jojolotus
08-22-2011, 07:34
Đèn ông sao - món đồ chơi giản dị mỗi dịp Trung thu đang dần có nguy cơ biến mất trước sự lấn chiếm của đồ chơi nhập ngoại đắt tiền.
Kéo theo đó là sự mai một của làng nghề truyền thống đă tồn tại hàng trăm năm nay... Đúng vào thời điểm này những năm về trước, làng sao Báo Đáp (Hồng Quang, Nam Trực, Nam Định) đă tấp nập những chuyến xe chở đèn ông sao đi về các tỉnh. Nhưng năm nay, không khí thật ảm đạm, quạnh quẽ mặc dù Rằm Tháng Tám đang đến gần. Nhiều hộ dân đă bỏ nghề, v́ sản xuất không có lăi, không có người mua. Chỉ c̣n lại một vài hộ gia đ́nh sản xuất cầm chừng, cố gắng “bám trụ” với nghề.
Lay lắt t́m đường sống
Khi chúng tôi đến làng Báo Đáp, không khí không c̣n nhộn nhịp như mọi năm. Những con đường làng phơi đầy đèn ông sao cũng không c̣n, chỉ lác đác vài hộ gia đ́nh mang một vài chiếc ra hong khô.
Lư giải điều này, bà Nguyễn Thị Yến (xóm 1, thôn Báo Đáp) than thở: “năm nay ai cũng sản xuất cầm chừng, gọi là có làm cho vui chân vui tay, cho khỏi mất nghề truyền thống của cha ông để lại. Chứ chẳng ai c̣n thiết tha làm sao như mọi năm nữa. Giá rẻ đă đành, nhưng h́nh như bây giờ bọn trẻ cũng không c̣n thích thú với những chiếc đèn xanh đỏ này nữa. Chúng nó thích những món đồ đắt tiền hơn kia”. Đây là thực trạng chung của cả một làng nghề với hơn 300 hộ sản xuất đèn ông sao. Nhiều hộ gia đ́nh đang chuyển hẳn sang nghề làm hoa nhựa, cho thu nhập cao hơn và cái chính là không lo bị chủ hàng trả lại.
http://afamily1.vcmedia.vn/ya73kCgF3qiGKzfOsmOg Saw1TT4N5D/Image/2011/07/IMG0998-copy_d7b02.jpg
Những ngày cận kề tết Trung thu, làng sao nhộn nhịp vào mùa.
“Để làm được đèn ông sao, phải trải qua thời gian dài và nhiều công đoạn tỉ mỉ, đ̣i hỏi sự cần mẫn của người sản xuất. Suốt từ tháng Giêng, những hộ sản xuất phải lo đi mua nứa, mua đay và giấy bóng kính. Mỗi ngày đều chẻ nứa, buộc khung, phơi khung cho đến tận tháng 5 th́ bắt đầu làm đèn ông sao. Ṛng ră hơn bảy tháng trời, nếu thời tiết thuận hoà th́ được lăi vài ba triệu, c̣n không, coi như lỗ”. Vừa nói, bà Yến vừa nhanh tay dán miếng giấy bóng xanh đỏ vào khung.
Trong làng chỉ c̣n những người già c̣n “sống chết” giữ lại nghề của cha ông. Hầu hết, thanh niên đều đi làm thuê hoặc xoay ra làm những công việc khác cho thu nhập cao và thường xuyên hơn. Làm đèn ông sao, chỉ là việc mùa vụ, tuy vất vả nhưng thu nhập lại thấp.
Gia đ́nh ông Vũ Văn Kháng (đội 4, thôn Báo Đáp) là một trong những hộ sản xuất lớn nhất trong làng. Năm nay, gia đ́nh ông cũng sản xuất cầm chừng hơn mọi năm. Do lượng sao bị ế từ năm ngoái c̣n tồn đọng lại rất nhiều. Mặt buồn buồn, ông nói không giấu nổi vẻ lo lắng: “như mọi năm, nhà tôi không c̣n chỗ mà đứng, từng chồng sao xếp cao ngất mà cũng bán hết. Năm nay chỉ làm bằng một nửa (khoảng 2 vạn chiếc), mà xem ra chưa ai đến mua. Bọn trẻ bây giờ thích đèn của Trung Quốc, vừa có đèn, có nhạc. Tôi cũng nhiều lần cải tiến cho chiếc đèn ông sao của ḿnh mới mẻ hơn, nhưng không thành công”.
http://afamily1.vcmedia.vn/ya73kCgF3qiGKzfOsmOg Saw1TT4N5D/Image/2011/07/IMG0990-copy_e470e.jpg
Bà Yến tất bật chuẩn bị làm những chiếc đèn ông sao cỡ nhỏ.
Cùng chung t́nh trạng với làng Báo Đáp, làng Hậu Ái (Vân Canh, Hoài Đức, Hà Nội) cũng lao đao trước cơ chế thị trường. Hàng trăm hộ chuyển sang làm nghề phụ khác, thay v́ làm đèn ông sao như mọi năm. Hai làng nghề truyền thống sản xuất đồ chơi mỗi dịp rằm Trung thu đang kề bên vực của sự tàn lụi. Trước sự lấn chiếm của những món đồ chơi Trung Quốc đắt tiền, người dân đang dần quay lưng lại với những món đồ truyền thống đă tồn tại từ hàng trăm năm nay.
Tương lai nào cho nghề tổ truyền?
Năm nay, gia đ́nh bà Nguyễn Thị Sơn (xóm 2, thôn Báo Đáp) chỉ sản xuất bằng một nửa so với mọi năm (khoảng 1 vạn chiếc) do lo sợ t́nh trạng như những năm trước. Bà kể: “năm trước, làng này ai cũng làm nhiều. Nhưng sau Trung thu xe chất đầy hàng về trả lại. Trời mưa nhiều, gặp nước là hỏng hết, không bán được nên chủ hàng dồn lại đem trả. Năm nay, thời tiết c̣n mưa băo từ mấy ngày trước, nên hiếm có người đến mua. Chủ yếu là tự ḿnh đem đổ hàng cho các thành phố lớn”.
Suốt bảy tháng trời, bà cùng ba người con tận dụng mọi thời gian ngoài công việc đồng áng để làm đèn ông sao. Tuy nhiên, vụ nào lăi nhất cũng chỉ được ba triệu đồng, như năm ngoái là thất thu. Bà than: “đấy cô xem, cả bảy tháng, ba người làm mới được ba triệu. C̣n lỗ nữa th́ làm sao chúng tôi làm măi được. Cũng phải kiếm nghề khác mà mưu sinh thôi”.
http://afamily1.vcmedia.vn/ya73kCgF3qiGKzfOsmOg Saw1TT4N5D/Image/2011/07/IMG0999-copy_c0258.jpg
Chị Lan cặm cụi dán giấy màu vào chiếc đèn ông sao cỡ lớn.
Đèn ông sao có bốn loại kích cỡ khác nhau. Loại nhỏ nhất có đường kính 25 mm, được bán với gíá 1, 5 ngh́n đồng/chiếc, cái lớn nhất có đường kính 50mm được bán với giá 2,5 ngh́n đồng/chiếc. Đấy là giá bán đổ cho các mối hàng, nhưng khi về các thành phố lớn, giá của mỗi chiếc đèn ông sao như thế này phải gấp 10 lần giá mua. “Mỗi chiếc đèn, trừ nguyên vật liệu đi, tôi lăi được 200-400 đồng. Chẳng đáng là bao nhiêu, nhưng có cái để cho các em nó làm thêm, khỏi đi chơi bời lêu lổng”, ông Nguyễn Văn Bản (xóm 4, thôn Báo Đáp) cho biết.
Gia đ́nh ông năm nay chỉ sản xuất bằng ¼ so với các năm trước (1 vạn chiếc). Tuy nhiên, cho đến tận thời điểm chỉ c̣n cách Trung thu hai tuần nữa, mà số lượng hàng vẫn chưa bán được. Ông buồn buồn nói: “tôi tính ngày mai thuê chiếc xe chở ra Hà Nội bán. Nhưng tiền xe bây giờ cũng mất gần 1 triệu, không biết có hoà được vốn không. Chẳng dám mong lời lăi”.
http://afamily1.vcmedia.vn/ya73kCgF3qiGKzfOsmOg Saw1TT4N5D/Image/2011/07/3970038529940387991d-copy_30f14.jpg
Những chiếc đèn ông sao này sẽ được vận chuyển tới mọi nơi, góp phần đón Tết Trung thu thêm rực rỡ.
Như năm ngoái, sau Trung thu, b́nh quân mỗi gia đ́nh bị trả lại 1/3 số hàng đă sản xuất. Gia đ́nh ông Bản cũng bị chủ hàng trả lại 1 vạn chiếc đèn. Bảo quản được gần một năm, nhiều chiếc đă mục nát nên đành vứt đi làm củi đun bếp. Tuy nhiên, theo lời ông Bản, gia đ́nh ông không phải hộ duy nhất ở đây rơi vào t́nh trạng như thế.
Ông Nguyễn Quốc Việt, chủ tịch xă Hồng Quang cho biết: “sự thất thu của làng nghề Báo Đáp trong mấy năm gần đây khiến nhiều hộ dân lao đao. Bỏ nghề th́ không đành, mà làm th́ thua lỗ. Chúng tôi cũng rất lo lắng khi nh́n những chiếc đèn thủ công, mẫu mă đơn giản, khó cạnh tranh với các loại đồ chơi ngoại xuất hiện trên thị trường. Trước đây, làng Báo Đáp có thử nghiệm làm đèn ông sao bằng máy móc, sản xuất hàng loạt. Các thanh tre, nứa được thay thế bằng nhựa ép. Nhưng khi dùng keo dán giấy bóng th́ không ăn. Cách làm đại trà bằng máy móc không khả thi, nên bắt buộc phải làm thủ công”.
http://afamily1.vcmedia.vn/ya73kCgF3qiGKzfOsmOg Saw1TT4N5D/Image/2011/07/086sao1-copy_c2899.jpg
Phơi thanh gỗ làm cán sao.
Tuy nhiên, khi hỏi những người làm nghề truyền thống lâu đời như ông Nguyễn Văn Đĩnh, ông Vũ Văn Kháng… th́ ai cũng khẳng định: dù có lỗ, chúng tôi cũng sẽ sản xuất cầm chừng, chứ nhất định không bỏ nghề. C̣n người chơi đèn, th́ c̣n làm để giữ lấy nghề của cha ông.
Trên thị trường, trước sự lấn chiếm đến 90% những đồ chơi nhập ngoại của Trung Quốc, không chỉ làng làm đèn ông sao, mà các làng nghề cổ truyền khác cũng đang lâm vào cảnh lao đao. Thời điểm nhà nào cũng tấp nập, đỏ đèn làm đến tận khuya để kịp giao hàng vào cận tết Trung thu chỉ c̣n trong kư ức. C̣n hiện tại, hàng trăm hộ dân đang bỏ nghề truyền thống kiếm kế sinh nhai. Tương lai rồi sẽ đi về đâu cho những làng nghề cổ truyền của Việt Nam?
Theo PLXH
Kéo theo đó là sự mai một của làng nghề truyền thống đă tồn tại hàng trăm năm nay... Đúng vào thời điểm này những năm về trước, làng sao Báo Đáp (Hồng Quang, Nam Trực, Nam Định) đă tấp nập những chuyến xe chở đèn ông sao đi về các tỉnh. Nhưng năm nay, không khí thật ảm đạm, quạnh quẽ mặc dù Rằm Tháng Tám đang đến gần. Nhiều hộ dân đă bỏ nghề, v́ sản xuất không có lăi, không có người mua. Chỉ c̣n lại một vài hộ gia đ́nh sản xuất cầm chừng, cố gắng “bám trụ” với nghề.
Lay lắt t́m đường sống
Khi chúng tôi đến làng Báo Đáp, không khí không c̣n nhộn nhịp như mọi năm. Những con đường làng phơi đầy đèn ông sao cũng không c̣n, chỉ lác đác vài hộ gia đ́nh mang một vài chiếc ra hong khô.
Lư giải điều này, bà Nguyễn Thị Yến (xóm 1, thôn Báo Đáp) than thở: “năm nay ai cũng sản xuất cầm chừng, gọi là có làm cho vui chân vui tay, cho khỏi mất nghề truyền thống của cha ông để lại. Chứ chẳng ai c̣n thiết tha làm sao như mọi năm nữa. Giá rẻ đă đành, nhưng h́nh như bây giờ bọn trẻ cũng không c̣n thích thú với những chiếc đèn xanh đỏ này nữa. Chúng nó thích những món đồ đắt tiền hơn kia”. Đây là thực trạng chung của cả một làng nghề với hơn 300 hộ sản xuất đèn ông sao. Nhiều hộ gia đ́nh đang chuyển hẳn sang nghề làm hoa nhựa, cho thu nhập cao hơn và cái chính là không lo bị chủ hàng trả lại.
http://afamily1.vcmedia.vn/ya73kCgF3qiGKzfOsmOg Saw1TT4N5D/Image/2011/07/IMG0998-copy_d7b02.jpg
Những ngày cận kề tết Trung thu, làng sao nhộn nhịp vào mùa.
“Để làm được đèn ông sao, phải trải qua thời gian dài và nhiều công đoạn tỉ mỉ, đ̣i hỏi sự cần mẫn của người sản xuất. Suốt từ tháng Giêng, những hộ sản xuất phải lo đi mua nứa, mua đay và giấy bóng kính. Mỗi ngày đều chẻ nứa, buộc khung, phơi khung cho đến tận tháng 5 th́ bắt đầu làm đèn ông sao. Ṛng ră hơn bảy tháng trời, nếu thời tiết thuận hoà th́ được lăi vài ba triệu, c̣n không, coi như lỗ”. Vừa nói, bà Yến vừa nhanh tay dán miếng giấy bóng xanh đỏ vào khung.
Trong làng chỉ c̣n những người già c̣n “sống chết” giữ lại nghề của cha ông. Hầu hết, thanh niên đều đi làm thuê hoặc xoay ra làm những công việc khác cho thu nhập cao và thường xuyên hơn. Làm đèn ông sao, chỉ là việc mùa vụ, tuy vất vả nhưng thu nhập lại thấp.
Gia đ́nh ông Vũ Văn Kháng (đội 4, thôn Báo Đáp) là một trong những hộ sản xuất lớn nhất trong làng. Năm nay, gia đ́nh ông cũng sản xuất cầm chừng hơn mọi năm. Do lượng sao bị ế từ năm ngoái c̣n tồn đọng lại rất nhiều. Mặt buồn buồn, ông nói không giấu nổi vẻ lo lắng: “như mọi năm, nhà tôi không c̣n chỗ mà đứng, từng chồng sao xếp cao ngất mà cũng bán hết. Năm nay chỉ làm bằng một nửa (khoảng 2 vạn chiếc), mà xem ra chưa ai đến mua. Bọn trẻ bây giờ thích đèn của Trung Quốc, vừa có đèn, có nhạc. Tôi cũng nhiều lần cải tiến cho chiếc đèn ông sao của ḿnh mới mẻ hơn, nhưng không thành công”.
http://afamily1.vcmedia.vn/ya73kCgF3qiGKzfOsmOg Saw1TT4N5D/Image/2011/07/IMG0990-copy_e470e.jpg
Bà Yến tất bật chuẩn bị làm những chiếc đèn ông sao cỡ nhỏ.
Cùng chung t́nh trạng với làng Báo Đáp, làng Hậu Ái (Vân Canh, Hoài Đức, Hà Nội) cũng lao đao trước cơ chế thị trường. Hàng trăm hộ chuyển sang làm nghề phụ khác, thay v́ làm đèn ông sao như mọi năm. Hai làng nghề truyền thống sản xuất đồ chơi mỗi dịp rằm Trung thu đang kề bên vực của sự tàn lụi. Trước sự lấn chiếm của những món đồ chơi Trung Quốc đắt tiền, người dân đang dần quay lưng lại với những món đồ truyền thống đă tồn tại từ hàng trăm năm nay.
Tương lai nào cho nghề tổ truyền?
Năm nay, gia đ́nh bà Nguyễn Thị Sơn (xóm 2, thôn Báo Đáp) chỉ sản xuất bằng một nửa so với mọi năm (khoảng 1 vạn chiếc) do lo sợ t́nh trạng như những năm trước. Bà kể: “năm trước, làng này ai cũng làm nhiều. Nhưng sau Trung thu xe chất đầy hàng về trả lại. Trời mưa nhiều, gặp nước là hỏng hết, không bán được nên chủ hàng dồn lại đem trả. Năm nay, thời tiết c̣n mưa băo từ mấy ngày trước, nên hiếm có người đến mua. Chủ yếu là tự ḿnh đem đổ hàng cho các thành phố lớn”.
Suốt bảy tháng trời, bà cùng ba người con tận dụng mọi thời gian ngoài công việc đồng áng để làm đèn ông sao. Tuy nhiên, vụ nào lăi nhất cũng chỉ được ba triệu đồng, như năm ngoái là thất thu. Bà than: “đấy cô xem, cả bảy tháng, ba người làm mới được ba triệu. C̣n lỗ nữa th́ làm sao chúng tôi làm măi được. Cũng phải kiếm nghề khác mà mưu sinh thôi”.
http://afamily1.vcmedia.vn/ya73kCgF3qiGKzfOsmOg Saw1TT4N5D/Image/2011/07/IMG0999-copy_c0258.jpg
Chị Lan cặm cụi dán giấy màu vào chiếc đèn ông sao cỡ lớn.
Đèn ông sao có bốn loại kích cỡ khác nhau. Loại nhỏ nhất có đường kính 25 mm, được bán với gíá 1, 5 ngh́n đồng/chiếc, cái lớn nhất có đường kính 50mm được bán với giá 2,5 ngh́n đồng/chiếc. Đấy là giá bán đổ cho các mối hàng, nhưng khi về các thành phố lớn, giá của mỗi chiếc đèn ông sao như thế này phải gấp 10 lần giá mua. “Mỗi chiếc đèn, trừ nguyên vật liệu đi, tôi lăi được 200-400 đồng. Chẳng đáng là bao nhiêu, nhưng có cái để cho các em nó làm thêm, khỏi đi chơi bời lêu lổng”, ông Nguyễn Văn Bản (xóm 4, thôn Báo Đáp) cho biết.
Gia đ́nh ông năm nay chỉ sản xuất bằng ¼ so với các năm trước (1 vạn chiếc). Tuy nhiên, cho đến tận thời điểm chỉ c̣n cách Trung thu hai tuần nữa, mà số lượng hàng vẫn chưa bán được. Ông buồn buồn nói: “tôi tính ngày mai thuê chiếc xe chở ra Hà Nội bán. Nhưng tiền xe bây giờ cũng mất gần 1 triệu, không biết có hoà được vốn không. Chẳng dám mong lời lăi”.
http://afamily1.vcmedia.vn/ya73kCgF3qiGKzfOsmOg Saw1TT4N5D/Image/2011/07/3970038529940387991d-copy_30f14.jpg
Những chiếc đèn ông sao này sẽ được vận chuyển tới mọi nơi, góp phần đón Tết Trung thu thêm rực rỡ.
Như năm ngoái, sau Trung thu, b́nh quân mỗi gia đ́nh bị trả lại 1/3 số hàng đă sản xuất. Gia đ́nh ông Bản cũng bị chủ hàng trả lại 1 vạn chiếc đèn. Bảo quản được gần một năm, nhiều chiếc đă mục nát nên đành vứt đi làm củi đun bếp. Tuy nhiên, theo lời ông Bản, gia đ́nh ông không phải hộ duy nhất ở đây rơi vào t́nh trạng như thế.
Ông Nguyễn Quốc Việt, chủ tịch xă Hồng Quang cho biết: “sự thất thu của làng nghề Báo Đáp trong mấy năm gần đây khiến nhiều hộ dân lao đao. Bỏ nghề th́ không đành, mà làm th́ thua lỗ. Chúng tôi cũng rất lo lắng khi nh́n những chiếc đèn thủ công, mẫu mă đơn giản, khó cạnh tranh với các loại đồ chơi ngoại xuất hiện trên thị trường. Trước đây, làng Báo Đáp có thử nghiệm làm đèn ông sao bằng máy móc, sản xuất hàng loạt. Các thanh tre, nứa được thay thế bằng nhựa ép. Nhưng khi dùng keo dán giấy bóng th́ không ăn. Cách làm đại trà bằng máy móc không khả thi, nên bắt buộc phải làm thủ công”.
http://afamily1.vcmedia.vn/ya73kCgF3qiGKzfOsmOg Saw1TT4N5D/Image/2011/07/086sao1-copy_c2899.jpg
Phơi thanh gỗ làm cán sao.
Tuy nhiên, khi hỏi những người làm nghề truyền thống lâu đời như ông Nguyễn Văn Đĩnh, ông Vũ Văn Kháng… th́ ai cũng khẳng định: dù có lỗ, chúng tôi cũng sẽ sản xuất cầm chừng, chứ nhất định không bỏ nghề. C̣n người chơi đèn, th́ c̣n làm để giữ lấy nghề của cha ông.
Trên thị trường, trước sự lấn chiếm đến 90% những đồ chơi nhập ngoại của Trung Quốc, không chỉ làng làm đèn ông sao, mà các làng nghề cổ truyền khác cũng đang lâm vào cảnh lao đao. Thời điểm nhà nào cũng tấp nập, đỏ đèn làm đến tận khuya để kịp giao hàng vào cận tết Trung thu chỉ c̣n trong kư ức. C̣n hiện tại, hàng trăm hộ dân đang bỏ nghề truyền thống kiếm kế sinh nhai. Tương lai rồi sẽ đi về đâu cho những làng nghề cổ truyền của Việt Nam?
Theo PLXH