vuitoichat
10-26-2011, 10:02
Cần nhớ, ‘lệnh trục xuất là h́nh phạt rất nặng’
Thẩm Phán Phan Quang Tuệ tốt nghiệp đại học luật Drake ở Des Moines, Iowa, vào năm 1985. Ông là thẩm phán hành chánh gốc Việt đầu tiên thuộc Bộ Lao Động Iowa.
Năm 1988, ông được chuyển về làm luật sư công tố Sở Di Trú và Nhập Tịch Hoa Kỳ, tại San Francisco. Năm 1995, ông được Bộ Trưởng Tư Pháp Hoa Kỳ Janet Reno bổ nhiệm về Ṭa Di Trú Liên Bang San Francisco và hiện đang phục vụ tại đây.
Thành công, nhưng không hề quên ḿnh đă bước chân vào Hoa Kỳ với đôi chân của người tị nạn, Thẩm Phán Phan Quang Tuệ c̣n rất hănh diện với hành tŕnh ấy. Tâm tư này của ông được phần nào hé lộ trong bài diễn văn đọc trong một lễ tuyên thệ cho các tân công dân Hoa Kỳ tại San Francisco năm 2008, qua đó, ông cho biết “đă từng làm nghề rửa chén bát, sửa giày, giao báo” và giờ đây “là một trong hơn 200 thẩm phán di trú trên toàn nước Mỹ. Câu chuyện của tôi chứng minh cho thấy, nước Mỹ không có công dân hạng hai, dù công dân ấy sinh trưởng tại Hoa Kỳ, hay đến từ xa để lập nghiệp”.
Nhân dịp đến thăm Nam California để tham dự đại hội kỳ 10, Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam, vào ngày 21 tháng 10, Thẩm Phán Phan Quang Tuệ dành cho nhật báo Người Việt một cuộc phỏng vấn, do Hà Giang thực hiện.
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/articlefiles/139008-phanQuangTue-400.jpg
Thẩm phán ṭa di trú liên bang, Phan Quang Tuệ, phát biểu trong đại hội kỳ 10, Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam, vào ngày 21 tháng 10, tổ chức tại Nhật báo Người Việt. (H́nh: Dan Huynh/Người Việt)
Hà Giang (NV): Kính chào Thẩm Phán Phan Quang Tuệ. Thưa ông, vai tṛ thẩm phán di trú Hoa Kỳ có lẽ ít được người dân hiểu một cách thấu đáo, xin ông giải thích về ṭa án di trú cùng trách nhiệm mà một thẩm phán di trú liên bang phải đảm nhiệm.
TP Phan Quang Tuệ: Bổ nhiệm tôi là Tổng Trưởng Tư Pháp Janet Reno, do đó hệ thống ṭa di trú là thuộc hệ thống của Bộ Tư Pháp liên bang. Bà con chúng ta thường nhầm lẫn, gọi đây là “ṭa INS”. INS trước đây gọi là “Immigration Naturalization Services,” sau này chính phủ cải tổ và lập ra Bộ Nội An (Department of Homeland Security); trong khi ṭa án di trú tiếp tục nằm trong Bộ Tư Pháp, th́ Sở Di Trú (hay “Immigration Customs Enforcement” th́ trực thuộc Bộ Nội An). Nói như vậy là nói tới tính độc lập của ṭa án di trú; mặc dù là ṭa án hành chánh thuộc hệ thống hành chánh, nói ra là ṭa “bán tư pháp,” người Mỹ họ gọi là “quasi judiciary”. Vậy, hệ thống hành chánh th́ thuộc Bộ Tư Pháp, nhưng việc xét xử th́ hoàn toàn độc lập và không bị ảnh hưởng bởi bất cứ áp lực nào khác.
Như tôi, tôi làm việc công tố cho INS 5 năm và làm với ṭa di trú từ năm 1995 tới nay, chưa bao giờ có một lệnh, hay một sự can thiệp nào trong việc xét xử của chúng tôi.
Thứ nhất, thẩm quyền chính của ṭa di trú là thẩm quyền đối với người không phải là công dân Mỹ, tức là không có quốc tịch th́ ṭa di trú mới có thẩm quyền. Thứ hai, từ ngày thành lập, mặc dù đây là hệ thống thuộc ṭa hành chánh, nhưng nó lại là một ṭa hành chánh đặc biệt, v́ thẩm quyền của ṭa này gồm những quyền mà thực ra thông thường ṭa h́nh đă có, thí dụ quyền tống giam, tạm giam hay cho tại ngoại hậu tra... và h́nh phạt của ṭa di trú rất nặng, đó là h́nh phạt trục xuất, mà ai cũng biết đó là h́nh phạt rất nặng.
NV: So với một thẩm phán “truyền thống,” tức thẩm phán của một ṭa không phải ṭa di trú, th́ vai tṛ của thẩm phán truyền thống có phần thụ động hơn, vị thẩm phán này thường chỉ xem xét phiên xử, ngồi xem bên công tố và bên luật sư bào chữa tranh căi và đưa ra nhân chứng. Trong khi đó, thẩm phán di trú lại có thể hỏi cung, thẩm vấn bị cáo. Tại sao lại có sự khác biệt này, thưa ông?
TP Phan Quang Tuệ: Thông thường, trong các ngành chuyên môn đó, có lẽ v́ vai tṛ hành chánh của thẩm phán di trú, nhiều người đă không xem thẩm phán di trú như một thẩm phán “truyền thống”. Tuy nhiên, điểm khác biệt chính không phải ở thẩm phán di trú có quyền điều tra, điểm khác biệt ở chỗ họ là người “fact finders” (người t́m sự thật). Chúng tôi không có bồi thẩm đoàn. Điểm thứ hai, về trách nhiệm dẫn chứng th́ đây là “preponderance of evidence” (tạm dịch: trưng dẫn bằng chứng xác tín) chứ không phải là “beyond reasonable doubts” (tạm dịch: không c̣n nghi ngờ nào, cho dầu là nghi ngờ hợp lư) và những người ra ṭa di trú là những người không phải công dân Hoa Kỳ. Tuy nhiên quan trọng nhất là, chúng tôi phải tôn trọng tiến tŕnh xét xử, và phải công bằng.
NV: Như vậy th́ vai tṛ của thẩm phán trong hai hệ thống ṭa cũng có sự khác biệt. Thẩm phán nghĩ sao khi có người cho rằng v́ đối tượng của ṭa di trú không phải là công dân Mỹ, do đó quyền lợi của họ không được bảo vệ như quyền lợi của công dân Mỹ?
TP Phan Quang Tuệ: Không phải như vậy. Thẩm quyền của các ṭa tiểu bang hay liên bang là thẩm quyền tổng quát. Thẩm quyền của chúng tôi là thẩm quyền chuyên biệt.
Di trú và ṭa di trú là thể hiện của chủ quyền quốc gia, tức là quư vị bước vào nhà người ta, th́ phải tôn trọng luật lệ của người khác. Đạo luật của di trú ấn định, phải xác định khi nào người ta vi phạm những luật nào; và luật này cũng ấn định khoản thứ hai, là khi vi phạm những luật nào th́ người ta có thể bị trục xuất.
Tuy nhiên nhiều người cũng tùy theo hoàn cảnh của ḿnh mà có thể xin được ở lại, hay là xin những điều mà chúng tôi gọi là “reliefs”. Như vậy, sự khác biệt là do thẩm quyền của ḿnh.
NV: Một bài tường tŕnh của đài phát thanh National Public Radio cách đây không lâu nhận định rằng đa số đối tượng trục xuất của cơ quan ICE, tức “Immigration Customs Enforcement” là không đúng. NPR cũng nêu một dữ kiện, trong năm 2010, ṭa án di trú đă không ủng hộ 31% quyết định trục xuất của ICE. Là một thẩm phán di trú, ông b́nh luận ǵ về điều này?
TP Phan Quang Tuệ: Tôi sẽ không b́nh luận, và tôi sẽ giải thích tại sao tôi không b́nh luận. Tôi làm trong ngành tư pháp, dù là tư pháp hành chánh, hay gọi là bán tư pháp, th́ làm cái ǵ hay không làm cái ǵ cũng phải giải thích tại sao.
Vấn đề như thế này: Công việc của chúng tôi ngưng ở chỗ định quy chế cho người ra trước ṭa của ḿnh, ra án lệnh trục xuất hay không trục xuất. Thi hành bản án không phải là việc của chúng tôi, mà thuộc “Immigration Customs Enforcement”. H́nh phạt trục xuất không chỉ ảnh hưởng đến bản thân người bị trục xuất mà c̣n ảnh hưởng đến vợ, con của họ.
Cả chúng tôi, người ngồi ở phiên ṭa, và người thi hành bản án, đều luôn muốn biết chắc sự thi hành luật là hợp pháp. Thí dụ, chúng tôi không có thẩm quyền tiên khởi để xử những vụ về di trú mà là do trước kia là INS, bây giờ là ICE, đưa ra trước ṭa. Chúng tôi gọi là “Notice to Appear”. Khi họ ra trước ṭa th́, không giống như ṭa luật h́nh, chúng tôi không có thẩm quyền cho họ một “public defender” (luật sư biện hộ miễn phí), nhưng chúng tôi có bổn phận cho họ cơ hội để t́m luật sư đại diện cho chính họ. Thành ra, thủ tục phải rất cẩn thận. Nhiều khi có những người bảo thủ cho rằng tiền luật sư tốn kém quá, nhưng đó là cái giá ḿnh phải trả.
NV: Thẩm phán có lời khuyên nào cho những ai có người thân trong gia đ́nh đang đối diện với một án lệnh trục xuất?
TP Phan Quang Tuệ: Điều quan trọng nhất là phải xem kỹ cái “Notice to Appear” để xem họ ra án lệnh trục xuất ḿnh v́ lư do ǵ. Nếu là v́ lư do phạm pháp th́ phải xem bản án của ṭa dưới xem đó có phải là bản án nhất định hay chưa. Ngoài ra, cũng phải xem, ngoài việc bị trục xuất th́ ḿnh được hưởng những điều kiện ǵ để được miễn hay tạm hoăn trục xuất, và những công việc chuyên môn này th́ luôn cần phải có một luật sư thật sự có kinh nghiệm về luật di trú.
Cuối cùng, tôi cũng muốn nhấn mạnh, tôi trả lời cuộc phỏng vấn hôm nay hoàn toàn với tư cách một cá nhân đến thăm nhật báo Người Việt chứ không chính thức đại diện cho ai.
NV: Cảm ơn thẩm phán đă dành th́ giờ cho chúng tôi.
Hà Giang/Người Việt
Thẩm Phán Phan Quang Tuệ tốt nghiệp đại học luật Drake ở Des Moines, Iowa, vào năm 1985. Ông là thẩm phán hành chánh gốc Việt đầu tiên thuộc Bộ Lao Động Iowa.
Năm 1988, ông được chuyển về làm luật sư công tố Sở Di Trú và Nhập Tịch Hoa Kỳ, tại San Francisco. Năm 1995, ông được Bộ Trưởng Tư Pháp Hoa Kỳ Janet Reno bổ nhiệm về Ṭa Di Trú Liên Bang San Francisco và hiện đang phục vụ tại đây.
Thành công, nhưng không hề quên ḿnh đă bước chân vào Hoa Kỳ với đôi chân của người tị nạn, Thẩm Phán Phan Quang Tuệ c̣n rất hănh diện với hành tŕnh ấy. Tâm tư này của ông được phần nào hé lộ trong bài diễn văn đọc trong một lễ tuyên thệ cho các tân công dân Hoa Kỳ tại San Francisco năm 2008, qua đó, ông cho biết “đă từng làm nghề rửa chén bát, sửa giày, giao báo” và giờ đây “là một trong hơn 200 thẩm phán di trú trên toàn nước Mỹ. Câu chuyện của tôi chứng minh cho thấy, nước Mỹ không có công dân hạng hai, dù công dân ấy sinh trưởng tại Hoa Kỳ, hay đến từ xa để lập nghiệp”.
Nhân dịp đến thăm Nam California để tham dự đại hội kỳ 10, Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam, vào ngày 21 tháng 10, Thẩm Phán Phan Quang Tuệ dành cho nhật báo Người Việt một cuộc phỏng vấn, do Hà Giang thực hiện.
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/articlefiles/139008-phanQuangTue-400.jpg
Thẩm phán ṭa di trú liên bang, Phan Quang Tuệ, phát biểu trong đại hội kỳ 10, Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam, vào ngày 21 tháng 10, tổ chức tại Nhật báo Người Việt. (H́nh: Dan Huynh/Người Việt)
Hà Giang (NV): Kính chào Thẩm Phán Phan Quang Tuệ. Thưa ông, vai tṛ thẩm phán di trú Hoa Kỳ có lẽ ít được người dân hiểu một cách thấu đáo, xin ông giải thích về ṭa án di trú cùng trách nhiệm mà một thẩm phán di trú liên bang phải đảm nhiệm.
TP Phan Quang Tuệ: Bổ nhiệm tôi là Tổng Trưởng Tư Pháp Janet Reno, do đó hệ thống ṭa di trú là thuộc hệ thống của Bộ Tư Pháp liên bang. Bà con chúng ta thường nhầm lẫn, gọi đây là “ṭa INS”. INS trước đây gọi là “Immigration Naturalization Services,” sau này chính phủ cải tổ và lập ra Bộ Nội An (Department of Homeland Security); trong khi ṭa án di trú tiếp tục nằm trong Bộ Tư Pháp, th́ Sở Di Trú (hay “Immigration Customs Enforcement” th́ trực thuộc Bộ Nội An). Nói như vậy là nói tới tính độc lập của ṭa án di trú; mặc dù là ṭa án hành chánh thuộc hệ thống hành chánh, nói ra là ṭa “bán tư pháp,” người Mỹ họ gọi là “quasi judiciary”. Vậy, hệ thống hành chánh th́ thuộc Bộ Tư Pháp, nhưng việc xét xử th́ hoàn toàn độc lập và không bị ảnh hưởng bởi bất cứ áp lực nào khác.
Như tôi, tôi làm việc công tố cho INS 5 năm và làm với ṭa di trú từ năm 1995 tới nay, chưa bao giờ có một lệnh, hay một sự can thiệp nào trong việc xét xử của chúng tôi.
Thứ nhất, thẩm quyền chính của ṭa di trú là thẩm quyền đối với người không phải là công dân Mỹ, tức là không có quốc tịch th́ ṭa di trú mới có thẩm quyền. Thứ hai, từ ngày thành lập, mặc dù đây là hệ thống thuộc ṭa hành chánh, nhưng nó lại là một ṭa hành chánh đặc biệt, v́ thẩm quyền của ṭa này gồm những quyền mà thực ra thông thường ṭa h́nh đă có, thí dụ quyền tống giam, tạm giam hay cho tại ngoại hậu tra... và h́nh phạt của ṭa di trú rất nặng, đó là h́nh phạt trục xuất, mà ai cũng biết đó là h́nh phạt rất nặng.
NV: So với một thẩm phán “truyền thống,” tức thẩm phán của một ṭa không phải ṭa di trú, th́ vai tṛ của thẩm phán truyền thống có phần thụ động hơn, vị thẩm phán này thường chỉ xem xét phiên xử, ngồi xem bên công tố và bên luật sư bào chữa tranh căi và đưa ra nhân chứng. Trong khi đó, thẩm phán di trú lại có thể hỏi cung, thẩm vấn bị cáo. Tại sao lại có sự khác biệt này, thưa ông?
TP Phan Quang Tuệ: Thông thường, trong các ngành chuyên môn đó, có lẽ v́ vai tṛ hành chánh của thẩm phán di trú, nhiều người đă không xem thẩm phán di trú như một thẩm phán “truyền thống”. Tuy nhiên, điểm khác biệt chính không phải ở thẩm phán di trú có quyền điều tra, điểm khác biệt ở chỗ họ là người “fact finders” (người t́m sự thật). Chúng tôi không có bồi thẩm đoàn. Điểm thứ hai, về trách nhiệm dẫn chứng th́ đây là “preponderance of evidence” (tạm dịch: trưng dẫn bằng chứng xác tín) chứ không phải là “beyond reasonable doubts” (tạm dịch: không c̣n nghi ngờ nào, cho dầu là nghi ngờ hợp lư) và những người ra ṭa di trú là những người không phải công dân Hoa Kỳ. Tuy nhiên quan trọng nhất là, chúng tôi phải tôn trọng tiến tŕnh xét xử, và phải công bằng.
NV: Như vậy th́ vai tṛ của thẩm phán trong hai hệ thống ṭa cũng có sự khác biệt. Thẩm phán nghĩ sao khi có người cho rằng v́ đối tượng của ṭa di trú không phải là công dân Mỹ, do đó quyền lợi của họ không được bảo vệ như quyền lợi của công dân Mỹ?
TP Phan Quang Tuệ: Không phải như vậy. Thẩm quyền của các ṭa tiểu bang hay liên bang là thẩm quyền tổng quát. Thẩm quyền của chúng tôi là thẩm quyền chuyên biệt.
Di trú và ṭa di trú là thể hiện của chủ quyền quốc gia, tức là quư vị bước vào nhà người ta, th́ phải tôn trọng luật lệ của người khác. Đạo luật của di trú ấn định, phải xác định khi nào người ta vi phạm những luật nào; và luật này cũng ấn định khoản thứ hai, là khi vi phạm những luật nào th́ người ta có thể bị trục xuất.
Tuy nhiên nhiều người cũng tùy theo hoàn cảnh của ḿnh mà có thể xin được ở lại, hay là xin những điều mà chúng tôi gọi là “reliefs”. Như vậy, sự khác biệt là do thẩm quyền của ḿnh.
NV: Một bài tường tŕnh của đài phát thanh National Public Radio cách đây không lâu nhận định rằng đa số đối tượng trục xuất của cơ quan ICE, tức “Immigration Customs Enforcement” là không đúng. NPR cũng nêu một dữ kiện, trong năm 2010, ṭa án di trú đă không ủng hộ 31% quyết định trục xuất của ICE. Là một thẩm phán di trú, ông b́nh luận ǵ về điều này?
TP Phan Quang Tuệ: Tôi sẽ không b́nh luận, và tôi sẽ giải thích tại sao tôi không b́nh luận. Tôi làm trong ngành tư pháp, dù là tư pháp hành chánh, hay gọi là bán tư pháp, th́ làm cái ǵ hay không làm cái ǵ cũng phải giải thích tại sao.
Vấn đề như thế này: Công việc của chúng tôi ngưng ở chỗ định quy chế cho người ra trước ṭa của ḿnh, ra án lệnh trục xuất hay không trục xuất. Thi hành bản án không phải là việc của chúng tôi, mà thuộc “Immigration Customs Enforcement”. H́nh phạt trục xuất không chỉ ảnh hưởng đến bản thân người bị trục xuất mà c̣n ảnh hưởng đến vợ, con của họ.
Cả chúng tôi, người ngồi ở phiên ṭa, và người thi hành bản án, đều luôn muốn biết chắc sự thi hành luật là hợp pháp. Thí dụ, chúng tôi không có thẩm quyền tiên khởi để xử những vụ về di trú mà là do trước kia là INS, bây giờ là ICE, đưa ra trước ṭa. Chúng tôi gọi là “Notice to Appear”. Khi họ ra trước ṭa th́, không giống như ṭa luật h́nh, chúng tôi không có thẩm quyền cho họ một “public defender” (luật sư biện hộ miễn phí), nhưng chúng tôi có bổn phận cho họ cơ hội để t́m luật sư đại diện cho chính họ. Thành ra, thủ tục phải rất cẩn thận. Nhiều khi có những người bảo thủ cho rằng tiền luật sư tốn kém quá, nhưng đó là cái giá ḿnh phải trả.
NV: Thẩm phán có lời khuyên nào cho những ai có người thân trong gia đ́nh đang đối diện với một án lệnh trục xuất?
TP Phan Quang Tuệ: Điều quan trọng nhất là phải xem kỹ cái “Notice to Appear” để xem họ ra án lệnh trục xuất ḿnh v́ lư do ǵ. Nếu là v́ lư do phạm pháp th́ phải xem bản án của ṭa dưới xem đó có phải là bản án nhất định hay chưa. Ngoài ra, cũng phải xem, ngoài việc bị trục xuất th́ ḿnh được hưởng những điều kiện ǵ để được miễn hay tạm hoăn trục xuất, và những công việc chuyên môn này th́ luôn cần phải có một luật sư thật sự có kinh nghiệm về luật di trú.
Cuối cùng, tôi cũng muốn nhấn mạnh, tôi trả lời cuộc phỏng vấn hôm nay hoàn toàn với tư cách một cá nhân đến thăm nhật báo Người Việt chứ không chính thức đại diện cho ai.
NV: Cảm ơn thẩm phán đă dành th́ giờ cho chúng tôi.
Hà Giang/Người Việt