Hanna
07-07-2011, 19:45
Ngày 29/6/2011, luật sư Trần Vũ Hải đă gởi kiến nghị lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội Việt Nam, nhân kỳ họp từ 29/6 đến 30/6, đề nghị giải thích điều 69 của Hiến pháp, quy định rằng công dân có quyền biểu t́nh. Ban Việt ngữ RFI đă liên lạc trao đổi với luật sư Trần Vũ Hải về vấn đề này.
Biểu t́nh tại Hà Nội ngày 19/06/2011 chống các hành động của Trung Quốc xâm phạm chủ quyền Việt Nam trên Biển Đông (Reuters)
RFI : Kính chào luật sư Trần Vũ Hải . V́ sao ông gởi kiến nghị lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội Việt Nam đề nghị giải thích điều 69 của Hiến pháp ?
Trần Vũ Hải : Về quyền của công dân Việt Nam, th́ cá nhân tôi với tư cách vừa là nhà nghiên cứu vừa là luật sư đă nghiên cứu trong một thời gian dài, và thậm chí từ hồi tôi đi học tại Cộng ḥa Dân chủ Đức cũ, nay là nước Đức. Chúng tôi rất ngạc nhiên khi thấy các quyền của công dân của Việt Nam, đă được ghi đầy đủ trong Hiến pháp, khá giống nhiều nước trên thế giới, nhưng lại không được thực hiện một cách trọn vẹn.
Có nhiều quyền tuy ghi đầy đủ nhưng lại tḥng thêm một câu là « theo quy định của pháp luật ». Riêng đối với quyền biểu t́nh cũng như các quyền công dân khác, th́ điều 69 Hiến pháp quy định là có quyền biểu t́nh nhưng theo quy định của pháp luật. Như vậy muốn biểu t́nh lại phải t́m xem có quy định pháp luật nào tương ứng hay không. Mà quy định pháp luật ở đây, như tôi đă nói là quyền công dân theo điều 50, 51 th́ do Hiến pháp và luật quy định, tức là nếu ghi như vậy phải có một luật về biểu t́nh, giống như đă có luật về báo chí.
RFI : Thưa ông, điều 50 của Hiến pháp Việt Nam quy định những ǵ ?
Trần Vũ Hải : Điều 50 Hiến pháp quy định rằng Nhà nước Việt Nam tôn trọng và thực hiện quyền con người về chính trị, kinh tế, xă hội. Ở đây trở lại với điều 69, quy định quyền biểu t́nh là quyền công dân cơ bản, là quyền con người về chính trị. Quyền này lại được quy định theo pháp luật, có nghĩa là phải được quy định trong một luật biểu t́nh.
Nhưng luật biểu t́nh th́ lại chưa được ban hành, mà Hiến pháp th́ có từ năm 1992, thậm chí từ năm 1946 đến giờ, khi Việt Nam độc lập, vẫn chưa ban hành luật biểu t́nh. Mà ở các nước khác theo chúng tôi được biết, đều có luật biểu t́nh. Từ đó chúng tôi đặt câu hỏi, ở đây là trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. V́ theo quy định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải giải thích luật, Hiến pháp và pháp lệnh. Trong trường hợp Hiến pháp đă công nhận quyền biểu t́nh là quyền công dân cơ bản rồi, vậy người dân có quyền thực hiện không, khi mà luật biểu t́nh chưa được ban hành ?
Th́ đấy là một câu hỏi mà tôi nghĩ phải giải quyết, nhất là trong thời điểm hiện nay, khi chúng ta thấy rằng người Việt Nam ở các nước khác được quyền biểu t́nh, và được cảnh sát bảo vệ. Nhưng mà trên chính đất nước ḿnh, th́ lại không được cho phép một cách đàng hoàng, và có một sự không khuyến khích, thậm chí ngăn chặn người biểu t́nh.
RFI : Thưa ông, trong khi chờ đợi sự ra đời của luật biểu t́nh, theo luật sư th́ người dân có quyền biểu t́nh không ?
Trần Vũ Hải : Cá nhân tôi, với tư cách một luật sư, tôi cho rằng Hiến pháp đă quy định quyền đó là quyền công dân, th́ phải là đương nhiên. Và đă là quyền đương nhiên th́ luôn luôn phải có khả năng được thực hiện. Việc Nhà nước, cụ thể là Quốc hội, chưa ban hành luật biểu t́nh, th́ đấy là trách nhiệm của Quốc hội. Nhưng không v́ Quốc hội chưa làm tṛn trách nhiệm của ḿnh mà công dân bị mất đi cái quyền mà Hiến pháp quy định.
Do đó chúng tôi cho rằng quyền biểu t́nh là quyền đương nhiên của công dân, và suy rộng ra các quyền quy định trong Hiến pháp th́ công dân đương nhiên được hưởng, và cá nhân tôi cho rằng việc hưởng quyền này là vô hạn. Tất nhiên nó chỉ giới hạn khi quyền đó xâm phạm đến lợi ích chính đáng của cá nhân khác, của tổ chức khác. V́ vậy công dân chỉ cần thông báo về địa điểm, về nội dung, ư nghĩa cuộc biểu t́nh.
Tất nhiên ở phía chính quyền nhiều người cũng lập luận rằng thực ra việc biểu t́nh cũng đă được quy định trong một nghị định ban hành năm 2005. Nghị định này do Bộ Công an đề xuất, nhằm mục đích giữ ǵn trật tự. Theo nghị định này th́ cứ hội họp, tụ tập từ 5 người trở lên th́ phải xin phép, nhưng không nói rơ là tụ tập hội họp này có mục đích ǵ.
Chúng tôi cho rằng biểu t́nh cũng là tụ tập, hội họp nhưng mang tính chất chính trị, và đó là một quyền ghi trong Hiến pháp nên việc biểu t́nh không thể do nghị định trên điều chỉnh được. Bởi v́ bản thân nghị định đó cũng không căn cứ vào Hiến pháp, mà lại căn cứ vào Luật Tổ chức Chính phủ, và do Bộ Công an đề xuất. Trong khi đó lại chưa có luật biểu t́nh, như tôi đă phân tích. Chỉ có luật mới được quy định về quyền biểu t́nh của công dân, chứ nghị định không thể thay thế được luật. Và rơ ràng trong nghị định đấy không đề chữ biểu t́nh mà đề tụ tập thôi. Cho nên tôi nghĩ rằng nghị định đấy không phải là cơ sở để xin phép, cho phép hay là từ chối người dân biểu t́nh được, mà phải có luật biểu t́nh.
RFI : Ngay cả nghị định đó chắc cũng không có mấy người biết ?
Trần Vũ Hải : Theo tôi, nghị định đấy ít khi được áp dụng, nhưng mà có một nghị định năm 2010 th́ lại nói vấn đề xử phạt. Tức là người nào mà tụ tập hội họp, sử dụng c̣i, loa v.v… ở nơi công cộng mà không được phép th́ sẽ bị phạt từ năm trăm ngàn đến một triệu đồng, và bị tịch thu các phương tiện… thậm chí có thể bị tạm giữ về hành chính. Nghị định này cũng do ngành công an đề xuất, như vậy là phục vụ cho việc giữ trật tự, chứ không phải cho việc bảo đảm quyền của công dân.
Th́ đúng là nhiều người không biết thật, và cũng ít khi áp dụng thật. Nhưng một ngày nào đấy người ta sẽ áp dụng. Lúc đó người dân sẽ đặt vấn đề, không, chúng tôi biểu t́nh là có mục đích chính trị. Biểu t́nh là ủng hộ hoặc phản đối một chính sách, một hành động nào đó, không phải là tụ tập để vui chơi giải trí hay là như anh Cường đô-la là để khoe xe, vân vân. Đó là những tụ tập không mang tính chất chính trị. Do đó không thể áp dụng được đối với chúng tôi.
Tuy nhiên cũng nói thật rằng cho đến hiện nay chưa có một vụ nào, một hành vi nào được coi là biểu t́nh trái phép ở Việt Nam cả. Những người tham gia biểu t́nh cũng bị xử lư, nhưng các cơ quan công an, an ninh lại đề xuất xử lư ở các hành vi khác chứ không phải hành vi biểu t́nh.
RFI: Thưa luật sư, trong t́nh h́nh Biển Đông đang căng thẳng hiện nay , sự ra đời của luật biểu t́nh có thể giúp cho người dân VN bày tỏ quan điểm của ḿnh đồng thời làm chính quyền bớt e ngại không ?
Trần Vũ Hải : Ở đây tôi nghĩ khác một chút. Không chỉ có luật biểu t́nh, mà các luật khác cần phải được ban hành nếu liên quan đến quyền công dân Việt Nam. Bởi v́ Việt Nam đă long trọng tuyên bố, đó là các quyền công dân phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế, các khế ước mà Việt Nam đă tham gia. Cá nhân tôi cho rằng những luật như luật về hội, về quyền được thông tin, về biểu t́nh, hội họp v.v…đều cần phải được ban hành. Và điều đó theo tôi cũng giúp cho chính phủ về nhiều mặt cả đối nội cũng như đối ngoại. Các phản ứng của người dân th́ chính quyền cần được biết, từ đó điều chỉnh lại chính sách của ḿnh, rút ra những sai lầm, và thậm chí trừng trị những người đă gây ra những sai lầm đó.
Đấy là về đối nội. C̣n về đối ngoại, rơ ràng là khi có những sự việc như Biển Đông, th́ người dân có toàn quyền thể hiện ư kiến của ḿnh, bằng các cuộc biểu t́nh có trật tự, ôn ḥa, và được Nhà nước bảo vệ. Tất nhiên ở đây chúng tôi cũng hiểu rằng về đối ngoại th́ Nhà nước cũng e ngại. Nhưng nếu Nhà nước nói rằng người dân đang thực hiện luật biểu t́nh, chúng tôi không thể từ chối được. Nhà nước không tiến hành tổ chức biểu t́nh, thậm chí cũng không khuyến khích biểu t́nh, nhưng không thể từ chối được, v́ đây là quyền công dân. Như vậy phía Trung Quốc hay phía nào đó không thể nói rằng Nhà nước khuyến khích biểu t́nh để bài Hoa, bài Trung Quốc.
Nếu có luật biểu t́nh, nhân dân được tự do thể hiện tinh thần yêu nước, th́ tôi nghĩ rằng không chỉ hàng ngh́n, mà hàng vạn, thậm chí hàng chục vạn người sẽ tham dự. Đó cũng là một sức mạnh to lớn, thế giới nh́n vào sẽ thấy rằng người Việt Nam rất yêu ḥa b́nh, nhưng cũng không chấp nhận bất kỳ một thế lực nào xâm phạm đến chủ quyền đất nước. Ngày 2/9/1945 khi Việt Nam mới độc lập th́ cũng đă có hàng triệu người tham gia mít tinh biểu t́nh.
Tôi nghĩ những vấn đề lớn đụng chạm đến chủ quyền, đến tinh thần dân tộc, th́ bất kỳ người Việt Nam nào cũng bức xúc. Các thế lực khác nh́n thấy sự thể hiện của người dân cũng phải e ngại, phải chùn bước, phải tính toán, và tốt nhất là không t́m cách tiếp tục gây hấn đối với một dân tộc sẵn sàng thể hiện ư chí của ḿnh như vậy. Chính phủ cũng sẽ được giảm nhẹ trong vấn đề đàm phán với đối tác. Chính phủ sẽ nói rằng chúng tôi làm theo ư dân. Dân chúng tôi yêu cầu như vậy, chúng tôi đang chịu sức ép như vậy. Và chúng tôi yêu cầu các anh, cho dù có là đồng chí, có cùng hệ tư tưởng hay không, cũng phải chấp nhận những yêu cầu mà người dân đặt ra, mà cũng là yêu cầu chính đáng của Việt Nam.
RFI Việt ngữ xin chân thành cảm ơn luật sư Trần Vũ Hải, đă vui ḷng dành th́ giờ trả lời phỏng vấn của chúng tôi hôm nay.
RFI
Biểu t́nh tại Hà Nội ngày 19/06/2011 chống các hành động của Trung Quốc xâm phạm chủ quyền Việt Nam trên Biển Đông (Reuters)
RFI : Kính chào luật sư Trần Vũ Hải . V́ sao ông gởi kiến nghị lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội Việt Nam đề nghị giải thích điều 69 của Hiến pháp ?
Trần Vũ Hải : Về quyền của công dân Việt Nam, th́ cá nhân tôi với tư cách vừa là nhà nghiên cứu vừa là luật sư đă nghiên cứu trong một thời gian dài, và thậm chí từ hồi tôi đi học tại Cộng ḥa Dân chủ Đức cũ, nay là nước Đức. Chúng tôi rất ngạc nhiên khi thấy các quyền của công dân của Việt Nam, đă được ghi đầy đủ trong Hiến pháp, khá giống nhiều nước trên thế giới, nhưng lại không được thực hiện một cách trọn vẹn.
Có nhiều quyền tuy ghi đầy đủ nhưng lại tḥng thêm một câu là « theo quy định của pháp luật ». Riêng đối với quyền biểu t́nh cũng như các quyền công dân khác, th́ điều 69 Hiến pháp quy định là có quyền biểu t́nh nhưng theo quy định của pháp luật. Như vậy muốn biểu t́nh lại phải t́m xem có quy định pháp luật nào tương ứng hay không. Mà quy định pháp luật ở đây, như tôi đă nói là quyền công dân theo điều 50, 51 th́ do Hiến pháp và luật quy định, tức là nếu ghi như vậy phải có một luật về biểu t́nh, giống như đă có luật về báo chí.
RFI : Thưa ông, điều 50 của Hiến pháp Việt Nam quy định những ǵ ?
Trần Vũ Hải : Điều 50 Hiến pháp quy định rằng Nhà nước Việt Nam tôn trọng và thực hiện quyền con người về chính trị, kinh tế, xă hội. Ở đây trở lại với điều 69, quy định quyền biểu t́nh là quyền công dân cơ bản, là quyền con người về chính trị. Quyền này lại được quy định theo pháp luật, có nghĩa là phải được quy định trong một luật biểu t́nh.
Nhưng luật biểu t́nh th́ lại chưa được ban hành, mà Hiến pháp th́ có từ năm 1992, thậm chí từ năm 1946 đến giờ, khi Việt Nam độc lập, vẫn chưa ban hành luật biểu t́nh. Mà ở các nước khác theo chúng tôi được biết, đều có luật biểu t́nh. Từ đó chúng tôi đặt câu hỏi, ở đây là trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. V́ theo quy định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải giải thích luật, Hiến pháp và pháp lệnh. Trong trường hợp Hiến pháp đă công nhận quyền biểu t́nh là quyền công dân cơ bản rồi, vậy người dân có quyền thực hiện không, khi mà luật biểu t́nh chưa được ban hành ?
Th́ đấy là một câu hỏi mà tôi nghĩ phải giải quyết, nhất là trong thời điểm hiện nay, khi chúng ta thấy rằng người Việt Nam ở các nước khác được quyền biểu t́nh, và được cảnh sát bảo vệ. Nhưng mà trên chính đất nước ḿnh, th́ lại không được cho phép một cách đàng hoàng, và có một sự không khuyến khích, thậm chí ngăn chặn người biểu t́nh.
RFI : Thưa ông, trong khi chờ đợi sự ra đời của luật biểu t́nh, theo luật sư th́ người dân có quyền biểu t́nh không ?
Trần Vũ Hải : Cá nhân tôi, với tư cách một luật sư, tôi cho rằng Hiến pháp đă quy định quyền đó là quyền công dân, th́ phải là đương nhiên. Và đă là quyền đương nhiên th́ luôn luôn phải có khả năng được thực hiện. Việc Nhà nước, cụ thể là Quốc hội, chưa ban hành luật biểu t́nh, th́ đấy là trách nhiệm của Quốc hội. Nhưng không v́ Quốc hội chưa làm tṛn trách nhiệm của ḿnh mà công dân bị mất đi cái quyền mà Hiến pháp quy định.
Do đó chúng tôi cho rằng quyền biểu t́nh là quyền đương nhiên của công dân, và suy rộng ra các quyền quy định trong Hiến pháp th́ công dân đương nhiên được hưởng, và cá nhân tôi cho rằng việc hưởng quyền này là vô hạn. Tất nhiên nó chỉ giới hạn khi quyền đó xâm phạm đến lợi ích chính đáng của cá nhân khác, của tổ chức khác. V́ vậy công dân chỉ cần thông báo về địa điểm, về nội dung, ư nghĩa cuộc biểu t́nh.
Tất nhiên ở phía chính quyền nhiều người cũng lập luận rằng thực ra việc biểu t́nh cũng đă được quy định trong một nghị định ban hành năm 2005. Nghị định này do Bộ Công an đề xuất, nhằm mục đích giữ ǵn trật tự. Theo nghị định này th́ cứ hội họp, tụ tập từ 5 người trở lên th́ phải xin phép, nhưng không nói rơ là tụ tập hội họp này có mục đích ǵ.
Chúng tôi cho rằng biểu t́nh cũng là tụ tập, hội họp nhưng mang tính chất chính trị, và đó là một quyền ghi trong Hiến pháp nên việc biểu t́nh không thể do nghị định trên điều chỉnh được. Bởi v́ bản thân nghị định đó cũng không căn cứ vào Hiến pháp, mà lại căn cứ vào Luật Tổ chức Chính phủ, và do Bộ Công an đề xuất. Trong khi đó lại chưa có luật biểu t́nh, như tôi đă phân tích. Chỉ có luật mới được quy định về quyền biểu t́nh của công dân, chứ nghị định không thể thay thế được luật. Và rơ ràng trong nghị định đấy không đề chữ biểu t́nh mà đề tụ tập thôi. Cho nên tôi nghĩ rằng nghị định đấy không phải là cơ sở để xin phép, cho phép hay là từ chối người dân biểu t́nh được, mà phải có luật biểu t́nh.
RFI : Ngay cả nghị định đó chắc cũng không có mấy người biết ?
Trần Vũ Hải : Theo tôi, nghị định đấy ít khi được áp dụng, nhưng mà có một nghị định năm 2010 th́ lại nói vấn đề xử phạt. Tức là người nào mà tụ tập hội họp, sử dụng c̣i, loa v.v… ở nơi công cộng mà không được phép th́ sẽ bị phạt từ năm trăm ngàn đến một triệu đồng, và bị tịch thu các phương tiện… thậm chí có thể bị tạm giữ về hành chính. Nghị định này cũng do ngành công an đề xuất, như vậy là phục vụ cho việc giữ trật tự, chứ không phải cho việc bảo đảm quyền của công dân.
Th́ đúng là nhiều người không biết thật, và cũng ít khi áp dụng thật. Nhưng một ngày nào đấy người ta sẽ áp dụng. Lúc đó người dân sẽ đặt vấn đề, không, chúng tôi biểu t́nh là có mục đích chính trị. Biểu t́nh là ủng hộ hoặc phản đối một chính sách, một hành động nào đó, không phải là tụ tập để vui chơi giải trí hay là như anh Cường đô-la là để khoe xe, vân vân. Đó là những tụ tập không mang tính chất chính trị. Do đó không thể áp dụng được đối với chúng tôi.
Tuy nhiên cũng nói thật rằng cho đến hiện nay chưa có một vụ nào, một hành vi nào được coi là biểu t́nh trái phép ở Việt Nam cả. Những người tham gia biểu t́nh cũng bị xử lư, nhưng các cơ quan công an, an ninh lại đề xuất xử lư ở các hành vi khác chứ không phải hành vi biểu t́nh.
RFI: Thưa luật sư, trong t́nh h́nh Biển Đông đang căng thẳng hiện nay , sự ra đời của luật biểu t́nh có thể giúp cho người dân VN bày tỏ quan điểm của ḿnh đồng thời làm chính quyền bớt e ngại không ?
Trần Vũ Hải : Ở đây tôi nghĩ khác một chút. Không chỉ có luật biểu t́nh, mà các luật khác cần phải được ban hành nếu liên quan đến quyền công dân Việt Nam. Bởi v́ Việt Nam đă long trọng tuyên bố, đó là các quyền công dân phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế, các khế ước mà Việt Nam đă tham gia. Cá nhân tôi cho rằng những luật như luật về hội, về quyền được thông tin, về biểu t́nh, hội họp v.v…đều cần phải được ban hành. Và điều đó theo tôi cũng giúp cho chính phủ về nhiều mặt cả đối nội cũng như đối ngoại. Các phản ứng của người dân th́ chính quyền cần được biết, từ đó điều chỉnh lại chính sách của ḿnh, rút ra những sai lầm, và thậm chí trừng trị những người đă gây ra những sai lầm đó.
Đấy là về đối nội. C̣n về đối ngoại, rơ ràng là khi có những sự việc như Biển Đông, th́ người dân có toàn quyền thể hiện ư kiến của ḿnh, bằng các cuộc biểu t́nh có trật tự, ôn ḥa, và được Nhà nước bảo vệ. Tất nhiên ở đây chúng tôi cũng hiểu rằng về đối ngoại th́ Nhà nước cũng e ngại. Nhưng nếu Nhà nước nói rằng người dân đang thực hiện luật biểu t́nh, chúng tôi không thể từ chối được. Nhà nước không tiến hành tổ chức biểu t́nh, thậm chí cũng không khuyến khích biểu t́nh, nhưng không thể từ chối được, v́ đây là quyền công dân. Như vậy phía Trung Quốc hay phía nào đó không thể nói rằng Nhà nước khuyến khích biểu t́nh để bài Hoa, bài Trung Quốc.
Nếu có luật biểu t́nh, nhân dân được tự do thể hiện tinh thần yêu nước, th́ tôi nghĩ rằng không chỉ hàng ngh́n, mà hàng vạn, thậm chí hàng chục vạn người sẽ tham dự. Đó cũng là một sức mạnh to lớn, thế giới nh́n vào sẽ thấy rằng người Việt Nam rất yêu ḥa b́nh, nhưng cũng không chấp nhận bất kỳ một thế lực nào xâm phạm đến chủ quyền đất nước. Ngày 2/9/1945 khi Việt Nam mới độc lập th́ cũng đă có hàng triệu người tham gia mít tinh biểu t́nh.
Tôi nghĩ những vấn đề lớn đụng chạm đến chủ quyền, đến tinh thần dân tộc, th́ bất kỳ người Việt Nam nào cũng bức xúc. Các thế lực khác nh́n thấy sự thể hiện của người dân cũng phải e ngại, phải chùn bước, phải tính toán, và tốt nhất là không t́m cách tiếp tục gây hấn đối với một dân tộc sẵn sàng thể hiện ư chí của ḿnh như vậy. Chính phủ cũng sẽ được giảm nhẹ trong vấn đề đàm phán với đối tác. Chính phủ sẽ nói rằng chúng tôi làm theo ư dân. Dân chúng tôi yêu cầu như vậy, chúng tôi đang chịu sức ép như vậy. Và chúng tôi yêu cầu các anh, cho dù có là đồng chí, có cùng hệ tư tưởng hay không, cũng phải chấp nhận những yêu cầu mà người dân đặt ra, mà cũng là yêu cầu chính đáng của Việt Nam.
RFI Việt ngữ xin chân thành cảm ơn luật sư Trần Vũ Hải, đă vui ḷng dành th́ giờ trả lời phỏng vấn của chúng tôi hôm nay.
RFI