Log in

View Full Version : Thiền sư Trạng nguyên lừng danh Việt Nam


jojolotus
10-29-2011, 00:39
- Là vị tổ thứ ba của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, thiền sư Huyền Quang được hậu thế tôn xưng là một Đại thiền sư Việt nam, có vị trí ngang hàng với sáu vị tổ của Thiền tông Trung Quốc và 28 vị tổ của Thiền Ấn Độ. Thế nhưng, ngoài một vài giai thoại được lưu truyền rộng răi trong dân gian, cho tới tận ngày nay câu chuyện về cuộc đời của vị thiền sư từng là trạng nguyên nước Việt này vẫn c̣n là một bí ẩn với rất nhiều người…

Vị trạng nguyên một ḷng hướng Phật

Thiền sư Huyền Quang sinh năm 1254, mất năm 1334, vốn tên thật là Lư Đạo Tái, người hương Vạn Tải, châu Nam Sách, lộ Lạng Giang, nay là làng Thái Bảo, huyện Gia B́nh, tỉnh Bắc Ninh. Cha của Huệ Quang là Tuệ Tổ, có công đánh dẹp Chiêm Thành nhưng không chịu ra làm quan, sớm tối chỉ vui thú với sách vở và công việc đồng áng, sống một cuộc sống an nhiên tự tại. C̣n mẹ Huyền Quang là bà Lê thị là một người hiền lành, chịu thương chịu khó. Câu chuyện về sự ra đời của Huyền Quang đă là một câu chuyện đậm tính truyền kỳ và vẫn được lưu truyền cho tới tận ngày nay.

Theo ghi chép của sách “Tam tổ thực lục”, bà Lê thị hay đến chùa Ngọc Hoàng cầu nguyện v́ tuổi đă 30 mà chưa có con. Đầu năm Giáp Dần, năm 1254, vị trụ tŕ chùa Ngọc Hoàng là Huệ Nghĩa mơ thấy "các toà trong chùa đèn chong sáng rực, chư Phật tôn nghiêm, Kim Cương Long Thần la liệt đông đúc. Đức Phật chỉ Tôn giả A-nan-đà bảo: “Ngươi hăy tái sinh làm pháp khí Đông Độ và phải nhớ lại duyên xưa”. A-nan-đà vâng lệnh ra đi. Đúng năm ấy, bà Lê thị có thai sinh ra một người con trai, đặt tên là Lư Đạo Tái. V́ vậy, nhiều người cho rằng, Huyền Quang chính là tôn giả A-nan-đà đầu thai mà thành.

http://phunutoday.vn/dataimages/201110/original/images570167_Tuong_H uyen_Quan.jpg

Không may, lớn lên Lư Đạo Tái lại có dung mạo vô cùng xấu xí. Vừa nghèo lại vừa xấu nên Lư Đạo Tái thường xuyên bị những người xung quanh hắt hủi. Ông từng đi hỏi vợ ở nhiều nơi nhưng đều bị người ta từ chối v́ dung mạo ông quá xấu xí. Tuy nhiên, bù lại với vẻ bề ngoài không lấy ǵ làm khôi ngô tuấn tú của ḿnh, Lư Đạo Tái lại sở hữu một trí thông minh hơn hẳn người thường. Tư chất thông minh cộng thêm tính cần cù hiếu học nên Lư Đạo Tái học rất giỏi.

Năm ông 20 tuổi, Lư Đạo Tái đỗ thi Hương rồi năm sau đỗ thi Hội. Tới năm Bảo Phù trong khoa thi Giáp Tuất 1274, Lư Đạo Tái đă đỗ trạng nguyên ở tuổi 28. Tới lúc này, nhiều gia đ́nh giàu có mới lân la tới nhà ông để xin gả con gái cho vị tân khoa trạng nguyên, song Lư Đạo Tái đều từ chối. Thậm chí, vua Trần thấy ông là người tài năng, đức độ, đỗ đạt cao, muốn gả công chúa Liễu cho nhưng ông không nhận. Người ta nói rằng, khi đó, Lư Đạo Tái đă chua chát viết hai câu thơ rằng: “Khó khăn th́ chẳng ai nh́n; Đến khi đỗ trạng trăm ngh́n nhân duyên”.

Kể từ đó, trên dưới 30 năm, ông làm quan tận tụy nơi viện Nội Hàn. Với trí thông minh, giỏi đối đáp ứng xử cộng với sự uyên bác của ḿnh, Lư Đạo Tái từng nhiều lần được giao nhiệm vụ tiếp sứ giả phương Bắc. Một hôm, Lư Đạo Tái cùng vua Trần Anh Tông đến chùa Vĩnh Nghiêm huyện Phượng Nhăn, nghe Thiền sư Pháp Loa giảng kinh. Khi nghe những lời giảng của Pháp Loa, bỗng nhiên, vị đại quan triều Trần bỗng thấy “chạnh ḷng”, bèn thốt lên rằng: “…Phú quư vinh hoa thích thú, đáng lo như lá vàng mùa thu, mây trắng ngày hè, sao ta có thể lưu luyến lâu dài được ?…”.

Cũng kể từ đó, Lư Đạo Tái bắt đầu ư định xuất gia theo Phật. Nhiều người nói rằng, chính bài giảng của thiền sư Pháp Loa đă khiến Lư Đạo Tái, vốn là hiện thân của tôn giả A-nan-đà nhớ lại “duyên xưa” theo lời dặn của Phật Tổ. Dẫu là v́ lư do ǵ th́ việc Lư Đạo Tái quyết tâm từ bỏ cuộc sống vinh hoa phú quư của một vị đại quan nơi triều đ́nh để xuất gia theo Phật th́ hoàn toàn là sự thực.

Lúc bấy giờ, nhà Trần rất sùng tín đạo Phật, v́ thế chỉ sau vài lần dâng biểu xin từ quan để đi tu, Lư Đạo Tái đă được vua Trần chấp thuận. Năm 1305, Lư Đạo Tái chính thức xuống tóc xuất gia. Năm đó ông đă 51 tuổi. Ban đầu, Huyền Quang đến học đạo với thiền sư Bảo Phác, một học tṛ giỏi của Pháp Loa, nơi chùa Lễ Vĩnh.

Năm Hưng Long thứ 14 (1306) Trần Nhân Tông trụ tŕ chùa Siêu Loại lập Pháp Loa làm giảng chủ, Lư Đạo Tái theo Bảo Phác đến nghe giảng, được Nhân Tông cho làm thị giả. Sau đó ông theo Trần Nhân Tông khoảng 2 năm để giúp việc biên soạn kinh sách, được vị sơ tổ của ḍng thiền Trúc Lâm hài ḷng khen: “Phàm sách đă qua tay Huyền Quang biên soạn, khảo đính th́ không thể thêm bớt được một chữ nào nữa”.

Vị tổ thiền lừng danh nước Việt

Khi Trần Nhân Tông viên tịch, Huyền Quang lại theo Pháp Loa làm đồ đệ người thầy trẻ hơn ḿnh đến 30 tuổi (Pháp Loa sinh năm 1284, mất năm 1330). Năm 1309, niên hiệu Hưng Long thứ 17, Huyền Quang được Pháp Loa cho về trụ tŕ chùa Vân Yên trên đỉnh núi Yên Tử, nơi phát tích ḍng thiền Trúc Lâm. Hằng ngày ông giảng đạo cho các đệ tử, biên tập kinh… và gần như không c̣n liên hệ với chốn quan trường. Đây cũng là thời gian xảy ra câu chuyện mà người thời này vẫn c̣n truyền tai nhau về nỗi oan của Huyền Quang với nàng Điểm Bích.

Theo sách “Tổ gia thực lục” sự việc này xảy ra thời vua Trần Anh Tông năm Quư Sử 1313. Lúc bấy giờ, dù mới đi tu chưa được bao lâu song Huyền Quang đă trở thành một tôn giả lừng danh, tiếng đồn truyền tới tai triều đ́nh.

Một hôm vua Anh Tông hỏi các quan hầu cùng đạo tăng: “Huyền Quang lăo sư sống như tấm gương trong không mờ bụi, thế là dồn lấp t́nh dục hay không có dục t́nh?”. Đại thần Mạc Đĩnh Chi bước ra tâu: “Vẽ hổ chỉ vẽ ngoài da, khó vẽ trong xương, xin hăy cho thử mới biết…” Vua Anh Tông nghe theo, liền ngầm cho cho mời cung nhân Điểm Bích, đẹp người lại thông kinh sử đến dặn ḍ: “Vị tăng kia vốn giới hạnh cao nghiêm, ngươi hăy đến Yên Tử t́m hiểu cho trẫm. Nếu quả vị tăng ấy c̣n quyến luyến dục t́nh th́ ngươi hăy t́m cách xin một thoi vàng về đây cho ta”.

Điểm Bích vâng lệnh lên chùa rồi chờ tới khuya th́ xin vào nghỉ nhờ một đêm. Ban đầu Huyền Quang không đồng ư nhưng v́ trời đă khuya, Điểm Bích lại hết mực kêu xin nên ông đă đồng ư. Đêm đó, khi Huyền Quang đang ngồi đọc kinh trong pḥng th́ Điểm Bích t́m tới. Ban đầu, Điểm Bích chỉ hầu chuyện, đối đáp thơ ca với Huyền Quang nhưng sau đó đă giở tṛ ong bướm ḥng quyến rũ ông. Sư Huyền Quang giật ḿnh v́ bỗng nhiên bị ôm chầm liền vùng ra. Điểm Bích thấy vậy càng níu kéo. Hai bên giằng co một hồi làm đổ đèn dầu bắn tung tóe cả vào yếm của Điểm Bích.

Khi giằng được ra khỏi tay Điểm Bích, Huyền Quang giận run người đuổi Điểm Bích về pḥng. Sự việc ấy khiến Điểm Bích hiểu rằng, Huyền Quang là người giữ giới hạnh khó có thể dùng sắc đẹp quyến rũ được. Tuy nhiên, vốn là người thông minh, Điểm Bích nảy ra một kế. Sáng sớm hôm sau, Điểm Bích lại t́m đến gặp sư Huyền Quang giả vờ than khóc nói là con nhà khoa bảng, cha làm quan thu thuế bị cướp sạch bạc tiền, nếu không hoàn trả, cả nhà sẽ bị tội nặng. Vốn giàu ḷng từ bi, Huyền Quang lấy vàng do vua ban tặng đưa cho Điểm Bích…

Sau khi có được vàng, Điểm Bích trốn về cung tâu dối với vua rằng: “Thiếp vâng mệnh bệ hạ đến Yên Tử, lên chùa Vân Yên, tự xưng là con gái nhà dân tới xin học đạo. Sư già ở chùa đó thường sai thiếp bưng trà lên hầu Huyền Quang. Một tháng liền, Huyền Quang chẳng hề hỏi han, đoái hoài đến thiếp.

Một buổi tối, vào khoảng canh ba, khi các tăng ni đă đi nghỉ hết, thiếp bèn tới pḥng tăng của Huyền Quang th́ thấy ngài đang thao thức và ngâm một bài kệ rằng: “Vằng vặc trăng mai ánh nước, Hiu hiu gió trúc ngâm sênh, Người hoà tươi tốt cảnh hoà lạ, Mâu thích ca nào thử hữu t́nh”.

Huyền Quang ngâm đi ngâm lại mấy lần. Thấy vậy thiếp đánh bạo vào pḥng tăng cáo từ nhà sư trở về quê thăm cha mẹ và xin sang năm sẽ trở lại học đạo. Sư bèn giữ thiếp lại một đêm rồi ban cho thiếp một nén vàng... Nghe hết những ǵ mà Điểm Bích bịa ra và kể lại, vua Anh Tông than: “Nếu việc ấy có thực th́ ta đă đạt được mưu kế giăng lưới bắt chim, mà nếu việc ấy không có th́ Huyền Quang cũng không tránh khỏi sự nghi ngờ qua ruộng dưa mà sửa giầy”.

http://phunutoday.vn/dataimages/201110/original/images570168_minh_ho a2.jpg

Ảnh minh họa

Để kiểm chứng chắc chắn Huyền Quang vẫn chưa thoát khỏi thất t́nh lục dục như người ta đồn đại, vua Anh Tông liền sai mở hội Vô Già ở phía Tây đô thành và sai sứ đi Yên Tử mời Huyền Quang về làm án pháp. Huyền Quang tới, thấy trên án bầy biện vàng lụa, các món tạp vật liền biết vua Anh Tông có ư thử thách ḿnh.

Truyện kể rằng, khi đó, sư Huyền Quang thở dài, lên xuống đàn ba lần rồi bái vọng ra mười phương. Ngay lúc ấy, một đám mây đen xuất hiện, gió nổi lên, các tạp vật bay đi hết, chỉ c̣n lại đèn nhang và đồ cúng. Vua thấy Huyền Quang đạo pháp thấu đến trời đất liền vái tạ lỗi với Huyền Quang và bắt phạt, không cho Điểm Bích làm cung nhân nữa mà đi quét chùa Cảnh Linh trong cung điện.

Sau vụ giải oan ở Thăng Long, Huyền Quang trở về miền Đông Bắc, tiếp tục viết sách, giảng kinh, trở thành học tṛ xuất sắc của Pháp Loa. Năm 1330, Pháp Loa viên tịch, Huyền Quang được truyền làm tổ thứ ba cua ḍng thiền Trúc Lâm Yên Tử. Bốn năm sau đó, vào năm 1334, vị thiền sư lừng danh của Việt Nam qua đời ở tuổi 81.


Bằng Hư
theo PNTD