phương xa, địa danh miệt Ngàn (thuộc thị trấn Một Ngàn, huyện Châu Thành A) trở thành nỗi ṭ ṃ thú vị.
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/articlefiles/132538-VN-MotNgan-01-400.jpg
Ở miệt Ngàn, vẫn c̣n đó cảnh giăng lưới cá trên kinh như thời khai hoang trăm năm trước. (H́nh: Trần Tiến Dũng/Người Việt)
Anh L, vốn là cựu nhà báo trước 1975, kể: “Xứ này, dân có tuổi rành chuyện gọi là xứ ‘Tây Be.’ ‘Tây Be’ là con trai Tây Già, tên tiếng Tây được người ḿnh diễn Nôm nghe dễ thương hết nói. Hai cha con ông này tuy là dân Tây nhưng có công lập đồn điền trồng lúa lên hơn bảy tám ngàn mẫu mênh mông bậc nhứt. Mấy năm trước phế tích biệt thự của cha con ông vẫn c̣n, bây giờ th́ bị phá sạch hết rồi. Dân c̣n kể hồi trào Việt Minh nổi dậy có vô bắt vợ con ông Tây Be, nhưng tưởng sao bắt người ta rồi phải cơng người ta đi v́ họ đâu có lội bộ xa được.”
Chúng tôi đi theo quốc lộ 1, đến Cái Tắc th́ quẹo vô lộ 61, chạy một mạch th́ tới xóm chợ Rạch G̣i. Ghé một quán cà phê bên đường ngồi trú mưa, ngồi chưa ấm ghế th́ tính sơ sơ cũng có tới gần chục người bán vé số bu quanh mời mua, hy vọng trúng số từ lâu đă thành lẽ kiếm sống của những người nghèo tuyệt vọng.
Về chuyện tên gọi Rạch G̣i, một người địa phương đi cùng kể. Theo giai thoại dân gian th́ ngày xưa chỗ có một con voi chết dưới rạch śnh thúi ḍi bọ tùm lum nên đặt tên là miệt Rạch Ḍi, dân ḿnh gọi trớt riết thành Rạch G̣i.
Từ xóm chợ Rạch G̣i đi thêm một đoạn đường nữa th́ tới phố chợ Một Ngàn, trước khi vào chợ, nh́n khu công sở chính quyền mới cất của thị trấn Một Ngàn mới thấy đúng là “hoành tráng.”
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/articlefiles/132538-VN-MotNgan-02-400.jpg
Vườn ươm cây cà tím ven kinh ở miệt Ngàn. (H́nh: Trần Tiến Dũng/Người Việt)
Càng đi vào vùng sâu vùng xa, thấy cảnh nhà cửa dân chúng lụp xụp tạm bợ, có người cả mấy đời sống chỉ biết lấy ghe xuồng làm nhà, rồi thấy với công sở chính quyền đồ sộ lộng lẫy mới biết họ xài tiền thuế dân hoang phí đến mức nào.
Ông L. cựu nhà báo nói. Người ta có là “Thực Dân” cũng phải tính công sức khai kinh mở đất tới giờ dân c̣n được hưởng, c̣n hơn cái bọn vơ vét bây giờ.
Để có vùng đất này với diện mạo như ngày nay, vào năm 1901-1903, người Pháp đă cho đào con kinh Xáng Xà No dài 34 km và từ con kinh Xáng Xà No, người Pháp cho đào thêm những con kinh sườn, cứ cách một ngàn mét là có một con kinh sườn nên địa danh Ngàn cũng ra đời từ đó và rồi từ Một Ngàn cho đến Mười Bốn Ngàn Rưởi kéo dài cho đến tận Cái Tư Kinh Xáng Xà No.
Chợ Một Ngàn là quê vợ của một người bạn gốc người Quảng Nam đi cùng với chúng tôi. Anh nói, không so sánh trong những cuộc di dân, vượt biển sau biến cố 1975 rằng cuộc nào người dân khổ nạn nhất, nhưng theo kinh nghiệm của anh, những người bỏ quê miền Trung để tránh sự bức hại của chế độ, vào tới miền gạo trắng nước trong này tưởng đâu được no ấm, ai dè trúng vào thời bao cấp cộng sản, ở giữa vựa lúa ph́ nhiêu bậc nhất mà đói lên đói xuống mới đúng là khổ nạn.”
Chúng tôi đi một ṿng chợ Một Ngàn. Nơi đây đúng nghĩa là khu chợ dành cho dân quê miền Nam, chợ bán nhiều tôm cá, hàng hóa chủ yếu là vật dụng sinh hoạt gia đ́nh và các vật dụng cho nghề nông và đánh bắt cá. Đến một khu chợ quê mới biết sức xâm chiếm của hàng hóa Trung Quốc ghê gớm ra sao.
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/articlefiles/132538-VN-MotNgan-03-400.jpg
Một cửa tiệm ở chợ Một Ngàn. (H́nh: Trần Tiến Dũng/Người Việt)
Ngoại trừ những cái nồi đất, ḷ đất hoặc chum, lờ lú... bằng tre đan là đúng thương hiệu Việt Nam, c̣n hầu như tất tần tật từ cục pin cho tới chiếc xe hay trăm ngàn thứ khác đều có xuất xứ từ Trung Quốc hoặc lai Trung Quốc.
Một bà chủ tiệm bán đồ tạp hóa nói: “Gần đây ai cũng nói với tui, mà tui cũng biết đồ Trung Quốc không tốt, độc hại nhưng không có ba cái thứ đồ quỉ đồ ma đó th́ biết lấy ǵ xài.”
Trong bữa cơm trưa cùng gia đ́nh bên vợ của người bạn cùng đi. Chúng tôi được nghe ông chủ nhà tuổi ngoài bảy mươi bày tỏ nỗi lo của dân xóm chợ miệt Ngàn.
Ông nói: “Năy giờ tui nghe mấy chú nói chuyện Trung Quốc chiếm biển Đông, dân quê tui đâu có bụng dạ mà lo xa như mấy chú, nội cái chuyện nhà ven kinh này sắp bị nhà nước giải tỏa đền mỗi mét có ba triệu bạc, rồi ở đâu về đâu, rầu thúi ruột luôn.”
Tất nhiên là ở đồng bằng châu thổ sông Hậu ngày nay không c̣n chuyện ai đó mất đất, mất nhà th́ đưa vợ con xuống ghe chèo chống đi t́m đất hoang chỗ khác cắm dùi. Dân miệt Ngàn cũng vậy, sông th́ lở, kinh th́ lấp, con cá cọng rau ngày càng cạn kiệt, nhà nước cùng các tập đoàn quyền lợi đỏ hùa nhau “quy hoạch” kiểu này, chắc rằng đến lúc nào đó chỉ c̣n nước dong xuồng ghe vào cơi mịt mờ vô vọng.
Trần Tiến Dũng/Người Việt
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/articlefiles/132538-VN-MotNgan-01-400.jpg
Ở miệt Ngàn, vẫn c̣n đó cảnh giăng lưới cá trên kinh như thời khai hoang trăm năm trước. (H́nh: Trần Tiến Dũng/Người Việt)
Anh L, vốn là cựu nhà báo trước 1975, kể: “Xứ này, dân có tuổi rành chuyện gọi là xứ ‘Tây Be.’ ‘Tây Be’ là con trai Tây Già, tên tiếng Tây được người ḿnh diễn Nôm nghe dễ thương hết nói. Hai cha con ông này tuy là dân Tây nhưng có công lập đồn điền trồng lúa lên hơn bảy tám ngàn mẫu mênh mông bậc nhứt. Mấy năm trước phế tích biệt thự của cha con ông vẫn c̣n, bây giờ th́ bị phá sạch hết rồi. Dân c̣n kể hồi trào Việt Minh nổi dậy có vô bắt vợ con ông Tây Be, nhưng tưởng sao bắt người ta rồi phải cơng người ta đi v́ họ đâu có lội bộ xa được.”
Chúng tôi đi theo quốc lộ 1, đến Cái Tắc th́ quẹo vô lộ 61, chạy một mạch th́ tới xóm chợ Rạch G̣i. Ghé một quán cà phê bên đường ngồi trú mưa, ngồi chưa ấm ghế th́ tính sơ sơ cũng có tới gần chục người bán vé số bu quanh mời mua, hy vọng trúng số từ lâu đă thành lẽ kiếm sống của những người nghèo tuyệt vọng.
Về chuyện tên gọi Rạch G̣i, một người địa phương đi cùng kể. Theo giai thoại dân gian th́ ngày xưa chỗ có một con voi chết dưới rạch śnh thúi ḍi bọ tùm lum nên đặt tên là miệt Rạch Ḍi, dân ḿnh gọi trớt riết thành Rạch G̣i.
Từ xóm chợ Rạch G̣i đi thêm một đoạn đường nữa th́ tới phố chợ Một Ngàn, trước khi vào chợ, nh́n khu công sở chính quyền mới cất của thị trấn Một Ngàn mới thấy đúng là “hoành tráng.”
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/articlefiles/132538-VN-MotNgan-02-400.jpg
Vườn ươm cây cà tím ven kinh ở miệt Ngàn. (H́nh: Trần Tiến Dũng/Người Việt)
Càng đi vào vùng sâu vùng xa, thấy cảnh nhà cửa dân chúng lụp xụp tạm bợ, có người cả mấy đời sống chỉ biết lấy ghe xuồng làm nhà, rồi thấy với công sở chính quyền đồ sộ lộng lẫy mới biết họ xài tiền thuế dân hoang phí đến mức nào.
Ông L. cựu nhà báo nói. Người ta có là “Thực Dân” cũng phải tính công sức khai kinh mở đất tới giờ dân c̣n được hưởng, c̣n hơn cái bọn vơ vét bây giờ.
Để có vùng đất này với diện mạo như ngày nay, vào năm 1901-1903, người Pháp đă cho đào con kinh Xáng Xà No dài 34 km và từ con kinh Xáng Xà No, người Pháp cho đào thêm những con kinh sườn, cứ cách một ngàn mét là có một con kinh sườn nên địa danh Ngàn cũng ra đời từ đó và rồi từ Một Ngàn cho đến Mười Bốn Ngàn Rưởi kéo dài cho đến tận Cái Tư Kinh Xáng Xà No.
Chợ Một Ngàn là quê vợ của một người bạn gốc người Quảng Nam đi cùng với chúng tôi. Anh nói, không so sánh trong những cuộc di dân, vượt biển sau biến cố 1975 rằng cuộc nào người dân khổ nạn nhất, nhưng theo kinh nghiệm của anh, những người bỏ quê miền Trung để tránh sự bức hại của chế độ, vào tới miền gạo trắng nước trong này tưởng đâu được no ấm, ai dè trúng vào thời bao cấp cộng sản, ở giữa vựa lúa ph́ nhiêu bậc nhất mà đói lên đói xuống mới đúng là khổ nạn.”
Chúng tôi đi một ṿng chợ Một Ngàn. Nơi đây đúng nghĩa là khu chợ dành cho dân quê miền Nam, chợ bán nhiều tôm cá, hàng hóa chủ yếu là vật dụng sinh hoạt gia đ́nh và các vật dụng cho nghề nông và đánh bắt cá. Đến một khu chợ quê mới biết sức xâm chiếm của hàng hóa Trung Quốc ghê gớm ra sao.
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/articlefiles/132538-VN-MotNgan-03-400.jpg
Một cửa tiệm ở chợ Một Ngàn. (H́nh: Trần Tiến Dũng/Người Việt)
Ngoại trừ những cái nồi đất, ḷ đất hoặc chum, lờ lú... bằng tre đan là đúng thương hiệu Việt Nam, c̣n hầu như tất tần tật từ cục pin cho tới chiếc xe hay trăm ngàn thứ khác đều có xuất xứ từ Trung Quốc hoặc lai Trung Quốc.
Một bà chủ tiệm bán đồ tạp hóa nói: “Gần đây ai cũng nói với tui, mà tui cũng biết đồ Trung Quốc không tốt, độc hại nhưng không có ba cái thứ đồ quỉ đồ ma đó th́ biết lấy ǵ xài.”
Trong bữa cơm trưa cùng gia đ́nh bên vợ của người bạn cùng đi. Chúng tôi được nghe ông chủ nhà tuổi ngoài bảy mươi bày tỏ nỗi lo của dân xóm chợ miệt Ngàn.
Ông nói: “Năy giờ tui nghe mấy chú nói chuyện Trung Quốc chiếm biển Đông, dân quê tui đâu có bụng dạ mà lo xa như mấy chú, nội cái chuyện nhà ven kinh này sắp bị nhà nước giải tỏa đền mỗi mét có ba triệu bạc, rồi ở đâu về đâu, rầu thúi ruột luôn.”
Tất nhiên là ở đồng bằng châu thổ sông Hậu ngày nay không c̣n chuyện ai đó mất đất, mất nhà th́ đưa vợ con xuống ghe chèo chống đi t́m đất hoang chỗ khác cắm dùi. Dân miệt Ngàn cũng vậy, sông th́ lở, kinh th́ lấp, con cá cọng rau ngày càng cạn kiệt, nhà nước cùng các tập đoàn quyền lợi đỏ hùa nhau “quy hoạch” kiểu này, chắc rằng đến lúc nào đó chỉ c̣n nước dong xuồng ghe vào cơi mịt mờ vô vọng.
Trần Tiến Dũng/Người Việt