vuitoichat
07-19-2011, 09:15
Tại hội thảo về tổ chức lễ hội diễn ra vào ngày 18/7, có hai luồng ư kiến đối lập nhau: Nếu căn cứ theo sử liệu, đặc biệt là chính sử th́ lễ khai ấn không tồn tại. C̣n theo dă sử, tức các truyền thuyết dân gian và lời kể truyền miệng của những người cao niên, thủ từ... th́ lễ khai ấn là hoàn toàn có cơ sở.
Đặc biệt, các nhà nghiên cứu mới t́m thấy một bài thơ của tác giả Đỗ Hựu, giữ chức Lại bộ Tả thị lang của thế kỷ 15, trong đó nhắc đến lễ khai ấn đêm 14 ở đất Tức Mặc.
Phát ấn khi nào?
Phát ra 800 phiếu điều tra xă hội học, tổng hợp, phân tích dư luận xă hội trên báo chí, họp mặt người dân địa phương, lấy ư kiến của lănh đạo Bộ VH-TT-DL, Cục, Vụ, các nhà khoa học, quản lư... đề án tổ chức lễ khai ấn đưa ra hai phương án. Phương án 1: Không tổ chức phát ấn, chỉ khai ấn. Phương án 2: Khai ấn như thường lệ, phát ấn vào ngày hôm sau và kéo dài trong 2-3 ngày.
http://media.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/bgvanhoa/20110719/cd197an1.jpg
Ông Lương Hồng Quang, Trưởng ban soạn thảo đề án nhấn mạnh, việc tổ chức lễ hội có thành công hay không phụ thuộc vào sự đồng thuận của người dân.
Đa số các nhà nghiên cứu đều ủng hộ phương án hai là phát ấn vào ngày hôm sau và khuyến cáo mở rộng không gian lễ hội. Trong khi đại diện người dân địa phương lại muốn tiếp tục phát ấn ngay trong đêm.
Nghi hoặc về Lễ khai ấn
TS Nguyễn Hồng Kiên – Viện Khảo cổ học, phủ nhận sự tồn tại của lễ khai ấn. Ông phát biểu khá mạnh mẽ: “Sau khi nghiên cứu nhiều tài liệu sử học như Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ của Nội các triều Nguyễn, rồi Ấn chương Việt Nam từ thế kỷ 15 đến cuối thế kỷ 19 của TS Nguyễn Công Việt (NXB KHXH 2005) cũng không thấy tài liệu nào nói về ấn ở các đền miếu”. Ông Việt phân tích: ấn hiện dùng ở đền Trần không có giá trị lịch sử, về niên đại, chữ chân sai về tư tưởng. Ông cũng bày tỏ sự băn khoăn không hiểu v́ sao lại có “cái gọi là lễ khai ấn đầu xuân”?.
http://media.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/bgvanhoa/20110719/cd197an2.jpg
Chung quan điểm với ông Kiên là TS Nguyễn Xuân Diện, Viện Hán Nôm. Khá gay gắt, ông Diện cho rằng, đă là hội thảo khoa học th́ các tham luận phải căn cứ vào chứng cứ lịch sử như hiện vật, tài liệu Hán Nôm... nhưng ở đây ít thấy cơ sở, văn bản cụ thể.
“Tôi đă giở lại sử để kiểm chứng lại những lời ông Kiên nói và thấy đúng. Tôi phải nghiên cứu rồi mới dám phát biểu trên báo chí để đời sau không ai phỉ nhổ vào mặt chúng tôi. Ấn Trần Miếu tự điển chỉ được làm mấy chục năm nay thôi, v́ không ai làm ấn bằng chữ chân chằn chặn như thế, như chữ ở vi tính ra, người xưa không làm như vậy, v́ ngày xưa làm bằng chữ theo lối triện”, Tiến sĩ Diện nhận định.
Có những sự thật ngoài chính sử
Trước khi phản biện, GS Kiều Thu Hoạch viện Văn hóa dân gian khẳng định: “Giờ không có ngành độc lập, mà phải liên ngành, nếu thiên về phía nào th́ sẽ sai lệch phía đó”. Ông lưu ư người làm di sản phải coi truyền thuyết dân gian là một khoa học bổ trợ bởi có những điều có trong truyện Nôm nhưng lại vắng bóng trong lịch sử. GS Thu Hoạch cho rằng chớ vội kết luận điều ǵ, trước hết phải trân trọng những cái ǵ của dân gian, khi khoa học chưa giải mă được th́ không nên phá hủy.
PGS TS Đặng Văn Bài, Nguyên Cục trưởng Cục di sản khẳng định: Lễ khai ấn không có hại. “Người quyết định nó tồn tại hay không tồn tại, phải là cộng đồng. Chúng ta không thể loại bỏ nó với tư cách quản lư nhà nước thông qua các phương tiện có trong tay. Chúng ta phải hỗ trợ nó đạt mục tiêu ngày càng tốt hơn. Không thể áp dụng mệnh lệnh hành chính đối với văn hóa, đặc biệt là văn hóa dân gian, như vậy chỉ có thất bại v́ không hợp ḷng dân”, ông nói.
Ông cũng nhắc nhở người dân địa phương đừng nói chiếc ấn hiện nay là của vua Trần, mà là ấn của đền, miếu. “Việc xin ấn đó là đáp ứng nhu cầu tâm linh. Người ta đến nhiều tức là có nguyện vọng, miễn là nó không trái với pháp luật, đạo lư. Những hành động nào khiến người ta hiểu lầm là thương mại hóa, mê tín dị đoan... th́ phải chấm dứt đi”, PGS TS Đặng Văn Bài nhấn mạnh.
Nguyên Thứ trưởng Bộ VH-TT-DL Trần Chiến Thắng nói, cần bổ sung thêm những tṛ vui cho lễ hội mùa xuân như hội vật, vơ, lễ bán cá, hội thi thơ, câu đối... tránh cảm giác từ sau đêm 14, rạng sáng 15, cả khu vực trở thành một không gian chết.
Ông nêu quan điểm: Lễ khai ấn phải để cho dân gian tự làm, nhà nước chỉ hỗ trợ, chấn chỉnh để không sa đà sang mê tín dị đoan... “Suốt 10 năm làm thứ trưởng tôi đều được cho ấn, thậm chí c̣n được tự tay đóng ấn, vẫn không tiến được bước nào. Chúng ta phải nói thực với người dân, tránh sự cuồng tín cho họ về việc thăng quan, tiến chức”, nguyên thứ trưởng chia sẻ.
Lê Thoa (ĐV)
Đặc biệt, các nhà nghiên cứu mới t́m thấy một bài thơ của tác giả Đỗ Hựu, giữ chức Lại bộ Tả thị lang của thế kỷ 15, trong đó nhắc đến lễ khai ấn đêm 14 ở đất Tức Mặc.
Phát ấn khi nào?
Phát ra 800 phiếu điều tra xă hội học, tổng hợp, phân tích dư luận xă hội trên báo chí, họp mặt người dân địa phương, lấy ư kiến của lănh đạo Bộ VH-TT-DL, Cục, Vụ, các nhà khoa học, quản lư... đề án tổ chức lễ khai ấn đưa ra hai phương án. Phương án 1: Không tổ chức phát ấn, chỉ khai ấn. Phương án 2: Khai ấn như thường lệ, phát ấn vào ngày hôm sau và kéo dài trong 2-3 ngày.
http://media.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/bgvanhoa/20110719/cd197an1.jpg
Ông Lương Hồng Quang, Trưởng ban soạn thảo đề án nhấn mạnh, việc tổ chức lễ hội có thành công hay không phụ thuộc vào sự đồng thuận của người dân.
Đa số các nhà nghiên cứu đều ủng hộ phương án hai là phát ấn vào ngày hôm sau và khuyến cáo mở rộng không gian lễ hội. Trong khi đại diện người dân địa phương lại muốn tiếp tục phát ấn ngay trong đêm.
Nghi hoặc về Lễ khai ấn
TS Nguyễn Hồng Kiên – Viện Khảo cổ học, phủ nhận sự tồn tại của lễ khai ấn. Ông phát biểu khá mạnh mẽ: “Sau khi nghiên cứu nhiều tài liệu sử học như Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ của Nội các triều Nguyễn, rồi Ấn chương Việt Nam từ thế kỷ 15 đến cuối thế kỷ 19 của TS Nguyễn Công Việt (NXB KHXH 2005) cũng không thấy tài liệu nào nói về ấn ở các đền miếu”. Ông Việt phân tích: ấn hiện dùng ở đền Trần không có giá trị lịch sử, về niên đại, chữ chân sai về tư tưởng. Ông cũng bày tỏ sự băn khoăn không hiểu v́ sao lại có “cái gọi là lễ khai ấn đầu xuân”?.
http://media.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/bgvanhoa/20110719/cd197an2.jpg
Chung quan điểm với ông Kiên là TS Nguyễn Xuân Diện, Viện Hán Nôm. Khá gay gắt, ông Diện cho rằng, đă là hội thảo khoa học th́ các tham luận phải căn cứ vào chứng cứ lịch sử như hiện vật, tài liệu Hán Nôm... nhưng ở đây ít thấy cơ sở, văn bản cụ thể.
“Tôi đă giở lại sử để kiểm chứng lại những lời ông Kiên nói và thấy đúng. Tôi phải nghiên cứu rồi mới dám phát biểu trên báo chí để đời sau không ai phỉ nhổ vào mặt chúng tôi. Ấn Trần Miếu tự điển chỉ được làm mấy chục năm nay thôi, v́ không ai làm ấn bằng chữ chân chằn chặn như thế, như chữ ở vi tính ra, người xưa không làm như vậy, v́ ngày xưa làm bằng chữ theo lối triện”, Tiến sĩ Diện nhận định.
Có những sự thật ngoài chính sử
Trước khi phản biện, GS Kiều Thu Hoạch viện Văn hóa dân gian khẳng định: “Giờ không có ngành độc lập, mà phải liên ngành, nếu thiên về phía nào th́ sẽ sai lệch phía đó”. Ông lưu ư người làm di sản phải coi truyền thuyết dân gian là một khoa học bổ trợ bởi có những điều có trong truyện Nôm nhưng lại vắng bóng trong lịch sử. GS Thu Hoạch cho rằng chớ vội kết luận điều ǵ, trước hết phải trân trọng những cái ǵ của dân gian, khi khoa học chưa giải mă được th́ không nên phá hủy.
PGS TS Đặng Văn Bài, Nguyên Cục trưởng Cục di sản khẳng định: Lễ khai ấn không có hại. “Người quyết định nó tồn tại hay không tồn tại, phải là cộng đồng. Chúng ta không thể loại bỏ nó với tư cách quản lư nhà nước thông qua các phương tiện có trong tay. Chúng ta phải hỗ trợ nó đạt mục tiêu ngày càng tốt hơn. Không thể áp dụng mệnh lệnh hành chính đối với văn hóa, đặc biệt là văn hóa dân gian, như vậy chỉ có thất bại v́ không hợp ḷng dân”, ông nói.
Ông cũng nhắc nhở người dân địa phương đừng nói chiếc ấn hiện nay là của vua Trần, mà là ấn của đền, miếu. “Việc xin ấn đó là đáp ứng nhu cầu tâm linh. Người ta đến nhiều tức là có nguyện vọng, miễn là nó không trái với pháp luật, đạo lư. Những hành động nào khiến người ta hiểu lầm là thương mại hóa, mê tín dị đoan... th́ phải chấm dứt đi”, PGS TS Đặng Văn Bài nhấn mạnh.
Nguyên Thứ trưởng Bộ VH-TT-DL Trần Chiến Thắng nói, cần bổ sung thêm những tṛ vui cho lễ hội mùa xuân như hội vật, vơ, lễ bán cá, hội thi thơ, câu đối... tránh cảm giác từ sau đêm 14, rạng sáng 15, cả khu vực trở thành một không gian chết.
Ông nêu quan điểm: Lễ khai ấn phải để cho dân gian tự làm, nhà nước chỉ hỗ trợ, chấn chỉnh để không sa đà sang mê tín dị đoan... “Suốt 10 năm làm thứ trưởng tôi đều được cho ấn, thậm chí c̣n được tự tay đóng ấn, vẫn không tiến được bước nào. Chúng ta phải nói thực với người dân, tránh sự cuồng tín cho họ về việc thăng quan, tiến chức”, nguyên thứ trưởng chia sẻ.
Lê Thoa (ĐV)