Hanna
09-27-2011, 09:09
Song Chi.
Một trong những nét tính cách không được đẹp của người VN ḿnh là bệnh h́nh thức, thói sĩ diện. Cái bệnh h́nh thức, thói sĩ diện này không loại trừ một ai-từ ông nhà nước nói chung cho đến các ông quan cụ thể, từ giới có chữ cho đến dân đen ít chữ; và ngày càng nặng, càng phát triển thành nhiều tṛ lố lăng.
Vào nhà một gia đ́nh người Việt, nh́n chung cái pḥng khách bao giờ cũng được trang hoàng đẹp đẽ nhất, bao nhiêu cái ǵ quư nhất, có giá trị nhất được chưng ra cho khách xem, trong khi đó có nhiều gia đ́nh lại không để ư đến cái pḥng ngủ, bếp và toilet. Pḥng khách thật đẹp, nhưng bếp, toilet th́ chật chội, thiếu vệ sinh. Khác với dân Mỹ, dân Tây, cái nhà trước hết là để tạo ra môi trường sống thoải mái cho chính chủ nhân cái đă, nên nhà bếp, toilet và pḥng ngủ rất được họ coi trọng, sau đó mới đến pḥng khách.
Với đa số người Việt, vẫn c̣n phổ biến cái tâm lư trong nhà ăn/ở/mặc sao cũng được, nhưng ra đường th́ phải đẹp, phải ra vẻ đàng hoàng, phong lưu. Cái bệnh này nói thật, ở người Hà Nội và người Bắc nói chung, dường như nặng hơn người Sài G̣n và người miền Nam. Người Sài G̣n và người miền Nam làm ra bao nhiêu ăn xài bằng hết, sướng cái miệng, sướng cái thân trước đă, c̣n người Hà Nội và người miền Bắc có thể nhịn mồm nhịn miệng để sắm con xe thật xịn, sắm cái nhà thật to, đồ đạc trong nhà thật hoành tráng. Nhiều người Sài G̣n trung lưu vẫn có thể đi những chiếc xe gắn máy đời cũ, chứ dân Hà Nội mà có tiền một chút th́ đừng ḥng.
Bệnh h́nh thức của người Việt thể hiện rất rơ ở thói quen chuộng hàng ngoại (dù lắm mặt hàng nhiều khi chất lượng chưa chắc đă hơn hàng VN), sính hàng hiệu (kể cả hàng nhái, miễn là có cái thương hiệu nổi tiếng!). Chả trách nhiều mặt hàng như quần áo may sẵn, giày dép túi xách, hàng phụ trang…người bán cứ hô lên là hàng Thái, Đài Loan, Hàn Quốc ǵ đó cho cao giá!
Thời kinh tế thị trường, khi một bộ phận dân Việt trở nên sung túc hơn th́ càng có điều kiện xài hàng ngoại, hàng đắt tiền. Ai cũng ngạc nhiên khi một quốc gia vẫn thuộc vào loại nghèo trên thế giới, thu nhập b́nh quân đầu người năm 2010 vào khoảng 1200 USD/năm, GDP quốc gia năm 2010 đạt 104,6 tỷ USD, vẫn thua kém so với các nước láng giềng trong khu vực như Philippines 189 tỷ USD, Malaysia 218,9 tỷ USD, Thái Lan 312, 6 tỷ USD. (Báo Tuổi Trẻ ngày 31.12.2010). Thế nhưng các mặt hàng như điện thoại di động, iPod, iPhone….đời mới nhất, mỹ phẩm, hàng trang sức…đắt tiền cho đến những thương hiệu xe hơi sang trọng nhất thế giới…đều có mặt tại VN.
Việc nhập khẩu các mặt hàng tiêu dùng xa xỉ, đặc biệt là các loại ô tô cao cấp, các sản phẩm công nghệ cao đắt tiền… theo các nhà chuyên môn, cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến t́nh trạng nhập siêu lớn của VN.
Chuộng h́nh thức bên ngoài, người Việt cũng có thói quen chuộng/trọng bằng cấp. Nền giáo dục của VN thiếu vắng hẳn một triết lư giáo dục. Đi học, với người VN, là để có mảnh bằng, ra làm ông này bà kia, làm “thầy” chứ không chịu làm thợ. Học không nổi th́ t́m cách chạy chọt mua bằng, xài bằng giả …Đó là lư do v́ sao ngày càng nhiều vị trí thức dỏm, các ông quan to quan nhỏ bị dư luận phanh phui mua bằng, xài bằng dỏm, bằng giả…
Ở VN nếu làm giám đốc, làm quan chức trong bộ máy chính quyền th́ thể nào cũng phải có vài mảnh bằng vắt vai cho nó sang, thông thường là cái bằng B Anh Văn, bằng trung cấp/cao cấp chính trị cộng thêm bằng Cử nhân luật hoặc Cử nhân Kinh tế, Quản trị kinh doanh…ở một trường đại học mở /đại học dân lập nào đó. Và không hiếm người có bằng Phó Tiến Sĩ, Tiến sĩ ngành này ngành kia dù cả đời chưa bao giờ có một công tŕnh nghiên cứu hoặc những bài viết chuyên sâu về nghề nghiệp trên các tạp chí chuyên môn. Hoặc được phong Phó Giáo Sư, Giáo Sư của Viện kia, Bộ nọ nhưng chưa bao giờ có khả năng đứng lớp để dạy dỗ ai! Nhiều người chua chát bảo, Tiến sĩ ở VN bây giờ nhiều và rẻ mạt, muốn có cái Tiến sĩ đâu có ǵ là khó, chỉ cần…có tiền!
Mới đây nhất, là chuyện ông Trịnh Thanh Tùng, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Yên bị lộ ra chưa có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông nhưng lại có bằng tại chức Trường ĐH ngành kinh tế và quản trị kinh doanh Đà Nẵng, hay Thứ trưởng bộ y tế Cao Minh Quang khai man có bằng Tiến sĩ Dược khoa v.v…
Không chỉ mua bằng ở trong nước, nhiều vị c̣n bỏ tiền để mua bằng ở những trường đại học dỏm ở nước ngoài mà báo chí đă từng nêu lên rất nhiều trường hợp. Như vụ hai ông Nguyễn Ngọc Ân, giám đốc Sở Văn hoá-Thể thao-Du lịch tỉnh Phú Thọ và ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó bí thư tỉnh uỷ Yên Bái bỏ tiền mua bằng Tiến sĩ dỏm từ một cơ sở giáo dục dỏm có tên là trường “Đại học” Nam Thái B́nh Dương (Southern Pacific University). Ông Nguyễn Ngọc Ân, theo thông tin từ báo chí, không biết tiếng Anh, c̣n ông Nguyễn Văn Ngọc chỉ mất sáu tháng kể từ lúc ghi danh đến lúc nhận bằng!
Khi c̣n ở VN, không ít lần tôi nhận được những cái Cartes de Visite/Business Cards của người này người kia và cứ thấy buồn cười trong bụng. Phổ biến là Cartes de Visite phải in tiếng Anh hoặc in hai mặt, một mặt tiếng Việt, mặt kia tiếng Anh dù người đó cả đời chỉ làm việc với người VN ở những cơ quan VN. Nếu có học vị, học hàm Tiến Sĩ, Giáo Sư là phải khoe ra ngay. Nếu là Nghệ sĩ Ưu tú, Nghệ sĩ Nhân dân cũng ghi ra. Có người được gọi là Nhà giáo Ưu tú bèn dịch luôn ra tiếng Anh “Excellent Professor” cho thằng Tây thấy nó sợ chết khiếp! Có người trên danh thiếp ghi một lô một lốc nào là nhà văn, nhà báo, nhà thơ, nghệ sĩ…Là hội viên của Hội nhà văn thành phố HCM, Hội Nhà văn VN, Hội điện ảnh VN, thậm chí Hội viên hội Chim cá cảnh cũng ghi ra. Nghĩa là có bao nhiêu chức vụ, bao nhiêu bằng cấp, mấy cơ quan…tất tần tật phải khoe cho bằng hết!
Bệnh h́nh thức ở các quan chức c̣n biến tướng thành muôn ngàn tṛ lố khác. Như vụ ông quan Nguyễn Hùng Dũng ở Cần Thơ bị Thành Ủy tỉnh này kiểm điểm v́ tổ chức đám cưới cho con vào ngày 5.9 nhưng in đầy đủ họ tên và chức vụ của ḿnh trên phong b́ của thiệp mời là Phó ban thường trực Ban chỉ đạo pḥng chống tham nhũng TP Cần Thơ! Tưởng chỉ một ông có sở thích khoe khoang không đúng chỗ này, mới đây lại thêm một cán bộ ở Bạc Liêu gửi thiệp mời đám cưới con gái, ngoài phong b́ có ghi rơ tên, nơi công tác là Ủy Ban Kiểm Tra Tỉnh Ủy. Không biết các ông cán bộ nói trên khi ghi chức vụ Phó ban thường trực Ban chỉ đạo pḥng chống tham nhũng TP Cần Thơ hoặc cơ quan Ủy Ban Kiểm Tra Tỉnh Ủy th́ nó có oai ǵ hơn không và có dụng ư ǵ?
Dân đen cho đến các quan to quan nhỏ mắc bệnh h́nh thức, nhà nước VN cũng mắc bệnh này. Nước th́ nghèo mà làm cái ǵ cũng muốn thật hoành tráng. Đại lễ 1000 năm Thăng Long-Hà Nội một thời bị dư luận chỉ trích v́ quá tốn kém, lên đến 94 ngàn tỷ đồng, vào khoảng 4,5 triệu đô la Mỹ thời điểm đó và bằng khoảng 10% GDP cả nước. Tiêu tốn vào rất nhiều công tŕnh lớn, nhỏ, vào chương tŕnh lễ lạc, các hoạt động, sự kiện, triễn lăm… kéo dài suốt 10 ngày, với tâm lư cái ǵ cũng phải to, phải nhất. Nào đại lộ Thăng Long dài nhất VN, nào con đường gốm sứ kỷ lục Guiness, cầu Vĩnh Tuy rộng nhất VN, bảo tàng Hà Nội được xây dựng rất to, hiện đại…
Nhiều ư kiến cho rằng tổ chức đại lễ 1000 năm Thăng Long-Hà Nội là cần thiết, nhưng không nên quá tốn kém trong khi cả nước c̣n nghèo, và nên dùng số tiền đó để cải thiện hệ thống cơ sở hạ tầng thành phố th́ có ích hơn. Nhưng điều đáng nói là nhiều công tŕnh vừa xây xong sau đại lễ đă bị xuống cấp nghiêm trọng như đại lộ Thăng Long, con đường gốm sứ, công viên Ḥa B́nh, hoặc các rạp chiếu phim Công Nhân, Kim Đồng, Đại Nam được xây dựng rất tốn kém nhưng từ sau khi khánh thành đến giờ vẫn thường xuyên ế khách!
Đó chỉ là một trong muôn ngàn ví dụ về sự lăng phí xuất phát từ căn bệnh h́nh thức cộng với thói quen xài tiền thuế của dân như tiền chùa của nhà nước VN. Nhiều chuyện cần làm th́ không làm, như đường sắt khổ hẹp lạc hậu, cũ kỹ, bao nhiêu năm nay cần mở rộng, nâng cấp th́ lại không nâng cấp mà chỉ mơ làm đường sắt cao tốc v́ như thế mới là có IQ cao!
Mới đây lại thêm chuyện tỉnh Quảng Nam muốn xây tượng đài Mẹ VN anh hùng với tổng chi phí 410 tỷ đồng, v́ “Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam cho rằng theo nguyện vọng của mọi người muốn công tŕnh tượng đài này được thực hiện mang tinh thần dân tộc, thời đại và có giá trị vĩnh cửu nên điều chỉnh quy mô to lớn và hoành tráng hơn!” Trước phản ứng không đồng t́nh của dư luận, ông “Nguyễn Văn Hàm, Phó Giám đốc Sở VH-TT-DL tỉnh Quảng Nam, phụ trách theo dơi mỹ thuật công tŕnh tượng đài BMVNAH cho biết công tŕnh đă và đang tiến hành thi công, dù khó khăn về vốn th́ vẫn phải tiếp tục tiến hành, có thể vừa thi công vừa vận động kinh phí.” (Báo Người Lao Động ngày 21.9.2011)
Chuyện này dư luận đă nói nhiều trong những ngày qua, kể cả việc đưa ra hai h́nh ảnh so sánh, một bên là những em học sinh ở xă miền núi Trọng Hóa (Minh Hóa, Quảng B́nh) hàng ngày phải bơi qua sông đến trường, v́ huyện c̣n nghèo không đủ tiền xây cầu cho các em, một bên là tượng đài lớn nhất VN tốn 410 tỷ đồng, số tiền đó có thể xây bao nhiêu cái cầu? Lại nhớ, trước đó, khi báo chí đưa tin về chuyện trẻ em xă Đăk Nông, huyện Ngọc Hồi (Kon Tum) du dây qua sông đến trường, người dân bức xúc đă t́nh nguyện đóng góp để xây cầu cho các em. Ngẫm lại, chuyện từ thiện ở nước ḿnh bao giờ cũng dựa vào dân lá lành đùm lá rách là chính, v́ nhà nước c̣n măi lo những chuyện lớn lao quan trọng!
Trong đời sống xă hội VN lâu nay, bệnh h́nh thức khiến chúng ta coi trọng những cái bên ngoài như quần áo, xe cộ, nhà cửa…(mà không cần biết cái xe cái nhà đó có được từ đâu, từ thành quả lao động, trí tuệ hay bằng con đường tham nhũng, mánh mung, làm ăn phi pháp), coi trọng bằng cấp (mà không cần biết năng lực thật sự của người đó như thế nào). Nghĩa là chạy theo những giá trị ảo mà coi thường những giá trị thật: năng lực, tài đức, nhân cách của một con người.
C̣n ở cấp độ quốc gia, một nhà nước chuộng h́nh thức chỉ gây nên chuyện lăng phí tiền thuế mồ hôi nước mắt của nhân dân, làm cho đất nước đă nghèo càng nghèo thêm.
H́nh như Trung Quốc- vốn có rất nhiều điểm tương đồng với VN về mặt văn hóa cho đến mô h́nh thể chế chính trị, cũng mắc bệnh h́nh thức, thích phô trương, xây cái ǵ cũng muốn to nhất thế giới, tàu cao tốc th́ nhanh nhất thế giới, tàu sân bay th́ muốn hiện đại nhất v.v…Thế giới đă chỉ ra thực chất của nhiều cái nhất đó như thế nào. Nhưng dẫu sao, anh Tàu lắm tiền, có chơi ngông một chút cũng chả sao, c̣n VN nghèo mà lại xài sang vô lối th́ chỉ tổ sụp sớm!
RFA's blog
Một trong những nét tính cách không được đẹp của người VN ḿnh là bệnh h́nh thức, thói sĩ diện. Cái bệnh h́nh thức, thói sĩ diện này không loại trừ một ai-từ ông nhà nước nói chung cho đến các ông quan cụ thể, từ giới có chữ cho đến dân đen ít chữ; và ngày càng nặng, càng phát triển thành nhiều tṛ lố lăng.
Vào nhà một gia đ́nh người Việt, nh́n chung cái pḥng khách bao giờ cũng được trang hoàng đẹp đẽ nhất, bao nhiêu cái ǵ quư nhất, có giá trị nhất được chưng ra cho khách xem, trong khi đó có nhiều gia đ́nh lại không để ư đến cái pḥng ngủ, bếp và toilet. Pḥng khách thật đẹp, nhưng bếp, toilet th́ chật chội, thiếu vệ sinh. Khác với dân Mỹ, dân Tây, cái nhà trước hết là để tạo ra môi trường sống thoải mái cho chính chủ nhân cái đă, nên nhà bếp, toilet và pḥng ngủ rất được họ coi trọng, sau đó mới đến pḥng khách.
Với đa số người Việt, vẫn c̣n phổ biến cái tâm lư trong nhà ăn/ở/mặc sao cũng được, nhưng ra đường th́ phải đẹp, phải ra vẻ đàng hoàng, phong lưu. Cái bệnh này nói thật, ở người Hà Nội và người Bắc nói chung, dường như nặng hơn người Sài G̣n và người miền Nam. Người Sài G̣n và người miền Nam làm ra bao nhiêu ăn xài bằng hết, sướng cái miệng, sướng cái thân trước đă, c̣n người Hà Nội và người miền Bắc có thể nhịn mồm nhịn miệng để sắm con xe thật xịn, sắm cái nhà thật to, đồ đạc trong nhà thật hoành tráng. Nhiều người Sài G̣n trung lưu vẫn có thể đi những chiếc xe gắn máy đời cũ, chứ dân Hà Nội mà có tiền một chút th́ đừng ḥng.
Bệnh h́nh thức của người Việt thể hiện rất rơ ở thói quen chuộng hàng ngoại (dù lắm mặt hàng nhiều khi chất lượng chưa chắc đă hơn hàng VN), sính hàng hiệu (kể cả hàng nhái, miễn là có cái thương hiệu nổi tiếng!). Chả trách nhiều mặt hàng như quần áo may sẵn, giày dép túi xách, hàng phụ trang…người bán cứ hô lên là hàng Thái, Đài Loan, Hàn Quốc ǵ đó cho cao giá!
Thời kinh tế thị trường, khi một bộ phận dân Việt trở nên sung túc hơn th́ càng có điều kiện xài hàng ngoại, hàng đắt tiền. Ai cũng ngạc nhiên khi một quốc gia vẫn thuộc vào loại nghèo trên thế giới, thu nhập b́nh quân đầu người năm 2010 vào khoảng 1200 USD/năm, GDP quốc gia năm 2010 đạt 104,6 tỷ USD, vẫn thua kém so với các nước láng giềng trong khu vực như Philippines 189 tỷ USD, Malaysia 218,9 tỷ USD, Thái Lan 312, 6 tỷ USD. (Báo Tuổi Trẻ ngày 31.12.2010). Thế nhưng các mặt hàng như điện thoại di động, iPod, iPhone….đời mới nhất, mỹ phẩm, hàng trang sức…đắt tiền cho đến những thương hiệu xe hơi sang trọng nhất thế giới…đều có mặt tại VN.
Việc nhập khẩu các mặt hàng tiêu dùng xa xỉ, đặc biệt là các loại ô tô cao cấp, các sản phẩm công nghệ cao đắt tiền… theo các nhà chuyên môn, cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến t́nh trạng nhập siêu lớn của VN.
Chuộng h́nh thức bên ngoài, người Việt cũng có thói quen chuộng/trọng bằng cấp. Nền giáo dục của VN thiếu vắng hẳn một triết lư giáo dục. Đi học, với người VN, là để có mảnh bằng, ra làm ông này bà kia, làm “thầy” chứ không chịu làm thợ. Học không nổi th́ t́m cách chạy chọt mua bằng, xài bằng giả …Đó là lư do v́ sao ngày càng nhiều vị trí thức dỏm, các ông quan to quan nhỏ bị dư luận phanh phui mua bằng, xài bằng dỏm, bằng giả…
Ở VN nếu làm giám đốc, làm quan chức trong bộ máy chính quyền th́ thể nào cũng phải có vài mảnh bằng vắt vai cho nó sang, thông thường là cái bằng B Anh Văn, bằng trung cấp/cao cấp chính trị cộng thêm bằng Cử nhân luật hoặc Cử nhân Kinh tế, Quản trị kinh doanh…ở một trường đại học mở /đại học dân lập nào đó. Và không hiếm người có bằng Phó Tiến Sĩ, Tiến sĩ ngành này ngành kia dù cả đời chưa bao giờ có một công tŕnh nghiên cứu hoặc những bài viết chuyên sâu về nghề nghiệp trên các tạp chí chuyên môn. Hoặc được phong Phó Giáo Sư, Giáo Sư của Viện kia, Bộ nọ nhưng chưa bao giờ có khả năng đứng lớp để dạy dỗ ai! Nhiều người chua chát bảo, Tiến sĩ ở VN bây giờ nhiều và rẻ mạt, muốn có cái Tiến sĩ đâu có ǵ là khó, chỉ cần…có tiền!
Mới đây nhất, là chuyện ông Trịnh Thanh Tùng, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Yên bị lộ ra chưa có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông nhưng lại có bằng tại chức Trường ĐH ngành kinh tế và quản trị kinh doanh Đà Nẵng, hay Thứ trưởng bộ y tế Cao Minh Quang khai man có bằng Tiến sĩ Dược khoa v.v…
Không chỉ mua bằng ở trong nước, nhiều vị c̣n bỏ tiền để mua bằng ở những trường đại học dỏm ở nước ngoài mà báo chí đă từng nêu lên rất nhiều trường hợp. Như vụ hai ông Nguyễn Ngọc Ân, giám đốc Sở Văn hoá-Thể thao-Du lịch tỉnh Phú Thọ và ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó bí thư tỉnh uỷ Yên Bái bỏ tiền mua bằng Tiến sĩ dỏm từ một cơ sở giáo dục dỏm có tên là trường “Đại học” Nam Thái B́nh Dương (Southern Pacific University). Ông Nguyễn Ngọc Ân, theo thông tin từ báo chí, không biết tiếng Anh, c̣n ông Nguyễn Văn Ngọc chỉ mất sáu tháng kể từ lúc ghi danh đến lúc nhận bằng!
Khi c̣n ở VN, không ít lần tôi nhận được những cái Cartes de Visite/Business Cards của người này người kia và cứ thấy buồn cười trong bụng. Phổ biến là Cartes de Visite phải in tiếng Anh hoặc in hai mặt, một mặt tiếng Việt, mặt kia tiếng Anh dù người đó cả đời chỉ làm việc với người VN ở những cơ quan VN. Nếu có học vị, học hàm Tiến Sĩ, Giáo Sư là phải khoe ra ngay. Nếu là Nghệ sĩ Ưu tú, Nghệ sĩ Nhân dân cũng ghi ra. Có người được gọi là Nhà giáo Ưu tú bèn dịch luôn ra tiếng Anh “Excellent Professor” cho thằng Tây thấy nó sợ chết khiếp! Có người trên danh thiếp ghi một lô một lốc nào là nhà văn, nhà báo, nhà thơ, nghệ sĩ…Là hội viên của Hội nhà văn thành phố HCM, Hội Nhà văn VN, Hội điện ảnh VN, thậm chí Hội viên hội Chim cá cảnh cũng ghi ra. Nghĩa là có bao nhiêu chức vụ, bao nhiêu bằng cấp, mấy cơ quan…tất tần tật phải khoe cho bằng hết!
Bệnh h́nh thức ở các quan chức c̣n biến tướng thành muôn ngàn tṛ lố khác. Như vụ ông quan Nguyễn Hùng Dũng ở Cần Thơ bị Thành Ủy tỉnh này kiểm điểm v́ tổ chức đám cưới cho con vào ngày 5.9 nhưng in đầy đủ họ tên và chức vụ của ḿnh trên phong b́ của thiệp mời là Phó ban thường trực Ban chỉ đạo pḥng chống tham nhũng TP Cần Thơ! Tưởng chỉ một ông có sở thích khoe khoang không đúng chỗ này, mới đây lại thêm một cán bộ ở Bạc Liêu gửi thiệp mời đám cưới con gái, ngoài phong b́ có ghi rơ tên, nơi công tác là Ủy Ban Kiểm Tra Tỉnh Ủy. Không biết các ông cán bộ nói trên khi ghi chức vụ Phó ban thường trực Ban chỉ đạo pḥng chống tham nhũng TP Cần Thơ hoặc cơ quan Ủy Ban Kiểm Tra Tỉnh Ủy th́ nó có oai ǵ hơn không và có dụng ư ǵ?
Dân đen cho đến các quan to quan nhỏ mắc bệnh h́nh thức, nhà nước VN cũng mắc bệnh này. Nước th́ nghèo mà làm cái ǵ cũng muốn thật hoành tráng. Đại lễ 1000 năm Thăng Long-Hà Nội một thời bị dư luận chỉ trích v́ quá tốn kém, lên đến 94 ngàn tỷ đồng, vào khoảng 4,5 triệu đô la Mỹ thời điểm đó và bằng khoảng 10% GDP cả nước. Tiêu tốn vào rất nhiều công tŕnh lớn, nhỏ, vào chương tŕnh lễ lạc, các hoạt động, sự kiện, triễn lăm… kéo dài suốt 10 ngày, với tâm lư cái ǵ cũng phải to, phải nhất. Nào đại lộ Thăng Long dài nhất VN, nào con đường gốm sứ kỷ lục Guiness, cầu Vĩnh Tuy rộng nhất VN, bảo tàng Hà Nội được xây dựng rất to, hiện đại…
Nhiều ư kiến cho rằng tổ chức đại lễ 1000 năm Thăng Long-Hà Nội là cần thiết, nhưng không nên quá tốn kém trong khi cả nước c̣n nghèo, và nên dùng số tiền đó để cải thiện hệ thống cơ sở hạ tầng thành phố th́ có ích hơn. Nhưng điều đáng nói là nhiều công tŕnh vừa xây xong sau đại lễ đă bị xuống cấp nghiêm trọng như đại lộ Thăng Long, con đường gốm sứ, công viên Ḥa B́nh, hoặc các rạp chiếu phim Công Nhân, Kim Đồng, Đại Nam được xây dựng rất tốn kém nhưng từ sau khi khánh thành đến giờ vẫn thường xuyên ế khách!
Đó chỉ là một trong muôn ngàn ví dụ về sự lăng phí xuất phát từ căn bệnh h́nh thức cộng với thói quen xài tiền thuế của dân như tiền chùa của nhà nước VN. Nhiều chuyện cần làm th́ không làm, như đường sắt khổ hẹp lạc hậu, cũ kỹ, bao nhiêu năm nay cần mở rộng, nâng cấp th́ lại không nâng cấp mà chỉ mơ làm đường sắt cao tốc v́ như thế mới là có IQ cao!
Mới đây lại thêm chuyện tỉnh Quảng Nam muốn xây tượng đài Mẹ VN anh hùng với tổng chi phí 410 tỷ đồng, v́ “Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam cho rằng theo nguyện vọng của mọi người muốn công tŕnh tượng đài này được thực hiện mang tinh thần dân tộc, thời đại và có giá trị vĩnh cửu nên điều chỉnh quy mô to lớn và hoành tráng hơn!” Trước phản ứng không đồng t́nh của dư luận, ông “Nguyễn Văn Hàm, Phó Giám đốc Sở VH-TT-DL tỉnh Quảng Nam, phụ trách theo dơi mỹ thuật công tŕnh tượng đài BMVNAH cho biết công tŕnh đă và đang tiến hành thi công, dù khó khăn về vốn th́ vẫn phải tiếp tục tiến hành, có thể vừa thi công vừa vận động kinh phí.” (Báo Người Lao Động ngày 21.9.2011)
Chuyện này dư luận đă nói nhiều trong những ngày qua, kể cả việc đưa ra hai h́nh ảnh so sánh, một bên là những em học sinh ở xă miền núi Trọng Hóa (Minh Hóa, Quảng B́nh) hàng ngày phải bơi qua sông đến trường, v́ huyện c̣n nghèo không đủ tiền xây cầu cho các em, một bên là tượng đài lớn nhất VN tốn 410 tỷ đồng, số tiền đó có thể xây bao nhiêu cái cầu? Lại nhớ, trước đó, khi báo chí đưa tin về chuyện trẻ em xă Đăk Nông, huyện Ngọc Hồi (Kon Tum) du dây qua sông đến trường, người dân bức xúc đă t́nh nguyện đóng góp để xây cầu cho các em. Ngẫm lại, chuyện từ thiện ở nước ḿnh bao giờ cũng dựa vào dân lá lành đùm lá rách là chính, v́ nhà nước c̣n măi lo những chuyện lớn lao quan trọng!
Trong đời sống xă hội VN lâu nay, bệnh h́nh thức khiến chúng ta coi trọng những cái bên ngoài như quần áo, xe cộ, nhà cửa…(mà không cần biết cái xe cái nhà đó có được từ đâu, từ thành quả lao động, trí tuệ hay bằng con đường tham nhũng, mánh mung, làm ăn phi pháp), coi trọng bằng cấp (mà không cần biết năng lực thật sự của người đó như thế nào). Nghĩa là chạy theo những giá trị ảo mà coi thường những giá trị thật: năng lực, tài đức, nhân cách của một con người.
C̣n ở cấp độ quốc gia, một nhà nước chuộng h́nh thức chỉ gây nên chuyện lăng phí tiền thuế mồ hôi nước mắt của nhân dân, làm cho đất nước đă nghèo càng nghèo thêm.
H́nh như Trung Quốc- vốn có rất nhiều điểm tương đồng với VN về mặt văn hóa cho đến mô h́nh thể chế chính trị, cũng mắc bệnh h́nh thức, thích phô trương, xây cái ǵ cũng muốn to nhất thế giới, tàu cao tốc th́ nhanh nhất thế giới, tàu sân bay th́ muốn hiện đại nhất v.v…Thế giới đă chỉ ra thực chất của nhiều cái nhất đó như thế nào. Nhưng dẫu sao, anh Tàu lắm tiền, có chơi ngông một chút cũng chả sao, c̣n VN nghèo mà lại xài sang vô lối th́ chỉ tổ sụp sớm!
RFA's blog