vuitoichat
10-19-2011, 14:19
GiadinhNet - Những hầm than khai thác suốt 30 năm nay vẫn hàng ngày bị đào khoét sâu hơn, khiến cả khu đồi bị đào rỗng ḷng.
Quanh các cửa ḷ, từng tảng đất lớn nứt toác chực chờ đổ xuống, nước than non từ các mỏ đen đặc chảy theo các mương, rạch nhỏ rồi đổ dồn ra đầu nguồn sông Bưởi. Núi rỗng ruột, sông cũng đang bị đầu độc dù cạnh đó là đông đảo cư dân sinh sống.
Dân sợ… trời mưa
Cách trung tâm thành phố Ḥa B́nh hơn 50km, xă Phượng Cốc (huyện Lạc Sơn) nằm quanh con sông Bưởi. Thôn Khặng và thôn Cổm là ở cuối xă Phượng Cốc, nằm vắt dọc một bên bờ sông. Một bên là đồi Cổm, chân núi tiếp giáp bờ sông, trên đỉnh đồi có hai đường dây 500kV chạy qua, bên này sông đồng bào dân tộc Mường sinh sống. Đứng bên này sông nh́n sang đồi Cổm, những chấm đen, dải đen chảy từ lưng chừng đồi đổ xuống... đó là đường dẫn than từ các ḷ xuống mặt đất.
Những ngày cuối tháng 9, chúng tôi về huyện Lạc Sơn. Men theo con đường ổ gà lầy lội đang thi công dở dang, chúng tôi hỏi đường vào xóm Khặng và xóm Cổm của xă Phượng Cốc. Vừa đến đầu thôn đă nghe tiếng máy xúc, xe tải, máy khoan gầm rú đến đinh tai, nhức óc. Ông Bùi Văn Thi, nhà ở ngay đối diện mỏ Khặng cho biết: "Ở đây người ta khai thác than từ bao nhiêu năm nay rồi! Trước toàn người trong làng làm để tăng thêm thu nhập, sau này th́ các doanh nghiệp vào khai thác. Mấy năm nay, ngày nào chúng tôi cũng nghe tiếng động cơ máy, măi cũng thành quen".
http://giadinh.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/10/19/than.jpg
Đường dẫn than từ cửa ḷ xuống mặt đất. Ảnh: LH
Theo quan sát của chúng tôi, các hầm ḷ khoáng sản này đều không xây kè chắn để giảm nguy cơ sạt lở, cũng không có bể lắng cặn than. Mỗi khi có mưa là đất đá lở, nước than theo các rănh nhỏ đổ ra sông. Điều đáng lo ngại là trữ lượng than khu vực này khá lớn và chủ yếu là than non nên việc khai thác không xử lư theo đúng quy tŕnh sẽ phá vỡ môi trường sinh thái trong khu vực.
Cụ Bùi Thị Mẫn, ngoài 70 tuổi ở xóm Khặng chỉ tay sang bên khu đồi Cổm, nơi công trường đang khai thác than, nói: "Các hầm than nằm ở chân đồi ngay bên bờ sông như thế, nước than thoát đi đâu ngoài đổ ra sông? Trước đây nước con sông này trong xanh lắm! Bao nhiêu năm nay, đất đá lở xuống, nước thải than non đổ ra, giờ th́ lúc nào nước sông cũng đục ngầu". Đó là ngày trời nắng, "c̣n những ngày trời mưa to, nước than chảy lênh láng khắp các khe suối rồi dồn ra sông cả khúc sông dài nước đen x́. Không biết có độc hại ǵ không nhưng chúng tôi vẫn lấy nước dưới sông làm nước sinh hoạt, tắm giặt hàng ngày", cụ Mẫn thở dài.
V́ thế người dân nơi đây sợ mùa mưa, sợ những trận mưa lớn kéo theo đất đá, bùn than trôi xuống sông rồi ra ruộng. Đồng ruộng có nguy cơ bị hoang hóa và người dân có nguy cơ mắc bệnh tật từ ô nhiễm nguồn nước.
Núi lở, sông ô nhiễm
Các ḷ khai thác than đều nằm dưới chân một số trụ cột của hai đường dây 500kV. Việc khai thác kiểu tận thu khoáng sản tại đây không chỉ đang tàn phá môi trường, nguồn nước mà kèm theo đó t́nh trạng sạt lở, lún sụt có nguy cơ "nuốt chửng" công tŕnh quốc gia.
Phát hiện mỏ than, người dân khai thác cũng có thêm thu nhập đáng kể, nhiều nhà sống nhờ mỏ, quyết tâm đầu tư mở rộng quy mô. Không ít chủ ḷ c̣n bán trâu, ḅ, vay mượn bạn bè đầu tư kiến thiết hầm ḷ và mua máy móc để khai thác khối lượng lớn. Chả thế, riêng trên địa bàn xóm Khặng, xóm Cổm đă có tới 14 ḷ và xă Phúc Tuy có 2 ḷ.
Ông Bùi Quang Thái, Chủ tịch UBND xă Thượng Cốc cho biết "Từ năm 1982, người dân đă phát hiện ở khu vực này có mỏ than rộng khoảng 20ha với trữ lượng tương đối lớn, tập trung ở đồi Cổm (thuộc thôn Khặng và thôn Cổm) và một phần thuộc địa phận xă Phúc Tuy. Không ai bảo ai, người dân tự ư kéo nhau đến đào đồi, khoan núi. Lúc đầu để lấy than phục vụ cho sinh hoạt trong gia đ́nh, sau đó làm ra khối lượng lớn th́ mang đi bán.
Thấy có hiệu quả, khoảng 10 năm trở lại đây các chủ ḷ mở rộng quy mô, khai thác rầm rộ hơn và có sử dụng vật liệu nổ. Nhưng, do ảnh hưởng đến công tŕnh quốc gia nên kể từ tháng 3/2009, các ngành chức năng phối hợp với chính quyền địa phương tiến hành kiểm tra, xử lư và cưỡng chế san lấp các đường hầm, ngăn chặn việc khai thác trái phép. Cùng với việc tuyên truyền, vận động người dân, hiện tượng khai thác trái phép đă chấm dứt mấy năm nay rồi".
Việc khai thác tràn lan, mạnh ai nấy làm không có kế hoạch, cũng không theo một quy tŕnh nào, đă làm đất núi khu vực này sụt lún. Mỏ này lại chủ yếu than non, nước thải từ than đổ hết ra sông khiến sông Bưởi bị ô nhiễm nhiều năm nay. Như vậy, người dân địa phương vẫn phải tiếp tục sử dụng nguồn nước tự nhiên bị ô nhiễm này để sinh hoạt và tưới tiêu cho đồng ruộng, hoa màu.
Lê Hường
Quanh các cửa ḷ, từng tảng đất lớn nứt toác chực chờ đổ xuống, nước than non từ các mỏ đen đặc chảy theo các mương, rạch nhỏ rồi đổ dồn ra đầu nguồn sông Bưởi. Núi rỗng ruột, sông cũng đang bị đầu độc dù cạnh đó là đông đảo cư dân sinh sống.
Dân sợ… trời mưa
Cách trung tâm thành phố Ḥa B́nh hơn 50km, xă Phượng Cốc (huyện Lạc Sơn) nằm quanh con sông Bưởi. Thôn Khặng và thôn Cổm là ở cuối xă Phượng Cốc, nằm vắt dọc một bên bờ sông. Một bên là đồi Cổm, chân núi tiếp giáp bờ sông, trên đỉnh đồi có hai đường dây 500kV chạy qua, bên này sông đồng bào dân tộc Mường sinh sống. Đứng bên này sông nh́n sang đồi Cổm, những chấm đen, dải đen chảy từ lưng chừng đồi đổ xuống... đó là đường dẫn than từ các ḷ xuống mặt đất.
Những ngày cuối tháng 9, chúng tôi về huyện Lạc Sơn. Men theo con đường ổ gà lầy lội đang thi công dở dang, chúng tôi hỏi đường vào xóm Khặng và xóm Cổm của xă Phượng Cốc. Vừa đến đầu thôn đă nghe tiếng máy xúc, xe tải, máy khoan gầm rú đến đinh tai, nhức óc. Ông Bùi Văn Thi, nhà ở ngay đối diện mỏ Khặng cho biết: "Ở đây người ta khai thác than từ bao nhiêu năm nay rồi! Trước toàn người trong làng làm để tăng thêm thu nhập, sau này th́ các doanh nghiệp vào khai thác. Mấy năm nay, ngày nào chúng tôi cũng nghe tiếng động cơ máy, măi cũng thành quen".
http://giadinh.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/10/19/than.jpg
Đường dẫn than từ cửa ḷ xuống mặt đất. Ảnh: LH
Theo quan sát của chúng tôi, các hầm ḷ khoáng sản này đều không xây kè chắn để giảm nguy cơ sạt lở, cũng không có bể lắng cặn than. Mỗi khi có mưa là đất đá lở, nước than theo các rănh nhỏ đổ ra sông. Điều đáng lo ngại là trữ lượng than khu vực này khá lớn và chủ yếu là than non nên việc khai thác không xử lư theo đúng quy tŕnh sẽ phá vỡ môi trường sinh thái trong khu vực.
Cụ Bùi Thị Mẫn, ngoài 70 tuổi ở xóm Khặng chỉ tay sang bên khu đồi Cổm, nơi công trường đang khai thác than, nói: "Các hầm than nằm ở chân đồi ngay bên bờ sông như thế, nước than thoát đi đâu ngoài đổ ra sông? Trước đây nước con sông này trong xanh lắm! Bao nhiêu năm nay, đất đá lở xuống, nước thải than non đổ ra, giờ th́ lúc nào nước sông cũng đục ngầu". Đó là ngày trời nắng, "c̣n những ngày trời mưa to, nước than chảy lênh láng khắp các khe suối rồi dồn ra sông cả khúc sông dài nước đen x́. Không biết có độc hại ǵ không nhưng chúng tôi vẫn lấy nước dưới sông làm nước sinh hoạt, tắm giặt hàng ngày", cụ Mẫn thở dài.
V́ thế người dân nơi đây sợ mùa mưa, sợ những trận mưa lớn kéo theo đất đá, bùn than trôi xuống sông rồi ra ruộng. Đồng ruộng có nguy cơ bị hoang hóa và người dân có nguy cơ mắc bệnh tật từ ô nhiễm nguồn nước.
Núi lở, sông ô nhiễm
Các ḷ khai thác than đều nằm dưới chân một số trụ cột của hai đường dây 500kV. Việc khai thác kiểu tận thu khoáng sản tại đây không chỉ đang tàn phá môi trường, nguồn nước mà kèm theo đó t́nh trạng sạt lở, lún sụt có nguy cơ "nuốt chửng" công tŕnh quốc gia.
Phát hiện mỏ than, người dân khai thác cũng có thêm thu nhập đáng kể, nhiều nhà sống nhờ mỏ, quyết tâm đầu tư mở rộng quy mô. Không ít chủ ḷ c̣n bán trâu, ḅ, vay mượn bạn bè đầu tư kiến thiết hầm ḷ và mua máy móc để khai thác khối lượng lớn. Chả thế, riêng trên địa bàn xóm Khặng, xóm Cổm đă có tới 14 ḷ và xă Phúc Tuy có 2 ḷ.
Ông Bùi Quang Thái, Chủ tịch UBND xă Thượng Cốc cho biết "Từ năm 1982, người dân đă phát hiện ở khu vực này có mỏ than rộng khoảng 20ha với trữ lượng tương đối lớn, tập trung ở đồi Cổm (thuộc thôn Khặng và thôn Cổm) và một phần thuộc địa phận xă Phúc Tuy. Không ai bảo ai, người dân tự ư kéo nhau đến đào đồi, khoan núi. Lúc đầu để lấy than phục vụ cho sinh hoạt trong gia đ́nh, sau đó làm ra khối lượng lớn th́ mang đi bán.
Thấy có hiệu quả, khoảng 10 năm trở lại đây các chủ ḷ mở rộng quy mô, khai thác rầm rộ hơn và có sử dụng vật liệu nổ. Nhưng, do ảnh hưởng đến công tŕnh quốc gia nên kể từ tháng 3/2009, các ngành chức năng phối hợp với chính quyền địa phương tiến hành kiểm tra, xử lư và cưỡng chế san lấp các đường hầm, ngăn chặn việc khai thác trái phép. Cùng với việc tuyên truyền, vận động người dân, hiện tượng khai thác trái phép đă chấm dứt mấy năm nay rồi".
Việc khai thác tràn lan, mạnh ai nấy làm không có kế hoạch, cũng không theo một quy tŕnh nào, đă làm đất núi khu vực này sụt lún. Mỏ này lại chủ yếu than non, nước thải từ than đổ hết ra sông khiến sông Bưởi bị ô nhiễm nhiều năm nay. Như vậy, người dân địa phương vẫn phải tiếp tục sử dụng nguồn nước tự nhiên bị ô nhiễm này để sinh hoạt và tưới tiêu cho đồng ruộng, hoa màu.
Lê Hường