jojolotus
08-26-2011, 10:44
Tháng 4/2002, ngư dân tỉnh An Giang bắt được loài cá heo lạ trên sông Tiền, nhưng chú cá heo này đă chết và được chôn ở một cù lao trên sông. Biết tin, tổ Sinh thái học và Phát triển thuộc viện Sinh học nhiệt đới TP.HCM nhận định đây là cá heo nước ngọt Irrawaddy quư hiếm xuất hiện trở lại sau gần 30 năm vắng bóng nên đă tiến hành một đợt khảo sát ngắn ngày nhằm thu thập chiếc sọ của nó. Tuy nhiên, các bợm nhậu đă đào xác cá lên ăn thịt!
Dựa vào h́nh ảnh chụp rất rơ về loài cá heo lạ, các tác giả Hoàng Đức Đạt, Ngô Văn Trí, Nguyễn Xuân Thư đă định danh được đây chính là loài cá heo nước ngọt Irrawaddy – Orcaella brevirostris (Gray, 1866) quư hiếm, “linh hồn” của sông Mekong.
Và thông tin này cũng được các tác giả đăng tóm tắt cùng với những đề nghị khảo sát để đánh giá số lượng và t́nh trạng phân bố của loài này ở Việt Nam trong hội thảo quốc gia về đất ngập nước Việt Nam diễn ra tháng 10/2002.
Vào tháng 5/2005, đại học James Cook (Úc), đại học Cần Thơ, với sự hợp tác của chi cục bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản các tỉnh đă khảo sát trên sông Tiền và sông Hậu, nhưng chỉ thu được một tấm h́nh cá heo nước ngọt bị chết vào những năm trước đó.
http://bee.net.vn/dataimages/201108/original/images759669_1.jpg
Theo công bố mới đây của WWF, cá heo Irrawaddy c̣n khoảng 85 cá thể đang sống trên sông Mekong. Ảnh: WWF
Dựa vào các tài liệu nghiên cứu của Lloze (1973), cá heo nước ngọt Irrawaddy được ghi nhận ít nhất bốn lần ở gần cửa sông Mekong của Việt Nam và gần quần đảo Hải Tặc, biển Tây Nam nước ta. Hơn 20 năm sau, các đợt khảo sát phối hợp nhằm t́m kiếm loài cá heo này của các tổ chức Bảo tồn công viên biển Hong Kong, Clymene Enterprise, California (Mỹ), viện Nghiên cứu khoa học về biển Burapha (Thái Lan), viện Nghiên cứu biển Hải Pḥng và Nha Trang, nhưng vẫn chưa t́m thấy bất cứ mẫu vật hoặc thông tin của chúng ở Nam Việt Nam (Jefferson và các đồng nghiệp, 1995).
Dân “tham ăn” hay quan ham nhậu?
Trên thế giới, cá heo Irrawaddy phân bố ở các nước Bangladesh, Ấn Độ, Myanmar, Thái Lan, Campuchia, Lào, Malaysia, Indonesia và Philippines. Loài cá heo này đă được Sách đỏ thế giới IUCN liệt vào t́nh trạng cực kỳ nguy cấp (CR) cần được bảo vệ, nhưng Sách đỏ Việt Nam của chúng ta (năm 2007), trong phần thú biển, không thấy ghi nhận loài này.
Theo công bố mới nhất của Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) ngày 16/8/2011, cá heo Irrawaddy c̣n khoảng 85 cá thể đang sống trên sông Mekong, từ khu vực thác Kratie đến biên giới Lào và Campuchia. Chúng đang đối diện thực trạng suy giảm nghiêm trọng và có nguy cơ tuyệt chủng cao.
C̣n ở Việt Nam, sau gần 30 năm loài cá heo này đă xuất hiện và bị dính lưới chết ở sông Tiền vào năm 2002 như đă nói: có thể sông Tiền và sông Hậu chính là hành lang di chuyển của loài cá heo này. Nhưng, không một ai có thể đảm bảo rằng loài cá heo này sẽ xuất hiện trở lại trong tương lai!
http://bee.net.vn/dataimages/201108/original/images759670_2.jpg
Cá heo Irrawaddy. Ảnh: Paulo Kawai.
Thông tin về loài cá quư đối diện với nguy cơ tuyệt diệt khiến chúng tôi liên tưởng đến con tê giác Java bị chết do trúng đạn được phát hiện vào ngày 29/4/2010 tại Vườn Quốc gia Cát Tiên. Nhiều người cho rằng đây là con tê giác cuối cùng trong vườn quốc gia này. Trong những hoạt động khảo sát trước đó, chúng tôi cũng chỉ ghi nhận được sự tồn tại của loài thú quư hiếm qua những vết chân (chưa gặp trực tiếp). Hay loài cá đuối nước ngọt khổng lồ mà có lần tôi đă đề cập, cũng chịu chung số phận với cá heo nếu lỡ dính lưới ngư dân. Không thể trách người dân “tham ăn” khi phía cơ quan hữu trách các cấp chưa có sự nhạy cảm và mẫn cán cần thiết, kịp thời trong công tác bảo tồn.
Chuyện bảo vệ, bảo tồn thú quư hiếm nói riêng và môi trường nói chung, do vậy không chỉ là công việc của riêng các nhà bảo tồn, của các tổ chức phi chính phủ mà là của toàn thể cộng đồng. Những chương tŕnh nâng cao nhận thức của người dân trong khu vực này là cần thiết nhưng bên cạnh đó, vai tṛ của những người hữu trách là hết sức quan trọng.
Tôi đồng ư với nhận định của TS Hà Thăng Long, chủ nhiệm chương tŕnh nghiên cứu về voọc chà vá chân xám tại vườn quốc gia Kon Ka Kinh (Gia Lai) trên Sài G̣n Tiếp Thị số ra ngày 13/7/2011: “Nếu cán bộ của các ngành hữu trách vẫn vào nhà hàng đặc sản ăn thịt thú rừng và khen ngon th́ bảo tồn thiên nhiên ở Việt Nam c̣n khó đạt được mục tiêu”.
Thật đáng tiếc, mục tiêu bảo tồn nhiều khi gặp lực cản là chữ kư của người đứng đầu cơ quan hữu trách và những người chưa nghe câu “ăn của rừng rưng rưng nước mắt”.
(Theo Ngô Văn Trí, nhà nghiên cứu động vật - SGTT)
Dựa vào h́nh ảnh chụp rất rơ về loài cá heo lạ, các tác giả Hoàng Đức Đạt, Ngô Văn Trí, Nguyễn Xuân Thư đă định danh được đây chính là loài cá heo nước ngọt Irrawaddy – Orcaella brevirostris (Gray, 1866) quư hiếm, “linh hồn” của sông Mekong.
Và thông tin này cũng được các tác giả đăng tóm tắt cùng với những đề nghị khảo sát để đánh giá số lượng và t́nh trạng phân bố của loài này ở Việt Nam trong hội thảo quốc gia về đất ngập nước Việt Nam diễn ra tháng 10/2002.
Vào tháng 5/2005, đại học James Cook (Úc), đại học Cần Thơ, với sự hợp tác của chi cục bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản các tỉnh đă khảo sát trên sông Tiền và sông Hậu, nhưng chỉ thu được một tấm h́nh cá heo nước ngọt bị chết vào những năm trước đó.
http://bee.net.vn/dataimages/201108/original/images759669_1.jpg
Theo công bố mới đây của WWF, cá heo Irrawaddy c̣n khoảng 85 cá thể đang sống trên sông Mekong. Ảnh: WWF
Dựa vào các tài liệu nghiên cứu của Lloze (1973), cá heo nước ngọt Irrawaddy được ghi nhận ít nhất bốn lần ở gần cửa sông Mekong của Việt Nam và gần quần đảo Hải Tặc, biển Tây Nam nước ta. Hơn 20 năm sau, các đợt khảo sát phối hợp nhằm t́m kiếm loài cá heo này của các tổ chức Bảo tồn công viên biển Hong Kong, Clymene Enterprise, California (Mỹ), viện Nghiên cứu khoa học về biển Burapha (Thái Lan), viện Nghiên cứu biển Hải Pḥng và Nha Trang, nhưng vẫn chưa t́m thấy bất cứ mẫu vật hoặc thông tin của chúng ở Nam Việt Nam (Jefferson và các đồng nghiệp, 1995).
Dân “tham ăn” hay quan ham nhậu?
Trên thế giới, cá heo Irrawaddy phân bố ở các nước Bangladesh, Ấn Độ, Myanmar, Thái Lan, Campuchia, Lào, Malaysia, Indonesia và Philippines. Loài cá heo này đă được Sách đỏ thế giới IUCN liệt vào t́nh trạng cực kỳ nguy cấp (CR) cần được bảo vệ, nhưng Sách đỏ Việt Nam của chúng ta (năm 2007), trong phần thú biển, không thấy ghi nhận loài này.
Theo công bố mới nhất của Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) ngày 16/8/2011, cá heo Irrawaddy c̣n khoảng 85 cá thể đang sống trên sông Mekong, từ khu vực thác Kratie đến biên giới Lào và Campuchia. Chúng đang đối diện thực trạng suy giảm nghiêm trọng và có nguy cơ tuyệt chủng cao.
C̣n ở Việt Nam, sau gần 30 năm loài cá heo này đă xuất hiện và bị dính lưới chết ở sông Tiền vào năm 2002 như đă nói: có thể sông Tiền và sông Hậu chính là hành lang di chuyển của loài cá heo này. Nhưng, không một ai có thể đảm bảo rằng loài cá heo này sẽ xuất hiện trở lại trong tương lai!
http://bee.net.vn/dataimages/201108/original/images759670_2.jpg
Cá heo Irrawaddy. Ảnh: Paulo Kawai.
Thông tin về loài cá quư đối diện với nguy cơ tuyệt diệt khiến chúng tôi liên tưởng đến con tê giác Java bị chết do trúng đạn được phát hiện vào ngày 29/4/2010 tại Vườn Quốc gia Cát Tiên. Nhiều người cho rằng đây là con tê giác cuối cùng trong vườn quốc gia này. Trong những hoạt động khảo sát trước đó, chúng tôi cũng chỉ ghi nhận được sự tồn tại của loài thú quư hiếm qua những vết chân (chưa gặp trực tiếp). Hay loài cá đuối nước ngọt khổng lồ mà có lần tôi đă đề cập, cũng chịu chung số phận với cá heo nếu lỡ dính lưới ngư dân. Không thể trách người dân “tham ăn” khi phía cơ quan hữu trách các cấp chưa có sự nhạy cảm và mẫn cán cần thiết, kịp thời trong công tác bảo tồn.
Chuyện bảo vệ, bảo tồn thú quư hiếm nói riêng và môi trường nói chung, do vậy không chỉ là công việc của riêng các nhà bảo tồn, của các tổ chức phi chính phủ mà là của toàn thể cộng đồng. Những chương tŕnh nâng cao nhận thức của người dân trong khu vực này là cần thiết nhưng bên cạnh đó, vai tṛ của những người hữu trách là hết sức quan trọng.
Tôi đồng ư với nhận định của TS Hà Thăng Long, chủ nhiệm chương tŕnh nghiên cứu về voọc chà vá chân xám tại vườn quốc gia Kon Ka Kinh (Gia Lai) trên Sài G̣n Tiếp Thị số ra ngày 13/7/2011: “Nếu cán bộ của các ngành hữu trách vẫn vào nhà hàng đặc sản ăn thịt thú rừng và khen ngon th́ bảo tồn thiên nhiên ở Việt Nam c̣n khó đạt được mục tiêu”.
Thật đáng tiếc, mục tiêu bảo tồn nhiều khi gặp lực cản là chữ kư của người đứng đầu cơ quan hữu trách và những người chưa nghe câu “ăn của rừng rưng rưng nước mắt”.
(Theo Ngô Văn Trí, nhà nghiên cứu động vật - SGTT)